„Postępowanie
pielęgniarki wobec
chorych uzależnionych
od alkoholu i innych
substancji
psychoaktywnych.
Specyfika
komunikowania się z
chorym uzależnionym”
„Postępowanie
pielęgniarki wobec
chorych uzależnionych
od alkoholu i innych
substancji
psychoaktywnych.
Specyfika
komunikowania się z
chorym uzależnionym”
Uzależnienie –
to stan psychiczny i fizyczny wynikający ze
współdziałania organizmu i substancji
psychoaktywnej. Stan ten charakteryzuje
się zmianami w zachowaniu, przymusem
ciągłego lub okresowego przyjmowania
substancji po to, aby doświadczyć
psychicznych efektów jego działania np.
dobrego samopoczucia (jest ot uzależnienie
psychiczne), lub uniknąć objawów
wynikających z jego braku.
Zależność fizyczna jest stanem biologicznej
adaptacji wobec substancji, bez, której
organizm nie może prawidłowo funkcjonować.
Ograniczenie podawania substancji lub
przerwanie pociąga za sobą występowanie
zaburzeń czynności ustroju określanych
mianem zespołu abstynencji (odstawienia):
nudności,
wymioty,
biegunki,
kołatanie serca,
niepokój,
lęki.
Substancje psychoaktywne
– to takie substancje, które poprzez swoje
działanie na organizm powodują zmianę
samopoczucia, zaburzenia w odbiorze świata
zewnętrznego i zmiany w
zachowaniu:alkohol,
narkotyki: opiaty: pochodne opium, morfiny,
kodeiny,
przetwory konopi indyjskich: marihuana,
haszysz,
kokaina: „crack:
substancje stymulujące: amfetamina,
substancja halucynogenne: LSD,
leki,
tytoń,
substancje chemiczne,
a) Podział substancji
uzależniających zmieniających
świadomość:
Środki depresyjne – hamują aktywność
centralnego układu nerwowego, spowalniają lub
tłumią funkcje komórek mózgowych. Do tej grupy
nalezą: alkohol etylowy, leki nasenne, łagodne
środki uspokajające, marihuana i haszysz.
Stymulanty – pobudzają aktywność centralnego
układu nerwowego, intensyfikują lub
przyspieszają funkcje komórek mózgowych.
Należą tu: amfetamina, kokaina, kofeina,
nikotyna itp.
Środki działające lokalnie na
poszczególne ośrodki mózgu:
- depresanty ośrodka afektywnego – leki
przeciwpsychotyczne, silne środki
uspokajające, leki przeciwdepresyjne,
- środki halucynogenne – LSD,
-
narkotyki – opiaty: morfina, heroina,
kodeina
Najczęstsze środki uzależniające: alkohol,
leki, narkotyki, tytoń.
