Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Marketing i sprzedaż

Strategia marketingowa

Wprowadzenie

SESJA VII

MANAGEMENT 2005

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Ekonomia i finanse

Analiza kosztów

SESJA VIII

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Test: zrozumienie kosztów

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Przedmioty (obiekty) kosztów

Przedmiot kosztu to działanie, dla którego jest
pożądane indywidualne liczenie kosztów.
Inaczej mówiąc, użytkownicy informacji
rachunkowości chcą wiedzieć, jaki jest koszt
czegoś, a to coś jest nazywane przedmiotem
kosztu.

Przykładem przedmiotu kosztu jest koszt
produktu, koszt usługi wykonanej przez bank
dla klienta, koszt funkcjonowania wydziału
lub sprzedaży, albo po prostu, coś co
wymaga mierzenia zużytych środków.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Klasyfikacja kosztów

Przedmioty kosztów są podzielone na trzy obszerne
kategorie:

•koszty dla wyceny zapasów,

•koszty dla podejmowania decyzji

•koszty dla kontroli.

Na przykład koszt działania maszyny to przedmiot kosztów,
który może być wymagany dla porównania z kosztami
działania maszyny zastępczej. Informacja ta będzie należała
do kategorii kosztów dla podejmowania decyzji. Podobnie,
koszt działania wydziału jest przedmiotem kosztów i może
być porównany z kosztem planowanym. Taka informacja
zostanie zaliczona do kategorii kosztów dla celów kontroli.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Przedmioty kosztów

i jedna z możliwych klasyfikacji kosztów

Przedmiot kosztów

1. Koszty dla wyceny
zapasów

2. Koszty dla podejmowania
decyzji

3. Koszty dla kontroli

Metoda klasyfikacji kosztów

Koszty produktu i okresu
Elementy kosztu produkcji

Zachowanie kosztów
Koszty istotne
Koszty “utopione”
Koszty utraconych korzyści
Koszty krańcowe i przyrostowe

Koszty kontrolowane i nie dające się
kontrolować
Zachowanie kosztów

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Zachowanie kosztów

Wiedza na temat zmiany kosztów w związku z
poziomem działalności (lub wielkością produkcji) jest
podstawą do podejmowania decyzji.

Działalność lub wielkość produkcji mogą być mierzone

w jednostkach produkcji lub sprzedaży, w
roboczogodzinach, ilością przejechanych kilometrów
lub za pomocą innej odpowiedniej miary działalności
firmy.

Terminy “zmienny”, “stały”, “częściowo zmienny”,
“częściowo stały” są generalnie używane w celu opisu
zmian kosztów
w zależności od poziomu działalności.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Aktywowane koszty

Z uwagi na przejściowy charakter ich występowania
w firmie, można powiedzieć, że “czasowym domem”
tych składników jest bilans. Środki są nabywane po
to, by przyczynić się do osiągnięcia przychodów.
Surowce, budynki, urządzenia, które nie zostały
jeszcze zużyte w celu generowania przychodów, nie
mogą stać się jeszcze kosztem danego okresu i nie
mogą być umieszczone w rachunku wyników.

Kosztami tymi powinny być obciążone wyniki
następnych okresów i dlatego określa się je mianem
kosztów “niewygasłych” i są one umieszczane w
aktywach bilansu (są aktywowane).

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Natomiast koszty, które generują przychody w
bieżącym okresie stanowią “koszty wygasłe” (koszty
okresu) i są umieszczane w rachunku wyników.

Główną różnicą między kosztem
zakwalifikowanym jako aktywa a
kosztem wygasłym (koszty okresu) jest
punkt czasowy.

