Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

zdrowotnego (rodzaje,

zdrowotnego (rodzaje,

podział)

podział)

Tomala Tomasz

Tomala Tomasz

Streiss Marcin

Streiss Marcin

Definicja zdrowia

Definicja zdrowia

(wg.WHO)

(wg.WHO)

•

Zdrowie to pełen dobrostan

Zdrowie to pełen dobrostan

fizyczny, psychiczny, społeczny, a

fizyczny, psychiczny, społeczny, a

nie wyłącznie brak

nie wyłącznie brak

niedomagania

niedomagania

.

.

Inne definicje zdrowia:

Inne definicje zdrowia:

Zdrowie to

Zdrowie to

proces dynamiczny, nie tylko

proces dynamiczny, nie tylko

brak choroby czy niedomagania, lecz także

brak choroby czy niedomagania, lecz także

dobre samopoczucie oraz taki stopień

dobre samopoczucie oraz taki stopień

przystosowania się biologicznego i

przystosowania się biologicznego i

społecznego do środowiska, jaki jest

społecznego do środowiska, jaki jest

osiągalny dla danej jednostki w

osiągalny dla danej jednostki w

najkorzystniejszych warunkach

najkorzystniejszych warunkach

.

.

M. Kacprzak

M. Kacprzak

Zdrowie j

Zdrowie j

est to proces dynamiczny, system

est to proces dynamiczny, system

wzajemnych uwarunkowań w relacji organizm-

wzajemnych uwarunkowań w relacji organizm-

środowisko. Jest to potencjał zdolności

środowisko. Jest to potencjał zdolności

przystosowania się organizmu do wymogów

przystosowania się organizmu do wymogów

środowiska, wyposażający organizm w dyspozycję

środowiska, wyposażający organizm w dyspozycję

do utrzymania równowagi pomiędzy nim a

do utrzymania równowagi pomiędzy nim a

wymogami środowiska. Jeżeli możliwości

wymogami środowiska. Jeżeli możliwości

przystosowawcze organizmu przekraczają granice

przystosowawcze organizmu przekraczają granice

wymogów środowiska, to można mówić o zdrowiu

wymogów środowiska, to można mówić o zdrowiu

optymalnym. Jeżeli pokrywają się z wymogami

optymalnym. Jeżeli pokrywają się z wymogami

środowiska to mówimy o zdrowiu minimalnym.

środowiska to mówimy o zdrowiu minimalnym.

R. Bures

R. Bures

Definicja czynników ryzyka:

Definicja czynników ryzyka:

W prewencji chorób termin ten obejmuje

W prewencji chorób termin ten obejmuje

zachowania, ekspozycję środowiskową

zachowania, ekspozycję środowiskową

(biologiczną, ekonomiczną, społeczną), a

(biologiczną, ekonomiczną, społeczną), a

także cechy jednostki wrodzone lub

także cechy jednostki wrodzone lub

nabyte, o których wiadomo, że są

nabyte, o których wiadomo, że są

związane lub są przyczyną zwiększonej

związane lub są przyczyną zwiększonej

podatności na specyficzne choroby,

podatności na specyficzne choroby,

zaburzenia w stanie zdrowia lub wypadki.

zaburzenia w stanie zdrowia lub wypadki.

Podział czynników ryzyka

Podział czynników ryzyka

wg. Lalonda (1973 r.)

wg. Lalonda (1973 r.)



Styl życia

Styl życia



Środowisko fizyczne

Środowisko fizyczne



Czynniki genetyczne

Czynniki genetyczne



Opieka zdrowotna

Opieka zdrowotna

Koncepcja Lalonda osadza się na

Koncepcja Lalonda osadza się na

czterech

czterech

ogólnych płaszczyznach:

ogólnych płaszczyznach:

1)   

1)   

biologii

biologii

człowieka (cechy

człowieka (cechy

wrodzone, dojrzewanie, starzenie

wrodzone, dojrzewanie, starzenie

się)

się)

2)   

2)   

środowisku

środowisku

człowieka (socjalne,

człowieka (socjalne,

fizyczne i psychiczne)

fizyczne i psychiczne)

3)   

3)   

stylach życia

stylach życia

(wzór konsumpcji,

(wzór konsumpcji,

zatrudnienie, czynniki ryzyka

zatrudnienie, czynniki ryzyka

zdrowotnego i zawodowego, sposób

zdrowotnego i zawodowego, sposób

reakcji itp.)

reakcji itp.)

