Cele i Metody Prowadzenia

Cele i Metody Prowadzenia

badań

badań

Epidemiologicznych

Epidemiologicznych

Wykład - 1

Wykład - 1

Wstęp

Wstęp



Epidemiologia jest dyscypliną zajmującą się

Epidemiologia jest dyscypliną zajmującą się

badaniem powstawania i rozprzestrzeniania się

badaniem powstawania i rozprzestrzeniania się

chorób wśród ludności i określeniem czynników

chorób wśród ludności i określeniem czynników

determinujących ich występowanie.

determinujących ich występowanie.



Związek przyczynowy miedzy wojną, klęskami

Związek przyczynowy miedzy wojną, klęskami

żywiołowymi ustalono już w zamierzchłych czasach.

żywiołowymi ustalono już w zamierzchłych czasach.

Niektórzy autorzy uważają, że cywilizacja europejska

Niektórzy autorzy uważają, że cywilizacja europejska

została uratowana przed potęgą Persów dzięki

została uratowana przed potęgą Persów dzięki

obezwładniającym epidemiom dżumy i czerwonki,

obezwładniającym epidemiom dżumy i czerwonki,

panującym wówczas w wojskach perskich, niż

panującym wówczas w wojskach perskich, niż

zwycięstwom Greków pod Maratonem i Salaminą.

zwycięstwom Greków pod Maratonem i Salaminą.



W historii starożytnego Rzymu decydująca rolę odegrała

W historii starożytnego Rzymu decydująca rolę odegrała

wielka zaraza w czasie wojen z Partami i ludami

wielka zaraza w czasie wojen z Partami i ludami

germańskimi. Zaraza ta spowodowała taką dezorganizację,

germańskimi. Zaraza ta spowodowała taką dezorganizację,

wyludnienie i zubożenie, że potęga Imperium uległa

wyludnienie i zubożenie, że potęga Imperium uległa

nieodwracalnemu zachwianiu.

nieodwracalnemu zachwianiu.



W latach 531-580 dżuma „justyniańska” wyludniła zupełnie

W latach 531-580 dżuma „justyniańska” wyludniła zupełnie

obszary Półwyspu Bałkańskiego. W ten sposób wytworzyła

obszary Półwyspu Bałkańskiego. W ten sposób wytworzyła

się demograficzna próżnia którą zaczęły zapełniać

się demograficzna próżnia którą zaczęły zapełniać

napływające ludy słowiańskie. W tym przypadku choroba

napływające ludy słowiańskie. W tym przypadku choroba

zakaźna torowała drogę nowym strukturom etnicznym i

zakaźna torowała drogę nowym strukturom etnicznym i

państwowym.

państwowym.



Szczególnie duże nasilenie chorób zakaźnych miało miejsce

Szczególnie duże nasilenie chorób zakaźnych miało miejsce

w czasie wojen krzyżowych. Przypuszcza się , ze wyprawe

w czasie wojen krzyżowych. Przypuszcza się , ze wyprawe

krzyżową pod dowództwem Ludwika IX zniszczyła dżuma, a

krzyżową pod dowództwem Ludwika IX zniszczyła dżuma, a

powracające ze Wschodu niedobitki zawlokły do Europy

powracające ze Wschodu niedobitki zawlokły do Europy

trąd, który potem szerzył się epidemicznie w ciągu stuleci.

trąd, który potem szerzył się epidemicznie w ciągu stuleci.



Groźne epidemie średniowieczne wybuchały również na

Groźne epidemie średniowieczne wybuchały również na

europejskich teatrach wojennych. W Hiszpanii w czasie oblężenia

europejskich teatrach wojennych. W Hiszpanii w czasie oblężenia

Grenady (1480r.) w szeregach hiszpańskich zmarło na ospę i dur

Grenady (1480r.) w szeregach hiszpańskich zmarło na ospę i dur

plamisty ponad 17 tyś. Ludzi, a więc 6 razy więcej niż poległo w

plamisty ponad 17 tyś. Ludzi, a więc 6 razy więcej niż poległo w

walce.

walce.



W czasie wyprawy króla francuskiego Karola VIII do Włoch

W czasie wyprawy króla francuskiego Karola VIII do Włoch

wybuchła w jego wojskach epidemia ostrej kiły, która potem

wybuchła w jego wojskach epidemia ostrej kiły, która potem

długie lata, jako tzw. Choroba francuska, występowała

długie lata, jako tzw. Choroba francuska, występowała

endemicznie w Europie.

endemicznie w Europie.



