1

CHARAKTERYSTYKA

BILANSU

PASYWA

2

BILANS UPROSZCZONY

BILANS - wersja uproszczona

sporządzony na dzień ...........................

Wartość

Wartość

AKTYWA

Rok

ubiegły

Rok

bieżący

PASYWA

Rok

ubiegły

Rok

bieżący

A. AKTYWA

TRWAŁE

A. KAPITAŁ

WŁASNY

I. Wartości

niematerialne i

prawne

I. Kapitał podstawowy

II. Rzeczowe aktywa

trwałe

II. Należne wpłaty na

kapitał podstawowy

III. Należności

długoterminowe

III. Udziały (akcje)

własne (wielkość

ujemna)

IV. Inwestycje

długoterminowe

IV. Kapitał zapasowy

V. Długoterminowe

rozliczenia
międzyokresowe

V. Kapitał z aktualizacji

wyceny

B. AKTYWA

OBROTOWE

VI. Pozostałe kapitały

rezerwowe

I. Zapasy

VII. Zysk (strata) z lat

ubiegłych

II. Należności
krótkoterminowe

VIII. Zysk (strata) netto

III. Inwestycje

krótkoterminowe

IX. Odpisy z zysku netto

w ciągu roku
obrotowego
(wielkość ujemna)

IV. Krótkoterminowe

rozliczenia
międzyokresowe

B. Zobowiązania i

rezerwy na

zobowiązania

I. Rezerwy na

zobowiązania

II. Zobowiązania

długoterminowe

III. Zobowiązania

krótkoterminowe

IV. Rozliczenia

międzyokresowe

AKTYWA RAZEM

PASYWA RAZEM

3

PASYWA –KAPITAŁY WŁASNE

Pasywa

A. Kapitał(fundusz) własny

I. Kapitał (fundusz) podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość

ujemna)

III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata) netto

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku

obrotowego (wielkość ujemna)

4

Kapitały własne

• Kapitał własny stanowi równowartość pieniężną

bezterminowego wkładu właściciela (jedno- lub

wieloosobowego) w majątek (aktywa) jednostki.

• Na kapitał własny składają się

- kapitały podstawowe, pierwotne (np. kapitał

zakładowy w spółkach z ograniczoną

odpowiedzialnością, w spółkach akcyjnych, kapitał

wspólników w spółkach osobowych, fundusz

założycielski w przedsiębiorstwach państwowych) oraz

- kapitały uzupełniające (np. rezerwowe,

zapasowe, powstałe z wygospodarowanego zysku).

• Kapitały własne powstają zatem z finansowych

wkładów właścicieli (z reguły nie wolno ich zwracać w

trakcie funkcjonowania jednostki) oraz

wygospodarowanego zysku przeznaczonego na rozwój

jednostki.

5

Należne wpłaty na poczet kapitału

podstawowego

• Specyficzną pozycję kapitału własnego

stanowią należne wpłaty na poczet

kapitału podstawowego zapisywane jako

wielkość ujemna.

• Ma to miejsce, gdy sumy wpłacone przez

akcjonariuszy na poczet kapitału

podstawowego pokrywają jedynie część

kwot zadeklarowanych na ten cel

• Kodeks Spółek Handlowych dopuszcza

ograniczenie wpłat gotówkowych przy

subskrypcji akcji do 25% ich wartości

nominalnej, przy czym pozostała kwota

powinna być wniesiona w terminach

ustalonych w statucie spółki.

6

Akcje własne

• Jako ujemna wartość występują

także akcje własne i udziały do
zbycia.

• Zakłada się, że nabyte akcje, jeśli nie

zostaną zbyte (nabywa się je także w
celu umorzenia) zostaną umorzone, a
więc nastąpi pomniejszenie kapitałów
własnych, dlatego ich wartość
zapisuje się jako wartość ujemną.

7

Kapitał zapasowy

Kolejną pozycją jest kapitał (fundusz) zapasowy.

