Medycyna Sądowa z Elementami

Medycyna Sądowa z Elementami

Prawa

Prawa

INTERPRETACJA SFORMUŁOWAŃ ZAWAR-

INTERPRETACJA SFORMUŁOWAŃ ZAWAR-

TYCH W KODEKSIE KARNYM ZWIĄZANYCH

TYCH W KODEKSIE KARNYM ZWIĄZANYCH

Z

KWALIFIKACJA

USZCZERBKU

NA

Z

KWALIFIKACJA

USZCZERBKU

NA

ZDROWIU, BADANIA LEKARSKIE DLA

ZDROWIU, BADANIA LEKARSKIE DLA

POTRZEB PROCESU KARNEGO

POTRZEB PROCESU KARNEGO

Art. 156

Art. 156

§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w

§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w

postaci:

postaci:

1. pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy,

1. pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy,

zdolności płodzenia,

zdolności płodzenia,

2. innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby,

2. innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby,

nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie

nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie

zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej,

zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej,

całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w

całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w

zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub

zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub

zniekształcenia ciała,

zniekształcenia ciała,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega karze

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega karze

pozbawienia wolności do lat 3

pozbawienia wolności do lat 3

Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest

Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest

śmierć człowieka sprawca podlega karze pozbawienia

śmierć człowieka sprawca podlega karze pozbawienia

wolności od lat 2 do 12.

wolności od lat 2 do 12.

Art. 157.

Art. 157.

§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała

§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała

lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1

lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do

lat 5.

lat 5.

§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała

§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała

lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni

lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo

pozbawienia wolności do lat 2.

pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w 1 lub 2 działa

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w 1 lub 2 działa

nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia

nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności do roku.

wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3,

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3,

jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój

jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój

zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni odbywa się z

zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni odbywa się z

oskarżenia prywatnego.

oskarżenia prywatnego.

§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój

§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój

zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba

zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba

najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3

najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3

następuje na jej wniosek.

następuje na jej wniosek.

Art. 217.

Art. 217.

§ 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza

§ 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza

jego nietykalność cielesną podlega grzywnie , karze

jego nietykalność cielesną podlega grzywnie , karze

ograniczenia wolności albo pozbawia wolności do roku.

ograniczenia wolności albo pozbawia wolności do roku.

§ 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało

§ 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało

wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo

wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo

jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem

jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem

nietykalności sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

nietykalności sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia

§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia

prywatnego

prywatnego

Kodeks Karny

Podmiot przestępstwa

Podmiot przestępstwa

- “kto” osoba fizyczna

- “kto” osoba fizyczna

poczytalna lub o zmniejszonej poczytalności , która

poczytalna lub o zmniejszonej poczytalności , która

ukończyła 17 lat przy umyślnym popełnieniu

ukończyła 17 lat przy umyślnym popełnieniu

przestępstwa, ewentualnie lat 15.

przestępstwa, ewentualnie lat 15.

Przedmiot przestępstwa

Przedmiot przestępstwa

- człowiek na którym

- człowiek na którym

dokonano przestępstwa.

dokonano przestępstwa.

Działanie przestępne

Działanie przestępne

- każde działanie które

- każde działanie które

pozbawia, narusza lub naraża zdrowie lub życie

pozbawia, narusza lub naraża zdrowie lub życie

innej osoby.

innej osoby.

Zaniechanie przestępne

Zaniechanie przestępne

Przestępstwo

Przestępstwo

umyślne

umyślne

zamiar

zamiar

bezpośredni

bezpośredni

zamiar ewentualny

zamiar ewentualny

(przewiduje skutek negatywny

(przewiduje skutek negatywny

godzi się na niego)

godzi się na niego)

nieumyślne

nieumyślne

lekkomyślność

lekkomyślność

(przewidywał, ale myślał że uniknie kary

(przewidywał, ale myślał że uniknie kary

np. pielęgniarka nie odkażająca)

np. pielęgniarka nie odkażająca)

niedbalstwo

niedbalstwo

(nie przewiduje a powinien przewidzieć

(nie przewiduje a powinien przewidzieć

p. lekarz nie podał rannemu surowicy

p. lekarz nie podał rannemu surowicy

p/tężcowej)

p/tężcowej)

Związek czasowy

Związek czasowy

Przedmiot ochrony prawnej

Przedmiot ochrony prawnej

- całość fizyczna

- całość fizyczna

rozumiana jako suma narządów i funkcji których

rozumiana jako suma narządów i funkcji których

prawidłowość składa się na stan normalnego

prawidłowość składa się na stan normalnego

zdrowia.

zdrowia.

