MAKROEKONOMIA
MAKROEKONOMIA
Wykład
Determinanty dochodu
narodowego
Ruch okrężny w
gospodarce
Opracowanie: Mgr Dariusz Prokopowicz
R. 20.3.
i 21.1.
MAKROEKONOMIA
MAKROEKONOMIA
Wykład
Determinanty dochodu
narodowego
Ruch okrężny w
gospodarce
Opracowanie: Mgr Dariusz Prokopowicz
R. 20.3.
i 21.1.
Okrężny przepływ dochodów i wydatków
Okrężny przepływ dochodów i wydatków
(zasobów rzeczowych i pieniężnych) w
(zasobów rzeczowych i pieniężnych) w
gospodarce polega na dostarczania
gospodarce polega na dostarczania
przez gospodarstwa domowe
przez gospodarstwa domowe
przedsiębiorstwom czynników produkcji,
przedsiębiorstwom czynników produkcji,
za które otrzymują wynagrodzenie (
za które otrzymują wynagrodzenie (
Y
Y
)
)
umożliwiające nabywanie dóbr i usług
umożliwiające nabywanie dóbr i usług
(
(
C
C
) dostarczanych przez
) dostarczanych przez
przedsiębiorstwa (wydatki gospodarstw
przedsiębiorstwa (wydatki gospodarstw
stanowią więc wpływy przedsiębiorstw i
stanowią więc wpływy przedsiębiorstw i
odwrotnie).
odwrotnie).
Ruch okrężny w
gospodarce
Analiza rozpoczyna się od sytuacji, w której
Analiza rozpoczyna się od sytuacji, w której
eliminuje się wpływ państwa i wymiany
eliminuje się wpływ państwa i wymiany
gospodarczej z zagranicą.
gospodarczej z zagranicą.
Przepływ
Przepływ
pieniężnyc
pieniężnyc
h
h
wydatków
wydatków
i
i
dochodów
dochodów
Przepływ
Przepływ
zasobów i
zasobów i
strumieni
strumieni
dóbr
dóbr
materialny
materialny
ch
ch
Obieg wewnętrzny
przedstawia przepływ pracy z
gospodarstw domowych do przedsiębiorstw; za
pracę gospodarstwa domowe mogą uzyskać
dochody, za które nabywają dobra.
Obieg zewnętrzny
przedstawia przepływ pieniężnych
wydatków i dochodów; wydatki przedsiębiorstw
ponoszone z tytułu opłaty pracy są równocześnie
dochodami gospodarstw domowych. Wydatki
gospodarstw domowych przeznaczone na zakup dóbr
i usług stanowią równocześnie dochody
przedsiębiorstw.
Obieg wewnętrzny i
zewnętrzny
Obieg wewnętrzny
ma zatem wymiar realny (praca
i usługi), a
obieg zewnętrzny
obejmuje przepływy
pieniężne.
Równość
między wielkością dochodów a wielkością
wydatków wynika z rachunkowości, wszystkie
wydatki na zakup dóbr i usług są równocześnie
dochodami producentów dóbr i usług i stosowanie
do tego każda transakcja powodująca wydatki
musi powodować powstanie dochodów.
Równocześnie każda transakcja przynosząca
dochód musi być rezultatem poniesionych
wydatków
.
Obieg wewnętrzny i
Obieg wewnętrzny i
zewnętrzny
zewnętrzny
Gospodarstwa
domowe
Przedsiębiorstwa
Dochody czynników produkcji
Usługi czynników produkcji
Dobra
kapitałowe dla
przedsiębiorstw
Wydatki
inwestycyjne
Oszczędności
Dobra i usługi dla gospodarstw domowych
Wydatki gospodarstw domowych na dobra i usługi
Ruch okrężny – inwestycje i
oszczędności
S
I
Y
C
I
G
Te
Y
C
S
Gospodarstwa
domowe
Pastwo
Przedsiębiorstwa
C+I+G
C+I+G-Te
Y+B-Td
B-Td
Państwo i ruch
okrężny
PKB w cenach
PKB w cenach
rynkowych
rynkowych
Popyt
Popyt
globalny
globalny
PKB w cenach
PKB w cenach
czynników
czynników
produkcji
produkcji
Wydatki
Wydatki
państwa
państwa
Podatki
Podatki
pośrednie
pośrednie
Płatności
Płatności
transferowe -
transferowe -
podatki
podatki
bezpośrednie
bezpośrednie
Wypłaty za
Wypłaty za
usługi czynników
usługi czynników
produkcji +
produkcji +
płatności
płatności
transferowe -
transferowe -
podatki
podatki
bezpośrednie
bezpośrednie
Wypłaty za
Wypłaty za
usługi czynników
usługi czynników
produkcji
produkcji
Oszczędności
Oszczędności
Inwestycje
Inwestycje
Konsumpcja
Konsumpcja
Konsumpcja +
Konsumpcja +
inwestycje +
inwestycje +
wydatki państwa
wydatki państwa
Konsumpcja +
Konsumpcja +
inwestycje +
inwestycje +
wydatki państwa –
wydatki państwa –
podatki pośrednie
podatki pośrednie
Państwo i ruch okrężny
Na rysunku rozszerzono schemat ruchu okrężnego między
gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami, włączając
państwo.