Opisy częstości i sposobów szerzenia się chorób wśród różnych

Opisy częstości i sposobów szerzenia się chorób wśród różnych

grup populacyjnych i porównywanie mierników stanu zdrowia, są

grup populacyjnych i porównywanie mierników stanu zdrowia, są

niezbędne do formułowania hipotez przyczynowych i dostarczają

niezbędne do formułowania hipotez przyczynowych i dostarczają

informacji o zdrowiu ludności oraz stanowią podstawę do

informacji o zdrowiu ludności oraz stanowią podstawę do

planowania działalności leczniczo-profilaktycznej i zarządzania

planowania działalności leczniczo-profilaktycznej i zarządzania

służbą zdrowia

służbą zdrowia

Epidemiologie można podzielić

Epidemiologie można podzielić

na:

na:



Epidemiologia opisowa zajmuje się określaniem wartości

Epidemiologia opisowa zajmuje się określaniem wartości

liczbowej współczynników chorobowości w różnych

liczbowej współczynników chorobowości w różnych

populacjach niezbędnych do formułowania hipotez

populacjach niezbędnych do formułowania hipotez

wyjaśniających. Epidemiologia opisowa może być punktem

wyjaśniających. Epidemiologia opisowa może być punktem

wyjścia dla formułowania hipotez etiologicznych, a także

wyjścia dla formułowania hipotez etiologicznych, a także

informować o stanie zdrowia ludności i stanowić podstawę

informować o stanie zdrowia ludności i stanowić podstawę

do działań organizacyjno-administracyjnych.

do działań organizacyjno-administracyjnych.



Epidemiologia analityczna posługuje się metodami badań

Epidemiologia analityczna posługuje się metodami badań

retrospektywnymi. Materiał do badań stanowią najczęściej

retrospektywnymi. Materiał do badań stanowią najczęściej

przypadki danej choroby, stwierdzone wśród np. pacjentów

przypadki danej choroby, stwierdzone wśród np. pacjentów

szpitalnych. Grupę kontrolną stanowią zwykle pacjenci

szpitalnych. Grupę kontrolną stanowią zwykle pacjenci

tego samego szpitala hospitalizowani z powodu innych

tego samego szpitala hospitalizowani z powodu innych

chorób.

chorób.



Przy wnioskowaniu o związku pomiędzy czynnikiem

Przy wnioskowaniu o związku pomiędzy czynnikiem

chorobotwórczymi chorobą posługujemy się tzw.

chorobotwórczymi chorobą posługujemy się tzw.

współczynnikami ekspozycji

współczynnikami ekspozycji

obliczanymi dla zdrowych i

obliczanymi dla zdrowych i

chorych.

chorych.



W analizie wyników badań retrospektywnych występuje

W analizie wyników badań retrospektywnych występuje

szereg problemów i trudności interpretacyjnych

szereg problemów i trudności interpretacyjnych

spowodowanych doborem odpowiednich grup

spowodowanych doborem odpowiednich grup

kontrolnych i badanych oraz rzetelnością wnioskowania

kontrolnych i badanych oraz rzetelnością wnioskowania

i opracowania wyników.

i opracowania wyników.



W badaniach prospektywnych obserwacje prowadzi się

W badaniach prospektywnych obserwacje prowadzi się

na grupach eksponowanych, nieeksponowanych na

na grupach eksponowanych, nieeksponowanych na

domniemany czynnik środowiskowy w poszukiwaniu

domniemany czynnik środowiskowy w poszukiwaniu

skutku.

skutku.



Badania trwają często kilka lat i są niezmiernie

Badania trwają często kilka lat i są niezmiernie

kosztowne gdyż muszą ulegać aktualizacji

kosztowne gdyż muszą ulegać aktualizacji

zgodnie z rozwojem techniki i postępem

zgodnie z rozwojem techniki i postępem

diagnostycznym. W analizie porównuje się dwa

diagnostycznym. W analizie porównuje się dwa

współczynniki zapadalności w grupie

współczynniki zapadalności w grupie

eksponowanej i nieeksponowanej.

eksponowanej i nieeksponowanej.



Badania prospektywne są bardziej przydatne niż

Badania prospektywne są bardziej przydatne niż

retrospektywne do określania wpływu środowiska

retrospektywne do określania wpływu środowiska

na stan zdrowia populacji. Błąd pomiaru jest

na stan zdrowia populacji. Błąd pomiaru jest

mniejszy a ranga badań zbliżona do

mniejszy a ranga badań zbliżona do

eksperymentu.

eksperymentu.