Tworzy

się go między innymi:
1. Ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej,
2. Ustawowo, tzn. w spółce akcyjnej należy zgodnie z

Kodeksem Spółek Handlowych (KSH) 8% zysku netto

odprowadzać na kapitał zapasowy dopóki nie osiągnie

on 1/3 kapitału zakładowego,

3. Zgodnie ze statutem lub umową spółki,
4. Z dopłat wspólników.

Kapitał zapasowy zapewnia spółce ciągłość jej bytu, stabilizuje jej
działalność i służy do pokrycia ewentualnej straty netto.
W przedsiębiorstwach państwowych odpowiednikiem omawianego
wyżej źródła finansowania jest fundusz przedsiębiorstwa, a w
przedsiębiorstwach spółdzielczych-fundusz zasobowy.

8

Kapitał z aktualizacji wyceny

Kapitał z aktualizacji wyceny zwiększają skutki
aktualizacji wyceny niektórych aktywów na skutek:
• urzędowego przeszacowania (aktualizacji wyceny

środków trwałych na podstawie odrębnych

przepisów),

• przeszacowania inwestycji zaliczonych do

aktywów trwałych, powodujące wzrost ich

wartości do poziomu cen rynkowych.

Kapitał z aktualizacji wyceny zmniejszają

między innymi:

• obniżenie wyceny długoterminowych inwestycji

do wysokości uprzedniego podwyższenia ich

wartości, odniesionych na ten kapitał,

• odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych,

których wycena uprzednio zwiększała ten kapitał.

9

Pozostałe kapitały

rezerwowe

• Pozostałe kapitały rezerwowe tworzy się

zgodnie ze statutem lub umową spółki na
pokrycie szczególnych wydatków, np. w celu
sfinansowania przedsięwzięć, z którymi wiążą
się znaczne nakłady bądź też których
pozytywny wynik związany jest z ryzykiem
(wprowadzenie nowej technologii, zmiana
profilu produkcji).

• Kapitał ten tworzy się z zysku netto, wpłat

wspólników, obniżenia kapitału
podstawowego.

10

Zysk (strata)

• Zysk (strata) z lat ubiegłych pojawia się w pasywach,

gdy zysk (strata) netto nie zostanie w całości

rozdysponowana (rozliczona).

• Zysk jest elementem pasywów, ponieważ stanowi

źródło finansowania wzrostu aktywów lub

zmniejszenia zobowiązań, tzn. jest źródłem

wzrostu wartości aktywów netto (aktywów

pomniejszonych o zobowiązania).

• Strata natomiast zapisywana jest ze znakiem ujemnym,

oznacza ona bowiem uszczuplenie aktywów (majątku),

które nie jest wynikiem zmniejszenie zobowiązań.

• Oznacza to zmniejszenie kapitału własnego

(aktywów netto) i wyraża się zapisem wyniku

finansowego ze znakiem ujemnym.

• Zysk netto stanowi element kapitału własnego do

momentu podjęcia decyzji co do jego podziału.

• Jeśli w jej wyniku część tego zysku ma być przeznaczona

na dywidendy czy inne wypłaty ( np. na rzecz funduszy

specjalnych ), wówczas ta część zysku staje się

kapitałem obcym.

11

Odpisy z zysku netto

• Odpisy z zysku netto w ciągu roku

obrotowego występują jako wielkość
ujemna.

• Mają one miejsce, gdy następuje wypłata

zaliczkowa na poczet zysku netto
(przewidywanej dywidendy) bieżącego
roku obrotowego, przed zatwierdzeniem
rocznego sprawozdania finansowego i
podjęciem uchwały o podziale zysku
(spółka może wypłacić taką zaliczkę, jeśli
wykazuje zysk).

12

KAPITAŁY OBCE

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I.Rezerwy na zobowiązania

1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

2.Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

- długoterminowa

- krótkoterminowa

3.Pozostałe rezerwy

- długoterminowe

- krótkoterminowe
II. Zobowiązania długoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

2.Wobec pożyczki pozostałych jednostek

a) kredyty i pozyczki

b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

c) inne zobowiązania

d) inne

13

Istota zobowiązań

• Ustawowa definicja zobowiązań jest następująca:
• Jest to wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek

wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej

wartości, który spowoduje wykorzystanie już

posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.

• Zobowiązania muszą spełniać następujące warunki:
• musi istnieć obowiązek wykonania świadczeń w

przyszłości (obowiązek wykonania świadczeń musi

być pewny, czyli wynikać z konkretnych zdarzeń w

przeszłości),

• wartość tych świadczeń musi być określona

wiarygodnie, co jest możliwe po spełnieniu warunku

pierwszego,

• wykonanie świadczenia spowoduje wykorzystanie

posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.

