Leki przeczyszczające

Leki przeczyszczające

Zaparcie

Zaparcie



Oznacza zbyt małą częstotliwość

Oznacza zbyt małą częstotliwość

wypróżnień (< lub = 2/tydzień) lub

wypróżnień (< lub = 2/tydzień) lub

stolce twarde, oddawane z

stolce twarde, oddawane z

wysiłkiem, często z towarzyszącym

wysiłkiem, często z towarzyszącym

uczuciem niepełnego wypróżnienia.

uczuciem niepełnego wypróżnienia.



Zaparcie ciężkie oznacza < lub = 2

Zaparcie ciężkie oznacza < lub = 2

wypróżnień na miesiąc

wypróżnień na miesiąc

Leki przeczyszczające

Leki przeczyszczające



Leki przeczyszczające ułatwiają

Leki przeczyszczające ułatwiają

defekację.

defekację.



Jest to jedna z częściej stosowanych

Jest to jedna z częściej stosowanych

grup leków i prawie równie często

grup leków i prawie równie często

nadużywanych. W znacznej części

nadużywanych. W znacznej części

przypadków celowość ich stosowania

przypadków celowość ich stosowania

jest wątpliwa, a skutki niekorzystne.

jest wątpliwa, a skutki niekorzystne.



Czas pasażu treści jelitowej z żołądka do

Czas pasażu treści jelitowej z żołądka do

krężnicy zstępującej wynosi przeciętnie 12h, z

krężnicy zstępującej wynosi przeciętnie 12h, z

dużymi wahaniami w obie strony.

dużymi wahaniami w obie strony.



Występujące co 8-9h skurcze mięśni

Występujące co 8-9h skurcze mięśni

podłużnych jelit przesuwają treść w kierunku

podłużnych jelit przesuwają treść w kierunku

odbytnicy. Wypełnienie okrężnicy esowatej

odbytnicy. Wypełnienie okrężnicy esowatej

powoduje uczucie parcia na stolec i jest

powoduje uczucie parcia na stolec i jest

sygnałem do wszczęcia defekacji. Jeśli akt ten

sygnałem do wszczęcia defekacji. Jeśli akt ten

zostanie świadomie powstrzymany, okrężnica

zostanie świadomie powstrzymany, okrężnica

esowata adaptuje się do rozciągnięcia ściany.

esowata adaptuje się do rozciągnięcia ściany.

Parcie na stolec zanika, aby pojawić się

Parcie na stolec zanika, aby pojawić się

dopiero po przejściu następnych porcji mas

dopiero po przejściu następnych porcji mas

kałowych.

kałowych.

Czynniki mogące wywołać

Czynniki mogące wywołać

zaparcia

zaparcia



Leki:

Leki:

-

Znieczulające

Znieczulające

-

Przeciwbólowe

Przeciwbólowe

-

Przeciwcholinergiczne

Przeciwcholinergiczne

-

Przeciwdepresyjne

Przeciwdepresyjne

-

Przeciwdrgawkowe

Przeciwdrgawkowe

-

Przeciwparkinsonowskie

Przeciwparkinsonowskie

-

Zawierające wapń lub glin

Zawierające wapń lub glin

-

Preparaty żelaza

Preparaty żelaza

-

Opioidy

Opioidy

-

Blokery kanału wapniowego

Blokery kanału wapniowego

-

Środki antykoncepcyjne

Środki antykoncepcyjne



Choroby okrężnicy, odbytu, OUN

Choroby okrężnicy, odbytu, OUN



Ciąża

Ciąża



Choroby psychiczne (depresja, jadłowstręt psychiczny)

Choroby psychiczne (depresja, jadłowstręt psychiczny)

LEKI

LEKI

Środki zwiększające objętość

Środki zwiększające objętość

mas kałowych (masowe)

mas kałowych (masowe)



Niektóre pokarmy, zwłaszcza roślinne, zawierają znaczną ilość włóknistych

Niektóre pokarmy, zwłaszcza roślinne, zawierają znaczną ilość włóknistych

substancji odpadowych, nietrawionych i niewchłanialnych. Należą do nich:

substancji odpadowych, nietrawionych i niewchłanialnych. Należą do nich:

-

Błonnik

Błonnik

-

Lignina

Lignina

-

Gumy

Gumy

-

Pektyny

Pektyny

-

Hemicelulozy i inne wielocukry

Hemicelulozy i inne wielocukry

Spożyte chłoną wodę, zwiększając objętość mas kałowych i ich uwodnienie, co

Spożyte chłoną wodę, zwiększając objętość mas kałowych i ich uwodnienie, co

przyśpiesza pasaż. Niedobór tych substancji w pokarmach może być

przyśpiesza pasaż. Niedobór tych substancji w pokarmach może być

znaczącym czynnikiem w patogenezie niektórych chorób jelit.

znaczącym czynnikiem w patogenezie niektórych chorób jelit.

Włókna roślinne mają też zdolność adsorbowania kwasów żółciowych i w ten

Włókna roślinne mają też zdolność adsorbowania kwasów żółciowych i w ten

sposób mogą przyczyniać się do zmniejszenia stężenia cholesterolu w

sposób mogą przyczyniać się do zmniejszenia stężenia cholesterolu w

surowicy

surowicy

OTRĘBY PSZENNE lub ŻYTNIE

OTRĘBY PSZENNE lub ŻYTNIE

METYLOCELULOZA I KARBOKSYMETYLOCELULOZA

METYLOCELULOZA I KARBOKSYMETYLOCELULOZA

Osmotyczne leki

Osmotyczne leki

przeczyszczające

przeczyszczające



Subtancje te zwiększają ciśnienie osmotyczne

Subtancje te zwiększają ciśnienie osmotyczne

treści jelitowej i zatrzymują wodę w świetle

treści jelitowej i zatrzymują wodę w świetle

jelita proporcjonalnie do dawki.

jelita proporcjonalnie do dawki.



Jako osmotyczne środki przeczyszczające

Jako osmotyczne środki przeczyszczające

najczęściej stosowane są sole zawierające

najczęściej stosowane są sole zawierające

anion -2 lub więcej wartościowy. Siła i szybkość

anion -2 lub więcej wartościowy. Siła i szybkość

działania zależy od zastosowanej dawki – w

działania zależy od zastosowanej dawki – w

dawkach niewielkich działają łagodnie i powoli,

dawkach niewielkich działają łagodnie i powoli,

w dużych powodują gwałtowne i szybkie

w dużych powodują gwałtowne i szybkie

wydalenie znacznych ilości płynnego stolca.

wydalenie znacznych ilości płynnego stolca.

Działania niepożądane

Działania niepożądane



Przesączanie wody do światła jelita ma charakter

Przesączanie wody do światła jelita ma charakter

osmotyczny; mechanizm ten nie poddaje się

osmotyczny; mechanizm ten nie poddaje się

fizjologicznej regulacji.

fizjologicznej regulacji.



Jeśli z jakiejś przyczyny wydalenie mas kałowych

Jeśli z jakiejś przyczyny wydalenie mas kałowych

będzie niemożliwe (np. wskutek porażenia

będzie niemożliwe (np. wskutek porażenia

perystaltyki, istnienia przeszkody mechanicznej)

perystaltyki, istnienia przeszkody mechanicznej)

może dojść do nadmiernego rozciągnięcia ściany

może dojść do nadmiernego rozciągnięcia ściany

jelita, a nawet w skrajnych przypadkach – do jego

jelita, a nawet w skrajnych przypadkach – do jego

pęknięcia.

pęknięcia.



Środki te muszą więc być stosowane rozsądnie, po

Środki te muszą więc być stosowane rozsądnie, po

uprzednim zdiagnozowaniu przyczyn zaparć.

uprzednim zdiagnozowaniu przyczyn zaparć.

