Podręczniki do genetyki

Podręczniki do genetyki

„

„

Genetyka molekularna” Państwowe Wydawnictwo

Genetyka molekularna” Państwowe Wydawnictwo

Naukowe 1997, 2006

Naukowe 1997, 2006

red.

red.

Piotr Węgleński

Piotr Węgleński

„

„

Genetyka” PWN Edmund Gajewski

Genetyka” PWN Edmund Gajewski

„

„

Krótkie wykłady Genetyka” PWN

Krótkie wykłady Genetyka” PWN

Winter

Winter

„

„

Zarys genetyki medycznej” Państwowy Zakład

Zarys genetyki medycznej” Państwowy Zakład

Wydawnictw Lekarskich, Krzysztof Boczkowski

Wydawnictw Lekarskich, Krzysztof Boczkowski

„

„

Genetyka” Wydawnictwo medyczne Wrocław

Genetyka” Wydawnictwo medyczne Wrocław

Fridman Ian, Dill F., Hayyden B., McGillvary B.

Fridman Ian, Dill F., Hayyden B., McGillvary B.

Genetyka medyczna, Bradley John R., Johnson David

Genetyka medyczna, Bradley John R., Johnson David

R., Pober Barbara R.

R., Pober Barbara R.

wyd. PZWL 2008

wyd. PZWL 2008

podręczniki



GENOMY -T.A. Brown pod red. Piotra
Węgleńskiego PWN 2009



Genetyka – ilustrowany przewodnik.
E. Passarge PZWL 2007



Podstawy genetyki – G. Drewa i T.
Ferenc Urbaban&Partner 2007

podręczniki

podręczniki

WYKŁAD I

WYKŁAD I

WSTĘP DO GENETYKI

WSTĘP DO GENETYKI

Genetyka, to nauka o

Genetyka, to nauka o

dziedziczeniu i zmienności

dziedziczeniu i zmienności



Współczesna teoria dziedziczenia-cechy
dziedziczymy poprzez gamety, a ściślej poprzez
kwas deoksyrybonukleinowy w nich zawarty.

Działy genetyki

Działy genetyki



Prawidłowościami przekazywania cech z

Prawidłowościami przekazywania cech z

rodziców na potomstwo zajmuje się

rodziców na potomstwo zajmuje się

genetyka

genetyka

formalna

formalna

.

.



Nauka zajmująca się strukturą i funkcją

Nauka zajmująca się strukturą i funkcją

chromosomów nazywa się

chromosomów nazywa się

cytogenetyką.

cytogenetyką.



Dziedziczeniem cech biochemicznych czyli

Dziedziczeniem cech biochemicznych czyli

zdolnością do syntezy białek katalizujących

zdolnością do syntezy białek katalizujących

odpowiednie szlaki metaboliczne zajmuje się

odpowiednie szlaki metaboliczne zajmuje się

genetyka biochemiczna.

genetyka biochemiczna.

W jaki sposób DNA kieruje

W jaki sposób DNA kieruje

metabolizmem komórki?

metabolizmem komórki?



DNA (w jądrze kom.) zawiera inf. genetyczną-

DNA (w jądrze kom.) zawiera inf. genetyczną-

o czym?

o czym?

O tym jakie mają powstać białka w komórce

O tym jakie mają powstać białka w komórce



Jakie białka powstają w komórce?

Jakie białka powstają w komórce?



Budulcowe i enzymatyczne

Budulcowe i enzymatyczne



Enzymatyczne katalizują procesy metaboliczne

Enzymatyczne katalizują procesy metaboliczne



To od rodzaju enzymów zależy rodzaj

To od rodzaju enzymów zależy rodzaj

metabolizmu

metabolizmu



Rodzaj metabolizmu determinuje nasz fenotyp

Rodzaj metabolizmu determinuje nasz fenotyp

genetyka embriologiczna

genetyka embriologiczna



Przebieg rozwoju osobniczego

Przebieg rozwoju osobniczego

(ontogeneza) również determinowany

(ontogeneza) również determinowany

jest przez czynniki dziedziczne, a w

jest przez czynniki dziedziczne, a w

szczególności jej faza rozwoju

szczególności jej faza rozwoju

zarodkowego (embriogeneza).

zarodkowego (embriogeneza).