b) podstawowe definicje związane
z uzależnieniem od środków
psychoaktywnych
1)
„prekursor”
–
każdą
substancję
pochodzenia naturalnego lub syntetycznego,
która może być przetworzona na środek
odurzający lub substancję psychotropową
albo może służyć do ich wytworzenia,
określoną
w
wykazie
prekursorów
stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy;
2) „środek odurzający” – każdą substancję
pochodzenia naturalnego lub syntetycznego
działającą na ośrodkowy układ nerwowy,
określoną w wykazie środków odurzających
stanowiącym załącznik nr 2 do ustawy;
3) „substancja psychotropowa” – każdą
substancję pochodzenia naturalnego (w tym
grzyby halucynogenne) lub syntetycznego
działającą na ośrodkowy układ nerwowy,
określoną w wykazie substancji
psychotropowych stanowiącym załącznik nr
3 do ustawy;
4) „środek zastępczy” – substancję w każdym
stanie fizycznym, która jest trucizną lub
środkiem szkodliwym, używaną zamiast lub w
takich samych celach niemedycznych jak
środek odurzający lub substancja
psychotropowa;
5) „narkomania” – stałe lub okresowe
używanie w celach niemedycznych środków
odurzających lub substancji psychotropowych
albo środków zastępczych, w wyniku czego
może powstać lub powstało uzależnienie od
nich;
6) „uzależnienie od środków odurzających
lub substancji psychotropowych” –
zespół zjawisk psychicznych lub fizycznych
wynikających z działania tych środków lub
substancji na organizm ludzki,
charakteryzujący się zmianą za chowania
lub innymi reakcjami psychofizycznymi i
koniecznością używania stale lub okresowo
tych środków lub substancji w celu doznania
ich wpływu na psychikę lub dla uniknięcia
następstw wywołanych ich brakiem;
7) „osoba zagrożona uzależnieniem”
– osobę, u której zespół zjawisk
psychicznych i oddziaływań
środowiskowych stwarza wysokie
prawdopodobieństwo powstania
zależności od środków odurzających
lub substancji psychotropowych, albo
osobę sporadycznie używającą środki
odurzające lub substancje
psychotropowe albo środki zastępcze;
8) „osoba uzależniona” – osobę, która, w
wyniku nadużywania środków odurzających,
substancji psychotropowych lub środków
zastępczych albo używania ich w celach
medycznych, znajduje się w stanie
uzależnienia od tych środków lub substancji;
9) „używanie” – wprowadzanie do organizmu
człowieka środka odurzającego, substancji
psychotropowej lub środka zastępczego,
niezależnie od drogi podania;
9a) „leczenie” – leczenie uzależnienia, a
nie wszelkich skutków zdrowotnych,
będących następstwem uzależnienia;
10) „rehabilitacja” – działania w celu
przywrócenia sprawności fizycznej lub
psychicznej, obniżonej lub utraconej z
powodu narkomanii;
Tolerancja –
jest to wielokrotne zażywanie danej
substancji, powoduje coraz słabszą reakcję
i dla uzyskania tego samego efektu
człowiek sięga po coraz większą dawkę.
Świadczy o narastającym uzależnieniu.
Alkoholicy określają to mianem „mam
mocną głowę”. W ostatniej fazie choroby
alkoholowej tolerancja spada.
Kryteria diagnostyczne
uzależnienia:
Osoba uzależniona to taka, u której
stwierdza się, co najmniej trzy z poniższej
listy objawów przez okres 1 miesiąca.
1. Silne pragnienie (głód, przymus
przyjmowania substancji),
2. Subiektywne przekonanie o mniejszej
możliwości kontrolowania przyjmowania
danej substancji(powstrzymywanie się,
kontroli długości przyjmowania i ilości),
3. Występowanie zjawiska tolerancji
4. Występowanie prze próbach przerwania
czy ograniczenia spożywania substancji
objawów zespołu abstynencyjnego.
5. Postępujące zaniedbywanie innych
przyjemności lub zainteresowań na rzecz
przyjmowania substancji.
6. Używanie środka mimo wyraźnych szkód
psychicznych, fizycznych i społecznych.
7. Obecność somatycznych objawów zespołu
odstawienia
Etiologia uzależnienia:
a) uwarunkowania genetyczne
(biologiczne) – właściwości osobnicze,
które wyrażają się szybkości wytwarzania
tolerancji. Zauważono, że dzieci alkoholików,
adoptowane przez rodziny nie nadużywające
alkoholu, są podatne na alkoholizm.
b) Społeczne – niski lub wysoki poziom
wykształcenia, bezrobocie, złe warunki
mieszkaniowe, wzorce picia (pijaństwo,
abstynencja), wpływ grupy rówieśniczej,
brak akceptacji,
c) Psychologiczne - stres, kryzys
wieku młodzieńczego, niepowodzenia
w pracy, kryzys tożsamości, bunt,
chęć odreagowania emocjonalnego,
osobowość psychopatyczna, osobnicy
depresyjni, ludzie nieśmiali, lękliwi, z
poczuciem mniejszej wartości.
d) Kulturowe – każda okazja jest
dobra, rytuały, normy kulturowe.