Siarczan magnezu

Siarczan magnezu



Magnesium sulfuricum, sól gorzka)

Magnesium sulfuricum, sól gorzka)



Podany w dawce 5-10g działa szybko i

Podany w dawce 5-10g działa szybko i

energicznie po 3-8h po zażyciu, zaleznie

energicznie po 3-8h po zażyciu, zaleznie

od zastosowanej dawki

od zastosowanej dawki



Jest on niesmaczny i niechętnie zażywany

Jest on niesmaczny i niechętnie zażywany



Należy go podawać w postaci

Należy go podawać w postaci

rozpuszczonej, gdyż kryształki mogą

rozpuszczonej, gdyż kryształki mogą

drażnić błonę śluzową żołądka

drażnić błonę śluzową żołądka

Siarczan sodu

Siarczan sodu



Sól glauberska

Sól glauberska



W dawkach 10-30g ma właściwości

W dawkach 10-30g ma właściwości

podobne do siarczanu magnezu

podobne do siarczanu magnezu



Lek uchodzi za jeszcze bardziej

Lek uchodzi za jeszcze bardziej

niesmaczny od siarczanu magnezu

niesmaczny od siarczanu magnezu

Laktuloza (Sir Lactulose, Sir

Laktuloza (Sir Lactulose, Sir

Duphalac)

Duphalac)



Jest syntetycznym disacharydem, praktycznie

Jest syntetycznym disacharydem, praktycznie

niewchłanialnym z przewodu pokarmowego.

niewchłanialnym z przewodu pokarmowego.



Duże dawki laktulozy zwiększają ciśnienie

Duże dawki laktulozy zwiększają ciśnienie

osmotyczne w jelicie, co prowadzi do działania

osmotyczne w jelicie, co prowadzi do działania

podobnego, do soli nieorganicznych.

podobnego, do soli nieorganicznych.



Działanie przeczyszające występuje zwykle w 24-

Działanie przeczyszające występuje zwykle w 24-

48h po podaniu.

48h po podaniu.



Przeciwskazaniem do stosowania laktulozy jest

Przeciwskazaniem do stosowania laktulozy jest

galaktozemia (laktuloza zawiera w 15ml 2,2g

galaktozemia (laktuloza zawiera w 15ml 2,2g

galaktozy) oraz odwodnienie.

galaktozy) oraz odwodnienie.

Działania niepożądane

Działania niepożądane

laktulozy

laktulozy



Odbijanie

Odbijanie



Wzdęcia

Wzdęcia



Skurcze jelitowe

Skurcze jelitowe



Dyskomfort w jamie brzusznej

Dyskomfort w jamie brzusznej



Ból w nadbrzuszu

Ból w nadbrzuszu



Nudności

Nudności



Wymioty

Wymioty



Hamowanie łaknienia

Hamowanie łaknienia

Dawkowanie

Dawkowanie



Laktulozę w syropie należy podawać po

Laktulozę w syropie należy podawać po

rozcieńczeniu wodą, sokiem owocowym lub

rozcieńczeniu wodą, sokiem owocowym lub

mlekiem

mlekiem



Dawka dla dorosłych wynosi 15-

Dawka dla dorosłych wynosi 15-

30ml (7,5-15g leku) jednorazowo po

30ml (7,5-15g leku) jednorazowo po

śniadaniu

śniadaniu



U dzieci dawka wynosi 200-400 mg/kg mc.

U dzieci dawka wynosi 200-400 mg/kg mc.

na 24h

na 24h

Środki zmiękczające kał

Środki zmiękczające kał

1.)

1.)

Parafina ciekła (Paraffinum liquidum)

Parafina ciekła (Paraffinum liquidum)

-

Zażyta w ilości 1-2 łyżek stołowych powoduje rozmiękczenie

Zażyta w ilości 1-2 łyżek stołowych powoduje rozmiękczenie

twardych mas kałowych, ułatwiając defekację.

twardych mas kałowych, ułatwiając defekację.

-

Parafina ciekła ma niezasłużoną opinię środka

Parafina ciekła ma niezasłużoną opinię środka

nieszkodliwego i jest często nadużywana, zwłaszcza przez

nieszkodliwego i jest często nadużywana, zwłaszcza przez

osoby w podeszłym wieku.

osoby w podeszłym wieku.

