Slajd 1

Podatek od towarów

i usług (VAT)

w obrocie

wewnątrzwspólnotowym.

Wybrane aspekty.

Wprowadzenie

Podatek od towarów i usług nazwany

VAT-em od skrótu angielskiej nazwy

podatku od wartości dodanej Value Added

Tax, po raz pierwszy został wprowadzony

we Francji w 1954 roku, a za twórcę

koncepcji tego podatku uważa się

francuskiego ekonomistę Maurice Lauré.

Do polskiego systemu podatkowego

po raz pierwszy został wprowadzony

przez ustawę z dnia 8 stycznia 1993 roku

o podatku od towarów i usług oraz

o podatku akcyzowym, zastępując

poprzednio funkcjonujący podatek

obrotowy.

Polska przystępując do Wspólnoty Europejskiej

w oparciu o Traktat Akcesyjny z dnia 16 kwietnia

2003 roku wyraziła zgodę na dostosowanie

polskiego prawa podatkowego, do wymogów

unijnych w takim zakresie, jaki jest niezbędny

do swobodnego przepływu towarów i usług

na rynku pomiędzy państwami Wspólnoty.

Ponieważ wiele rozwiązań zawartych w ustawie

z 8 stycznia 1993 r. było niespójnych, a czasem

wręcz sprzecznych z postanowieniami dyrektyw

unijnych, konieczne było opracowanie nowej

ustawy o podatku od towarów i usług, która

została uchwalona 11 marca 2004 roku i do dnia

dzisiejszego była kilkakrotnie nowelizowana

(Dz. U. Nr 54, poz.535 ze zm.).

Od 1 stycznia 2007 r. w zakresie podatku

od wartości dodanej obowiązuje Dyrektywa

2006/112/WE Rady UE z dnia 28 listopada

2006 r., której głównym celem jest

uporządkowanie zapisów dotychczasowych

dyrektyw i ujęcie ich postanowień w jednym

akcie w celu zapewnienia jasnego i

racjonalnego

przedstawiania przepisów.

Podstawa prawna w zakresie VAT

W zakresie podatków źródłem prawa wspólnotowego są

Dyrektywy Rady Unii Europejskiej, które wiążą państwa

członkowskie odnośnie celów jakie w ich regulacjach

wewnętrznych powinny zostać osiągnięte, pozostawiając

państwom członkowskim swobodę wyboru form

i środków, przy pomocy których cele te należy uzyskać

(Art. 249 Traktatu Rzymskiego z 25.03.1957 r.

ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą).

Polska stając się z dniem 1 maja 2004 r. członkiem UE

przystąpiła do rynku wewnętrznego, co do którego

art. 93 Traktatu Rzymskiego z 25 marca 1957 r.

ustanawiającego Wspólnotę Europejską nakłada

obowiązek harmonizacji w ramach prawa

wspólnotowego

ustawodawstwa odnoszącego się do podatków

obrotowych, akcyzowych i innych podatków pośrednich

w takim zakresie, jaki jest niezbędny dla swobodnego

przepływu towarów i usług pomiędzy państwami

Wspólnoty w ramach wspólnotowego rynku.

W Polsce w zakresie podatku VAT źródłem

prawa jest ustawa z 11 marca 2004 roku o

podatku od towarów i usług oraz przepisy

wykonawcze do ustawy m. in.:

- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia

28 listopada 2008 r. w sprawie wykonania

niektórych przepisów ustawy o podatku

od towarów i usług (Dz. U. z 2008 r. Nr

212, poz. 1336).

Zakres opodatkowania podatkiem

VAT

1. Zakres podmiotowy

Podatnikiem (Art. 9 Dyrektywy 2006/112/WE

Rady

w sprawie wspólnego systemu podatku od

wartości

dodanej ) jest każda osoba prowadząca

samodzielnie

- w dowolnym miejscu - jakąkolwiek działalność

gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultat

takiej działalności.

Podobnie i w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT nie

zawężono terytorialnie tego pojęcia, wobec

czego podatnikiem VAT jest nie tylko podmiot

prowadzący działalność gospodarczą na

terytorium Polski, lecz realizujący ją także

wewnątrz Wspólnoty, a także podmiot spoza

Wspólnoty, dokonujący dostaw na jej obszarze.