Uzależnienie od alkoholu nazywamy
alkoholizmem lub choroba alkoholową,
w odróżnieniu od pijaństwa.
6% zgonów poniżej 75 roku życia i 25 %
wypadków i urazów leczonych w
szpitalach jest spowodowane alkoholem.
Głębokie upicie – to stężenie alkoholu
we krwi 3,5-4‰. Jeżeli stężenie
alkoholu we krwi przekracza 4‰ to
następuje najczęściej śpiączka.
Fazy choroby alkoholowej:
a) Faza wstępna – picie ma charakter
okazjonalny, daje rozładowanie napięcia,
poprawia samopoczucie, zwiększa się
tolerancja na alkohol.
b) Faza ostrzegawcza – alkohol staje się
potrzebą (szukanie okazji do picia,
inicjowanie kolejek, przed spotkaniem
picie w domu, spotkanie towarzyskie nie
zaspokaja potrzeb), „palimpsesty” – luki
pamięciowe. Picie ukradkowe.
c) Faza krytyczna – picie jest stałą potrzebą,
utrata kontroli nad piciem jako objaw stały. Zespół
złego rannego samopoczucia, picie ranne „klin”,
który usuwa objawy złego samopoczucia. Zaostrzają
się konflikty w rodzinie, pracy, kolizje z prawem,
człowiek nie dba o swoje potrzeby: odżywianie,
wygląd, występują stany agresji, naprzemiennie z
wyrzutami sumienia. Picie ciągami na przemian z
okresami abstynencji. Osoby te bardzo często
składają przysięgę abstynencji. Pojawia się
poczucie pustki i bezradności. Liczne próby kontroli
picia (np. będę pił tylko piwo, przez miesiąc nie
piję). Może dochodzić do prób samobójczych
d) Faza końcowa – (chroniczna) –
obniża się tolerancja na alkohol.
Sięganie po alkohole
niekonsumpcyjne. Upijanie się w
samotności, kradzieże, degradacja
zawodowa, społeczna, rozpad więzi
rodzinnych. Pojawiają się psychozy
alkoholowe, padaczka alkoholowa,
choroby somatyczne, skrajne
wyczerpanie organizmu
7. Powikłania choroby
alkoholowej:
a) powikłania somatyczne – w wyniku
toksycznego oddziaływania alkoholu,
nieprawidłowego odżywiania,
zaburzeniami wchłaniania witamin,
podatność na infekcje, urazy, wypadki,
zmiany w układzie krążenia
(nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatie,
zaburzenia rytmu serca),
zmiany w układzie pokarmowym
(owrzodzenia żołądka, stany zapalne
błony śluzowej żołądka, marskość
wątroby i rak wątroby, stany zapalne i
rak trzustki, OZT, nowotwory p.pok.),
zmiany w układzie hormonalnym
(zaburzenia miesiączkowania u
kobiet, zaburzenia potencji,
niepłodność),
alkohol ma niekorzystny wpływ na
płód, dochodzi do poronienia, niska
urodzeniowa masa ciała, uszkodzenia
płodu, zespół abstynencyjny u
noworodka,
zmiany w układzie nerwowym
(polineuropatia, retinopatia
siatkówkowo-naczyniowa, neuropatia
nerwu błędnego, zmiany a-troficzne w
układzie komorowym, bruzdach kory
oraz móżdżku).
b) powikłania psychiczne –
ostre i przewlekłe psychozy alkoholowe
Do ostrych psychoz alkoholowych
zalicza się:
majaczenie drżenne (delirium
tremens majaczenie alkoholowe)
odstawieniem alkoholu albo jego
ograniczeniem, pojawia się około 12
godzin od zakończenia ciągu picia.