14

Istota zobowiązań

Popularnie zobowiązania kojarzą

się z usankcjonowanym prawem

obowiązkiem przekazania przez

jednostkę w określonym terminie

(przyszłości), określonych kwot środków

pieniężnych na rzecz osób trzecich

(prawnych, fizycznych) będący

następstwem zaszłości wcześniejszych,

takich jak zaciągnięcie kredytu

bankowego, otrzymanie dostawy

rzeczowych składników majątku z

późniejszą za nie zapłatą*.

*R. Nilidziński, Podstawy rachunkowości s. 20.

15

Rezerwy na zobowiązania

• Rezerwy występujące jako kapitał obcy

tym różnią się od rezerw tworzonych w

ramach kapitału własnego (np. rezerw

tworzonych z zysku netto w celu

zabezpieczenia się przed ryzykiem poniesienia

strat w przyszłości, czy na przedsięwzięcia

inwestycyjne - w bilansie pozycja pozostałe

kapitały rezerwowe), że są swego rodzaju

zobowiązaniem, tyle że:
- jego termin wymagalności lub (i)
- kwota nie są jeszcze pewne.

• Tworzenie rezerw ma na celu wykazanie

całości zobowiązań, w tym tych, których

istnienie, wysokość, lub termin wykonania są

na dzień bilansowy niepewne.

16

Rezerwy na zobowiązania

• Tworzone rezerwy obciążają (powiększają)

koszty, co powoduje obniżenie wyniku

finansowego.

• W wyniku utworzenia tych rezerw zmniejsza

się kapitał własny a zwiększają się kapitały

obce.

• Ma to wpływ na ocenę sytuacji finansowej

jednostki dokonywaną przez zewnętrznych

adresatów sprawozdań finansowych.

• Takie podejście jest podyktowane zasadą

ostrożności i ma na celu ochronę

interesów tych adresatów.

• Jednocześnie zmniejsza się dostępny do

podziału (na dywidendę) zysk. W tym sensie

tworzenie tych rezerw stwarza warunki do

sprostania ewentualnym przyszłym wydatkom.

17

KAPITAŁY OBCE

III. Zobowiązania krótkoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności”

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b) inne

2. Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki

b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

c) inne zobowiązania finansowe

d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

e) zaliczki otrzymane na dostawy

f) zobowiązania wekslowe

g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń

h) z tytułu wynagrodzeń

i) i inne

3. Fundusze specjalne

18

Zobowiązania długoterminowe i

krótkoterminowe

• Zobowiązania pojawiają się w firmie, gdy kapitał własny

nie wystarcza na pełne rozwinięcie działalności.

• Zobowiązania długoterminowe to takie, których okres

spłaty jest dłuższy niż rok (licząc od dnia, na który

sporządzany jest bilans).

• Zobowiązania krótkoterminowe nazywane bieżącymi

obejmują zadłużenie, którego spłata dotyczy okresu nie

dłuższego niż rok.

• Niektóre z tych zobowiązań mogą wynikać z

obowiązujących terminów rozliczeń ( zobowiązania z

tytułu podatków, z tytułu ubezpieczeń), są wiec trudne

do uniknięcia i należy je traktować jako stan normalny.

• Z umownych terminów płatności mogą wynikać

zobowiązania z tytułu dostaw i usług ( zobowiązania

wobec dostawców).

• Swoistym rodzajem zobowiązania są fundusze

specjalne , do których zalicza się wydzielone z zysku lub

tworzone w ciężar kosztów fundusze przeznaczone dla

pracowników( fundusz socjalny, mieszkaniowy, nagród).

19

ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

IV. Rozliczenia międzyokresowe

1. Ujemna wartość firmy

2. Inne rozliczenia międzyokresowe

- długoterminowe

- krótkoterminowe

20

Rozliczenia międzyokresowe

Ostatnią grupę pasywów tworzą rozliczenia międzyokresowe. Składają się na nie:

- ujemna wartość firmy, która wystąpi, gdy cena nabycia jednostki lub jej zorganizowanej

części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto.

- inne rozliczenia międzyokresowe.

