Choroby
wątroby.
Choroby
wątroby.
U bydła wątroba jest dostępna do
badanie fizykalnego po stronie prawej
w 10-11 przestrzeni międzyżebrowej
(omacywanie i opukiwanie).
U koni brak dostępności w warunkach
fizjologicznych.
Zazwyczaj u zwierząt gospodarskich
występują wtórne choroby tego
narządu.
Objaw główny chorób wątroby
- Żółtaczka \ Icterus \.
o
hemolityczna - związana jest z nadmiernym
rozpadem krwinek czerwonych.
o
wątrobopochodna - powstaje przy działaniu
na komórki wątrobowe toksyn, czynników
infekcyjnych lub jako wynik zatkania lub
uciśnięcia przewodów żółciowych
o
żółtaczkę oceniamy na błonach śluzowych i
na skórze w okolicy wymienia.
• Barwniki żółciowe występują we krwi w dwu postaciach:
bilirubina pośrednia (wolna) i bilirubina bezpośrednia
(związana), która składa się z pigmentu I i II. Całość
stanowi bilirubinę całkowitą.
Poziom bilirubiny całkowitej we krwi wynosi:
• u krowy od 0,1 do 0,4 mg% (1,9-7,0 µmol/l),
• u konia 0,8 - 1,5 mg% (13,7-25,6 µmol/l).
UWAGA!
Takie poziomy bilirubiny powodują, że u konia objawy
żółtaczki występują stosunkowo szybko (np.: żółtaczka
głodowa), natomiast u bydła pojawienie się żółtaczki jest
zawsze objawem znacznego uszkodzenia wątroby (należy
prowadzić dokładny monitoring poziomu bilirubiny we
krwi).
Inne objawy towarzyszące
schorzeniom wątroby:
zaburzenia żołądkowo - jelitowe (biegunki
na przemian z zaparciami),
niestrawność,
wzrost parametrów ogólnych,
śpiączka wątrobowa (coma hepatica), gdy
ustaną funkcje wątroby (hepatargia),
zespól wątrobowo-mózgowy (syndroma
hepatocerebrale) - objawy podobne do
zapalenia mózgu: szał na przemian z apatią
(wynik wpływu amoniaku, mocznika,
metioniny na centralny układ nerwowy),
Badania fizykalne wątroby:
a) oglądanie: okolica prawego dołu
głodowego (brak zmian za wyjątkiem
marskości
przerostowej
/cirrhosis
hepatis hypertrophica/ w przebiegu
której dochodzi do powiększenie powłok
brzusznych),
b) omacywanie: rozpoczynamy je od
8-9 pmż. idąc z przodu do tyłu, w
pierwszej lini opukowej, a następnie z
góry
na
dół
w
kolejnych
przestrzeniach między- żebrowych,
oceniając objawy bolesności lub
podwyższenie ciepłoty
c) opukiwanie: w pierwszej linii opukowej
płuc, najpierw od przodu ku tyłowi, a
następnie w miejscu przejścia wypuku
jawnego płuc (w okolicy 10-11 pmż.) w
pole stłumienia wątrobowego dodatkowo z
góry na dół w poszczególnych pmż.
Uwaga!
W stanach chorobowych zazwyczaj dochodzi
do powiększenia pola stłumienia
wątrobowego w kierunku przednio -
dolnym (np.: u owiec w przebiegu motylicy
wątrobowej, u koni w przebiegu białaczki,
u bydła przy hepatosteatosis).
d) punkcja:
wykonujemy ją po stronie prawej w
środku pola stłumienia wątrobowego
lub w miejscu przecięcia przez linię
łączącą staw barkowy z guzem
biodrowym
u konia 14 pmż.,
u krowy 11 pmż.,
u owiec i psów 8 pmż..
Próby czynnościowe i enzymatyczne
oraz badania dodatkowe przydatne w
diagnozowaniu schorzeń wątroby:
poziom bilirubiny,
poziom cholesterolu,
poziom glukozy,
poziom białka i jego frakcji (proteinogram),
badania enzymatyczne: AST, ALT, GGT,
GLDH, arginaza i inne próby wątrobowe,
badania dodatkowe: RTG, USG, biopsja.
Podział chorób wątroby:
Zapalenia
Zwyrodnienia
Marskość
Choroby dróg żółciowych
Ogólnie dzielimy je na:
miejscowe i rozsiane.
Zapalenia
ropne ( hepatitis purulenta)
u przeżuwaczy bardzo często w przebiegu
zapalenia
żwacza
jako
zespól
żwaczowo-
wątrobowy (w postaci zapalenie lub ropni wątroby,
rumenitis liver abscessus ) - przyczyną infekcji jest
uszkodzenie przez drobnoustroje chorobotwórcze
błony śluzowej żwacza, a następnie przerzuty do
wątroby,
u jagniąt i cieląt przyczyną ropni są przerzuty
infekcji z naczyń żylnych pępka
ropnie mogą powstawać w przebiegu urazowego
zapalenia czepca i otrzewnej.
nieropne (hepatitis non purulenta)
limfocytarne, często przy salmonellozie.
Objawy kliniczne zapalenia wątroby:
o
mało typowe, gdyż bardzo często na plan
pierwszy wysuwają się objawy choroby, w
trakcie której doszło do rozwoju zapalenia,
o
zażółcenie błon śluzowych,
Rozpoznanie opiera się na badaniu fizykalnym
przez omacywanie i opukiwanie
(łatwe u
bydła, psów).