-

Gromadząc się w bańce odbytnicy, zmniejsza jej wrażliwość

Gromadząc się w bańce odbytnicy, zmniejsza jej wrażliwość

na bodźce, co nasila zaparcie. Może też powodować świąd

na bodźce, co nasila zaparcie. Może też powodować świąd

odbytu i upośledzić wchłanianie związków rozpuszczalnych w

odbytu i upośledzić wchłanianie związków rozpuszczalnych w

tłuszczach, zwłaszcza witamin (b. ważne u kobiet w ciąży).

tłuszczach, zwłaszcza witamin (b. ważne u kobiet w ciąży).

-

Niewielkie ilości parafiny ciekłej są wchłaniane i deponowane

Niewielkie ilości parafiny ciekłej są wchłaniane i deponowane

w węzłach chłonnych, powodując zmiany o charakterze

w węzłach chłonnych, powodując zmiany o charakterze

zapalnym.

zapalnym.

Olej rycynowy

Olej rycynowy



Olej rycynowy jest w przewodzie pokarmowym

Olej rycynowy jest w przewodzie pokarmowym

rozkładany do glicerolu i kwasu rycynolowego.

rozkładany do glicerolu i kwasu rycynolowego.

Powstające mydła rycynolowe działają drażniąco w

Powstające mydła rycynolowe działają drażniąco w

jelicie cienkim, powodują zmniejszenie wchłaniania

jelicie cienkim, powodują zmniejszenie wchłaniania

wody i elektrolitów, przyśpieszają pasaż, co

wody i elektrolitów, przyśpieszają pasaż, co

prowadzi w ciągu 3-4h do oddania płynnego stolca.

prowadzi w ciągu 3-4h do oddania płynnego stolca.



Olej rycynowy powoduje przekrwienie narządów

Olej rycynowy powoduje przekrwienie narządów

jamy brzusznej i miednicy mniejszej, co może być

jamy brzusznej i miednicy mniejszej, co może być

przyczyną zaostrzenia istniejących tam stanów

przyczyną zaostrzenia istniejących tam stanów

zapalnych, w ciąży zaś poronienia.

zapalnych, w ciąży zaś poronienia.



Dawka przeczyszczająca dla dorosłych wynosi 15-

Dawka przeczyszczająca dla dorosłych wynosi 15-

60ml.

60ml.

Środki kontaktowe

Środki kontaktowe



Związki te powodują zwiększenie przepuszczalności nabłonka jelitowego

Związki te powodują zwiększenie przepuszczalności nabłonka jelitowego

dla wody oraz zmniejszają wchłanianie wody i elektrolitów. Ponadto

dla wody oraz zmniejszają wchłanianie wody i elektrolitów. Ponadto

pobudzają skurcze podłużne okrężnicy, hamują skurcze segmentowe,

pobudzają skurcze podłużne okrężnicy, hamują skurcze segmentowe,

zwalniające pasaż.

zwalniające pasaż.



Glikozydy antrachinonowe zawarte w niektórych roślinach pod wpływem

Glikozydy antrachinonowe zawarte w niektórych roślinach pod wpływem

flory bakteryjnej jelit uwalniją aglikony pochodne antrachinonu, działające

flory bakteryjnej jelit uwalniją aglikony pochodne antrachinonu, działające

przeczyszczające. Konieczność uwolnienia aglikonów i działanie w niskim

przeczyszczające. Konieczność uwolnienia aglikonów i działanie w niskim

odcinku przewodu pokarmowego jest przyczyną, że działają one późno, 8-

odcinku przewodu pokarmowego jest przyczyną, że działają one późno, 8-

12h po zażyciu.

12h po zażyciu.



Związki te mogą wchłaniać się z przewodu pokarmowgo, a u kobiet

Związki te mogą wchłaniać się z przewodu pokarmowgo, a u kobiet

karmiących, wydzieljąc się z mlekiem, powodują, że staje się ono gorzkie;

karmiących, wydzieljąc się z mlekiem, powodują, że staje się ono gorzkie;

nie jest pewne, czy ich stężenie może wystarczyć do ujawnienia się

nie jest pewne, czy ich stężenie może wystarczyć do ujawnienia się

działania przeczyszającego u dziecka.

działania przeczyszającego u dziecka.