Tak więc podatnikami VAT- zgodnie z art.15-17

ust.1 ustawy o VAT - są osoby prawne, jednostki

organizacyjne niemające osobowości prawnej

oraz osoby fizyczne (m. in.):

dokonujące wewnątrzwspólnotowej dostawy

nowych środków transportu, w przypadku gdy

okoliczności nie wskazują na zamiar

wykonywania tej czynności w sposób

częstotliwy (art.16 ustawy),

dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia

towarów.

Nie uznaje się za podatnika organów władzy

publicznej oraz urzędów obsługujących te

organy

w zakresie realizowanych zadań nałożonych

odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji

których zostały one powołane, z wyłączeniem

czynności wykonywanych na podstawie

zawartych umów cywilnoprawnych.

2. Zakres przedmiotowy

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i

usług

podlega (Art. 5 ustawy o VAT) m. in.:

-wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

za wynagrodzeniem na terytorium kraju,

- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie

towarów

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (Art. 9, 11- 12

ustawy o VAT) jest to nabycie prawa do rozporządzania

jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej

dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium

państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa

członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez

dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich

rzecz.

Będzie to między innymi:

-wywóz towarów z terytorium kraju, w

którym podatnik ma swoją siedzibę na

terytorium innego państwa

członkowskiego,

- przemieszczanie przez podatnika towarów

należących do tego podatnika z terytorium

państwa członkowskiego innego niż

terytorium kraju na terytorium kraju, jeżeli

te towary zostały przez tego podatnika na

terytorium tego innego państwa w ramach

prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa

wytworzone, wydobyte, nabyte i towary te

mają służyć czynnościom wykonywanym

przez niego

jako podatnika na terytorium kraju.

Wewnątrzwspólnotową dostawą towarów

(art. 13 ust. 1 ustawy) jest wywóz towarów

z terytorium kraju na terytorium państwa

członkowskiego inne niż terytorium kraju.

Wewnątrzwspólnotową dostawą towarów

występuje, jeżeli dokonującym dostawy jest

podatnik, który zgłosił zamiar dokonywania

wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów

i został zarejestrowany jako podatnik VAT

UE (art. 13 ust. 6 ustawy).

Obowiązek podatkowy

w transakcjach

wewnątrzwspólnotowych

Od dnia 1 maja 2004 roku - po przystąpieniu Polski

do UE- w sposób bardzo istotny zmieniły się zasady

opodatkowania handlu pomiędzy Polską, a innymi

państwami członkami Wspólnoty, gdyż i w stosunku

do Polski, która stała się od tego dnia pełnoprawnym

członkiem Wspólnotowej unii celnej, zaczęły

obowiązywać- funkcjonujące w Unii - zasady handlu

wewnątrzwspólnotowego, gdy obrót dokonywany

jest

pomiędzy podmiotami z dwóch różnych krajów UE.

W wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów

obowiązek podatkowy (art. 20 ust. 5-9

ustawy)

powstaje 15 dnia miesiąca następującego

po miesiącu, w którym dokonano dostawy

towaru

będącego przedmiotem

wewnątrzwspólnotowego

nabycia.

W przypadku gdy przed terminem

wewnątrzwspólnotowego nabycia

podatnik

podatku od wartości dodanej wystawił

fakturę, obowiązek podatkowy

powstaje

z chwilą wystawienia faktury.

Natomiast w przypadku, gdy podatnik otrzymał

już towar od unijnego kontrahenta, lecz nie

dysponuje fakturą, jest obowiązany na

podstawie

art. 20 ust. 5 ustawy o VAT wykazać obowiązek

podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego

nabycia towarów 15 dnia miesiąca

następującego po miesiącu, w którym dostawa

miała miejsce.

Jeżeli zaś następnie otrzyma fakturę i okaże się,

iż została wystawiona wcześniej niż 15 dnia

miesiąca następującego po miesiącu, w którym

dostawa miała miejsce, to ze względu na przepis

szczególny, jakim jest art. 20 ust. 6 ustawy

o VAT, będzie na nim ciążył obowiązek

odpowiedniego skorygowania wcześniejszych

rozliczeń.

Z wewnątrzwspólnotową dostawą towarów (art.