Pojęcie ryzyka względnego

Pojęcie ryzyka względnego

wystąpienia choroby u danej

wystąpienia choroby u danej

osoby.

osoby.



Wykładnikiem liczbowym ryzyka wystąpienia

Wykładnikiem liczbowym ryzyka wystąpienia

choroby u danej osoby stanowiącej składową

choroby u danej osoby stanowiącej składową

populacji jest współczynnik zapadalności. Informuje

populacji jest współczynnik zapadalności. Informuje

on o prawdopodobieństwie wystąpienia choroby w

on o prawdopodobieństwie wystąpienia choroby w

populacji. W badaniach epidemiologicznych bardzo

populacji. W badaniach epidemiologicznych bardzo

istotnym jest określenie czy ryzyko wystąpienia

istotnym jest określenie czy ryzyko wystąpienia

choroby jest wyższe w grupie osób eksponowanych

choroby jest wyższe w grupie osób eksponowanych

na dany czynnik, niż wśród nieeksponowanych.

na dany czynnik, niż wśród nieeksponowanych.

Stosunek ten wyrażany liczbowo nazywa się

Stosunek ten wyrażany liczbowo nazywa się

ryzykiem względnym. Epidemiologia

ryzykiem względnym. Epidemiologia

eksperymentalna zajmuje się badaniami naukowymi

eksperymentalna zajmuje się badaniami naukowymi

umożliwiającymi wykrywanie i zapobieganie

umożliwiającymi wykrywanie i zapobieganie

powstawania chorób przyczyniających się do

powstawania chorób przyczyniających się do

epidemii wraz z jej skutkami.

epidemii wraz z jej skutkami.



Klasyczny schemat eksperymentu polega na odpowiednim

Klasyczny schemat eksperymentu polega na odpowiednim

doborze grup, z których tylko jedna jest poddana działaniu

doborze grup, z których tylko jedna jest poddana działaniu

bodźca eksperymentalnego. Badania eksperymentalne są

bodźca eksperymentalnego. Badania eksperymentalne są

cenną metodą naukową, jednak wymagają dużej wiedzy i

cenną metodą naukową, jednak wymagają dużej wiedzy i

doświadczenia badającego.

doświadczenia badającego.



Przed podjęciem takich badań należy ustalić czy:

Przed podjęciem takich badań należy ustalić czy:

- badanie jest całkowicie bezpieczne dla osób;

- badanie jest całkowicie bezpieczne dla osób;

- usprawiedliwione jest zaburzenie oku leczenia;

- usprawiedliwione jest zaburzenie oku leczenia;

- można przez przypadkowe wyznaczenie metody leczenia

- można przez przypadkowe wyznaczenie metody leczenia

poddawać badaniom kontrolnym osoby chore;

poddawać badaniom kontrolnym osoby chore;

- konieczne jest uzyskanie zgody badanego na objęcie

- konieczne jest uzyskanie zgody badanego na objęcie

losowym badaniem kontrolnym;

losowym badaniem kontrolnym;

- zastosowanie placebo u chorych jest etyczne;

- zastosowanie placebo u chorych jest etyczne;

- potrzebne jest uzyskanie zezwolenia na eksperyment

- potrzebne jest uzyskanie zezwolenia na eksperyment

odpowiedniej Komisji do spraw badań i eksperymentów.

odpowiedniej Komisji do spraw badań i eksperymentów.

Losowe badania kontrolne

Losowe badania kontrolne



Losowe badania kontrolne polegają na doborze

Losowe badania kontrolne polegają na doborze

drogą losowania odpowiednich obiektów do

drogą losowania odpowiednich obiektów do

testowanego czynnika lub grupy kontrolnej.

testowanego czynnika lub grupy kontrolnej.

Badania losowe kontrolne dzielą się na kliniczne i

Badania losowe kontrolne dzielą się na kliniczne i

profilaktyczne.

profilaktyczne.

W ostatnich latach metody te znalazły

W ostatnich latach metody te znalazły

zastosowanie w profilaktyce chorób zakaźnych,

zastosowanie w profilaktyce chorób zakaźnych,

chorób układu krążenia czy chorób

chorób układu krążenia czy chorób

nowotworowych np.: rak oskrzela, białaczki,

nowotworowych np.: rak oskrzela, białaczki,

gruźlicy itp..

gruźlicy itp..