Silnie pobudzające działanie tych leków na mięsnie jelita grubego może

Silnie pobudzające działanie tych leków na mięsnie jelita grubego może

powodować dolegliwości w postaci bólów kurczowych i nadmiernego efektu

powodować dolegliwości w postaci bólów kurczowych i nadmiernego efektu

przeczyszczającego.

przeczyszczającego.

1.) Aloes

1.) Aloes

-

Jest stosowany jako suszony sok ze ściętych liści aloesu lub

Jest stosowany jako suszony sok ze ściętych liści aloesu lub

jako nalewka

jako nalewka

2.) Owoce lub liście senesu – (Folium,Fructus Sennae) (Xenna,

2.) Owoce lub liście senesu – (Folium,Fructus Sennae) (Xenna,

Regulax, Senefol, X-prep – płyn)

Regulax, Senefol, X-prep – płyn)

3.) Kora kruszyny pospolitej (Cortex Frangulae)

3.) Kora kruszyny pospolitej (Cortex Frangulae)

4.) Kłącze rzewienia dłoniastego (Rhizoma Rhei)

4.) Kłącze rzewienia dłoniastego (Rhizoma Rhei)

Wbrew argumentom, podnoszonym często w reklamach,

Wbrew argumentom, podnoszonym często w reklamach,

działanie tych preparatów nie ma nic wspólnego z

działanie tych preparatów nie ma nic wspólnego z

fizjologicznym mechanizmem defekacji i ma charakter

fizjologicznym mechanizmem defekacji i ma charakter

typowego działania przeczyszczającego

typowego działania przeczyszczającego

BISAKODYL- tabletki, czopki zastosowanie j.w – przed zabiegami

BISAKODYL- tabletki, czopki zastosowanie j.w – przed zabiegami

na jamie brzusznej, zdjęciami diagnostyycznymi itp.

na jamie brzusznej, zdjęciami diagnostyycznymi itp.

Zasady stosowania leków

Zasady stosowania leków

przeczyszających

przeczyszających



Rzeczywiste wskazania do stosowania środków przeczyszczających

Rzeczywiste wskazania do stosowania środków przeczyszczających

wynikają najczęściej z konieczności unikania przez chorego wysiłku

wynikają najczęściej z konieczności unikania przez chorego wysiłku

lub oszczędzania tłoczni brzusznej (np. u chorych unieruchomionych,

lub oszczędzania tłoczni brzusznej (np. u chorych unieruchomionych,

w przebiegu niewydolności mięsnia sercowego, zawału serca, a także

w przebiegu niewydolności mięsnia sercowego, zawału serca, a także

chorych z przepuklinami).

chorych z przepuklinami).



Wskazania do stosowania środków przeczyszczających obejmują także

Wskazania do stosowania środków przeczyszczających obejmują także

diagnostykę i przygotowanie do zabiegów na jamie brzusznej.

diagnostykę i przygotowanie do zabiegów na jamie brzusznej.



W zatruciach doustnych stosowanie środków przeczyszających ma

W zatruciach doustnych stosowanie środków przeczyszających ma

znaczenie podstawowe; stosowane są wyłącznie środki osmotyczne,

znaczenie podstawowe; stosowane są wyłącznie środki osmotyczne,

ponieważ są farmakologicznie obojętne, a ponadto, odwracając

ponieważ są farmakologicznie obojętne, a ponadto, odwracając

kierunek przepływu wody przez ścianę jelita, mogą zwalniać

kierunek przepływu wody przez ścianę jelita, mogą zwalniać

wchłanianie trucizn.

wchłanianie trucizn.



Leki przeczyszczające są przeciwskazane u chorych z

Leki przeczyszczające są przeciwskazane u chorych z

nierozpoznanymi zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego,

nierozpoznanymi zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego,

zwłaszcza z dolegliwościami bólowymi, a także wówczas gdy może

zwłaszcza z dolegliwościami bólowymi, a także wówczas gdy może

zaistnieć najmniejsze choćby podejrzenie o zaburzenie drożności jelit.

zaistnieć najmniejsze choćby podejrzenie o zaburzenie drożności jelit.