1

PODSTAWOWE DEFINICJE

PODSTAWOWE DEFINICJE

POŁOŻNICZE

POŁOŻNICZE

ELEMENTY BADANIA

ELEMENTY BADANIA

POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNEGO

POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNEGO

Dr n. med. Paweł Sadłecki

Dr n. med. Paweł Sadłecki

KATEDRA I KLINIKA

KATEDRA I KLINIKA

POŁOŻNICTWA, CHORÓB

POŁOŻNICTWA, CHORÓB

KOBIECYCH

KOBIECYCH

I GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ

I GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ

CM UMK

CM UMK

CM UMK

2007/200

2007/200

8

8

2

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Pierwsze badanie kobiety
ciężarnej obejmuje:

•

zebranie wywiadu

•

badanie ogólne (ocenę

zdrowia)
•

badanie położnicze

•

badania dodatkowe

i laboratoryjne

3

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Wywiad

•

wiek

•

przeszłość położniczą

•

dane dotyczące przebytych

chorób

•

przebieg obecnej ciąży

•

warunki życia i pracy

4

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Badanie ogólne

•

pomiar ciśnienia tętniczego

krwi

•

kontrola masy ciała

•

pomiar tętna

•

pomiar temperatury ciała

•

oglądanie całego ciała

•

badanie internistyczne

5

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Badanie położnicze

•

badanie zewnętrzne

•

badanie we wziernikach

•

badanie wewnętrzne,

przez pochwę
•

badanie gruczołów

sutkowych

6

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Badania dodatkowe i
laboratoryjne

•

cytologia

•

ultrasonografia

•

oznaczenie morfologii krwi

•

oznaczenie grupy krwi

•

oznaczenie antygenu Rh i
przeciwciał odpornościowych

•

analiza moczu

•

badanie odczynów kiłowych

•

oznaczanie antygenu HBs

7

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Jeśli u zdrowej, dojrzałej

płciowo, regularnie

miesiączkującej kobiety

następuje zatrzymanie

miesiączki, to należy

podejrzewać ciążę dopóty,

dopóki za pomocą wszystkich

dostępnych metod

diagnostycznych nie wykluczy

się jej istnienia.

8

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Ciąża przeterminowana

dotyczy przedłużenia ciąży ponad

42 tydzień

(licząc od pierwszego dnia ostatniej

miesiączki)

9

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Ciążą obumarłą

nazywa się

wewnątrzmaciczną śmierć

płodu

10

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Ciąża ektopowa – pozamaciczna –

jest

następstwem zagnieżdżenia się

zapłodnionej komórki jajowej poza

endometrium jamy trzonu macicy- 1%

wszystkich ciąż.

Rodzaje:

•

jajowodowa

•

bańkowa

•

cieśniowa

•

śródścienna

•

jajnikowa

•

brzuszna

•

szyjkowa

11

OPIEKA NAD KOBIETĄ CIĘŻARNĄ

Nieprawidłowy czas trwania

ciąży:

Poronienie

– to zakończenie ciąży

przed skończonym 22 tygodniem
jej trwania.

Poród przedwczesny

– poród

występujący przed ukończonym
37 tygodniem ciąży.

12

PORÓD - DEFINICJA

Poród jest mechanizmem
fizjologicznym mającym na celu
wydalenie z macicy wszystkich
elementów jaja płodowego, tj:
płynu owodniowego, płodu,
popłodu, błon płodowych oraz
sznura pępowinowego.

13

PODZIAŁ PORODÓW

W ZALEŻNOŚCI OD MECHANIZMU

Samoistne
Operacyjne - operacje położnicze

– pomoc ręczna
– kleszcze położnicze
– wyciągacz próżniowy
– cięcie cesarskie

14

PORÓD PATOLOGICZNY

• niewspółmierność porodowa
• nieprawidłowe położenie płodu
• poród niewczesny
• zaburzenia czynności serca płodu
• zaburzenia czynności skurczowej

macicy

• krwotoki
• zakażenie
• poród u chorej kobiety
• ciąża obumarła

15

POCZĄTEK PORODU

• Obniżenie dna macicy
(2-4 tygodnie przed porodem)
• skurcze przepowiadające
(wydalenie czopu śluzowego)
• regularna czynność skurczowa
co 10-15 min - skracanie się szyjki

- rozwieranie ujścia

16

ZWROTY GŁÓWKI PŁODU

I zwrot główki

- przygięcie, przestrzeń

wchodu miednicy. Punkt prowadzący
-ciemiączko tylne

II zwrot główki

- rotacja o 90 stopni - potylica

przesuwa się pod spojenie łonowe

III zwrot główki

- odgięcie. Oparta potylica o

spojenie łonowe i wytaczanie kolejno: 1.
Wierzchołek 2. Czoło 3. Twarzyczka 4.
Broda