Tym działem dziedziczności zajmuje

Tym działem dziedziczności zajmuje

się

się

genetyka rozwoju=genetyka

genetyka rozwoju=genetyka

embriologiczna

embriologiczna

Genetyka populacyjna

Genetyka populacyjna

- bada rozkład cech

- bada rozkład cech

w populacji

w populacji



Genetyka molekularna

Genetyka molekularna

– bada chemiczne

– bada chemiczne

mechanizmy dziedziczenia, zajmuje się

mechanizmy dziedziczenia, zajmuje się

zależnościami pomiędzy budową DNA a

zależnościami pomiędzy budową DNA a

cechami organizmu oraz znaczeniem

cechami organizmu oraz znaczeniem

biologicznym budowy DNA, mechanizmami

biologicznym budowy DNA, mechanizmami

syntezy kwasów nukleinowych i białek.

syntezy kwasów nukleinowych i białek.



Narzędziami tej dyscypliny są techniki

Narzędziami tej dyscypliny są techniki

skupione w dziale współczesnej genetyki –

skupione w dziale współczesnej genetyki –

inżynierii genetycznej

inżynierii genetycznej

Genetyka medyczna – bada podłoże

Genetyka medyczna – bada podłoże

genetyczne chorób (genetyka dostarcza

genetyczne chorób (genetyka dostarcza

podstaw do wyjaśnienia procesów

podstaw do wyjaśnienia procesów

chorobowych)

chorobowych)



Bada dziedziczenie chorób w

Bada dziedziczenie chorób w

rodzinie,

rodzinie,



Mapowanie genów odpowiedzialnych

Mapowanie genów odpowiedzialnych

za choroby (mutacje),

za choroby (mutacje),



Diagnostyka i leczenie chorób

Diagnostyka i leczenie chorób

dziedzicznych

dziedzicznych



Poradnictwo genetyczne

Poradnictwo genetyczne



Immunogenetyka

Immunogenetyka

– bada czynniki

– bada czynniki

genetyczne określające swoistą

genetyczne określające swoistą

odporność

odporność

organizmu.

organizmu.



Genetyka bakterii

Genetyka bakterii



Genetyka roślin

Genetyka roślin



Genetyka grzybów

Genetyka grzybów



Genetyka zwierząt

Genetyka zwierząt

Wczesne poglądy na dziedziczność

Wczesne poglądy na dziedziczność



W jaki sposób dochodzi do

W jaki sposób dochodzi do

dziedziczenia cech z rodziców na

dziedziczenia cech z rodziców na

potomstwo?

potomstwo?

Podobno

olśnienie

przyszło,

gdy

Podobno

olśnienie

przyszło,

gdy

człowiek zaczął podglądać zwierzęta…

człowiek zaczął podglądać zwierzęta…

1655

1655

-

-

Robert Hooke

Robert Hooke

(1635-1703)

(1635-1703)

skonstruował mikroskop i odkrył

skonstruował mikroskop i odkrył

istnienie komórek

istnienie komórek



Teorie preformacji

Teorie preformacji



Owuliści

Owuliści

W 1672r. Graff odkrył, że jajniki

W 1672r. Graff odkrył, że jajniki

ssaków wytwarzają komórki jajowe z

ssaków wytwarzają komórki jajowe z

ukształtowanymi już zarodkami

ukształtowanymi już zarodkami



Animalkuliści

Animalkuliści

W 1683r. Leewenhock wykrył w nasieniu

W 1683r. Leewenhock wykrył w nasieniu

ssaków plemniki z już gotowymi zarodkami

ssaków plemniki z już gotowymi zarodkami

(animalkule), a akt zapłodnienia pobudza je

(animalkule), a akt zapłodnienia pobudza je

do rozwoju

do rozwoju

Teoria epigenezy

Teoria epigenezy

1759

1759

- Caspar Wolff (1733-1794)

- Caspar Wolff (1733-1794)

Zarodek powstaje z zygoty

Zarodek powstaje z zygoty

de novo

de novo



Do jego powstania są potrzebne w

Do jego powstania są potrzebne w

równej mierze gameta męska i

równej mierze gameta męska i

żeńska

żeńska

Narodziny genetyki

Narodziny genetyki

1866

1866

Grzegorz Johann Mendel

Grzegorz Johann Mendel

1822-1882

1822-1882



1866 –

1866 –

„Badania nad mieszańcami roślin”.