•

Ujemna wartość firmy rozlicza się w czasie w ten sposób, że odpisuje się ją na

pozostałe przychody operacyjne przez okres będący średnią ważoną okresu

ekonomicznej użyteczności aktywów trwałych

•

Inne rozliczenia międzyokresowe to:
- rozliczenia międzyokresowe kosztów bierne
- rozliczenia międzyokresowe przychodów.

•

Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów ( rezerwy na koszty przyszłych

okresów) stanowią równowartość kwot zaliczonych do kosztów danego okresu, które

będą pokryte w następnym okresie (dokonuję się ich w wysokości prawdopodobnych

zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy).

•

Obejmują one rezerwy na te nakłady, które zgodnie z zasadą współmierności

muszą być uwzględnione przy obliczaniu wyniku finansowego, a w związku z

którymi nie zostały jeszcze poniesione wydatki. Uwzględnianie tego rodzaju

kosztów pozwala, poza właściwym odzwierciedleniem wyniku finansowego, wykazać

zobowiązania, ciążące na jednostce*.

•

Do rozliczeń międzyokresowych kosztów w pasywach zaliczamy:
- koszty wykonanych na rzecz jednostki świadczeń , na które brak jest jeszcze faktur,
- prawdopodobne koszty, których kwotę można oszacować, mimo że data powstania

zobowiązania z ich tytułu nie

jest jeszcze znana, a w szczególności z tytułu napraw gwarancyjnych za sprzedane

produkty długotrwałego

użytku.

•

* Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów różnią się od rezerw na zobowiązania (grupa B.I) przede wszystkim skutkiem utworzenia,

tzn. bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów obciążają koszty podstawowe operacyjne i tym samym mają wpływ na koszt

wytworzenia a rezerwy na zobowiązania obciążają pozostałe koszty operacyjne lub koszty finansowe.

21

Przychody przyszłych

okresów

• Ostatnią pozycją pasywów są przychody

przyszłych okresów obejmujące wartość

pobranych świadczeń lub innych uznanych

za należność przychodów nie dotyczących

bieżącego okresu, np. otrzymanej od

kontrahentów zapłaty przyszłych świadczeń.

• Zasada współmierności przychodów i

związanych z nimi kosztów nakazuje ,

by tego rodzaju przychody nie wpływały

na wynik finansowy a to oznacza, że

należy zaliczyć je do pasywów.

22

Zadanie – identyfikacja składników

bilansu

Wartość na dzień 31

grudnia

Wyszczególnienie

ubiegłego

roku

bieżącego

roku

Maszyny produkcyjne

01

2.400.000

2.800.000

Nabyte prawa do programów komputerowych

02

280.000

320.000

Materiały podstawowe

03

400.000

600.000

Środki pieniężne w banku

04

1.280.000

1.120.000

Grunty nabyte jako lokata

05

3.200.000

3.120.000

Udziały w obcych spółkach

06

-

880.000

Produkty gotowe

07

600.000

400.000

Zadłużenie z tytułu dostaw i usług w okresie

wymagalności powyżej 12 miesięcy

08

240.000

-

Zadłużenie z tytułu dostaw i usług w okresie

wymagalności do 12 miesięcy

09

120.000

320.000

Akcje zakupione celem odsprzedaży

10

400.000

-

Pożyczki otrzymane od obcych firm - termin

wymagalności 30 miesięcy

11

880.000

640.000

Kwoty należne od odbiorców z tytułu dostaw i

usług o okresie spłaty ponad 12 miesięcy

12

160.000

-

Kwoty należne od odbiorców z tytułu dostaw i

usług o okresie spłaty do 12 miesięcy

13

320.000

720.000

Zaciągnięte kredyty bankowe o okresie spłaty

24 miesiące

14

400.000

240.000

Kapitał zapasowy

15

2.400.000

3.000.000

Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych

16

720.000

880.000

Należności od ZUS z tytułu wypłaconych

zasiłków rodzinnych

17

-

80.000

Zadłużenie wobec urzędów skarbowych z

tytułu podatku dochodowego

18

840.000

680.000

Zysk z lat ubiegłych

19

600.000

-

Zysk netto

20

-

1.440.000

Kapitał udziałowy

21

2.840.000

2.840.000