Majaczenie drżenne występuje u osób po 25
roku życia i po co najmniej kilkuletnim
intensywnym piciu. Występuje ono u 5%
uzależnionych. Śmiertelność w tej chorobie
jest wysoka, sięga 5%. Majaczenie
alkoholowe bywa poprzedzone
wegetatywnymi objawami abstynencyjnymi,
takimi jak nadciśnienie tętnicze, tachykardia,
nudności, wymioty, biegunka, wzmożone
pocenie, się kołatanie serca, drżenie całego
ciała, drgawki, tachykardia, poty, bóle
mięśniowe, bezsenność, lęk, obniżenie
nastroju, drażliwość, ból głowy, gorączka.
W majaczeniu alkoholowym
pojawiają się zaburzenia orientacji,
niepokój, omamy (wzrokowe,
słuchowe, czucia cielesnego),
urojenia, które wynikają z omamów,
pobudzenie psychoruchowe,
bezsenność.
Jest następstwem zmniejszenia stężenia etanolu
we krwi, jest „biochemicznym głodem” komórek
ustroju, dla których – na skutek nałogu – alkohol
stał się niezbędnym metabolitem.
objawy charakterystyczne – niepokój, lęk, omamy,
pobudzenie psychoruchowe, bezsenność, urojenia.
Majaczenie alkoholowe wymaga hospitalizacji,
jest stanem zagrożenia życia dla chorego i może
trwać 6-7 dni.
Pielęgnacja chorego w majaczeniu
alkoholowym, wymaga od pielęgniarki
wnikliwej obserwacji i łagodzenia
nastroju lękowego (chory boi się, ucieka
przed „prześladowcami", szykuje się do
obrony, meczą go omamy wzrokowe w
postaci pająków, szczurów, węży). Pokój,
w którym leży chory, powinien być nocą
podświetlony. Należy również ograniczyć
w nim ilość bodźców wzrokowych i
słuchowych. Jeżeli pacjent jest
nadmiernie pobudzony, należy go
unieruchomić
upojenie
alkoholowe-
zaburzenia
zachowania w wyniku spożycia nadmiernej
ilości alkoholu. Postać lekka, umiarkowana,
głęboka. Między innymi bełkotliwa mowa,
zaburzenia koordynacji ruchowej, chwiejny
chód, oczopląs, palimpsesty
alkoholowe
upojenie
patologiczne-
agresywne zaburzenia zachowania po wypiciu
nawet niewielkiej ilości alkoholu, która zwykle
nie wywołuje u ludzi objawów zatrucia. Jest
nieadekwatne
do wcześniejszych zachowań
osoby, rola uszkodzeń OUN.
halucynoza alkoholowa: żywe omamy
wzrokowe, słuchowe bez jakościowych
zaburzeń świadomości, 2-3 dni po
ograniczeniu picia przez osobę uzależnioną.
Po 10 latach uzależnienia, przewlekła.
Encefalopatia Wernickego- ostry zespół
chorobowy z niedoboru tiaminy: oczopląs,
porażenie nerwu odwodzącego i
skojarzonego ruchu gałek ocznych,
niezborność, splątanie, konfabulacje małe
objawy majaczeniowe, ząb snu, lęk. U 80%
rozwija się psychoza Korsakowa,.
Psychoza Korsakowa (alkoholowy
zespół amnestyczny)- przewlekły zespół
chorobowy wywołany uzależnieniem od
alkoholu. Niepamięć wsteczna i następcza,
konfabulacje, dezorientacja, zapalenie
wielonerwowe. Często otępienie
alkoholowe.
Zespół otępienny związany z
uzależnieniem od alkoholu- po
wykluczeniu innych przyczyn otępienia u
osób z wywiadem alkoholowym.
Paranoja alkoholowa
występuje po wielu latach trwania
uzależnienia. Charakteryzuje się
występowaniem urojeń zdrady małżeńskiej.
Chory prowadzi ustawiczne śledztwo,
„przesłuchuje" żonę, gromadzi „dowody"
niewierności (włos innego koloru, niż włosy
żony na jej ubraniu, wyjście do fryzjera, do
lekarza, wymiana spojrzeń na ulicy z
przypadkowym przechodniem).