13 ust. 1i 2 ustawy) mamy do czynienia wtedy,

gdy towar transportowany jest z Polski do

innego

kraju członkowskiego, a nabywca jest

podatnikiem podatku od wartości dodanej

zidentyfikowanym na potrzeby transakcji

wewnątrzwspolnotowych na terytorium państwa

członkowskiego innym niż terytorium kraju.

W sytuacji gdy przed dniem złożenia deklaracji

za miesiąc, w którym powstał obowiązek

podatkowy w wewnątrzwspólnotowej dostawie

towarów, podatnik nie posiada określonych

przepisami dowodów potwierdzających wywóz

i dostarczenie towaru nabywcy, wówczas

podatnik wykazuje tę sprzedaż jako dostawę

na terytorium kraju.

Dopiero po otrzymaniu stosownych

dokumentów

podatnik jest uprawniony do dokonania

korekty

deklaracji za miesiąc, w którym powstał

obowiązek podatkowy (art. 42 ust. 12-13

ustawy).

Odliczenie podatku naliczonego z

tytułu

wewnątrzwspólnotowego nabycia

i dostawy towarów

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

i wewnątrzwspolnotowa dostawa muszą być

potwierdzone wystawioną przez samego

podatnika fakturą wewnętrzną, w której

wykazana jest nie tylko sama wartość towaru

jako podstawa opodatkowania, ale również

wszelkie inne koszty związane z zakupem,

a uiszczone na rzecz dostawcy.

W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia i dostawy

towarów, dla której podatnikiem jest nabywca, prawo do

odliczenia podatku naliczonego powstaje w tym samym

terminie, co obowiązek podatkowy z tego tytułu, a więc

15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym

dokonano dostawy towarów, chyba że dostawca przed

tym terminem wystawi fakturę, wówczas obowiązek

podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury

(art. 86 ust. 10 pkt. 2 ustawy).

W przypadku wewnątrzwspólnotowego

nabycia

nowych środków transportu obowiązek

podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tych

towarów, nie później jednak niż z chwilą

wystawienia faktury, przez podatnika podatku

od wartości dodanej.

Należy zaznaczyć, że czynnemu podatnikowi

VAT przysługuje prawo obniżenia podatku

należnego o podatek naliczony z tytułu

wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz dostawy

towarów, dla której podatnikiem jest nabywca

–

w rozliczeniu za okres, w którym powstał

obowiązek podatkowy w podatku należnym

z tego tytułu.

Takie rozwiązanie powoduje, że w tym samym

miesiącu podatnik - nabywca towaru deklaruje

podatek należny z tytułu

wewnątrzwspólnotowego nabycia lub dostawy

towarów, dla której podatnikiem jest nabywca

oraz dokonuje jego odliczenia jako podatku

naliczonego pomniejszając podatek należny.

Tak, więc podatek z tytułu

wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz dostawy

towaru jest neutralny dla podatnika, gdyż

równoważony jest przez odpowiadający mu

podatek naliczony, odliczany w rozliczeniu za ten

sam okres rozliczeniowy.

W przypadkach tych zastosowanie znajduje

również art.86 ust.11ustawy umożliwiający

rozliczenie w jednym z następnych okresów

rozliczeniowych.

Podsumowując należy stwierdzić, że podmioty

wykonujące czynności, które zgodnie

z przepisami ustawy o VAT stanowiące

wewnątrzwspólnotowe nabycie lub dostawę,

dla której podatnikiem jest nabywca,

zobowiązane są opodatkować te czynności,

mimo że występują - w tych przypadkach- w

roli

nabywcy.

Moment powstania prawa

do odliczenia z tytułu transakcji

wewnątrzwspólnotowych

Z uwagi na system wymiany informacji o tym

podatku z innymi państwami członkowskimi

i konieczność zachowania porównywalności

danych, uproszczenie dotyczy przede wszystkim

podatników rozliczających podatek od towarów

i usług miesięcznie, w stosunku do transakcji

dokonywanych w pierwszym lub drugim

miesiącu

kwartału.

W wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów

prawo do zastosowania stawki VAT w wysokości

0% uzależnione jest od odpowiedniego

udokumentowania transakcji (art. 42 ust. 1

ustawy).

Towarowe transakcje wewnątrzwspólnotowe

wykazywane są nie tylko w krajowych

deklaracjach dla podatku od towarów i usług,

ale także w kwartalnie składanych informacjach

podsumowujących.