U bydła w stanach ropnych,
przy mało specyficznym obrazie choroby,
podstawą jest stwierdzenie
powiększenia
pola stłumienia wątrobowego, podwyższenia
poziomu prób wątrobowych oraz leukocytozy
z przesunięciem obrazu w lewo (neutrofilia).
Zwyrodnienia
∞
u bydła występuje najczęściej tłuszczowe zwyrodnienie
wątroby (hepatosteatosis) - rozsiana, przewlekła choroba
wątroby (jest to nadmierne odkładanie się tłuszczu w
hepatocytach, stwierdzana gdy przynajmniej 5% komórek
uległo stłuszczeniu). Przyczyną są zaburzenia gospodarki
węglowodanowo-tłuszczowej.
∞
mogą
być
spowodowane
zatruciem
preparatami
fosforanowymi, arsenowymi, ołowiem, nadmiarem pasz
białkowych,
∞
martwicze zwyrodnienie wątroby może być następstwem
hemoglobinurii poporodowej. Bakteryjna hemoglobinuria
bydła i owiec (wywołuje Clostridium hemoliticum) występuje
najczęściej na pastwiskach powodziowych, a jej objawy to:
nadostra toksemia, gorączka, bradykardia i niemiarowość,
charakterystyczne występowanie hemoglobiny w moczu,
uszkodzenie nerek (w moczu białko i wałeczki), żółtaczka,
może dochodzić do śpiączki. W wątrobie występują drobne
wybroczyny i ogniska martwicze.
∞
rozpoznanie: powiększenie wątroby, dodatnie testy
wątrobowe i głównie biopsja.
Marskość
przerostowa
▓
rozrost tkanki śródmiąższowej i równoczesny zanik
miąższu wątroby, co prowadzi do bardzo znacznego
powiększenia
wątroby
(wygląd
guzowaty)
i
wodobrzusza,
▓
występuje u wszystkich gatunków zwierząt, ale niezbyt
często,
▓
związana jest z pewnymi rejonami kraju, gdzie panuje
określony system żywienia. Opisywano ją po zatruciu
koniczyną szwecką, makuchami lnianymi, brachą
ziemniaczaną,
▓
towarzyszy schorzeniom inwazyjnym, głównie motylicy
wątrobowej,
▓
najczęściej obserwowano ją u koni (objawy: otępienie,
szybkie męczenie, chudnięcie, objawy morzyskowe
oraz powiększenie pola stłumienia wątrobowego - tuż
za tylnym brzegiem płuc po stronie prawej).
zanikowa
▓
występuje u świń, koni i psów
Choroby dróg żółciowych
np. zapalenie dróg żółciowych na tle motylicy wątrobowej.
Kamica żółciowa (cholelithiasis)
obecność kamieni w woreczku lub złogów w przewodach żółciowych
w naszym klimacie sporadycznie, często w krajach o surowym klimacie
do kamicy usposabia przebieg ciąży.
bezpośrednio kamicę powodują: procesy zapalne w drogach żółciowych
i zahamowanie odpływu żółci ( tworzy się rdzeń - najczęściej mogą to
być bakterie, leukocyty, włóknik, złuszczony nabłonek, na którym
osadzają się sole mineralne, zwykle cholesterol i bilirubinian wapnia,
powyższy rodzaj kamicy jest mniej kłopotliwy od osadu przyściennego,
który gromadzi się w naczyniach i może zamurować przewody
żółciowe,
najmniej uciążliwy jest piasek
objawy: - niekiedy brak, - ostre powstają gdy kamień zostaje
przesunięty i zatka przewód żółciowy. Objawy kolkowe występują
nagle, a po 2-3 dniach pojawia się żółtaczka oraz zaburzenia w
trawieniu, następnie obserwuje się objawy samozatrucia, może także
dojść do zejścia śmiertelnego. Lekami z wyboru są środki
przeciwbólowe i rozkurczowe np. Biovetalgin, oraz osłona
antybiotykowa.
Ogólne zasady leczenie
schorzeń wątrobowych:
leczenie choroby podstawowej
wspomaganie w tworzeniu glukozy
(glukoneogeneza):
propionian sodowy,
glikol propylenowy,
glicerol,
glikokortykoidy,
neopropiowet,
propiosan.
usuwanie tłuszczu z komórek
wątroby (substancje o działaniu
lipotropowym):
metionina: iv,
chlorek choliny: per os,
Co,
Zn,
Cu,
witamina B12 (intrawit im, sc).
ochrona wątroby przed
szkodliwymi substancjami:
metionina,
cysteina,
witaminy C, E,
antybiotyki,
evetsel: im.
zmniejszenie ketogenezy wątroby:
glukoza 20, 40%: iv,
glicerol,
glikol propylenowy,
propionian sodowy,
ketomix: per os,
Neopropiowet.
zwiększenie wydzielania żółci:
bykahepar: iv, im, sc,
clanohepar i.m.,
menbuton i.m.,
vetahepar i.m.
zwiększenie usuwania endo- i
egzogennych toksyn z przewodu
pokarmowego:
(środki przeczyszczające, środki
pochłaniające):
natrium i magnesium sulfuricum,
oleum parafini,
carbo medicinalis: per os.