„Badania nad mieszańcami roślin”.



ogłasza dwa

ogłasza dwa

podstawowe prawa

podstawowe prawa

dziedziczenia cech

dziedziczenia cech

1868 r. Haeckel postawił tezę,

1868 r. Haeckel postawił tezę,

że jądro komórkowe jest

że jądro komórkowe jest

strukturą odpowiedzialną za

strukturą odpowiedzialną za

dziedziczenie

dziedziczenie



W 1869 r. J. F. Miescher wykrył

W 1869 r. J. F. Miescher wykrył

istnienie kwasów nukleinowych w

istnienie kwasów nukleinowych w

komórkach

komórkach

W. Mayzel odkrył

W. Mayzel odkrył

kariokinezę (1875),

kariokinezę (1875),



a cztery lata później W. Flemming

a cztery lata później W. Flemming

zaobserwował, że w komórkach

zaobserwował, że w komórkach

przed podziałem następuje

przed podziałem następuje

podwojenie chromosomów

podwojenie chromosomów



W 1887 r. E. J. Van Beneden

W 1887 r. E. J. Van Beneden

odkrył, że każdy gatunek

odkrył, że każdy gatunek

charakteryzuje się określoną

charakteryzuje się określoną

liczbą chromosomów

liczbą chromosomów

I etap: 1900-1910

I etap: 1900-1910

W1900 roku ci trzej biolodzy

W1900 roku ci trzej biolodzy

ponownie odkryli (niezależnie)

ponownie odkryli (niezależnie)

prawa dziedziczenia Mendla i

prawa dziedziczenia Mendla i

powiązali je ze współczesną

powiązali je ze współczesną

wiedzą o budowie komórki i

wiedzą o budowie komórki i

cyklach życiowych organizmów

cyklach życiowych organizmów



Austriak

Austriak

Erich Tschermak

Erich Tschermak

von Seysenegg / 1871-1962/

von Seysenegg / 1871-1962/



Niemiec

Niemiec

Carl Erich Correns /1864-1933/

Carl Erich Correns /1864-1933/



Holender Hugo de Vries /1848-1935/

Holender Hugo de Vries /1848-1935/

W 1901 r. Hugo de Vries

W 1901 r. Hugo de Vries



ogłosił teorię, że różne allele

ogłosił teorię, że różne allele

tego samego genu powstają

tego samego genu powstają

na skutek nagłych zmian,

na skutek nagłych zmian,

które nazwał mutacją

które nazwał mutacją



W 1905 roku W. Bateson wprowadził

W 1905 roku W. Bateson wprowadził

termin

termin

genetyka

genetyka



Wilhelm Johannsen /1857 – 1927/

Wilhelm Johannsen /1857 – 1927/



W 1909 roku genetyk duński Wilhelm

W 1909 roku genetyk duński Wilhelm

Johannsen - czynniki odpowiedzialne za

Johannsen - czynniki odpowiedzialne za

cechy nazwał genami.

cechy nazwał genami.



Wprowadził terminy genotyp i fenotyp

Wprowadził terminy genotyp i fenotyp



Cechy nabyte się nie dziedziczą

Cechy nabyte się nie dziedziczą

Drugi etap: 1911-1920

Drugi etap: 1911-1920

1911 – Amerykanin Thomas

1911 – Amerykanin Thomas

Morgan udowadnia, że

Morgan udowadnia, że

chromosomy są nośnikami genów

chromosomy są nośnikami genów



Z abstrakcyjnych Mendlowskich

Z abstrakcyjnych Mendlowskich

cząsteczek geny stały się czymś

cząsteczek geny stały się czymś

materialnym i dającym się

materialnym i dającym się

oglądać (pod postacią

oglądać (pod postacią

chromosomów) pod

chromosomów) pod

mikroskopem

mikroskopem

Th. Morgan ustalił pierwszą mapę

Th. Morgan ustalił pierwszą mapę

genetyczną chromosomów

genetyczną chromosomów

Drosophila (1926)

Drosophila (1926)



Chromosomowa teoria

Chromosomowa teoria

dziedziczności Morgana

dziedziczności Morgana



Lokalizacja genów w chromosomach

Lokalizacja genów w chromosomach



Sprzężenie genów

Sprzężenie genów



Crossing-over

Crossing-over

Mutacje, crossing over i procesy

Mutacje, crossing over i procesy

ujęte w prawach Morgana uznano

ujęte w prawach Morgana uznano

za źródła zmienności genetycznej

za źródła zmienności genetycznej

organizmów.

organizmów.



Odtąd tylko ta zmienność jest uważana

Odtąd tylko ta zmienność jest uważana

za dziedziczną; jest czynnikiem

za dziedziczną; jest czynnikiem

zapewniającym ewolucję organizmów.

zapewniającym ewolucję organizmów.