Koszty wygasłe

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Aktywowane

(niewygasłe)

Wygasłe

Wykazywane jako
aktywa w bilansie stają
się kosztami w rachunku
wyników w późniejszym
okresie

Wykazywany jako

koszt okresu w rachunku

wyników za bieżący okres

obrachunkowy

Koszty

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty produktów (product costs)

Kosztami produktów są wszystkie koszty
identyfikowane
z nabytymi towarami (koszt nabycia) lub
wytworzonymi produktami (np. materiały zużyte
do produkcji, wynagrodzenia pracowników
produkcyjnych oraz pośrednie koszty
produkcyjne, jak amortyzacja maszyn
produkcyjnych).

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty okresu (period costs)

są to koszty

odnoszące się do czasu (zostały poniesione w
danym okresie).

W skład kosztów okresu wchodzą te koszty, które
są bezpośrednio związane z produkcją i nie biorą
udziału
w wycenie zapasów i produkcji gotowej oraz
koszty tych produktów, które zostały w danym
okresie sprzedane
i wpłynęły na wynik finansowy tego okresu.

Możemy powiedzieć, że koszty okresu przyczyniają
się do osiągnięcia korzyści jedynie w okresie, w
którym zostały poniesione.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty

produktów

Koszty

okresu

Wykazywane jako

aktywa w bilansie

Wykazywane jako
koszty w rachunku
wyników za bieżący
okres obrachunkowy

Koszty
produkcyjne

Koszty
nieprodukcyjne

nie sprzedanych

rze

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

KOSZTY PRODUKTU I KOSZTY

OKRESU

KOSZTY PRODUKTU

wykazane jako zapas, do

momentu sprzedaży

KOSZTY OKRESU

wykazane jako koszt,

w rachunku zysków i strat

w bieżącym okresie

BILANS

ZAPAS

RACHUNEK

ZYSKÓW I STRAT

sprzedaż

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

KOSZTY WEDŁUG

FAZ EKSPLOATACYJNYCH

CENA

NABYCIA

KOSZTY

DYSTRYBUCJI

KOSZTY

PRODUKCJI

KOSZTY

ZARZĄDU

{

techniczny

koszt

wytworzenia

koszt własny

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

RACHUNEK KOSZTÓW

PEŁNYCH

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

“Koszt wytworzenia - wszyscy o nim mówią.
Nikt nie wie, co to jest.

-Nikt nie może z całą pewnością wiedzieć,
co to jest”.

A. Detoef, lata 30-te XX w.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Cel rachunku kosztów
pełnych

Podstawowym celem rachunku kosztów pełnych (
full cost method) (stosowana jest także nazwa
rachunek kosztów całkowitych lub rachunek
absorpcji kosztów) (total costing, absorption)
jest doprowadzenie do tego, aby wszystkie
koszty ogólne (overheads) znajdowały pokrycie w
uzyskiwanych przychodach.

Jest to także próba udzielenia odpowiedzi na
pytanie, jaka część kosztów ogólnych powinna
być włączona do kosztów zlecenia lub produktu.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty ogólne

Koszty ogólne (overheads) obejmują wydatki
pośrednie firmy, czyli takie wydatki, które nie
mają bezpośredniego wpływu na
produkt/zlecenie, na przykład:

Robocizna pośrednia: sprzątaczki, pracownicy
stołówki, ochrona, pracownicy nadzoru, itp.

Materiały pośrednie: środki czyszczące,
materiały do konserwacji, itp.

Wydatki pośrednie: czynsz, ubezpieczenie
budynków, ogrzewanie, światło, itp.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

KOSZT WŁASNY PRODUKTU

KOSZTY POŚREDNIE

KOSZTY BEZPOŚREDNIE

OŚRODKI

NIEPRODUKCYJNE

OŚRODKI

PRODUKCYJNE

HALA I HALA II

PRODUKTY

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

KOSZTY BEZPOŚREDNIE I KOSZTY POŚREDNIE

KOSZTY

BEZPOŚREDNIE

KOSZTY

POŚREDNIE

ogół kosztów firmy

PRODUKT C

PRODUKT B

PRODUKT A

podział

bezpośredni

związek

przypisanie

Koszty pełne zawierają w sobie
wszystkie koszty związane z
wytworzeniem danego produktu.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Problem: jak dokonywać alokacji kosztów

pośrednich?