8. Zadania pielęgniarki w
postępowaniu z chorym
uzależnionym:
Wstępne leczenie odwykowe ma na
celu odtrucie organizmu. Pielęgniarka
w tym okresie obserwuje czy nie
występują objawy patologiczne w
uszkodzonych, przez alkohol
narządach, a szczególnie w układzie
krążenia.
W przypadku uszkodzenia nerwów
obwodowych pacjent może odczuwać
drętwienie i ból kończyn, może mieć
zaburzenia czucia, grożące poparzeniem
przy nieuważnym pielęgnowaniu.
Opadające dłonie lub stopy należy
układać na szynie lub podpierać
woreczkami z piaskiem, aby zapobiec
powstaniu przykurczów. Wskazane jest jak
najwcześniejsze wprowadzenie masażu i
ćwiczeń.
Przy istnieniu zaburzeń psychotycznych może pojawić
się dezorientacja co do miejsca, czasu i własnej osoby.
Pielęgnowanie alkoholika z objawami majaczenia,
halucynacjami, urojeniami i padaczką podobne jest do
postępowania w innych psychozach, z ww. objawami.
W leczeniu alkoholizmu ważne jest, aby pacjent chciał
się wyleczyć z nałogu. Należy zapoznać się z
dotychczasową biografią pacjenta, która może być
kluczem do mechanizmów po wodujących popadanie w
nałóg.
Należy pomóc alkoholikowi w
radzeniu sobie w życiu bez alkoholu.
Powinien mieć świadomość tego,
jakim było jego życie przed podjęciem
leczenia, i co go czeka, jeżeli wróci
do nałogu. Zadaniem pielęgniarki jest
podtrzymywanie nadziei wyleczenia i
podkreślanie znaczenia własnej woli
pacjenta dla porzucenia nałogu.
Znaczną rolę - zarówno w
profilaktyce, jak i w leczeniu
uzależnionych - odgrywają
pielęgniarki.
Najważniejszą i najtrudniejszą sprawą dla
personelu jest pozbycie się niechęci i uprzedzeń
wobec osób uzależnionych. Pierwsze kontakty z
chorym mogą być utrudnione przez jego nieufność,
obawę lub wrogość. Mimo takiej postawy, należy
przyjąć go bez uprzedzenia, w relacji z nim
stworzyć atmosferę zaufania. Postawa zbyt
neutralna nie jest wskazana, ponieważ może być
odebrana przez pacjenta jako nieakceptowanie jego
osoby, a z postawą potępienia i odrzucenia spotykał
się poza szpitalem.
Pierwsze kontakty z chorym mogą
być utrudnione przez nieufność,
obawę lub wrogość pacjenta. Mimo
takiej postawy należy przy jąć
chorego serdecznie, stworzyć
atmosferę zaufania. Należy jednak
liczyć się z ewentualną porażką.
Pacjent może usiłować wrócić do
nałogu.
Moralizowanie, robienie wyrzutów,
prawienie „kazań" jest bezużyteczne, a
nawet szkodliwe. Zachowanie pacjenta i
jego oczekiwania są często destrukcyjne
(dąży do niszczenia siebie, oczekuje kary
społecznej). Autorytatywna i potępiająca
postawa pielęgniarki wychodzi naprzeciw
tym oczekiwaniom i pogarsza samopoczucie
chorego. Pacjent mniej lub bardziej
świadomie przeżywa poczucie winy. Nie
należy wzmacniać tego poczucia, ponieważ
może ono spowodować przerwanie leczenia.
W czasie rozmów z pacjentem należy
podkreślać, że leczenie ma na celu
jego
dobro,
a
nie
ochronę
społeczeństwa przed nim lub obronę
moralności.
Podczas kuracji mogą wystąpić u
pacjenta; reakcje opozycji wobec
personelu i leczenia.
