MAKROEKONOMIA

MAKROEKONOMIA

Wykład

Determinanty dochodu
narodowego
Ruch okrężny w
gospodarce

Opracowanie: Mgr Dariusz Prokopowicz

R. 20.3.
i 21.1.

Okrężny przepływ dochodów i wydatków

Okrężny przepływ dochodów i wydatków

(zasobów rzeczowych i pieniężnych) w

(zasobów rzeczowych i pieniężnych) w

gospodarce polega na dostarczania

gospodarce polega na dostarczania

przez gospodarstwa domowe

przez gospodarstwa domowe

przedsiębiorstwom czynników produkcji,

przedsiębiorstwom czynników produkcji,

za które otrzymują wynagrodzenie (

za które otrzymują wynagrodzenie (

Y

Y

)

)

umożliwiające nabywanie dóbr i usług

umożliwiające nabywanie dóbr i usług

(

(

C

C

) dostarczanych przez

) dostarczanych przez

przedsiębiorstwa (wydatki gospodarstw

przedsiębiorstwa (wydatki gospodarstw

stanowią więc wpływy przedsiębiorstw i

stanowią więc wpływy przedsiębiorstw i

odwrotnie).

odwrotnie).

Ruch okrężny w

gospodarce

Analiza rozpoczyna się od sytuacji, w której

Analiza rozpoczyna się od sytuacji, w której

eliminuje się wpływ państwa i wymiany

eliminuje się wpływ państwa i wymiany

gospodarczej z zagranicą.

gospodarczej z zagranicą.

Przepływ

Przepływ

pieniężnyc

pieniężnyc

h

h

wydatków

wydatków

i

i

dochodów

dochodów

Przepływ

Przepływ

zasobów i

zasobów i

strumieni

strumieni

dóbr

dóbr

materialny

materialny

ch

ch



Obieg wewnętrzny

przedstawia przepływ pracy z

gospodarstw domowych do przedsiębiorstw; za
pracę gospodarstwa domowe mogą uzyskać
dochody, za które nabywają dobra.



Obieg zewnętrzny

przedstawia przepływ pieniężnych

wydatków i dochodów; wydatki przedsiębiorstw
ponoszone z tytułu opłaty pracy są równocześnie
dochodami gospodarstw domowych. Wydatki
gospodarstw domowych przeznaczone na zakup dóbr
i usług stanowią równocześnie dochody
przedsiębiorstw.

Obieg wewnętrzny i

zewnętrzny



Obieg wewnętrzny

ma zatem wymiar realny (praca

i usługi), a

obieg zewnętrzny

obejmuje przepływy

pieniężne.



Równość

między wielkością dochodów a wielkością

wydatków wynika z rachunkowości, wszystkie
wydatki na zakup dóbr i usług są równocześnie
dochodami producentów dóbr i usług i stosowanie
do tego każda transakcja powodująca wydatki
musi powodować powstanie dochodów.



Równocześnie każda transakcja przynosząca
dochód musi być rezultatem poniesionych
wydatków

.

Obieg wewnętrzny i

Obieg wewnętrzny i

zewnętrzny

zewnętrzny

Gospodarstwa

domowe

Przedsiębiorstwa

Dochody czynników produkcji

Usługi czynników produkcji

Dobra

kapitałowe dla

przedsiębiorstw

Wydatki

inwestycyjne

Oszczędności

Dobra i usługi dla gospodarstw domowych

Wydatki gospodarstw domowych na dobra i usługi

Ruch okrężny – inwestycje i

oszczędności

S

I

Y

C

I

G

Te

Y

C

S

Gospodarstwa

domowe

Pastwo

Przedsiębiorstwa

C+I+G

C+I+G-Te

Y+B-Td

B-Td

Państwo i ruch

okrężny

PKB w cenach

PKB w cenach

rynkowych

rynkowych

Popyt

Popyt

globalny

globalny

PKB w cenach

PKB w cenach

czynników

czynników

produkcji

produkcji

Wydatki

Wydatki

państwa

państwa

Podatki

Podatki

pośrednie

pośrednie

Płatności

Płatności

transferowe -

transferowe -

podatki

podatki

bezpośrednie

bezpośrednie

Wypłaty za

Wypłaty za

usługi czynników

usługi czynników

produkcji +

produkcji +

płatności

płatności

transferowe -

transferowe -

podatki

podatki

bezpośrednie

bezpośrednie

Wypłaty za

Wypłaty za

usługi czynników

usługi czynników

produkcji

produkcji

Oszczędności

Oszczędności

Inwestycje

Inwestycje

Konsumpcja

Konsumpcja

Konsumpcja +

Konsumpcja +

inwestycje +

inwestycje +

wydatki państwa

wydatki państwa

Konsumpcja +

Konsumpcja +

inwestycje +

inwestycje +

wydatki państwa –

wydatki państwa –

podatki pośrednie

podatki pośrednie

Państwo i ruch okrężny



Na rysunku rozszerzono schemat ruchu okrężnego między
gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami, włączając
państwo.



Przedsiębiorstwa dokonują wypłat za usługi czynników
produkcji na rzecz gospodarstw domowych w wysokości

Y

.