KOSZTY

BEZPOŚREDNIE

KOSZTY

POŚREDNIE

ogół kosztów firmy

PRODUKT C

PRODUKT B

PRODUKT A

podział

bezpośredni

związek

przypisanie

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Wzrost roli kosztów ogólnych

Wraz z rozwojem gospodarki nastąpiło znaczne
skomplikowanie procesu produkcji.

Jednym z aspektów tego
skomplikowania jest wzrost roli
kosztów ogólnych, takich jak
koszty na badania i rozwój, badania
marketingowe i reklamę, koszty
magazynowania, logistyczne, analizy
jakości, administracji i inne.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Istotnej zmianie uległa struktura kosztów,
gdzie coraz
mniejszy udział mają koszty robocizny
bezpośredniej

• Większa oferta produktów i usług

• Większa różnorodność kanałów
dystrybucyjnych

• Nowe, złożone technologie

W jaki sposób

można

kontrolować

te koszty?

Dla większości branż rosnące koszty pośrednie zastępują bezpośrednie

koszty robocizny.

Całkowite

koszty

firmy

100%

1900

2000

Rok

Ogólne i inne koszty
pośrednie

Bezpośrednie koszty
robocizny

Bezpośred

nie koszty

materiałow

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Zadanie: Wymień 5 sytuacji,
kiedy wzrost kosztów ogólnych
działania firmy komplikuje proces
podejmowania decyzji.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Klucze doliczeniowe

Tradycyjny rachunek kosztów i wyników bazuje na
kosztach bezpośrednich (takich jak materiały
użyte w produkcji i robocizna bezpośrednia) oraz
kosztach pośrednich (zarządu, magazynowania,
marketingu).

Koszty pośrednie są zwykle “przypisywane”
poszczególnym produktom za pomocą
“kluczy doliczeniowych”, takich jak
robocizna bezpośrednia
czy zużycie materiałów.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Na przykład, koszty pośrednie mogą zostać
przypisane poszczególnym produktom
proporcjonalnie do liczby roboczogodzin w
bezpośredniej produkcji. Taki system sprawdzał
się w czasach, kiedy koszty bezpośrednie
stanowiły znakomitą większość kosztów
działania, a koszty ogólne i pośrednie były ich
ułamkiem.

Wraz z rozwojem technologii oraz funkcji pośrednich,
takich jak logistyka, marketing, badania i rozwój,
tradycyjne podejście do alokacji kosztów stało się
niewystarczające.

Alokacja kosztów pośrednich za pomocą “kluczy

doliczeniowych” prowadzi często do błędów w

szacowaniu kosztów całościowych.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Przykład: alokacja kosztów pośrednich za
pomocą “klucza doliczeniowego”

Załóżmy, że firma produkuje dwa wyroby A i B, koszty
bezpośrednie (pracownicy, materiały, energia)
produkcji są identyczne (liczba roboczogodzin
zużytych w bezpośredniej produkcji jest podana w
nawiasie):

 produkt A = 200 000 zł (1000 roboczogodzin
bezpośrednich),
 produkt B = 300 000 zł (2000 roboczogodzin
bezpośrednich).

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Oprócz kosztów bezpośrednich mamy koszty pośrednie.
Przyjrzyjmy się jednej kategorii - kosztom
magazynowania. Koszty te wynikają ze składowania obu
produktów przed sprzedażą. Koszt utrzymania magazynu
wynosi 60 000 zł.
Ten koszt może być przypisany poszczególnym
produktom
na podstawie liczby roboczogodzin bezpośrednich.

W tym wypadku (1/3)*60 000 zł, czyli 20 000 zł, zostanie
przypisanych produktowi A, a (2/3)* 60 000 zł, czyli 40
000 zł, zostanie przypisane produktowi B.
Czy będzie to alokacja prawidłowa? Niekoniecznie.