Informacje podsumowujące stanowią

narzędzie

dla sprawowania międzynarodowego

nadzoru

nad transakcjami wewnątrzwspólnotowymi

dokonywanego w ramach systemu

wymiany

informacji o VAT( art. 100 ust. 1 ustawy).

W sytuacji gdy polski podatnik VAT rozlicza się

z podatku za okresy miesięczne, możliwa

okazuje się pewna modyfikacja terminu

wykazywania transakcji wewnątrzwspólnotowych

na tyle, na ile nie ma to wpływu na

porównywalność danych z deklaracji i informacji

podsumowujących.

Informacje podsumowujące składa za okresy

kwartalne (art. 100 ust. 1 ustawy).

Jedno z uproszczeń w rozliczeniu WDT

występuje gdy faktury potwierdzające dostawę

są

wystawiane w jednym z pierwszych dwóch

miesięcy danego kwartału, a podatnik nie

otrzyma dokumentów potwierdzających

dokonanie WDT w terminie pozwalającym na

opodatkowanie tej dostawy według stawki 0%

w rozliczeniu za miesiąc wystawienia faktury

(art. 42 ust. 12 ustawy).

Wewnątrzwspólnotowe

transakcje trójstronne

Przez wewnątrzwspólnotową transakcję

trójstronną rozumie się transakcję (art. 135 ust. 1

pkt 2 ustawy), w której są spełnione łącznie

następujące warunki:

- w obrocie uczestniczy trzech różnych

podatników VAT

każdy z podatników zarejestrowany jest

w innym kraju członkowskim,

- wszyscy uczestnicy zarejestrowani są na

potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych,

- przyjmuje się, że dostawa towarów

dokonana między pierwszym i drugim

podatnikiem

oraz drugim i ostatnim,

- dostawa dotyczy tego samego towaru,

- w wyniku dokonanej transakcji towar jest

wydawany przez pierwszego uczestnika

bezpośrednio ostatniemu w kolejności

podatnikowi,

- przedmiot dostawy jest wysyłany lub

transportowany przez pierwszego lub też

transportowany przez drugiego w

kolejności podatnika VAT lub na ich rzecz,

- transport towaru odbywa się z terytorium

jednego państwa członkowskiego na

terytorium

innego państwa członkowskiego.

W myśl art. 138 ustawy o VAT podatnik

stosujący przy rozliczeniu VAT

od wewnątrzwspólnotowych transakcji

trójstronnych procedury uproszczone, ma

obowiązek prowadzenia pełnej ewidencji

dla potrzeb podatku VAT.

Ewidencja ta powinna zawierać kwoty określone

w art. 90, dane niezbędne do określenia

przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość

podatku należnego, kwoty podatku naliczonego

obniżające kwotę podatku należnego oraz kwotę

podatku podlegającą wpłacie do urzędu

skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu. (art. 109

ust. 3 ustawy).

Ewidencja ta powinna dodatkowo zawierać

następujące informacje (art. 138 ust. 1 ustawy):

- w przypadku gdy jest drugim w kolejności

podatnikiem, ustalone wynagrodzenie za

dostawy w ramach procedury uproszczonej

oraz nazwę i adres ostatniego w kolejności

podatnika podatku od wartości dodanej (osoby

prawnej niebędącej podatnikiem podatku

od wartości dodanej, obowiązanej

do rozliczenia VAT z tytułu tej transakcji),

- w przypadku gdy jest ostatnim w kolejności

podatnikiem - obrót z tytułu dokonanej na

jego rzecz dostawy oraz kwotę podatku

przypadającą na tę dostawę, która stanowi

u niego wewnątrzwspólnotowe nabycie

towarów,

- nazwę i adres drugiego w kolejności

podatnika podatku od wartości dodanej.

Podsumowanie

Podstawowymi aktami prawnymi

obowiązującymi

W UE, stanowiące bazę do tworzenia

w poszczególnych państwach członkowskich

regulacji dotyczących podatków obrotowych są

Dyrektywy, a w szczególności Dyrektywa

2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006

roku w sprawie wspólnego systemu podatku

od wartości dodanej.

Zasady zawarte w Dyrektywach pozwalają

na uchwalanie odrębnych „krajowych”

ustaw regulujących bardziej szczegółowo

poszczególne tytuły podatkowe, które

muszą być zgodne z przepisami unijnymi.

Document Outline