Organizm

Organizm

-

-

całość anatomiczno-funkcjonalna

całość anatomiczno-funkcjonalna

Narząd

Narząd

- odpowiada anatomicznemu pojęciu układu

- odpowiada anatomicznemu pojęciu układu

np. narządu ruchu.

np. narządu ruchu.

Uszkodzenie ciała

Uszkodzenie ciała

- efekt działania przestępczego

- efekt działania przestępczego

powodującego przerwanie ciągłości anatomicznej

powodującego przerwanie ciągłości anatomicznej

powłok.

powłok.

Rozstrój zdrowia

Rozstrój zdrowia

- efekt działania przestępczego

- efekt działania przestępczego

powodującego upośledzenie funkcji organizmu

powodującego upośledzenie funkcji organizmu

zwykle bez uszkodzenia

zwykle bez uszkodzenia

.

Związek przyczynowy

Związek przyczynowy

Przedmiot wykonawczy

Przedmiot wykonawczy

- pokrzywdzony (ofiara)

- pokrzywdzony (ofiara)

uszkodzenie już poranionego pogorszenie stanu już

uszkodzenie już poranionego pogorszenie stanu już

chorego, sprawca odpowiada za to gdy stan ofiary np.

chorego, sprawca odpowiada za to gdy stan ofiary np.

t-, że uderza kaleką a nie zdrową osobę.

t-, że uderza kaleką a nie zdrową osobę.

Ściganie

Ściganie

:

:

oskarżyciel publiczny prokurator oskarżyciel

oskarżyciel publiczny prokurator oskarżyciel

prywatny

prywatny

Prowokacja

- gdy pokrzywdzony zachowuje się

wyzywająco.

Retorsja

Retorsja

-

-

gdy pokrzywdzony odpowiada od razu

gdy pokrzywdzony odpowiada od razu

czynem tego samego rodzaju.

czynem tego samego rodzaju.

Interpretacja podstawowych pojęć dotyczących

Interpretacja podstawowych pojęć dotyczących

uszczerbku na zdrowiu

uszczerbku na zdrowiu

:

:

Pozbawienie wzroku lub utrata wzroku

Pozbawienie wzroku lub utrata wzroku

- to stan w

- to stan w

którym człowiek zupełnie nie widzi albo ma też

którym człowiek zupełnie nie widzi albo ma też

zachowane wyłącznie poczucie światła nie mogąc

zachowane wyłącznie poczucie światła nie mogąc

rozpoznawać przedmiotów i ich kształtów.

rozpoznawać przedmiotów i ich kształtów.

Pozbawienie słuchu:

Pozbawienie słuchu:

jest równoznaczne z utrata

jest równoznaczne z utrata

zdolności odbierania, rozpoznawania i rozumienia

zdolności odbierania, rozpoznawania i rozumienia

dźwięków w stopniu uniemożliwiającym porozumiewanie

dźwięków w stopniu uniemożliwiającym porozumiewanie

się.

się.

Pozbawienie mowy:

Pozbawienie mowy:

jest to skutek urazu w postaci

jest to skutek urazu w postaci

niezdolności

do

wydawania

artykułowanych

niezdolności

do

wydawania

artykułowanych

dźwięków, zrozumiałych dla otoczenia. Jąkanie nawet

dźwięków, zrozumiałych dla otoczenia. Jąkanie nawet

bardzo znacznego stopnia nie może być traktowane w

bardzo znacznego stopnia nie może być traktowane w

kategoriach pozbawienia mowy.

kategoriach pozbawienia mowy.

Pozbawienie zdolności do płodzenia

Pozbawienie zdolności do płodzenia

:

:

to

to

pozbawienie

zdolności

do

stosunku

i

pozbawienie

zdolności

do

stosunku

i

zapłodnienia; u mężczyzn przede wszystkim

zapłodnienia; u mężczyzn przede wszystkim

utrata jądra lub trwałe uszkodzenie procesu

utrata jądra lub trwałe uszkodzenie procesu

spermatogenezy a także przecięcie lub

spermatogenezy a także przecięcie lub

pozapalne zarośnięcie kanalików najądrzy i

pozapalne zarośnięcie kanalików najądrzy i

nasieniowodów.

nasieniowodów.