Jeśli produkt A jest zwykle dłużej składowany lub mamy
do czynienia z większym kosztem jego magazynowania,
alokacja ta będzie całkowicie błędna. Liczba
roboczogodzin związanych
z bezpośrednią produkcją obu wyrobów może nie mieć
żadnego związku z kosztami magazynowania.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Im większy udział kosztów pośrednich
w kosztach funkcjonowania firmy, tym
większe błędy są popełniane przy
zastosowaniu tradycyjnych metod
szacowania kosztów za pomocą
“kluczy doliczeniowych”.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH

KOSZTY OGÓŁEM

KOSZTY PRODUKCJI

KOSZTY NIEPRODUKCYJNE

BEZPOŚREDNIE

POŚREDNIE

ZARZĄDU

SPRZEDAŻY

KOSZTY

WYTWORZENIA

PRODUKCJI -

WYROBY GOTOWE

RACHUNEK

ZYSKÓW

I STRAT

BILANS

sprzedaż

zapasy

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH

PRZYCHODY ZAREJESTROWANE W OKRESIE

KOSZTY ZMIENNE SPRZEDANYCH

PRODUKTÓW

MARŻA OD KOSZTÓW ZMIENNYCH/

POKRYCIA

KOSZTY STAŁE

WYNIK OKRESU

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH

KOSZTY OGÓŁEM

KOSZTY PRODUKCJI

KOSZTY NIEPRODUKCYJNE

BEZPOŚREDNIE

POŚREDNIE

ZARZĄDU

SPRZEDAŻY

KOSZTY

WYTWORZENIA

PRODUKCJI -

WYROBY GOTOWE

RACHUNEK

ZYSKÓW

I STRAT

BILANS

sprzedaż

zapasy

ŁE

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

KLASYFIKACJE KOSZTÓW DLA POTRZEB DECYZJI

KONTEKST DECYZJI

KOSZTY

Czy użycie zasobów zmienia się czy nie
wraz z poziomem działalności aby

przewidzieć konsekwencje przyszłych decyzji
zrozumieć efekty decyzji wcześniejszych

Czy dane zużycie jest związane
z działalnością czy produktem aby podjąć

decyzję o zaprzestaniu działalności lub produktu
aby ocenić wkład działalności czy

produktu w wynik przedsiębiorstwa

Znajomość na każdym etapie procesu zużyć
łącznie wytwarzania i sprzedaży, ile
zasobów zostało aby znać wynik i koszt na

każdym etapie aby wycenić zapasy

PRODUKTU I OKRESU

BEZPOŚREDNIE I POŚREDNIE

STAŁE I ZMIENNE

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Okres, w którym

zdefiniowane są koszty ma

znaczenie

W danym okresie, w ramach którego

określamy decyzje, część z kosztów nie

zmienia się.

Są to tak zwane koszty stałe.

Inne koszty podlegają zmianie i zależą od

podjętych decyzji dotyczących wielkości

produkcji i sprzedaży.

Są to koszty zmienne.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty stałe

(A) Całkowite koszty stałe

Całkowity
koszt stały
(zł)

Poziom
działalności

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty stałe

(B) Jednostkowe koszty stałe

Jednostkowy
koszt stały
(zł)

Poziom
działalności

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Należy zauważyć, że całkowite koszty stałe
są niezmienne dla wszystkich poziomów
działalności, podczas gdy koszty stałe na
jednostkę zmniejszają się proporcjonalnie do
poziomu działalności.

