NAUCZYCIEL 

JAKO 

CZŁOWIEK 

DIALOGU

Kompetencje 

komunikacyjn

e nauczyciela. 

 

 

KOMUNIKACJA:

• to zdolność posługiwania się 

językiem zarówno w sposób 
skuteczny, jak i dostosowany do 
sytuacji ze względu na 
oczekiwania, jakie ma rozmówca 
wobec słuchacza, cele jakie stawia 
sobie mówca, konwencjonalne 
reguły użycia języka.

 

 

KOMUNIKACJA 

INTERPERSONALNA:

• to proces wymiany informacji 

miedzy dwoma osobami;

• to wymiana informacji między 

nadawcą i odbiorcą, przy czym 
przekaz treści następuje za 
pośrednictwem jakiegoś kanału;

• zakłada się również, że przekazany 

komunikat ma wpłynąć, na 
zachowanie odbiorcy.

 

 

• Komunikacja interpersonalna może 

być:

- jednostronna (bez sprzężenia 

zwrotnego);

- dwustronna (każda ze stron 

komunikujących się pełni jednocześnie 
rolę nadawcy i odbiorcy) ;

 

 

RODZAJE KOMUNIKACJI 

INTERPERSONALNEJ:

• WERBALNA:

 jest to porozumiewanie się za pomocą 

słów – rozmowa;

 zasady poprawnej konwersacji:
1.

zasada kooperacji – współpracy;

2.

zasada jakości (mówienia prawdy);

3.

zasada ilości (unikanie zbytniej 

szczegółowości);

4.

zasada odpowiedzialności (mówienia na 

temat);

5.

zasada sposobu (takt i zrozumienie dla 

partnera);

 

 

NIEWERBALNA:

 Do komunikatów 

niewerbalnych 

należą:

• Gestykulacja;
• Wyraz mimiczny 

twarzy;

• Dotyk i kanał 

fizyczny;

• Dźwięki 

paralingwistyczne

;

• Kanał wokalny;
• Spojrzenia i 

wymiana 
spojrzeń;

• Dystans fizyczny;
• Pozycja ciała w 

trakcie rozmowy;

• Organizacja 

środowiska.

 

 

Umiejętności nauczyciela 

warunkujące efektywną 

komunikację z uczniami:

• sprawność językowa;
• umiejętność dialogu;
• aktywne słuchanie;
• asertywność;
• empatia;
• umiejętność negocjacji;
• umiejętność mediacji;

 

 

Wzorce komunikacji:

•

AUTORYTATRNY:

-

rola nadawcy przypada 

osobie o wyższym 

statusie – nauczycielowi;

-

to nauczyciel przekazuje 

wiedzę i opinię, 

przekazuje polecenia, 

wyraża niezadowolenie, 

krytykuje, podkreśla 

własną opinię i władzę;

-

w takiej sytuacji 

uczniowie podejmują 

zadania pod przymusem, 

często bez osobistego 

zaangażowania.

• WSPÓŁPRACUJĄCY:
- komunikacja o charakterze 

dwustronnym;

- nauczyciel akceptuje 

odczucia, poglądy i opinie 
uczniów, nagradza ich, 
pomaga w rozwinięciu 
pomysłów uczniów, 
stwarza możliwości 
samodzielnego 
podejmowania decyzji, 
zadaje pytania pomocnicze, 
nie krytykuje.

 

 

BADANIA:

Grupa badawcza – 87 uczniów, w tym:

• Uczniowie szkoły podstawowej - 20;

• Uczniowie gimnazjum - 39;

• Uczniowie liceum ogólnokształcącego - 

28

;

 

 

J aka atmosfera panuje na lekcjach w Twojej 

szkole?

42%

21%

17%

3%

3%

14%

BEZPIECZEŃSTWA
AKCEPTACJ I
TWÓRCZA
PRZYMUSU
BRAKU AKCEPTACJ I
LĘKU

 

 

Czy nauczyciele w Twojej szkole 

potrafią słuchać uczniów?

82%

18%

tak

nie

 

 

Czy zdarza się, że nauczyciele 

przerywają Twoją wypowiedź i nie 

słuchają Cię dokładnie?

54%

46%

TAK
NIE

 

 

Czy nauczyciele w Twojej szkole biorą pod 

uwagę zdanie uczniów?

8%

18%

61%

9%

1%

3%

ZDECYDOWANIE TAK
TAK
RACZEJ  TAK
RACZEJ  NIE
NIE
NIGDY

 

 

Czy nauczyciele potrafią rozwiązywać 

sytuacje konfliktowe za pomocą 

negocjacji?