IV zwrot główki

- obrót twarzyczki w kierunku

jednego z ud matki

17

OKRESY PORODU

I okres:

rozwierania

(od momentu rozwierania do rozwarcia 10cm)

pierwiastka: 9-15 h

wieloródka: 6-9h

II okres:

wydalania

(od całkowitego rozwarcia do urodzenia płodu)

pierwiastka: 1-1,5h

wieloródka: 15-45min

III okres:

łożyskowy

(po urodzeniu płodu do urodzenia łożyska)

pierwiastka: 10-30min

wieloródka: 5-10min

IV okres:

wczesny poporodowy, 2 godziny po

porodzie

18

OCHRONA KROCZA

OCHRONA KROCZA

19

NACIĘCIE KROCZA - EPISIOTOMIA

NACIĘCIE KROCZA - EPISIOTOMIA

20

WYRZYNANIE SIĘ GŁÓWKI

WYRZYNANIE SIĘ GŁÓWKI

21

POCZĄTEK ZWROTU ZEWNĘTRZNEGO GŁÓWKI

POCZĄTEK ZWROTU ZEWNĘTRZNEGO GŁÓWKI

22

OBRÓT ZEWNĘTRZNY GŁÓWKI

OBRÓT ZEWNĘTRZNY GŁÓWKI

23

RODZI SIĘ BARK PRZEDNI

RODZI SIĘ BARK PRZEDNI

24

WYTACZANIE BARKU TYLNEGO

WYTACZANIE BARKU TYLNEGO

25

PORÓD RESZTY PŁODU

PORÓD RESZTY PŁODU

26

RODZENIE ŁOŻYSKA

RODZENIE ŁOŻYSKA

27

KROCZE PO ZSZYCIU (EPISIORAPHIA)

KROCZE PO ZSZYCIU (EPISIORAPHIA)

28

NADZOROWANIE PORODU

I okres:

- postęp porodu

- czynność serca płodu
- czynność skurczowa macicy

Położenie płodu (situs)

- stosunek osi długiej płodu do osi długiej matki

- podłużne
- poprzeczne
- skośne

Ustawienie płodu (positio)

- stosunek części płodu do stron matki

- I grzbiet płodu po stronie lewej
- II grzbiet płodu po stronie prawej

Ułożenie płodu (presentatio)

- stosunek części płodu względem siebie

- przygięciowe
- odgięciowe

29

NADZOROWANIE PORODU

II okres:

- czynność serca płodu
- czynność skurczowa macicy
- ochrona krocza rodzącej (nacięcie

krocza)

III okres:

- krwawienie
- obkurczenie macicy
- stan ogólny położnicy

IV okres

- stan ogólny położnicy
- krwawienie
- obkurczanie macicy

30

PORÓD PATOLOGICZNY

PORÓD PATOLOGICZNY

Poród przedwczesny - poród przed ukończeniem

37 t.c. Po ostatniej miesiączce (między 22 a
końcem 37 t.c.)

Przyczyny: - wiek matki <20 lat, > 35 lat

-

niski status socjo-ekonomiczny - odżywienie
matki

- poprzednie niepowodzenia położnicze

- wyczerpująca praca fizyczna

- palenie

tytoniu

- choroby infekcyjne w ciąży - ciąża

wielopłodowa - wady płodu (z wielowodziem)
- krwotoki przedporodowe - infekcja
wewnątrzmaciczna - wady rozwojowe macicy

31

PORÓD PATOLOGICZNY

PORÓD PATOLOGICZNY

Profilaktyka:

- wywiad położniczy
- wczesne rozpoznanie
- edukacja pacjentek
- częstsze kontrole w ciąży
- leki hamujące czynność

skurczową

32

OPERACJE POŁOŻNICZE

OPERACJE POŁOŻNICZE

I pomoc ręczna

- poród w położeniu podłużnym miednicowym

Położenie miednicowe zupełne

- częścią przodującą są pośladki i

stópki, kończyny dolne są zgięte w stawach biodrowych i
kolanowych

Położenie miednicowe niezupełne

- ułożenie pośladkowe -

ułożenie stópkowe zupełne

- ułożenie stópkowe niezupełne-

ułożenie kolankowe zupełne - ułożenie kolankowe niezupełne

Przyczyny położeń miednicowych

:

- ciąża niedonoszona

-

mała masa płodu

- wady rozwojowe macicy

-

mięśniak macicy- wady płodu

- wielowodzie

- ciąża

mnoga

- łożysko przodujące

- guzy miednicy mniejszej

Poród drogami natury:

- wieloródka - obszerna miednica

-

masa płodu <3500g

- prawidłowa czynność skurczowa

macicy: postęp porodu

33

POŁOŻENIE MIEDNICOWE - PORÓD DROGAMI NATURY

POŁOŻENIE MIEDNICOWE - PORÓD DROGAMI NATURY

34

OPERACJE POŁOŻNICZE

OPERACJE POŁOŻNICZE

II kleszcze położnicze

- wskazania:

1. Matczyne:

- zmęczenie i osłabienie rodzącej

-

niemożność prawidłowego parcia

- przedłużający się II

okres porodu (ponad 2h)
- skrócenie II okresu porodu (choroby serca matki,
choroby neurologiczne, choroby ....... Matki)

2. Płodowe:

- objawy zagrożenia płodu w II okresie porodu

Powikłania: - przerwanie ciągłości pochwy

- uraz pęcherza moczowego lub odbytnicy
- uszkodzenie mechaniczne płodu: urazy nerwów
czaszkowych
- krwawienia śródczaszkowe u noworodków
(niedotlenienie, kwasica)

Przeciwwskazania: brak odpowiednich warunków do

operacji kleszczowej

35

PORÓD KLESZCZOWY

PORÓD KLESZCZOWY

36

OPERACJE POŁOŻNICZE

OPERACJE POŁOŻNICZE

III wyciągacz próżniowy -

konieczne warunki:

- położenie płodu podłużne główkowe

-

główka płodu w próżni - pęknięte błony
płodowe- całkowite rozwarcie

- brak

niewspółmierności porodowej- wiek powyżej
34 t.c.

- masa płodu >2500g

wskazania:

- podobne jak kleszcze położnicze
- różnica: kryterium czasowe ukończenia
porodu

37

PELOTA PRÓŻNIOCIĄGU POŁOŻNICZEGO (VACUUM EXTRACTOR)

PELOTA PRÓŻNIOCIĄGU POŁOŻNICZEGO (VACUUM EXTRACTOR)

38

PORÓD Z PRÓŻNIOCIĄGIEM

PORÓD Z PRÓŻNIOCIĄGIEM

39

OPERACJE POŁOŻNICZE

OPERACJE POŁOŻNICZE

IV cięcie cesarskie - wskazania:

- objawy zagrożenia płodu

- niepostępujący poród

-

nieprawidłowe położenie płodu - miednicowe lub
poprzeczne

- nieudana próba porodu po uprzednim

cięciu cesarskim

wskazania dodatkowe:

- przedwczesne oddzielanie łożyska

- łożysko przodujące

- niska masa urodzeniowa noworodka

- poród przedwczesny płodu o bardzo małej masie <1000g
- ciąża wielopłodowa

- wady rozwojowe płodu -

wodogłowie

- wady powłoki brzusznej - opryszczka

narządów płciowych

powikłania:

- krwotoki

- urazy układu moczowego

-

zapalenie błony śluzowej macicy

- zakażenie rany

40

POŁÓG

POŁÓG

Definicja:

Połóg jest to okres 6-8 tygodni po

porodzie, w czasie którego cofają

się zmiany powstałe w organizmie

kobiety podczas ciąży i porodu.

Procesami charakterystycznymi

dla połogu są ponadto laktacja

oraz ponowne podjęcie funkcji

przez jajniki

41

ZMIANY W NARZĄDACH PŁCIOWYCH

ZMIANY W NARZĄDACH PŁCIOWYCH

Inwolucja macicy

- zmniejszanie się macicy - zamykanie się

kanału szyjki

- wydalanie resztek zmienionego

endometrium

- gojenie się miejsca łożyskowego

Zmniejszanie się macicy:

1. Ustąpienie działania hormonów łożyskowych:

-

gonadotropiny kosmówkowej- laktogen łożyskowy

-

estrogenów

- progesteronu

2. Zmniejszanie ukrwienia macicy wskutek skurczów

połogowych:
- skurcz toniczny - do 4-5 dnia połogu

- skurcze

cykliczne - do 2-3 dnia połogu

- skurcze odruchowe -

ssanie brodawki sutkowej

42

ZAMYKANIE SIĘ KANAŁU

ZAMYKANIE SIĘ KANAŁU

SZYJKI

SZYJKI

- 2 doba - początek

formowania się części
pochwowej

- 3 doba - szyjka uformowana
- 8-10 doba - ujście

zewnętrzne rozwarte na 1 cm

43

WYDALANIE RESZTEK

ENDOMETRIUM

Lochia -

odchody połogowe -

wydaliny macicy z treścią
surowiczą i śluzową, zanikają
zwykle po 4-6 tygodniach

44

GOJENIE SIĘ MIEJSCA

GOJENIE SIĘ MIEJSCA

ŁOŻYSKOWEGO

ŁOŻYSKOWEGO

Proces regeneracji endometrium

zostaje zakończony ok. 16 dnia
połogu

45

ZMIANY W UKŁADZIE

ZMIANY W UKŁADZIE

KRĄŻENIA

KRĄŻENIA

Zmiany objętości krwi krążącej

zachodzą po około 4-6
tygodniach

46

ZMIANY W UKŁADZIE

ZMIANY W UKŁADZIE

MOCZOWYM

MOCZOWYM

- nasilenie diurezy do 2-4

litrów/dobę po ok. 12h po
porodzie

- ustąpienie poszerzenia

miedniczek nerkowych i
moczowodów w ciągu 2
tygodni

47

ZMIANY W SKŁADZIE KRWI

ZMIANY W SKŁADZIE KRWI

- Hematokrytu
- liczby leukocytów
- liczby płytek krwi
- stężenia fibrynogenu

48

LAKTACJA

LAKTACJA

Definicja:

wydzielanie mleka przez

gruczoły sutkowe

49

MAMMOGENEZA

MAMMOGENEZA

Rozwój gruczołów sutkowych do sprawnego

czynnościowo narządu:

- estrogeny - hiperplazja

pęcherzyków

- progesteron -

hiperplazja przewodów

wyprowadzających

- prolaktyna

i laktogen łożyskowy - indukcja

syntezy białek w gruczołach sutkowych

Brak laktacji w czasie ciąży: wysokie stężenia hormonów

steroidowych

LAKTOGENEZA

LAKTOGENEZA

rozpoczęcie wytwarzania mleka - spadek stężenia

estrogenów i progesteronu po wydaleniu łożyska

LAKTOPOEZA

LAKTOPOEZA

utrzymanie wytwarzania mleka
ssanie brodawki sutkowej

- ^ oksytocyna

- ^ PRL

50

SIARA

SIARA

Wydzielanie przez 3-4 dni

połogu (niekiedy w ciąży)
200-500ml/24h:

- większa zawartość energetyczna
- więcej białka, soli mineralnych i
witamin

MLEKO

MLEKO

pojawia się w 3-4 (5) dniu połogu,

przeciętnie 700-900ml/24h

51

PONOWNE PODJĘCIE

PONOWNE PODJĘCIE

CZYNNOŚCI PRZEZ JAJNIKI

CZYNNOŚCI PRZEZ JAJNIKI

U kobiet, które nie karmią piersią

miesiączka pojawia się 6-8
tygodni po porodzie

karmienie piersią nie stanowi

zabezpieczenia przed następną
ciążą

52

POŁÓG PATOLOGICZNY

POŁÓG PATOLOGICZNY

1. Zakażenia połogowe
2. Krwawienia w połogu
3. Choroba zakrzepowa
4. Połogowe zapalenie
gruczołu sutkowego
5. Rozejście się spojenia

łonowego

6. Psychozy poporodowe

53

ZAKAŻENIA POŁOGOWE

ZAKAŻENIA POŁOGOWE

Infekcja występuje po 24

godzinach od porodu:
- endogenne
- egzogenne
- krwiopochodne

54

KRWAWIENIA W POŁOGU

KRWAWIENIA W POŁOGU

Krwawienia występujące po 24

godzinach od porodu do 6 tygodnia
połogu

Przyczyny:

- pozostawienie w macicy resztek
tkanki łożyskowej
- zapalenie błony śluzowej jamy macicy
- zaburzone gojenie miejsca
łożyskowego

55

POŁOGOWE ZAPALENIA

POŁOGOWE ZAPALENIA

GRUCZOŁU SUTKOWEGO

GRUCZOŁU SUTKOWEGO

Występowanie: u matek karmiących

między 8-12 dniem połogu

objawy:

- ból piersi
- zaczerwienienie
- zwiększone ucieplenie
- gorączka

56

CHOROBA ZAKRZEPOWA

CHOROBA ZAKRZEPOWA

- żyły głębokie

- żyły powierzchowne

Czynniki usposabiające:

- żylaki kończyn dolnych
- zwolnienie powrotu żylnego z kończyn

dolnych (pozycja leżąca, mała ilość ruchu)

- zwiększona krzepliwość krwi w połogu
- zakażenia połogowe
- niedokrwistość

57

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