Na przykład, jeżeli suma kosztów stałych jest
równa 5000 zł na miesiąc, jednostkowe
koszty stałe będą następujące:

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Liczba produkowanych
jednostek

1
10
100
1000

Koszt stały
na jednostkę (zł)

5000
500
50
5

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty skokowo rosnące,

traktowane jak koszty

stałe

Całkowity
koszt stały
(zł)

Poziom
działalności

X Y

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Zakłada się, że firma planuje działalność

na poziomie między punktami X i Y, co
daje koszty stałe (A). Linia pozioma
powyżej punktów X i Y została
przedłużona w lewo i w prawo,
oznaczając planowane koszty stałe
okresu.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty zmienne

(A) Całkowity koszt zmienny

100 200 300 400
500

5000

4000

3000

2000

1000

Całkowity
koszt zmienny
(zł)

Poziom
działalności
(jednostki
produkcji)

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty zmienne

(B) Jednostkowy koszt zmienny

100 200 300 400
500

Jednostkowy
koszt zmienny (zł)

Poziom
działalności
(jednostki
produkcji)

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

KOSZTY OGÓŁEM

koszty zmienne

12 500

koszty
tys. zł

sprzedaż (szt.)

koszty stałe

koszty ogółem

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

0 Q Q Q Q

1 2 3 4

S
F

zę

śc

łe

zł

Poziom
działalności

zł

Poziom
działalności

(A) Koszty
częściowo stałe
traktowane jako
koszty skokowo
rosnące

(B) Koszty
częściowo stałe
zbliżone do kosztu
zmiennego

Koszty częściowo stałe

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Zadanie:

Czy zgadzasz się z następującym twierdzeniem:

„Jeśli przyjmiemy odpowiednio długi horyzont
czasowy, wszystkie koszty można traktować jako
zmienne”.

W kontekście jakiego rodzaju decyzji to
stwierdzenie ma znaczenie?

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

POTRZEBY DECYZYJNE

RÓŻNE KLASYFIKACJE

KOSZTÓW W FIRMIE

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

KLASYFIKACJE KOSZTÓW DLA POTRZEB

DECYZJI

MASA KOSZTÓW

PRODUKTU

OKRESU

ZMIENNE

STAŁE

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

 Czy powinniśmy przyjąć duże zamówienie przy cenie
niższej niż normalna, jeśli pozwoli nam to wykorzystać
wolne moce produkcyjne?

Czy będzie taniej używać własnej ekipy porządkowej, czy
lepiej zlecić to na zewnątrz?

 Czy warto wprowadzić drugą zmianę, aby zrealizować
dodatkowe zamówienie eksportowe?

ZACHOWANIE KOSZTÓW

Przykłady pytań

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

KOSZTY ISTOTNE

nie ma wpływu na decyzję,

taki sam niezależnie od

analizowanej opcji

koszt przyszły, który może

być zmodyfikowany

przez decyzję

KOSZT OBOJĘTNY

KOSZT ISTOTNY

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Studium przypadku: Trzy produkty

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Pomiar istotnych kosztów i
dochodów

Istotne koszty i dochody dla podjęcia decyzji to tylko
takie koszty i dochody, na które ma wpływ określona
decyzja.

Koszty i dochody, które są niezależne od danego
projektu czy przedsięwzięcia, są nieistotne i nie należy
brać ich pod uwagę w procesie podejmowania decyzji.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Z tego względu danymi finansowymi
istotnymi w procesie podejmowania
decyzji są przyszłe przepływy
pieniężne, które są różne dla
alternatywnych przedsięwzięć.

Innymi słowy, pod uwagę powinny być brane tylko
różnicowe (lub przyrostowe) przepływy pieniężne,
natomiast przepływy pieniężne, które są takie same
dla wszystkich proponowanych wariantów należy
traktować jako nieistotne.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Przykład:

Piotr rozważa, czy zakupić miesięczny bilet
autobusowy, aby dojeżdżać do pracy, czy też
dojeżdżać własnym samochodem.

Zakładając, że osoba ta zatrzyma samochód, to
koszty ubezpieczenia i podatek drogowy będą
nieistotne dla obu decyzji, ponieważ w obu
przypadkach są dokładnie takie same.