Podczas pobytu w domu na tzw. przepustce
pacjent ma okazję do zażywania
narkotyków, picia alkoholu i zażywania
innych substancji psychoaktywnych,
skrycie bądź otwarcie. Może to zniechęcać
pielęgniarki lub wywoływać chęć ukarania
pacjenta. Nie należy stosować represji.
Zamiast potępiać i karać — a jest to
łatwiejsze dla personelu — trzeba
przeanalizować podczas psychoterapii
grupowej zachowanie pacjenta i pozwolić
grupie ocenić jego postępowanie.
Rola dobrze zorganizowanej społeczności
terapeutycznej jest znaczna, szczególnie wówczas,
gdy pacjent akceptuje grupę i jest przez nią
akceptowany.
Zwolennicy ścisłej szpitalnej izolacji pacjentów
uzależnionych twierdzą, że tylko ta forma może
zapewnić sukces w leczeniu. W tej sytuacji należy
liczyć się z ewentualnym „przemycaniem" środków
psychoaktywnych przez pacjentów. Mogą oni
tworzyć zorganizowane grupy i wówczas dochodzi
do tego, że życie na oddziale toczy się drugim
nurtem, kontrolowanym przez pacjentów. Ostre
restrykcje, takie jak ścisła izolacja, mogą być
odczuwane przez nich jako usprawiedliwienie dla
tego rodzaju działalności.
Leczenie uzależnień wymaga cierpliwości,
ponieważ proces doprowadzenia pacjenta
do dojrzałości emocjonalnej i społecznej
może być długi.
Należy nauczyć go tolerować frustracje i
niepokoje bez uciekania się do środków
farmakologicznych.
Rozwiązanie trudnych problemów
pacjenta jest równie, ważne, jak
wyprowadzenie go z nałogu
Wyrozumiałość pielęgniarki dla problemów pacjenta
bynajmniej nie oznacza wyrozumiałości dla
podejmowania prób powrotu do nałogu. W tym
wypadku jej postawa powinna być stanowcza i
nieprzejednana.
Należy pamiętać, że warunkiem sukcesu będzie
głębokie przeobrażenie osobowości, pozwalające
zmienić sposób przeżywania, odczuwania i myślenia.
Reguły i normy społeczne muszą być wewnętrznie
akceptowane, aby były przez człowieka
przestrzegane. Dostosowanie się do obyczajów grupy
bez wewnętrznego przekonania rodzi w człowieku
konflikty z własnymi potrzebami, np. z potrzebą
samorealizacji.
Nałóg był dla pacjenta swego rodzaju „protezą”
psychiczną. Odebranie mu jej bez dostarczenia
w zamian umiejętności radzenia sobie z
trudnościami nie jest dla niego zadowalającym
wyjściem z sytuacji.
Kiedy pacjent jest przekonany o akceptacji
swojej osoby, lecz nie nałogu, kiedy uzyskał
wgląd we własne problemy, ma wówczas
poczucie komfortu psychicznego i odprężenia.
To pozwala mu spojrzeć optymistycznie w
przyszłość, zrobić bilans trudności osobistych i
konfliktów. W tym okresie zaczyna się
readaptacja pacjenta do środowiska.
Pacjenci uzależnieni od substancji
psychoaktywnych, podobnie jak inni
pacjenci, powinni być włączeni w tok terapii
zajęciowej. Szczególnie polecane są formy,
które pozwalają na swobodną twórczość,
takie jak zajęcie plastyczne, kółko teatralne,
organizowanie wieczorków literackich,
muzycznych, tanecznych, koła sportowe.
Osoba uzależniona powinna znaleźć
dziedzinę działalności, która by ją mogła
wciągnąć i zainteresować na tyle głęboko,
aby pełnić funkcję zastępczą wobec nałogu.
