NAUCZYCIEL

JAKO

CZŁOWIEK

DIALOGU

Kompetencje

komunikacyjn

e nauczyciela.

KOMUNIKACJA:

• to zdolność posługiwania się

językiem zarówno w sposób
skuteczny, jak i dostosowany do
sytuacji ze względu na
oczekiwania, jakie ma rozmówca
wobec słuchacza, cele jakie stawia
sobie mówca, konwencjonalne
reguły użycia języka.

KOMUNIKACJA

INTERPERSONALNA:

• to proces wymiany informacji

miedzy dwoma osobami;

• to wymiana informacji między

nadawcą i odbiorcą, przy czym
przekaz treści następuje za
pośrednictwem jakiegoś kanału;

• zakłada się również, że przekazany

komunikat ma wpłynąć, na
zachowanie odbiorcy.

• Komunikacja interpersonalna może

być:

- jednostronna (bez sprzężenia

zwrotnego);

- dwustronna (każda ze stron

komunikujących się pełni jednocześnie
rolę nadawcy i odbiorcy) ;

RODZAJE KOMUNIKACJI

INTERPERSONALNEJ:

• WERBALNA:

 jest to porozumiewanie się za pomocą

słów – rozmowa;

 zasady poprawnej konwersacji:
1.

zasada kooperacji – współpracy;

2.

zasada jakości (mówienia prawdy);

3.

zasada ilości (unikanie zbytniej

szczegółowości);

4.

zasada odpowiedzialności (mówienia na

temat);

5.

zasada sposobu (takt i zrozumienie dla

partnera);

NIEWERBALNA:

 Do komunikatów

niewerbalnych

należą:

• Gestykulacja;
• Wyraz mimiczny

twarzy;

• Dotyk i kanał

fizyczny;

• Dźwięki

paralingwistyczne

;

• Kanał wokalny;
• Spojrzenia i

wymiana
spojrzeń;

• Dystans fizyczny;
• Pozycja ciała w

trakcie rozmowy;

• Organizacja

środowiska.

Umiejętności nauczyciela

warunkujące efektywną

komunikację z uczniami:

• sprawność językowa;
• umiejętność dialogu;
• aktywne słuchanie;
• asertywność;
• empatia;
• umiejętność negocjacji;
• umiejętność mediacji;

Wzorce komunikacji:

•

AUTORYTATRNY:

-

rola nadawcy przypada

osobie o wyższym

statusie – nauczycielowi;

-

to nauczyciel przekazuje

wiedzę i opinię,

przekazuje polecenia,

wyraża niezadowolenie,

krytykuje, podkreśla

własną opinię i władzę;

-

w takiej sytuacji

uczniowie podejmują

zadania pod przymusem,

często bez osobistego

zaangażowania.

• WSPÓŁPRACUJĄCY:
- komunikacja o charakterze

dwustronnym;

- nauczyciel akceptuje

odczucia, poglądy i opinie
uczniów, nagradza ich,
pomaga w rozwinięciu
pomysłów uczniów,
stwarza możliwości
samodzielnego
podejmowania decyzji,
zadaje pytania pomocnicze,
nie krytykuje.

BADANIA:

Grupa badawcza – 87 uczniów, w tym:

• Uczniowie szkoły podstawowej - 20;

• Uczniowie gimnazjum - 39;

• Uczniowie liceum ogólnokształcącego -

28

;

J aka atmosfera panuje na lekcjach w Twojej

szkole?

42%

21%

17%

3%

3%

14%

BEZPIECZEŃSTWA
AKCEPTACJ I
TWÓRCZA
PRZYMUSU
BRAKU AKCEPTACJ I
LĘKU

Czy nauczyciele w Twojej szkole

potrafią słuchać uczniów?

82%

18%

tak

nie

Czy zdarza się, że nauczyciele

przerywają Twoją wypowiedź i nie

słuchają Cię dokładnie?

54%

46%

TAK
NIE

Czy nauczyciele w Twojej szkole biorą pod

uwagę zdanie uczniów?