Koszt benzyny będzie natomiast istotny, ponieważ
koszt ten zmieni się w zależności od sposobu
dojazdu do pracy.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Przykład:

Firma ma do wyboru dwie możliwości: zakup
półfabrykatów od dostawcy zewnętrznego lub
wyprodukowanie ich samodzielnie. Szacowane
koszty produkcji wynoszą:

zł

Płace bezpośrednie

100

Materiały bezpośrednie

300

Koszty zmienne wspólne

Koszty stałe wspólne

100
550

Zakup u dostawcy zewnętrznego kosztowałby 500 zł.
Czy firma powinna zakupić, czy wytworzyć części?

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Ta część kosztów stałych, która przypada na powyższy
półprodukt, jest ponoszona bez względu na to, czy firma
kupuje, czy też nie kupuje części od dostawcy zewnętrznego.

W takim przypadku koszty te nie są nieznaczące przy
wyborze alternatywy.

Firma nie będzie angażowała pracy bezpośredniej, materiałów
i nie będzie ponosiła kosztów zmiennych ogólnych, natomiast
zakupi część od dostawcy; te koszty są różne dla obu decyzji i
to właśnie powoduje, że są one istotne w podejmowaniu
decyzji.

Również koszt zakupu części od dostawcy zewnętrznego jest
kosztem istotnym, ponieważ jest on inny dla każdej z
powyższych alternatyw. Możemy teraz przedstawić
sprawozdanie z kosztów dla obu propozycji, używając jedynie
kosztów istotnych:

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty istotne

Produkcja własna Zakup

części

zł

Płace bezpośrednie

100

Materiały bezpośrednie

300

Koszty zmienne ogólne

Koszty stałe ogólne
Cena nabycia u dostawcy

500

Koszt całkowity

Który z wariantów według Ciebie powinien być
wybrany?

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty istotne - ujęcie alternatywne

Produkcja własna Zakup

części

zł

Płace bezpośrednie

100

Materiały bezpośrednie

300

Koszty zmienne ogólne

Koszty stałe ogólne

100

Cena nabycia u dostawcy

500

Koszt całkowity

Uwaga: w tym ujęciu koszty stałe ogólne zostały
uwzględnione w obu wariantach.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Kiedy ustala się, które koszty są istotne dla podjęcia
poszczególnych konkretnych decyzji, często okazuje
się, że istnieją koszty istotne w jednej sytuacji i
nieistotne w innej.

W podanym przykładzie płace bezpośrednie zostały
potraktowane jako koszty istotne na podstawie
założenia, że firma musi zatrudnić dodatkowych
pracowników na dotychczasowych warunkach, aby
wyprodukować potrzebną część.

Zastanówmy się, jakie byłyby istotne koszty pracy,
jeśliby firma miała nadwyżkę podaży pracy i mogła
uzyskać konieczne godziny pracy, wykorzystując
posiadaną siłę roboczą i nie ponosząc dodatkowych
kosztów.

W takiej sytuacji koszty pracy byłyby

takie same bez względu na wybraną
alternatywę, czyli byłyby nieistotne.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Zadanie: przedstaw kalkulację istotnych kosztów
przy założeniu, że firma posiada nadwyżkę siły
roboczej, którą może wykorzystać do produkcji
komponentu.

Produkcja własna Zakup

części

zł

Płace bezpośrednie

100

Materiały bezpośrednie

300

Koszty zmienne ogólne

Koszty stałe ogólne
Cena nabycia u dostawcy

500

Koszt całkowity

Który z wariantów według Ciebie powinien być
wybrany?

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Określenie kosztów istotnych jest zależne od
okoliczności. W jednej sytuacji dany koszt
może być kosztem istotnym, a w innej ten
sam koszt może być nieistotny.

Z tego względu niemożliwe jest dostarczenie
listy kosztów, które będą istotne w
poszczególnych sytuacjach.