Zmienność środowiskowa wywołana

Zmienność środowiskowa wywołana

przez czynniki środowiska nie jest

przez czynniki środowiska nie jest

dziedziczona i dotyczy tylko fenotypu.

dziedziczona i dotyczy tylko fenotypu.



Nie wszyscy biolodzy zgodzili się jednak

Nie wszyscy biolodzy zgodzili się jednak

z takim pojmowaniem zmienności. 

z takim pojmowaniem zmienności. 

He received the Nobel Prize for

He received the Nobel Prize for

Physiology or Medicine in

Physiology or Medicine in

1933.

1933.



For his discovery of "hereditary

For his discovery of "hereditary

transmission mechanisms in

transmission mechanisms in

Drosophila

Drosophila

";

";

III etap: 1920-1940

III etap: 1920-1940



1924 – Feulgen i Rosenbeck opisali

1924 – Feulgen i Rosenbeck opisali

cytochemiczną metodę lokalizacji

cytochemiczną metodę lokalizacji

DNA w chromosomach

DNA w chromosomach



1927 – Muller wykrył możliwości

1927 – Muller wykrył możliwości

indukowania mutacji u

indukowania mutacji u

Drosophila

Drosophila

za pomocą promieni Roentgena

za pomocą promieni Roentgena

1928 – Fredrick Griffith dowodzi, że

1928 – Fredrick Griffith dowodzi, że

istnieje substancja chemiczna, która

istnieje substancja chemiczna, która

jest w stanie przekształcić jeden szczep

jest w stanie przekształcić jeden szczep

bakterii zapalenia płuc (

bakterii zapalenia płuc (

Streptococcus

Streptococcus

pneumoniae)

pneumoniae)

w inny

w inny

IV etap: 1940-1953

IV etap: 1940-1953



1944 – substancją

1944 – substancją

opisywaną przez Griffitha

opisywaną przez Griffitha

okazuje się kwas

okazuje się kwas

deoksyrybonukleinowy –

deoksyrybonukleinowy –

DNA - Oswald Avery

DNA - Oswald Avery

1944 – Oswald Avery

1944 – Oswald Avery



Avery – wyjaśnił charakter

Avery – wyjaśnił charakter

chemiczny czynnika zmieniającego

chemiczny czynnika zmieniającego

właściwości tych bakterii

właściwości tych bakterii



jest to KWAS

jest to KWAS

DEZOKSYRYBONUKLEINOWY

DEZOKSYRYBONUKLEINOWY



jako pierwszy wykazał, ze w DNA

jako pierwszy wykazał, ze w DNA

znajduje się informacja genetyczna

znajduje się informacja genetyczna

1952 – Alfred Hershey i Martha

1952 – Alfred Hershey i Martha

Chaese potwierdzili odkrycia

Chaese potwierdzili odkrycia

Averego o roli DNA (Nobel

Averego o roli DNA (Nobel

1969)

1969)

V etap: od 1953

V etap: od 1953



ROK 1953

ROK 1953



James Watson

James Watson

i Francis Crick

i Francis Crick

wyjaśniają w jaki

wyjaśniają w jaki

sposób zbudowany

sposób zbudowany

jest DNA

jest DNA

Watson, Crick and Maurice Wilkins

Watson, Crick and Maurice Wilkins

share a Nobel Prize in Medicine for

share a Nobel Prize in Medicine for

their work in elucidating the

their work in elucidating the

structure of DNA (1962).

structure of DNA (1962).

1957 – potwierdzenie „dogmatu” biologii

1957 – potwierdzenie „dogmatu” biologii

molekularnej

molekularnej

:

:

informacja z DNA

informacja z DNA

przechodzi na

przechodzi na

RNA, a stamtąd

RNA, a stamtąd

do białek

do białek

Francis Jacobs i Jacques Monod

Francis Jacobs i Jacques Monod



W 1961 r. odkryli istnienie

W 1961 r. odkryli istnienie

informacyjnego kwasu

informacyjnego kwasu

rybonukleinowego (mRNA)

rybonukleinowego (mRNA)

oraz przedstawili model regulacji

oraz przedstawili model regulacji

działania genów.

działania genów.