Dochody rozporządzalne

Y+B-Td

zawierają również płatności

transferowe

B

pomniejszone o podatki bezpośrednie

Td

.



Dochody rozporządzalne są przeznaczone na oszczędności

S

lub na konsumpcję

C

.



Wydatki na konsumpcję zostają powiększone o wydatki
państwa

G

na dobra i usługi oraz wydatki na inwestycje

I

.



Od sumy

C+I+G

lub inaczej –

PKB

w cenach rynkowych

odejmujemy odpływ w postaci podatków pośrednich

Te

, aby

otrzymać

PKB

w cenach czynników produkcji

Y

, który jest

wypłacany przez przedsiębiorstwa gospodarstwom domowym

a)

a)

oszczędności

oszczędności

(S) - część kwoty

(S) - część kwoty

zarobionej przez gospodarstwa

zarobionej przez gospodarstwa

domowe, która nie została wydana;

domowe, która nie została wydana;

b)

b)

podatki

podatki

(T) - środki finansowe

(T) - środki finansowe

przeznaczone na funkcjonowanie

przeznaczone na funkcjonowanie

państwa

państwa

c)

c)

import

import

(Q) - wydatki gospodarstw

(Q) - wydatki gospodarstw

domowych na dobra wytworzone poza

domowych na dobra wytworzone poza

obiegiem.

obiegiem.

Odpływy z obiegu

okrężnego

a)

a)

inwestycje zamierzone

inwestycje zamierzone

(I) - przewidziane

(I) - przewidziane

i planowane zakupy dóbr kapitałowych,

i planowane zakupy dóbr kapitałowych,

używanych do produkcji innych dóbr i usług

używanych do produkcji innych dóbr i usług

(nie zalicza się do nich zapasów

(nie zalicza się do nich zapasów

produkcyjnych, stanowiących inwestycje

produkcyjnych, stanowiących inwestycje

nie zamierzone);

nie zamierzone);

b)

b)

wydatki rządowe

wydatki rządowe

(G) - zakupy dóbr i

(G) - zakupy dóbr i

usług przez państwo;

usług przez państwo;

c)

c)

transfery rządowe

transfery rządowe

(B) - środki

(B) - środki

materialne przekazane w formie subwencji,

materialne przekazane w formie subwencji,

dotacji, zasiłków gospodarstwom

dotacji, zasiłków gospodarstwom

domowym;

domowym;

d)

d)

eksport

eksport

(X) - sprzedaż dóbr poza

(X) - sprzedaż dóbr poza

obiegiem.

obiegiem.

Dopływy do obiegu

okrężnego

1.

1.

sfera realna

sfera realna

(rzeczowa) - obejmuje

(rzeczowa) - obejmuje

zasoby i strumienie dóbr i

zasoby i strumienie dóbr i

usług

usług

materialnych

materialnych

2.

2.

sfera regulacji

sfera regulacji

- wszystko to, co nie

- wszystko to, co nie

mieści się w sferze rzeczowej np.:

mieści się w sferze rzeczowej np.:

system podatków, system prawny,

system podatków, system prawny,

przedsiębiorstwa, banki.

przedsiębiorstwa, banki.

Gospodarkę można podzielić na

[wg Kornaya]:



Jedną z podstawowych wielkości

stosowanych w makroekonomii do

mierzenia poziomu gospodarki oraz

badania dynamiki zmian w niej

zachodzących jest

Produkt Narodowy

Brutto

.



Pozwala on na

mierzenie dochodów

powstających w gospodarce, jak i

wydatków

ponoszonych na wytworzone w

jej ramach dobra i usługi. Te dwie

wielkości powinny być sobie równe, tzn.

w gospodarce jako całości dochody muszą

być równe wydatkom.

Produkt Narodowy

Brutto

Skalę działalności gospodarczej mierzyć

można:



poziomem dochodów czynników
produkcji, który reprezentuje wartości
dostarczonych przez niego usług



wartością wydatków na dobra i usługi



wartością wytworzonych dóbr

Metody liczenia Produktu

Narodowego Brutto



Ponieważ wszystkie płatności są
odpowiednikami transferu zasobów rzeczowych
i ponieważ zakładamy, iż wszystkie wypłaty
muszą być wydatkowane na zakup zasobów
rzeczowych, zawsze

otrzymujemy ten sam wynik

szacunku rozmiarów działalności gospodarczej.



Nie jest ważne zatem czy za podstawę szacunku
przyjmiemy wartość produkcji, poziom
dochodów czynników wytwórczych czy też
wydatki na dobra i usługi.



wydatkowa

- sumowanie wydatków ponoszonych

przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa
prywatne, przedsiębiorstwa publiczne, agendy rządu
i agendy władzy regionalnej oraz sektor
międzynarodowy (eksport netto);



dochodowo-zasobowa

- sumowanie płatności

dochodowych wypłacanych właścicielom
wykorzystywanych czynników produkcji
(wynagrodzenia pracowników, dochody właścicieli
przedsiębiorstw, dochody z rent, zyski
przedsiębiorstw) wraz z pośrednimi podatkami od
przedsiębiorstw i amortyzacją.

Metody

obliczania PNB