Przedsiębiorstwa dokonują wypłat za usługi czynników
produkcji na rzecz gospodarstw domowych w wysokości
Y
.
Dochody rozporządzalne
Y+B-Td
zawierają również płatności
transferowe
B
pomniejszone o podatki bezpośrednie
Td
.
Dochody rozporządzalne są przeznaczone na oszczędności
S
lub na konsumpcję
C
.
Wydatki na konsumpcję zostają powiększone o wydatki
państwa
G
na dobra i usługi oraz wydatki na inwestycje
I
.
Od sumy
C+I+G
lub inaczej –
PKB
w cenach rynkowych
odejmujemy odpływ w postaci podatków pośrednich
Te
, aby
otrzymać
PKB
w cenach czynników produkcji
Y
, który jest
wypłacany przez przedsiębiorstwa gospodarstwom domowym
a)
a)
oszczędności
oszczędności
(S) - część kwoty
(S) - część kwoty
zarobionej przez gospodarstwa
zarobionej przez gospodarstwa
domowe, która nie została wydana;
domowe, która nie została wydana;
b)
b)
podatki
podatki
(T) - środki finansowe
(T) - środki finansowe
przeznaczone na funkcjonowanie
przeznaczone na funkcjonowanie
państwa
państwa
c)
c)
import
import
(Q) - wydatki gospodarstw
(Q) - wydatki gospodarstw
domowych na dobra wytworzone poza
domowych na dobra wytworzone poza
obiegiem.
obiegiem.
Odpływy z obiegu
okrężnego
a)
a)
inwestycje zamierzone
inwestycje zamierzone
(I) - przewidziane
(I) - przewidziane
i planowane zakupy dóbr kapitałowych,
i planowane zakupy dóbr kapitałowych,
używanych do produkcji innych dóbr i usług
używanych do produkcji innych dóbr i usług
(nie zalicza się do nich zapasów
(nie zalicza się do nich zapasów
produkcyjnych, stanowiących inwestycje
produkcyjnych, stanowiących inwestycje
nie zamierzone);
nie zamierzone);
b)
b)
wydatki rządowe
wydatki rządowe
(G) - zakupy dóbr i
(G) - zakupy dóbr i
usług przez państwo;
usług przez państwo;
c)
c)
transfery rządowe
transfery rządowe
(B) - środki
(B) - środki
materialne przekazane w formie subwencji,
materialne przekazane w formie subwencji,
dotacji, zasiłków gospodarstwom
dotacji, zasiłków gospodarstwom
domowym;
domowym;
d)
d)
eksport
eksport
(X) - sprzedaż dóbr poza
(X) - sprzedaż dóbr poza
obiegiem.
obiegiem.
Dopływy do obiegu
okrężnego
1.
1.
sfera realna
sfera realna
(rzeczowa) - obejmuje
(rzeczowa) - obejmuje
zasoby i strumienie dóbr i
zasoby i strumienie dóbr i
usług
usług
materialnych
materialnych
2.
2.
sfera regulacji
sfera regulacji
- wszystko to, co nie
- wszystko to, co nie
mieści się w sferze rzeczowej np.:
mieści się w sferze rzeczowej np.:
system podatków, system prawny,
system podatków, system prawny,
przedsiębiorstwa, banki.
przedsiębiorstwa, banki.
Gospodarkę można podzielić na
[wg Kornaya]:
Jedną z podstawowych wielkości
stosowanych w makroekonomii do
mierzenia poziomu gospodarki oraz
badania dynamiki zmian w niej
zachodzących jest
Produkt Narodowy
Brutto
.
Pozwala on na
mierzenie dochodów
powstających w gospodarce, jak i
wydatków
ponoszonych na wytworzone w
jej ramach dobra i usługi. Te dwie
wielkości powinny być sobie równe, tzn.
w gospodarce jako całości dochody muszą
być równe wydatkom.
Produkt Narodowy
Brutto
Skalę działalności gospodarczej mierzyć
można:
poziomem dochodów czynników
produkcji, który reprezentuje wartości
dostarczonych przez niego usług
wartością wydatków na dobra i usługi
wartością wytworzonych dóbr
Metody liczenia Produktu
Narodowego Brutto
Ponieważ wszystkie płatności są
odpowiednikami transferu zasobów rzeczowych
i ponieważ zakładamy, iż wszystkie wypłaty
muszą być wydatkowane na zakup zasobów
rzeczowych, zawsze
otrzymujemy ten sam wynik
szacunku rozmiarów działalności gospodarczej.
Nie jest ważne zatem czy za podstawę szacunku
przyjmiemy wartość produkcji, poziom
dochodów czynników wytwórczych czy też
wydatki na dobra i usługi.
wydatkowa
- sumowanie wydatków ponoszonych
przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa
prywatne, przedsiębiorstwa publiczne, agendy rządu
i agendy władzy regionalnej oraz sektor
międzynarodowy (eksport netto);
dochodowo-zasobowa
- sumowanie płatności
dochodowych wypłacanych właścicielom
wykorzystywanych czynników produkcji
(wynagrodzenia pracowników, dochody właścicieli
przedsiębiorstw, dochody z rent, zyski
przedsiębiorstw) wraz z pośrednimi podatkami od
przedsiębiorstw i amortyzacją.
Metody
obliczania PNB