Badania przeglądowe

Badania przeglądowe



Badania przeglądowe czyli inaczej przesiewowe

Badania przeglądowe czyli inaczej przesiewowe

(screaming”u). Celem badań jest wykrycie i objęcie

(screaming”u). Celem badań jest wykrycie i objęcie

kontrolą lekarską każdego przypadku wymagającego

kontrolą lekarską każdego przypadku wymagającego

opieki. Badania te dają wgląd w poszczególne

opieki. Badania te dają wgląd w poszczególne

choroby cywilizacyjne, stanowią podstawę do

choroby cywilizacyjne, stanowią podstawę do

analizy uwarunkowań środowiskowych,

analizy uwarunkowań środowiskowych,

odzwierciedlają patogenezę i przebieg kliniczny tych

odzwierciedlają patogenezę i przebieg kliniczny tych

chorób. Badanie przeglądowe polega na

chorób. Badanie przeglądowe polega na

sklasyfikowaniu badanych za pomocą prostych

sklasyfikowaniu badanych za pomocą prostych

testów diagnostycznych na dwie grupy:

testów diagnostycznych na dwie grupy:

- osoby prawdopodobnie chore

- osoby prawdopodobnie chore

- osoby u których choroba została z dużym

- osoby u których choroba została z dużym

prawdopodobieństwem wykluczona.

prawdopodobieństwem wykluczona.



Ocena wartości diagnostycznej i wydajności testu

Ocena wartości diagnostycznej i wydajności testu

przesiewowego zależy od jego powtarzalności i

przesiewowego zależy od jego powtarzalności i

trafności diagnostycznej. Od powtarzalności zależy

trafności diagnostycznej. Od powtarzalności zależy

w jaki sposób pojedynczy pomiar w badaniu

w jaki sposób pojedynczy pomiar w badaniu

przesiewowym będzie wystarczającą podstawą

przesiewowym będzie wystarczającą podstawą

rozpoznania. Natomiast na trafność testu ma wpływ

rozpoznania. Natomiast na trafność testu ma wpływ

ilość wyników fałszywie dodatnich i fałszywie

ilość wyników fałszywie dodatnich i fałszywie

ujemnych – stanowiących najczęstsze błędy

ujemnych – stanowiących najczęstsze błędy

diagnostyczne. Trafność diagnostyczna testu zależy

diagnostyczne. Trafność diagnostyczna testu zależy

od jego:

od jego:

- swoistości, polegającej na małej ilości przypadków

- swoistości, polegającej na małej ilości przypadków

fałszywie dodatnich

fałszywie dodatnich

- czułości z małą ilością wyników fałszywie ujemnych.

- czułości z małą ilością wyników fałszywie ujemnych.

Mierniki stanu zdrowia

Mierniki stanu zdrowia

zbiorowości

zbiorowości



Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia WHO

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia WHO

„zdrowie jest pełnym dobrostanem fizycznym, psychicznym

„zdrowie jest pełnym dobrostanem fizycznym, psychicznym

i społecznym, a nie tylko wyłącznie brakiem choroby lub

i społecznym, a nie tylko wyłącznie brakiem choroby lub

niedomagania”. Człowiekiem zdrowym określamy osobę,

niedomagania”. Człowiekiem zdrowym określamy osobę,

która odpowiada przyjętym, standardowym kryteriom

która odpowiada przyjętym, standardowym kryteriom

zdrowia dla wieku, płci, rasy i regionu geograficznego.

zdrowia dla wieku, płci, rasy i regionu geograficznego.



Badanie umieralności jest najdawniejszą metodą oceny

Badanie umieralności jest najdawniejszą metodą oceny

stanu zdrowia. Jego celem jest określenie

stanu zdrowia. Jego celem jest określenie

prawdopodobieństwa zgonu w danej populacji w wybranym

prawdopodobieństwa zgonu w danej populacji w wybranym

okresie czasu. Do oceny tych parametrów służą

okresie czasu. Do oceny tych parametrów służą

odpowiednie współczynniki czyli wskaźniki.

odpowiednie współczynniki czyli wskaźniki.



Wyróżniamy dwa rodzaje mierników stanu zdrowia:

Wyróżniamy dwa rodzaje mierników stanu zdrowia:

pozytywne i negatywne.

pozytywne i negatywne.

Badanie zachorowalności

Badanie zachorowalności



Badanie zachorowalności ma na celu określenie

Badanie zachorowalności ma na celu określenie

częstości występowania chorób w populacji

częstości występowania chorób w populacji

generalnej w poszczególnych grupach wiekowych,

generalnej w poszczególnych grupach wiekowych,

zawodowych, socjologicznych oraz zmierzenie szkód

zawodowych, socjologicznych oraz zmierzenie szkód

zdrowotnych w postaci inwalidztwa i niezdolności do

zdrowotnych w postaci inwalidztwa i niezdolności do

pracy.

pracy.