70%

30%

TAK
NIE

 

 

Czy nauczyciele w twojej szkole krytykują lub 

wyśmiewają uczniów?

9

44

36

TAK - ZDARZA SIĘ TO

CZĘSTO

BARDZO RZADKO, TYLKO

POJ EDYŃCZY

NIE - ŻADEN Z UCZĄCYCH

MNIE NAUCZYCIELI TEGO

NIE ROBI

 

 

Czy zdarza się aby nauczyciele krzyczeli na lekcjach?

19

57

11

0

10

20

30

40

50

60

TAK - ZDARZA SIĘ TO

CZĘSTO

BARDZO RZADKO,

TYLKO POJ EDYŃCZY

NIE - ŻADEN Z

UCZĄCYCH MNIE

NAUCZYCIELI TEGO NIE

ROBI

 

 

Czy nauczyciele motywują w sposób 

pozytywny uczniów do pracy na lekcjach?

63%

37%

TAK
NIE

 

 

Czy podczas lekcji nauczyciele 

wydają tylko nakazy i polecenia?

43%

57%

TAK

NIE

 

 

Czy uważasz, że możesz 

wypowiadać się swobodnie na 

lekcjach?

51

36

0

10

20

30

40

50

60

TAK

NIE

 

 

Czy boisz się zabierać głos na lekcji?

TAK

20%

NIE

80%

 

 

Czy możesz zwrócić się swobodnie do nauczycieli o 

pomoc?

27

56

4

0

20

40

60

TAK DO WSZYSTKICH

TYLKO DO 

NIEKTÓRYCH

NIE MA TAKIEGO

NAUCZYCIELA

 

 

Czy czujesz się akceptowany przez 

nauczycieli?

TAK

83%

NIE

17%

 

 

WYNIKA BADAŃ Z 

UWZGLĘDNIENIEM 

TYPU SZKOŁY

 

 

Czy nauczyciele potrafią rozwiązywać sytuacje konfliktowe za pomocą 

negocjacji?

18

31

12

2

8

16

SZKOŁA PODSTAWOWA

GIMNAZJ UM

LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

TAK
NIE

 

 

Czy zdarza się, że nauczyciele przerywają Twoją 

wypowiedź i nie słuchają Cię dokładnie?

8

18

21

12

21

7

0

10

20

30

SZKOŁA

PODSTAWOWA

GIMNAZJ UM

LICEUM

TAK
NIE

 

 

Czy nauczyciele podczas lekcji wydają tylko nakazy i 

polecenia?

7

12

18

13

27

10

SZKOŁA PODSTAWOWA

GIMNAZJUM

LICEUM

OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

TAK
NIE

 

 

Czy boisz się zabierać głos na lekcjach?

1

4

12

19

35

16

SZKOŁA PODSTAWOWA

GIMNAZJUM

LICEUM

OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

TAK
NIE

 

 

Czy uważasz, że możesz swobodnie wypowiadać się 

na lekcji?

12

28

11

8

11

17

SZKOŁA PODSTAWOWA

GIMNAZJUM

LICEUM

OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

TAK
NIE

 

 

PODSUMOWANIE:

• Nauczyciele powinni nauczyć się aktywnie 

słuchać swoich wychowanków;

• Powinni starać się zrozumieć świat ucznia;
• Powinni prawidłowo odbierać komunikaty 

niewerbalne uczniów – empatia;

• Powinni częściej brać pod uwagę zdanie 

uczniów;

• Powinni służyć radą i być chętni do pomocy;
• Powinni darzyć swoich wychowanków 

akceptacją;

• Nie powinni wyśmiewać, obrażać ani 

nadmiernie krytykować swoich uczniów;

 

 

Komunikowanie się 

nauczyciela z uczniami 

powinno przyjąć formę 

„spotkania” między dwoma 

podmiotami, podczas 

którego dzięki 

autentyczności i wzajemnej 

akceptacji dochodzi do 

porozumienia.

 

 

LITERATURA:

• W. Kojs: Procesy komunikacyjne w 

szkole.

• G. Kowalska: Kompetencje nauczyciela 

warunkujące efektywną komunikację 
interpersonalną...., „Edukacja’;

•  E. Marek: udział komunikacji 

edukacyjnej nauczyciela w kreowaniu 
klimatu społecznego klasy szkolnej. 
„Życie Szkoły”