Opieka somatyczna nad pacjentem
zależy od zaawansowania nałogu i
warunków, w jakich on żył. Gdy
pacjent jest odwodniony i
wychudzony, należy go nawodnić,
kontrolować masę ciała, dostarczać
bogato energetycznych posiłków,
regulować proces trawienia
Niektórzy bezdomni pacjenci mogą być w
złym stanie higienicznym. Trzeba ich wówczas
wykąpać, umyć im włosy, (sprawdzić, czy nie
mają wszawicy), obciąć paznokcie. W czasie
kąpieli jest okazja do obserwacji skóry
pacjenta. Zdarza się, że niektórzy z chorych
mają ropnie w wyniku używania nie
sterylizowanych igieł i strzykawek. Wśród
narkomanów mogą być nosiciele HIV, dlatego
szczególnie ważne w kontaktach z nimi jest
przestrzeganie zasad postępowania
zapobiegawczego przed zakażeniem wirusem.
Po wyjściu ze szpitala pacjent powinien
znaleźć się pod opieką poradni zdrowia
psychicznego. Należy mu ułatwić powrót do
pracy oraz odzyskanie mieszkania, jeżeli je
stracił. Krąg ludzi, którzy będą w kontakcie z
pacjentem, może zostać poszerzony o byłych
uzależnionych, z którymi łatwiej znajdzie
wspólny język i którzy będą mu podporą w
chwilach załamań. Istniejące kluby byłych
narkomanów, m.in. MONAR, stowarzyszenia
AA, zajmują się bezinteresownie każdym, kto
się do nich zgłosi.
Podstawową metodą leczenia
alkoholików jest psychoterapia.
Psychoterapia grupowa sprzyja
-wymianie doświadczeń, ukazywaniu
dotychczasowego upadku alkoholika
reakcji otoczenia na stan upojenia
alkoholowego oraz pomaga wyzwolić
się z nałogu. Leczenie
farmakologiczne jest metodą
pomocniczą.
Współpraca z najbliższą rodziną
pacjenta, ma istotne znaczenie w
leczeniu. Rodzina może być
czynnikiem wzmacniającym
postanowienie zerwania z
używaniem alkoholu.
9. Formy pomocy osobom
uzależnionym.
Terapia osób uzależnionych dotyczy przede
wszystkim wyleczenia społecznego tj.
wypracowania zdolności do utrzymywania
abstynencji. Ważną rolę odgrywają
psychoterapia rodzinna i społeczność
samolecznicza osób uzależnionych (np.
klub AA, ośrodki MONAR).
Narkomania
Metody terapii odwykowych w narkomanii:
1. zimny odwyk (model duński) – oznacza, że
uzależnionemu pacjentowi proponuje się
terapię, w której nie otrzymuje on żadnych
zastępczych narkotyków ani innych środków
farmakologicznych. Oferuje się mu
intensywną opiekę zgodnie z holistycznym
podejściem. Terapię prowadzi się w grupach
(7-8 osób).
2. Metoda tradycyjna – fazy terapii
uzależnień:
I faza – detoksykacyjna –
wyprowadzenie pacjenta ze skutków
działania substancji uzależniającej;
jako procedura kliniczna jest to proces
bezpiecznego i skutecznego
odstawienia substancji uzależniającej
w sposób minimalizujący objawy
zespołu abstynencyjnego.
II faza – rehabilitacja – proces, w którym
osoba z zaburzeniami spowodowanymi przez
przyjmowanie substancji uzależniającej
osiąga optymalny stan zdrowia.
Do działań rehabilitacyjnych zalicza się:
- terapię grupową i indywidualną,
- terapię behawioralną,
- udział w grupach wzajemnej pomocy,
- przebywanie w społeczności terapeutycznej
lub w hostelu,
- szkolenia zawodowe,
a) Postępowanie z osobami
uzależnionymi.
Zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia
1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii:
Art. 13.
Poddanie się leczeniu, rehabilitacji lub
readaptacji jest dobrowolne, o ile
przepisy ustawy nie stanowią inaczej.