W 1962 r. W. Arber dał podstawy

W 1962 r. W. Arber dał podstawy

inżynierii genetycznej poprzez wykrycie

inżynierii genetycznej poprzez wykrycie

enzymów restrykcyjnych u bakterii

enzymów restrykcyjnych u bakterii

1965-po raz pierwszy ustalono

1965-po raz pierwszy ustalono

sekwencję nukleotydów w

sekwencję nukleotydów w

kwasie nukleinowym

kwasie nukleinowym



Dokonał tego zespół R. Holleya

Dokonał tego zespół R. Holleya

pracując nad tRNA u drożdży

pracując nad tRNA u drożdży



W 1966 r. Holley wraz

W 1966 r. Holley wraz

z M. Nirenbergem i H. Khorana

z M. Nirenbergem i H. Khorana

rozszyfrowali kod genetyczny

rozszyfrowali kod genetyczny

1966 – złamanie kodu

1966 – złamanie kodu

genetycznego:

genetycznego:



trójka zasad azotowych w DNA koduje

trójka zasad azotowych w DNA koduje

jeden aminokwas,

jeden aminokwas,

z których

z których

zbudowane są

zbudowane są

wszystkie białka

wszystkie białka

wchodzące w skład

wchodzące w skład

organizmu

organizmu

Ten sam zespół w 1972

Ten sam zespół w 1972

przeprowadził po raz pierwszy

przeprowadził po raz pierwszy

chemiczną syntezę genu

chemiczną syntezę genu

bakteryjnego

bakteryjnego



Dwa lata później zespół H. W. Boyer’a

Dwa lata później zespół H. W. Boyer’a

opracował technikę klonowania DNA

opracował technikę klonowania DNA



Oraz uzyskano po raz pierwszy

Oraz uzyskano po raz pierwszy

ekspresję obcego genu

ekspresję obcego genu

wprowadzonego do bakterii

wprowadzonego do bakterii

C. Milstein i G. Koler

C. Milstein i G. Koler

opracowali technikę produkcji

opracowali technikę produkcji

przeciwciał monoklonalnych

przeciwciał monoklonalnych

(1972)

(1972)



1980 - Karry Mullis – PCR

1980 - Karry Mullis – PCR



1981 - T. Cech i współpracownicy

1981 - T. Cech i współpracownicy

wykryli rybozymy

wykryli rybozymy



oraz otrzymano pierwsze zwierzęta

oraz otrzymano pierwsze zwierzęta

transgeniczne

transgeniczne



1983 – pierwsze rośliny transgeniczne

1983 – pierwsze rośliny transgeniczne



1986 – powołano HGP

1986 – powołano HGP

1990-W USA przeprowadzono

1990-W USA przeprowadzono

pierwszą próbę terapii genowej.

pierwszą próbę terapii genowej.



Zabiegowi została poddana

Zabiegowi została poddana

czteroletnia dziewczynka z ciężkim

czteroletnia dziewczynka z ciężkim

wrodzonym brakiem odporności.

wrodzonym brakiem odporności.

Wielokrotnie podawano jej

Wielokrotnie podawano jej

brakujący gen deaminazy

brakujący gen deaminazy

adenozyny.

adenozyny.

TERAPIA GENOWA składa się z szeregu

TERAPIA GENOWA składa się z szeregu

złożonych metod biotechnologicznych

złożonych metod biotechnologicznych

umożliwiających leczenie chorób

umożliwiających leczenie chorób

uwarunkowanych genetycznie

uwarunkowanych genetycznie



TERAPIA GENOWA UMOŻLIWIA

TERAPIA GENOWA UMOŻLIWIA

LECZENIE POPRZEZ

LECZENIE POPRZEZ



-NAPRWĘ

-NAPRWĘ



-ZAMIANĘ

-ZAMIANĘ



-LUB ZABLOKOWANIE

-LUB ZABLOKOWANIE



FUNKCJI POJEDYNCZEGO GENU

FUNKCJI POJEDYNCZEGO GENU

ODPOWIEDZIALNEGO ZA

ODPOWIEDZIALNEGO ZA

WYSTĄPIENIE DANEJ JEDNOSTKI

WYSTĄPIENIE DANEJ JEDNOSTKI

CHOROBOWEJ

CHOROBOWEJ



1996 – I. Wilmut sklonował Dolly

1996 – I. Wilmut sklonował Dolly



2002 – ustalono pełną sekwencję

2002 – ustalono pełną sekwencję

genomu

genomu

Homo sapiens

Homo sapiens

Nobel dla uczonych, którzy

Nobel dla uczonych, którzy

"znokautowali" mysz

"znokautowali" mysz



Nagrodą Nobla 2007 w dziedzinie

Nagrodą Nobla 2007 w dziedzinie

medycyny i fizjologii, która

medycyny i fizjologii, która

wynosi 10 mln koron szwedzkich,

wynosi 10 mln koron szwedzkich,



Podzielili się Amerykanin

Podzielili się Amerykanin

włoskiego pochodzenia Mario

włoskiego pochodzenia Mario

Capecchi, Brytyjczyk Martin

Capecchi, Brytyjczyk Martin

Evans i Amerykanin Oliver

Evans i Amerykanin Oliver

Smithies.