Pomiar chorobowości ma na celu uzyskanie

Pomiar chorobowości ma na celu uzyskanie

informacji o częstości występowania choroby w danej

informacji o częstości występowania choroby w danej

populacji.

populacji.



Zachorowalność jako miernik dynamiczny dotyczy

Zachorowalność jako miernik dynamiczny dotyczy

jedynie nowych zachorowań, chorobowość natomiast

jedynie nowych zachorowań, chorobowość natomiast

jako miernik statyczny i zadawnionych zachorowań.

jako miernik statyczny i zadawnionych zachorowań.

Wskaźniki struktury

Wskaźniki struktury

demograficznej

demograficznej



Wskaźniki struktury demograficznej danej

Wskaźniki struktury demograficznej danej

populacji i regionu to:

populacji i regionu to:

urodzenia- charakteryzowane przez dwa mierniki:

urodzenia- charakteryzowane przez dwa mierniki:

rodność i płodność.

rodność i płodność.

Przyjęto, że współczynnik umieralności ogólnej

Przyjęto, że współczynnik umieralności ogólnej

powyżej 12% uważa się za wysoki, poniżej 10% za

powyżej 12% uważa się za wysoki, poniżej 10% za

niski, powyżej 55% za sygnalizujący

niski, powyżej 55% za sygnalizujący

niebezpieczeństwo wymarcia danej populacji.

niebezpieczeństwo wymarcia danej populacji.

Umieralność niemowląt – określają współczynniki

Umieralność niemowląt – określają współczynniki

umieralności liczone nieco inaczej, ponieważ w

umieralności liczone nieco inaczej, ponieważ w

mianowniku umieszcza się nie liczbę ludności,

mianowniku umieszcza się nie liczbę ludności,

lecz liczbę urodzeń żywych.

lecz liczbę urodzeń żywych.



Dzięki badaniom epidemiologicznym obejmującym

Dzięki badaniom epidemiologicznym obejmującym

miarodajną część populacji, gwarantują

miarodajną część populacji, gwarantują

rozszerzenie wniosków na całą zbiorowość, możemy

rozszerzenie wniosków na całą zbiorowość, możemy

oszacować stopień rozpowszechnienia się chorób.

oszacować stopień rozpowszechnienia się chorób.

Na podstawie danych opracowanych statystycznie

Na podstawie danych opracowanych statystycznie

można sądzić, że częstość występowania wielu

można sądzić, że częstość występowania wielu

chorób jest w Polsce wysoka. Narastanie ich jest

chorób jest w Polsce wysoka. Narastanie ich jest

typowe dla sytuacji zdrowotnej ludności krajów

typowe dla sytuacji zdrowotnej ludności krajów

uprzemysłowionych z zaniedbaną ochroną

uprzemysłowionych z zaniedbaną ochroną

środowiska. Wyniki tych badań dają ogromne pole

środowiska. Wyniki tych badań dają ogromne pole

do działania w aspekcie problematyki jaką zajmuje

do działania w aspekcie problematyki jaką zajmuje

się medycyna zapobiegawcza.

się medycyna zapobiegawcza.

Cele badań przeglądowych

Cele badań przeglądowych



Celem badań przeglądowych ( przesiewowych )

Celem badań przeglądowych ( przesiewowych )

(screeningu) jest wykrycie i objęcie kontrolą lekarską

(screeningu) jest wykrycie i objęcie kontrolą lekarską

każdego przypadku wymagającego opieki lekarskiej.

każdego przypadku wymagającego opieki lekarskiej.

Badania te dają wgląd w poszczególne choroby

Badania te dają wgląd w poszczególne choroby

cywilizacyjne, stanowią podstawę do analizy

cywilizacyjne, stanowią podstawę do analizy

uwarunkowań środowiskowych, odzwierciedlają

uwarunkowań środowiskowych, odzwierciedlają

patogenezę i przebieg kliniczny tych chorób.

patogenezę i przebieg kliniczny tych chorób.