U kobiet do pozbawienia zdolności płodzenia

U kobiet do pozbawienia zdolności płodzenia

prowadzi utrata macicy albo jajników. Stan

prowadzi utrata macicy albo jajników. Stan

ten nie odnosi się do kobiet w okresie

ten nie odnosi się do kobiet w okresie

pomenopauzalnym. Pozbawienie zdolności

pomenopauzalnym. Pozbawienie zdolności

odbycia porodu drogami naturalnymi np. w

odbycia porodu drogami naturalnymi np. w

następstwie pourazowej deformacji miednicy

następstwie pourazowej deformacji miednicy

nie

jest

traktowane

jako

pozbawienie

nie

jest

traktowane

jako

pozbawienie

zdolności płodzenia.

zdolności płodzenia.

Kalectwo:

to zniesienie lub znacznego stopnia

ograniczenie funkcji ważnego z biologicznego punktu
widzenia narządu.

Inne ciężkie kalectwo

Inne ciężkie kalectwo

to przede wszystkim utrata

to przede wszystkim utrata

jednego z narządów, które są parzyste, np.

jednego z narządów, które są parzyste, np.

jednostronna ślepota, jednostronna głuchota, utrata

jednostronna ślepota, jednostronna głuchota, utrata

jednej nerki lub też utrata kończyny, utrata kciuka

jednej nerki lub też utrata kończyny, utrata kciuka

albo kilku palców u dłoni oraz zesztywnienie dużego

albo kilku palców u dłoni oraz zesztywnienie dużego

stawu.

stawu.

Ciężka choroba nieuleczalna

Ciężka choroba nieuleczalna

lub długotrwała

lub długotrwała

-

-

zjawisko koniunkcji między pojęciami, nieuleczalna,

zjawisko koniunkcji między pojęciami, nieuleczalna,

ciężka, długotrwała.

ciężka, długotrwała.

Stan ciężkości

Stan ciężkości

zbliżony jest do

zbliżony jest do

stanu obłożności

stanu obłożności

, np.

, np.

pojęcie długotrwałości odnosi się do czasu trwania

pojęcie długotrwałości odnosi się do czasu trwania

wynoszącego około 6 miesięcy.

wynoszącego około 6 miesięcy.

Trwała

choroba

psychiczna

Trwała

choroba

psychiczna

:

:

wymaga

oceny

wymaga

oceny

psychiatrycznej. Do grupy tej możemy zaliczyć zmiany

psychiatrycznej. Do grupy tej możemy zaliczyć zmiany

o

charakterze

zespołu

psychoorganicznego,

o

charakterze

zespołu

psychoorganicznego,

encefalopatii pourazowej, padaczki pourazowej z

encefalopatii pourazowej, padaczki pourazowej z

ciężką charakteropatią.

ciężką charakteropatią.

Trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w

Trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w

zawodzie

zawodzie

to utrata zdolności do wykonywania pracy,

to utrata zdolności do wykonywania pracy,

do

której

pokrzywdzony

został

przygotowany,

do

której

pokrzywdzony

został

przygotowany,

uzyskując odpowiednie kwalifikacje, nieraz wysoce

uzyskując odpowiednie kwalifikacje, nieraz wysoce

specjalistyczne. Stanu tego nie należy mylić z

specjalistyczne. Stanu tego nie należy mylić z

pojęciem niezdolności do pracy w ogóle.

pojęciem niezdolności do pracy w ogóle.

Trwałe istotne zniekształcenie

Trwałe istotne zniekształcenie

lub zeszpecenie

lub zeszpecenie

to stan

to stan

w którym mamy do czynienia z wyraźnie widocznymi

w którym mamy do czynienia z wyraźnie widocznymi

zmianami, które u przeciętnie patrzącego budzą odrazę

zmianami, które u przeciętnie patrzącego budzą odrazę

(wg Popielskiego).

(wg Popielskiego).

Choroba realnie zagrażająca życiu

Choroba realnie zagrażająca życiu

- takie

- takie

następstwo

zmian

pourazowych,

które

następstwo

zmian

pourazowych,

które

prowadzi

do

wystąpienia

wykładników

prowadzi

do

wystąpienia

wykładników

morfologicznych

w

postaci

realnego

morfologicznych

w

postaci

realnego

zagrożenia życia, np. wstrząsu, które

zagrożenia życia, np. wstrząsu, które

traktować należy jako przejaw stanu realnego

traktować należy jako przejaw stanu realnego

a nie potencjalnego zagrożenia życia. W

a nie potencjalnego zagrożenia życia. W

odniesieniu

do

urazów

czaszkowo

-

odniesieniu

do

urazów

czaszkowo

-

mózgowych należy przy przyjęciu choroby

mózgowych należy przy przyjęciu choroby

realnie zagrażającej życiu mieć na względzie

realnie zagrażającej życiu mieć na względzie

takie zmiany jak uogólniony obrzęk mózgu,

takie zmiany jak uogólniony obrzęk mózgu,

rozległość krwawienia śródczaszkowego

rozległość krwawienia śródczaszkowego

wymagająca

pilnej

interwencji

wymagająca

pilnej

interwencji

neurochirurgicznej.

neurochirurgicznej.