Art. 14.
1. Leczenie i rehabilitację osoby uzależnionej
prowadzi zakład opieki zdrowotnej lub lekarz
wykonujący indywidualną specjalistyczną praktykę
lekarską.
2. Rehabilitację osoby uzależnionej mogą prowadzić
także osoby posiadające specjalistyczne wyższe
wykształcenie niemedyczne.
2a. W rehabilitacji osób uzależnionych mogą
uczestniczyć inne osoby niż wymienione w ust. 1 i 2,
z wykształceniem co najmniej średnim, o ile
ukończyły specjalistyczne szkolenie w dziedzinie
uzależnień, zgodne z programem zatwierdzonym i
certyfikowanym przez ministra właściwego do
spraw zdrowia.
3. Reintegrację osób uzależnionych mogą
prowadzić centra integracji społecznej,
tworzone na podstawie odrębnych
przepisów, oraz podmioty wymienione w
ust. 1 i 2 oraz w art. 3 ust. 3.
4. Świadczenia, o których mowa w ust. 1, 2 i
5, są udzielane przez zakład opieki
zdrowotnej osobie uzależnionej niezależnie
od jej stałego miejsca zamieszkania w
kraju. Za świadczenia te od wymienionej
osoby nie pobiera się opłat.
Art. 17.
1. Na wniosek przedstawiciela ustawowego,
krewnych w linii prostej, rodzeństwa lub
faktycznego opiekuna albo z urzędu, sąd
rodzinny może skierować osobę
uzależnioną, która nie ukończyła 18 lat, na
przymusowe leczenie i rehabilitację.
2. Czasu przymusowego leczenia i
rehabilitacji nie określa się z góry, nie
może on być jednak dłuższy niż 2 lata.
3. Jeżeli osoba uzależniona ukończy 18 lat
przed zakończeniem leczenia lub
rehabilitacji, sąd rodzinny może je
przedłużyć na czas niezbędny do
osiągnięcia celu leczenia i rehabilitacji,
łącznie nie dłuższy jednak niż określony
w ust. 2.
4. Postępowanie w sprawach, o których
mowa w ust. 1, toczy się według
przepisów o postępowaniu w sprawach
nieletnich.
Działalność wychowawcza i
zapobiegawcza
Art. 7.
1. Działalność wychowawcza i zapobiegawcza
obejmuje:
1) promocję zdrowia psychicznego;
2) promocję zdrowego stylu życia;
3) informowanie o szkodliwości środków i
substancji,
których
używanie
może
prowadzić
do
narkomanii,
oraz
o
narkomanii i jej skutkach.
2. Zadania, o których mowa w ust. 1, są
realizowane w szczególności przez:
1) wprowadzenie problematyki
zapobiegania narkomanii do programów
szkół i innych placówek systemu oświaty;
2) wprowadzenie problematyki
zapobiegania narkomanii do programów
przygotowania zawodowego osób
zajmujących się wychowaniem w szkołach
i innych placówkach systemu oświaty;
3) tworzenie placówek prowadzących
działalność zapobiegawczą, zwłaszcza w
środowiskach zagrożonych uzależnieniem;
4) wspieranie działań ogólnokrajowych i
lokalnych organizacji, o których mowa w art.
3 ust. 3, oraz innych inicjatyw społecznych;
5) uwzględnienie problematyki zapobiegania
narkomanii w działalności telewizji
publicznej oraz innych środków masowego
przekazu;
6) prowadzenie badań naukowych nad
problematyką narkomanii.
"Kto, wbrew przepisom ustawy, udziela
innej osobie środka odurzającego lub
substancji psychotropowej, ułatwia
albo umożliwia ich użycie albo
nakłania do użycia takiego środka lub
substancji, podlega karze
pozbawienia wolności do lat
3".pozostaje w sprzeczności z
Narodowym Programem Zdrowia
1996 - 2005 w części Zadania pkt. 7.