4)   

4)   

systemie organizacji opieki

systemie organizacji opieki

zdrowotnej

zdrowotnej

Styl życia obejmuje:

Styl życia obejmuje:



Brak

Brak

aktywno

aktywno

ści

ści

fizyczn

fizyczn

ej

ej



Zły

Zły

sposób odżywiania się

sposób odżywiania się



Nie

Nie

umiejętno

umiejętno

ś

ś

ci radzenia sobie ze

ci radzenia sobie ze

stresem

stresem



S

S

tosowanie używek (nikotyna,

tosowanie używek (nikotyna,

alkohol,

alkohol,

ś

ś

rodki psychoaktywne

rodki psychoaktywne

)

)



Z

Z

achowania seksualne

achowania seksualne

Środowisko fizyczne

Środowisko fizyczne

obejmuje:

obejmuje:



Zanieczyszczenia

Zanieczyszczenia

powietrz

powietrz

a i

a i

wod

wod

y

y



Nie

Nie

bezpieczn

bezpieczn

ą

ą

szkoł

szkoł

ę

ę

oraz zakład

oraz zakład

pracy

pracy



D

D

egradacj

egradacj

a

a

ś

ś

rodowiska naturalnego

rodowiska naturalnego



P

P

romieniowani

romieniowani

e

e

jonizuj

jonizuj

ą

ą

ce

ce



H

H

ałas

ałas



S

S

zkodliw

zkodliw

e

e

substancj

substancj

e

e

chemiczn

chemiczn

e

e

oraz

oraz

czynnik

czynnik

i

i

biologiczn

biologiczn

e

e

Czynniki genetyczne:

Czynniki genetyczne:



To naturalne

To naturalne

predyspozycje danej

predyspozycje danej

jednostki do wystąpienia

jednostki do wystąpienia

określonych zaburzeń

określonych zaburzeń

uwarunkowane

uwarunkowane

dziedzicznie na które dany

dziedzicznie na które dany

osobnik nie ma wpływu.

osobnik nie ma wpływu.

Opieka zdrowotna obejmuje:

Opieka zdrowotna obejmuje:



Złą strukturę i organizację

Złą strukturę i organizację



Nieprawidłowe

Nieprawidłowe

funkcjonowanie

funkcjonowanie



Brak dostępności do

Brak dostępności do

świadczeń medycznych

świadczeń medycznych



Kiepska jakość świadczeń

Kiepska jakość świadczeń

medycznych

medycznych

Czynniki ryzyka:

Czynniki ryzyka:

A) Nie podlegające naszemu wpływowi:

A) Nie podlegające naszemu wpływowi:



Czynniki genetyczne

Czynniki genetyczne



Środowisko fizyczne (?)

Środowisko fizyczne (?)



Opieka zdrowotna (?)

Opieka zdrowotna (?)

B) Podlegające naszemu wpływowi:

B) Podlegające naszemu wpływowi:



Styl życia!!!

Styl życia!!!

Cztery główne czynniki ryzyka

Cztery główne czynniki ryzyka

podlegajace naszemu wpływowi i

podlegajace naszemu wpływowi i

decydując w znacznej mierze o

decydując w znacznej mierze o

naszym zdrowiu (do 80%):

naszym zdrowiu (do 80%):



Hipokinezja,

czyli

brak

dostatecznej

Hipokinezja,

czyli

brak

dostatecznej

aktywności fizycznej.

aktywności fizycznej.



Niewłaściwe odżywianie się.

Niewłaściwe odżywianie się.



Uzależnienia. Mamy tu na myśli przede

Uzależnienia. Mamy tu na myśli przede

wszystkim nałóg palenia, ale w szerszym

wszystkim nałóg palenia, ale w szerszym

zakresie chodzi o pewną podatność na

zakresie chodzi o pewną podatność na

sięganie po różne środki zastępujące własną

sięganie po różne środki zastępujące własną

aktywność życiową.

aktywność życiową.



Stres (ściślej dystres).

Stres (ściślej dystres).

To właśnie niehigieniczny tryb życia powoduje,

To właśnie niehigieniczny tryb życia powoduje,

że w Polsce około 4 miliony ludzi choruje na

że w Polsce około 4 miliony ludzi choruje na

nadciśnienie tętnicze, ponad milion na

nadciśnienie tętnicze, ponad milion na

cukrzycę, 65% cierpi na nadwagę i otyłość,

cukrzycę, 65% cierpi na nadwagę i otyłość,

60% ma wyższy niż należny poziom

60% ma wyższy niż należny poziom

cholesterolu,

olbrzymia

większość

nie

cholesterolu,

olbrzymia

większość

nie

uprawia żadnej formy ruchu, za to liczba

uprawia żadnej formy ruchu, za to liczba

palących

i

pijących

mimo

nasilonych

palących

i

pijących

mimo

nasilonych

kampanii zwalczających te nałogi, nie maleje.

kampanii zwalczających te nałogi, nie maleje.

Wciąż pali ponad 50% mężczyzn i 35%

Wciąż pali ponad 50% mężczyzn i 35%

kobiet.

kobiet.