Podstawy prawne

wykonywania zawodu



Prawo klienta do godnego traktowania:



Konstytucja: art. 30



Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka

stanowi źródło wolności i praw człowieka i
obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej
poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem
władz publicznych



Prawo klienta do autonomii



Konstytucja: art. 31



1. Wolność człowieka podlega ochronie

prawnej.



2. Każdy jest obowiązany szanować wolność i

prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do
czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.



Konstytucja art. 39



Nikt nie może być poddany eksperymentom

naukowym, w tym medycznym, bez
dobrowolnie wyrażonej zgody.



Ustawa o zawodzie psychologa: art. 12



1. Podjęcie usług psychologicznych następuje

za zgodą osoby (klienta) lub grupy osób
(klientów) stanowiących podmiot
diagnozowania i oddziaływania
psychologicznego.



(z zastrzeżeniem kk, kpk, ustawa o ochronie

zdrowia psychicznego)



Prawo klienta do prywatności, poufności

i autonomii



Konstytucja: art. 47



Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia

prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego
imienia oraz decydowania o swoim życiu
osobistym.



Konstytucja: art. 51



1. Nikt nie może być obowiązany inaczej niż

na podstawie ustawy do ujawniania informacji
dotyczących swojej osoby



3. Każdy ma prawo do dostępu do

dotyczących go urzędowych dokumentów i
zbioru danych. Ograniczenia tego prawa może
określić ustawa.



Prawo klienta do poufności:



Ustawa o zawodzie psychologa: art. 14



1. Psycholog ma obowiązek zachowania w

tajemnicy informacji związanych z klientem,
uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.



2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej

nie może być ograniczony w czasie



3. Przepisu ust.1 nie stosuje się, gdy:



1. poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta lub
innych osób



2. tak stanowią ustawy

Obowiązek zawierania

kontraktu



Ustawa o zawodzie psychologa: art. 13.



Psycholog poinformuje klienta o celu

postępowania, jego przebiegu, wynikach i
sposobie ich udostępniania oraz powinien
uzyskać akceptację planowanych czynności.

Zgoda na podjęcie działań

psychologicznych



Rodzaje:



1. Zgoda dobrowolna, świadoma i

poinformowana



2. Zgoda pozornie dobrowolna (np. w selekcji

zawodowej, zgoda dzieci pod wpływem
rodziców)



3. Brak obowiązku uzyskiwania zgody



4. Zgoda domniemana



Zgoda dobrowolna – bez nacisków

zewnętrznych



Zgoda poinformowana – pełna informacja o

planowanych działaniach i ich skutkach



Zgoda świadoma – klient jest świadom

konsekwencji działań psychologa, zarówno
osobistych, jak i społecznych

Sytuacje, w których nie ma

obowiązku uzyskiwania zgody



1. Sytuacje uregulowane prawnie:



- np. świadkowie w sądzie – nie oznacza to

zwolnienia z obowiązku zawarcia

kontraktu



2. Interwencja w sytuacjach kryzysowych –

podjęcie kontaktu przez klienta uważa się za

zgodę domniemaną



3. Eksperymenty naturalne w ramach badań

naukowych

Zgoda pozornie

dobrowolna



Jest to sytuacja szczególnie trudna etycznie i

wymaga szczególnej wrażliwości ze strony
psychologa w trakcie zawierania kontraktu.



Psycholog nie ma prawa stawiać klienta w

sytuacji, w której jego zgoda jest tylko
pozornie dobrowolna (ryzyko manipulacji)

Zgoda pozornie

dobrowolna



1. Selekcja zawodowa



2. Występowanie o opiekę nad dzieckiem



3. Sytuacje związane z wymiarem

sprawiedliwości, np. przedterminowe
zwolnienie



4. Szczególna sytuacja nieletnich

Nieletni jako klient



W sytuacji, w której klientem jest osoba

nieletnia, należy uzyskać zgodę:



- nieletniego (aż do osiągnięcia 18 lat)



- rodziców lub opiekunów prawnych (zgoda

opiekuna prawnego musi być na piśmie)



W przypadku małych dzieci zgoda nie musi

być werbalna.

Dylematy etyczne związane

z nieletnimi klientami



Czy zgoda jest naprawdę dobrowolna ?



Jak przedstawić kontrakt aby klient był

naprawdę poinformowany ?



Jak ocenić czy zgoda jest świadoma ?

Specyfika nieletnich

klientów



Nieletni klienci różnią się od osób dorosłych w

zakresie:



1. wiedzy i doświadczenia



- organizacji świata, zwłaszcza społecznego



- repertuaru ludzkich zachowań



- możliwości autoprezentacji (także sprawa

kompetencji)



2. Zdolności do oceny procedury (badania

diagnostyczne i naukowe)



3. Podatności na stres i możliwości

odreagowania stresu (także kompetencje)



A wynika to z poziomu:



- rozwoju poznawczego



- rozwoju emocjonalnego



- rozwoju społecznego



Nieletni klienci wymagają:



- specjalistycznej wiedzy (przede wszystkim w

zakresie psychologii rozwojowej)



- specjalnych kompetencji (nawiązywanie

kontaktu, ocena poziomu dobrowolności,
poinformowania i świadomości)



Najczęściej występujące błędy:



1. Ocena fazy rozwoju na podstawie wyglądu



2. Brak umiejętności dostosowania języka do

poziomu klienta



3. Stosowanie nacisku (często nieświadome)



4. Lekceważenie klienta

Ustalanie kontraktu



Podstawowe elementy kontraktu:



1. ustalenie celu działania psychologa;



2. zakres interwencji psychologa;



3. oczekiwane przez klienta skutki działań



4. czas trwania usługi



5. wynagrodzenie psychologa

Cel działania psychologa i

skutek działań psychologa



Proste w przypadku diagnozy – choć ważne

jasne określenie zakresu



Trudne w przypadku różnych form pomocy

psychologicznej (klient często sam nie jest
świadomy czego oczekuje)

Zakres interwencji



Koniecznie należy określić jasno i

jednoznacznie:



- ze względu na dobro klienta - możliwe

naruszenie prywatności klienta



- ze względu na dobro klienta – nie należy

rozbudzać nierealistycznych oczekiwań



- ze względu na efektywność pracy

psychologa

Czas trwania usługi



W przypadku diagnozy – zgodny ze

standardami (ustalamy liczbę spotkań – jedno
nie powinno przekraczać 1,5 godziny)



W przypadku pomocy psychologicznej –

problem etyczny (zbyt krótko – lekceważenie;
zbyt długo – wpływa demotywująco)

Opłaty



Wykonywanie zawodu psychologa to nie

misja, ale praca.



Z tego wynika, że:



- nie jesteśmy zobowiązani do przyjmowania

za darmo;



- możemy pobierać wyższe opłaty za

„ekspres”



KAŻDA ZMIANA KONTRAKTU WYMAGA

RENEGOCJACJI