W każdej sytuacji należy więc kierować się
zasadą, że kosztem istotnym są koszty
przyszłe, które są różne dla innych
wariantów.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Ważnym pytaniem, jakie można sobie zadać przy
ustalaniu kosztów istotnych jest: jaką różnicę to
czyni?

Bardzo istotną kwestią jest, aby księgowy potrafił
przewidzieć wszystkie sytuacje, w jakich może zostać
podjęta decyzja i posiadał dokładne dane na temat
zmian, jakie wprowadzi podjęcie konkretnej decyzji.

Następnym etapem jest wybranie istotnych danych
finansowych i przedstawienie ich kierownictwu.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Decyzje dotyczące ustalania specjalnych

cen sprzedaży

W niektórych sytuacjach korzystna jest sprzedaż
pewnych wyrobów poniżej kosztów całkowitych, ale
powyżej kosztów zmiennych.

Tak długo jak przyrostowy przychód przewyższa
przyrostowy koszt, przedsiębiorstwo zwiększa swoje
krótkookresowe zyski (lub obniża straty, jeśli
aktualnie działalność przedsiębiorstwa jest
deficytowa).

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Przykład: Specjalna cena

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Istnieją co najmniej dwa ważne czynniki, które muszą
być rozważone, zanim zarekomendowana zostanie
decyzja o przyjęciu zamówienia.

Po pierwsze musimy założyć, że specjalna cena
sprzedaży poniżej ceny rynkowej nie będzie
miała wpływu na cenę sprzedaży w przyszłych
okresach.

Jeśli to założenie nie jest prawdziwe, to
konkurencyjne firmy mogą wykonać podobne
działania w celu obniżenia ich ceny sprzedaży i
zmniejszenia wolnych mocy produkcyjnych.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

To może spowodować obniżenie się ceny na rynku,
co z kolei pociągnie za sobą spadek zysków z
przyszłej sprzedaży. Utrata przyszłych zysków może
być większa niż krótkookresowe dochody uzyskane z
realizacji specjalnego zamówienia po cenie niższej
niż aktualnie obowiązująca na rynku.

Po drugie, decyzja o realizacji tego zamówienia
może przeszkodzić akceptacji innych
zamówień, które mogłyby być realizowane w
tym okresie według cen rynkowych. Innymi
słowy, zakłada się, że firma nie może
zrealizować innych, bardziej korzystnych dla
niej zamówień.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Decyzje dotyczące utrzymania lub

rezygnacji

z segmentów rynku

Segment może obejmować produkt, rodzaj (typ)
klienta, rejon geograficzny lub każdą inną część
firmy, która może być wzięta pod uwagę w
momencie rozwoju lub ograniczenia działalności
firmy.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Przykład: utrzymanie lub
rezygnacja z segmentu rynku -
firma Gamma.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Dodatkowe wnioski: kosztami istotnymi
nie są jedynie koszty zmienne.

Niektóre z kosztów stałych mogą ulec
zmianie w momencie rozważenia
konkretnego przypadku i mogą one stać
się kosztami istotnymi.

Harvard Business School Publishing/ Canadian International Management
Institute

Koszty istotne a przyjęty

horyzont czasowy

Koncepcja kosztu istotnego opiera się na założeniu, że w krótkim
okresie firma zaangażowała już określone koszty stałe dla
prowadzenia podstawowej działalności.

Wszystkie te koszty, które zostały już poniesione, pozostaną stałe
w krótkim okresie, bez względu na podjęte decyzje.

W długim okresie te koszty stałe muszą być pokryte, jeśli firma
pragnie przetrwać. Bardzo ważne jest, aby istotność kosztów była
rozpatrywana tylko w krótkim okresie. Tak długo, jak istotne
przychody przekraczają istotne koszty, zysk może zostać
powiększony lub straty zmniejszone. Polityka minimalizowania
strat może być jednak prowadzona tylko przez krótki okres. W
długim okresie firma musi osiągać zyski, jeśli chce utrzymać się na
rynku.