Badania przeglądowe polega na sklasyfikowaniu

Badania przeglądowe polega na sklasyfikowaniu

badanych za pomocą prostych testów

badanych za pomocą prostych testów

diagnostycznych na grupy:

diagnostycznych na grupy:

- osoby prawdopodobnie chore

- osoby prawdopodobnie chore

- osoby chore i osoby u których choroba została

- osoby chore i osoby u których choroba została

wykluczona

wykluczona

Losowe badania kontrolne

Losowe badania kontrolne



Losowe badania kontrolowane polegają na doborze

Losowe badania kontrolowane polegają na doborze

losowania odpowiednich obiektów do testowania

losowania odpowiednich obiektów do testowania

(badania) lub grupy kontrolnej. Badania

(badania) lub grupy kontrolnej. Badania

kontrolowane zastosowano do oceny wartości

kontrolowane zastosowano do oceny wartości

programów leczniczo-profilaktycznych w raku

programów leczniczo-profilaktycznych w raku

oskrzeli, białaczkach, gruźlicy, a także do

oskrzeli, białaczkach, gruźlicy, a także do

sprawdzenia różnych systemów organizacyjnych

sprawdzenia różnych systemów organizacyjnych

opieki zdrowotnej.

opieki zdrowotnej.



Trafność diagnostyczna stosowanego testu zależy od

Trafność diagnostyczna stosowanego testu zależy od

jego:

jego:

- swoistości polegającej na małej ilości przypadków

- swoistości polegającej na małej ilości przypadków

fałszywie dodatnich

fałszywie dodatnich

- czułości z małą ilością wyników fałszywie ujemnych

- czułości z małą ilością wyników fałszywie ujemnych



Do chwili obecnej nie udało się skonstruować

Do chwili obecnej nie udało się skonstruować

matematycznego modelu testu, którego swoistość

matematycznego modelu testu, którego swoistość

nie zakłócałaby czułość i odwrotnie.

nie zakłócałaby czułość i odwrotnie.



W badaniach epidemiologicznych bardzo istotnym

W badaniach epidemiologicznych bardzo istotnym

jest określenie czy ryzyko wystąpienia choroby

jest określenie czy ryzyko wystąpienia choroby

jest wyższe w grupie osób eksponowanych na

jest wyższe w grupie osób eksponowanych na

dany czynnik niż wśród nie eksponowanych.

dany czynnik niż wśród nie eksponowanych.

Stosunek ten wyrażony liczbowo nazywa się

Stosunek ten wyrażony liczbowo nazywa się

ryzykiem względnym, wykładnikiem liczbowym

ryzykiem względnym, wykładnikiem liczbowym

ryzyka wystąpienia choroby u danej osoby jest

ryzyka wystąpienia choroby u danej osoby jest

współczynnik zapadalności. Informuje on o

współczynnik zapadalności. Informuje on o

prawdopodobieństwie pojawienia się choroby w

prawdopodobieństwie pojawienia się choroby w

populacji.

populacji.

Czynniki determinujące

Czynniki determinujące



- czynniki etiologiczne / bakterie, wirusy /

- czynniki etiologiczne / bakterie, wirusy /



- czynniki szkodliwe / środowiskowe /

- czynniki szkodliwe / środowiskowe /



- czynniki geograficzne / klimat, temperatura

- czynniki geograficzne / klimat, temperatura

powietrza, wilgotność /

powietrza, wilgotność /



- czynniki socjalno –bytowe

- czynniki socjalno –bytowe



- czynniki kulturowe

- czynniki kulturowe



- czynniki psychologiczne

- czynniki psychologiczne



- czynniki związane z racjonalną profilaktyką

- czynniki związane z racjonalną profilaktyką

Podział epidemiologii

Podział epidemiologii



- Epidemiologia opisowa

- Epidemiologia opisowa



- Epidemiologia analityczna

- Epidemiologia analityczna



- Epidemiologia eksperymentalana

- Epidemiologia eksperymentalana



OPIS CZĘSTOŚCI WYSTĘPOWANIA

OPIS CZĘSTOŚCI WYSTĘPOWANIA



- osób, u których uwzgledniamy: wiek, płeć, rasę,

- osób, u których uwzgledniamy: wiek, płeć, rasę,

zawód, wykształcenie, stan cywilny, itp..

zawód, wykształcenie, stan cywilny, itp..



- czasu, ze zwróceniem uwagi na sezonowość,

- czasu, ze zwróceniem uwagi na sezonowość,

cykliczność, długofalowość zmizn chorobowych,

cykliczność, długofalowość zmizn chorobowych,



- miejsca / kraj, miasto, wieś, region itp../

- miejsca / kraj, miasto, wieś, region itp../

Podział badań naukowych

Podział badań naukowych



- badania eksperymentalne

- badania eksperymentalne



- badania obserwacyjne

- badania obserwacyjne



- badania nieeksperymentalne

- badania nieeksperymentalne

Badania naukowe dzielą się w zależności od rodzaju i

Badania naukowe dzielą się w zależności od rodzaju i

metody wnioskowania:

metody wnioskowania:

1.