Badanie lekarskie dla potrzeb

Badanie lekarskie dla potrzeb

procesu karnego

procesu karnego

1. Badanie osoby podejrzanej.

Głównym zadaniem lekarza biegłego w przypadku
badania osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa
jest poszukiwanie na jej ciele śladów przydatnych dla
rekonstrukcji przebiegu zdarzenia. Mogą to być m.in.
uszkodzenia ciała, ślady biologiczne, plamy krwi
nasienia. W takich przypadkach często dokonuje się
również oględzin odzieży podejrzanego oraz pobiera
krew

do

badań

genetycznych

w

celach

porównawczych.

Badanie lekarskie dla potrzeb procesu

Badanie lekarskie dla potrzeb procesu

karnego

karnego

2. Badanie osoby pokrzywdzonej

2. Badanie osoby pokrzywdzonej

Głównym celem badania osób pokrzywdzonych w

Głównym celem badania osób pokrzywdzonych w

praktyce sądowo-lekarskiej jest kwalifikacja prawna

praktyce sądowo-lekarskiej jest kwalifikacja prawna

następstw doznanych uszkodzeń ciała lub rozstroju

następstw doznanych uszkodzeń ciała lub rozstroju

zdrowia. W przypadkach przestępstw na tle

zdrowia. W przypadkach przestępstw na tle

seksualnym pobiera się od ofiar wymazy na

seksualnym pobiera się od ofiar wymazy na

obecność nasienia, dokładnie ocenia narządy rodne.

obecność nasienia, dokładnie ocenia narządy rodne.

Badanie takie obejmuje wywiad lekarski, badanie

Badanie takie obejmuje wywiad lekarski, badanie

przedmiotowe oraz wydanie końcowej opinii

przedmiotowe oraz wydanie końcowej opinii

sądowo-lekarskiej w której zawarte są informacje

sądowo-lekarskiej w której zawarte są informacje

odnośnie zgodności bądź nie danych dotyczących

odnośnie zgodności bądź nie danych dotyczących

okoliczności powstania obrażeń ciała z tymi, które

okoliczności powstania obrażeń ciała z tymi, które

były podawane w wywiadzie i kwalifikacja karna.

były podawane w wywiadzie i kwalifikacja karna.

3. Rekonstrukcja wypadków drogowych

3. Rekonstrukcja wypadków drogowych

dokładna

analiza

porównawcza

obrażeń

ciała

dokładna

analiza

porównawcza

obrażeń

ciała

uczestników wypadku z uszkodzeniami pojazdu.

uczestników wypadku z uszkodzeniami pojazdu.

4. Dzieciobójstwo

4. Dzieciobójstwo

badanie

kobiety

podejrzanej

o

dokonanie

badanie

kobiety

podejrzanej

o

dokonanie

dzieciobójstwa, zwrócenie uwagi na cechy przebytego

dzieciobójstwa, zwrócenie uwagi na cechy przebytego

porodu (badanie ginekologiczne). Badanie gruczołów

porodu (badanie ginekologiczne). Badanie gruczołów

piersiowych w celu stwierdzenia ewentualności

piersiowych w celu stwierdzenia ewentualności

wydzielania się siary

wydzielania się siary

Badanie lekarskie dla potrzeb procesu

Badanie lekarskie dla potrzeb procesu

karnego

karnego

Badanie lekarskie dla potrzeb procesu

Badanie lekarskie dla potrzeb procesu

karnego

karnego

5. Ocena stanu zdrowia oskarżonych i podejrzanych

5. Ocena stanu zdrowia oskarżonych i podejrzanych

w celu oceny zdolności do możliwości uczestniczenia

w celu oceny zdolności do możliwości uczestniczenia

w czynnościach procesowych i zdolności do odbywania

w czynnościach procesowych i zdolności do odbywania

kary pozbawienia wolności

kary pozbawienia wolności

.

6. Opiniowanie w sprawach dotyczących błędu

6. Opiniowanie w sprawach dotyczących błędu

medycznego.

medycznego.

Orzecznictwo lekarskie w sprawach karnych obejmuje

Orzecznictwo lekarskie w sprawach karnych obejmuje

również opiniowanie w sprawach nietrzeźwości,

również opiniowanie w sprawach nietrzeźwości,

głównie osób kierujących pojazdami mechanicznymi.

głównie osób kierujących pojazdami mechanicznymi.