Smithies.

Nobla przyznano za "odkrycie

Nobla przyznano za "odkrycie

zasad pozwalających na

zasad pozwalających na

wprowadzenie specyficznych

wprowadzenie specyficznych

modyfikacji genów u myszy za

modyfikacji genów u myszy za

pomocą komórek macierzystych" -

pomocą komórek macierzystych" -

uzasadniła swój werdykt Komisja

uzasadniła swój werdykt Komisja

Noblowska.

Noblowska.



Nobliści opracowali technikę

Nobliści opracowali technikę

pozwalającą bardzo precyzyjnie

pozwalającą bardzo precyzyjnie

manipulować genomem myszy przy

manipulować genomem myszy przy

użyciu komórek macierzystych.

użyciu komórek macierzystych.

Dzięki niej możliwe stały się

Dzięki niej możliwe stały się

zaawansowane badania nad

zaawansowane badania nad

chorobami uwarunkowanymi

chorobami uwarunkowanymi

genetycznie.

genetycznie.



Tak zwana technika genowego knock-outu

Tak zwana technika genowego knock-outu

pozwoliła wyhodować szczepy myszy z

pozwoliła wyhodować szczepy myszy z

miażdżycą, nadciśnieniem i różnymi

miażdżycą, nadciśnieniem i różnymi

rodzajami nowotworów czy chorobami

rodzajami nowotworów czy chorobami

genetycznymi w rodzaju mukowiscydozy -

genetycznymi w rodzaju mukowiscydozy -

w sumie istnieje już ponad 500 mysich

w sumie istnieje już ponad 500 mysich

modeli ludzkich chorób, a ogółem

modeli ludzkich chorób, a ogółem

"znokautowano" ponad 10 000 genów.

"znokautowano" ponad 10 000 genów.





Dzięki tej technice stały się możliwe

Dzięki tej technice stały się możliwe

także badania nad procesami

także badania nad procesami

zachodzącymi w zdrowym

zachodzącymi w zdrowym

organizmie i wpływem konkretnych

organizmie i wpływem konkretnych

genów - na przykład na rozwój

genów - na przykład na rozwój

układu nerwowego czy proces

układu nerwowego czy proces

starzenia.

starzenia.

Nobel 2008 z fizjologii lub

Nobel 2008 z fizjologii lub

medycyny za odkrycie wirusów:

medycyny za odkrycie wirusów:

brodawczaka i HIV

brodawczaka i HIV



Komitet Noblowski ogłosił laureatów

Komitet Noblowski ogłosił laureatów

tegorocznej Nagrody Nobla z fizjologii lub

tegorocznej Nagrody Nobla z fizjologii lub

medycyny (2008). Połowę nagrody o

medycyny (2008). Połowę nagrody o

wartości 10 mln koron szwedzkich (1,4 mln

wartości 10 mln koron szwedzkich (1,4 mln

dolarów) otrzyma Niemiec Harald zur

dolarów) otrzyma Niemiec Harald zur

Hausen “

Hausen “

za odkrycie ludzkich wirusów

za odkrycie ludzkich wirusów

brodawczaka

brodawczaka

(HPV -

(HPV -

Human Papilloma

Human Papilloma

Virus

Virus

),

),

który wywołuje raka szyjki macicy

który wywołuje raka szyjki macicy

“,

“,



natomiast po jednej czwartej dwoje

natomiast po jednej czwartej dwoje

Francuzów Françoise Barré-Sinoussi i Luc

Francuzów Françoise Barré-Sinoussi i Luc

Montagnier “

Montagnier “

za identyfikację ludzkiego

za identyfikację ludzkiego

wirusa niedoboru odporności

wirusa niedoboru odporności

(HIV -

(HIV -

Human

Human

Immunodeficiency Virus

Immunodeficiency Virus

).

).