1.

Sprecyzowanie celu badania

Sprecyzowanie celu badania

2.

2.

Określenie jednostek eksperymentalnych

Określenie jednostek eksperymentalnych

3.

3.

Opracowania planu eksperymentu

Opracowania planu eksperymentu

4.

4.

Dobra losowego jednostek do poszczególnych

Dobra losowego jednostek do poszczególnych

grup

grup

5.

5.

Zapewnienia identycznych warunków dla grupy

Zapewnienia identycznych warunków dla grupy

badanej i kontrolnej

badanej i kontrolnej

Mierniki zdrowia

Mierniki zdrowia



a. pozytywne

a. pozytywne

/bezpośrednie/ określające sprawność

/bezpośrednie/ określające sprawność

i prawidłowość funkcji narządów oraz ustroju jako

i prawidłowość funkcji narządów oraz ustroju jako

całości:

całości:

-

przedłużenia przeciętnego trwania życia

przedłużenia przeciętnego trwania życia

-

poprawka wskaźnika rozwoju fizycznego

poprawka wskaźnika rozwoju fizycznego

-

profilaktyczne badania masowe

profilaktyczne badania masowe

-

przyrost naturalny

przyrost naturalny

-

poprawa warunków bytowych

poprawa warunków bytowych

-

poprawa warunków pracy

poprawa warunków pracy

-

poprawa pomocy zdrowotnej

poprawa pomocy zdrowotnej

-

poprawa sprawności psychicznej

poprawa sprawności psychicznej

Mierniki zdrowia

Mierniki zdrowia



b. negatywne

b. negatywne

/ pośrednie /

/ pośrednie /



- zgony

- zgony



- zachorowania

- zachorowania



- absencja chorobowa

- absencja chorobowa



- dane o inwalidztwie

- dane o inwalidztwie



- umieralność noworodków

- umieralność noworodków



- umieralność niemowląt

- umieralność niemowląt



- rozwój chorób cywilizacyjnych

- rozwój chorób cywilizacyjnych

Współczynnik umieralności ogólnej

Współczynnik umieralności ogólnej

Liczba zgonów ogółem

Liczba zgonów ogółem

------------------------------- X 1000

------------------------------- X 1000

liczba ludności narażonej

liczba ludności narażonej

na ryzyko zgonu

na ryzyko zgonu

Swoiste współczynniki umieralności

Swoiste współczynniki umieralności

zależne od:

zależne od:

- wieku:

- wieku:

liczba zgonów w określonym wieku

liczba zgonów w określonym wieku

K

K

X ------------------------------------------

X ------------------------------------------

liczba ludności w określonym wieku

liczba ludności w określonym wieku

narażonej na ryzyko zgonu

narażonej na ryzyko zgonu

K równe 1000

K równe 1000

- płci:

- płci:

liczba zgonów kobiet

liczba zgonów kobiet

K

K

X ------------------------------------------------

X ------------------------------------------------

liczba kobiet narażona na ryzyko

liczba kobiet narażona na ryzyko

zgonu

zgonu

- przyczyn chorobowych

- przyczyn chorobowych

liczba zgonów z powodu np. cukrzycy

liczba zgonów z powodu np. cukrzycy

K

K

X ----------------------------------------------

X ----------------------------------------------

liczba ludności narażonej na ryzyko

liczba ludności narażonej na ryzyko

zgonu

zgonu

K X - 1000

K X - 1000

WSKAŹNIK UMIERALNOŚCI PROPORCJONALNEJ

WSKAŹNIK UMIERALNOŚCI PROPORCJONALNEJ

liczba zgonów z powodu miażdżycy

liczba zgonów z powodu miażdżycy

--------------------------------------------------- X 100

--------------------------------------------------- X 100

liczba zgonów ogółem

liczba zgonów ogółem

WSPÓŁCZYNNIK ZACHOROWALNOŚCI

WSPÓŁCZYNNIK ZACHOROWALNOŚCI

liczba nowych zachorowań

liczba nowych zachorowań

------------------------------------------------ X 1000

------------------------------------------------ X 1000

Populacja narażona na ryzyko zachorowania

Populacja narażona na ryzyko zachorowania

WSPÓŁCZYNNIK CHOROBOWOŚCI

WSPÓŁCZYNNIK CHOROBOWOŚCI

liczba zdarzeń / choroba /

liczba zdarzeń / choroba /

-------------------------------------- X 1000

-------------------------------------- X 1000

liczba osób narażonych na zachorowanie

liczba osób narażonych na zachorowanie

MIERNIK RODNOŚCI

MIERNIK RODNOŚCI

liczba urodzeń żywych

liczba urodzeń żywych

------------------------------- X 1000

------------------------------- X 1000

liczby ludności

liczby ludności

WSPÓŁCZYNNIK PŁODNOŚCI

WSPÓŁCZYNNIK PŁODNOŚCI

liczba urodzeń żywych

liczba urodzeń żywych

------------------------------- X 1000

------------------------------- X 1000

liczba kobiet w wieku rozrodczym

liczba kobiet w wieku rozrodczym

wiek rozrodczy - 15 - 49

wiek rozrodczy - 15 - 49

Ogólny współczynnik umieralności

Ogólny współczynnik umieralności

niemowląt

niemowląt

liczba zgonów niemowląt

liczba zgonów niemowląt

wiek 0 -11 m-cy

wiek 0 -11 m-cy

w roku X

w roku X

-------------------------------------

-------------------------------------

X 1000

X 1000

liczba urodzeń żywych:

liczba urodzeń żywych:

¼ w roku poprzednim + ¾ w roku X

¼ w roku poprzednim + ¾ w roku X

Współczynnik wczesnej umieralności

Współczynnik wczesnej umieralności

niemowląt

niemowląt

liczba zgonów niemowląt

liczba zgonów niemowląt

w wieku 0 – 29 dni

w wieku 0 – 29 dni

w roku X

w roku X

--------------------------------------

--------------------------------------

X 1000

X 1000

liczba urodzeń żywych:

liczba urodzeń żywych:

¼ w roku poprzednim + ¾ w roku X

¼ w roku poprzednim + ¾ w roku X

Współczynnik późnej umieralności

Współczynnik późnej umieralności

niemowląt

niemowląt

liczba zgonów niemowląt w wieku

liczba zgonów niemowląt w wieku

29 dni – 11 miesięcy w roku X

29 dni – 11 miesięcy w roku X

-------------------------------------------

-------------------------------------------

X 1000

X 1000

liczba urodzeń żywych:

liczba urodzeń żywych:

¼ w roku poprzednim + ¾ w roku X

¼ w roku poprzednim + ¾ w roku X

Współczynnik umieralności

Współczynnik umieralności

okołoporodowej

okołoporodowej

liczba urodzeń martwych + liczba

liczba urodzeń martwych + liczba

zgonów niemowląt

zgonów niemowląt

w wieku 0 – 6 dni w roku X

w wieku 0 – 6 dni w roku X

---------------------------------------------

---------------------------------------------

X 1000

X 1000

liczba urodzeń żywych i martwych

liczba urodzeń żywych i martwych

w roku X

w roku X

Metody epidemiologiczne

Metody epidemiologiczne

-

Chorobowość uwzględnia wszystkie istniejące

Chorobowość uwzględnia wszystkie istniejące

przypadki choroby w określonym punkcie bądź

przypadki choroby w określonym punkcie bądź

przedziale czasowym

przedziale czasowym

-

Zapadalność to nowe zachorowania które wystąpiły

Zapadalność to nowe zachorowania które wystąpiły

w określonym przedziale czasu w danej populacji

w określonym przedziale czasu w danej populacji

-

Współczynnik chorobowości to stosunek liczby

Współczynnik chorobowości to stosunek liczby

osób z daną chorobą do liczby osób narażonych na

osób z daną chorobą do liczby osób narażonych na

zachorowanie

zachorowanie

-

Współczynnik zapadalności to stosunek liczby osób

Współczynnik zapadalności to stosunek liczby osób

które zapadły na daną chorobę w danym czasie do

które zapadły na daną chorobę w danym czasie do

liczby osób narażonych na zachorowanie

liczby osób narażonych na zachorowanie

-

Wyznaczenie wskaźnika dynamiki zachorowań o

Wyznaczenie wskaźnika dynamiki zachorowań o

stałej i zmiennej podstawie dla danej populacji

stałej i zmiennej podstawie dla danej populacji

-

Opracowanie i wyznaczenie wskaźnika struktury

Opracowanie i wyznaczenie wskaźnika struktury

zachorowań dla danej grupy badanej

zachorowań dla danej grupy badanej