8%

18%

61%

9%

1%

3%

ZDECYDOWANIE TAK
TAK
RACZEJ TAK
RACZEJ NIE
NIE
NIGDY

Czy nauczyciele potrafią rozwiązywać

sytuacje konfliktowe za pomocą

negocjacji?

70%

30%

TAK
NIE

Czy nauczyciele w twojej szkole krytykują lub

wyśmiewają uczniów?

9

44

36

TAK - ZDARZA SIĘ TO

CZĘSTO

BARDZO RZADKO, TYLKO

POJ EDYŃCZY

NIE - ŻADEN Z UCZĄCYCH

MNIE NAUCZYCIELI TEGO

NIE ROBI

Czy zdarza się aby nauczyciele krzyczeli na lekcjach?

19

57

11

0

10

20

30

40

50

60

TAK - ZDARZA SIĘ TO

CZĘSTO

BARDZO RZADKO,

TYLKO POJ EDYŃCZY

NIE - ŻADEN Z

UCZĄCYCH MNIE

NAUCZYCIELI TEGO NIE

ROBI

Czy nauczyciele motywują w sposób

pozytywny uczniów do pracy na lekcjach?

63%

37%

TAK
NIE

Czy podczas lekcji nauczyciele

wydają tylko nakazy i polecenia?

43%

57%

TAK

NIE

Czy uważasz, że możesz

wypowiadać się swobodnie na

lekcjach?

51

36

0

10

20

30

40

50

60

TAK

NIE

Czy boisz się zabierać głos na lekcji?

TAK

20%

NIE

80%

Czy możesz zwrócić się swobodnie do nauczycieli o

pomoc?

27

56

4

0

20

40

60

TAK DO WSZYSTKICH

TYLKO DO

NIEKTÓRYCH

NIE MA TAKIEGO

NAUCZYCIELA

Czy czujesz się akceptowany przez

nauczycieli?

TAK

83%

NIE

17%

WYNIKA BADAŃ Z

UWZGLĘDNIENIEM

TYPU SZKOŁY

Czy nauczyciele potrafią rozwiązywać sytuacje konfliktowe za pomocą

negocjacji?

18

31

12

2

8

16

SZKOŁA PODSTAWOWA

GIMNAZJ UM

LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

TAK
NIE

Czy zdarza się, że nauczyciele przerywają Twoją

wypowiedź i nie słuchają Cię dokładnie?

8

18

21

12

21

7

0

10

20

30

SZKOŁA

PODSTAWOWA

GIMNAZJ UM

LICEUM

TAK
NIE

Czy nauczyciele podczas lekcji wydają tylko nakazy i

polecenia?

7

12

18

13

27

10

SZKOŁA PODSTAWOWA

GIMNAZJUM

LICEUM

OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

TAK
NIE

Czy boisz się zabierać głos na lekcjach?

1

4

12

19

35

16

SZKOŁA PODSTAWOWA

GIMNAZJUM

LICEUM

OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

TAK
NIE

Czy uważasz, że możesz swobodnie wypowiadać się

na lekcji?

12

28

11

8

11

17

SZKOŁA PODSTAWOWA

GIMNAZJUM

LICEUM

OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

TAK
NIE

PODSUMOWANIE:

• Nauczyciele powinni nauczyć się aktywnie

słuchać swoich wychowanków;

• Powinni starać się zrozumieć świat ucznia;
• Powinni prawidłowo odbierać komunikaty

niewerbalne uczniów – empatia;

• Powinni częściej brać pod uwagę zdanie

uczniów;

• Powinni służyć radą i być chętni do pomocy;
• Powinni darzyć swoich wychowanków

akceptacją;

• Nie powinni wyśmiewać, obrażać ani

nadmiernie krytykować swoich uczniów;

Komunikowanie się

nauczyciela z uczniami

powinno przyjąć formę

„spotkania” między dwoma

podmiotami, podczas

którego dzięki

autentyczności i wzajemnej

akceptacji dochodzi do

porozumienia.

LITERATURA:

• W. Kojs: Procesy komunikacyjne w

szkole.

• G. Kowalska: Kompetencje nauczyciela

warunkujące efektywną komunikację
interpersonalną...., „Edukacja’;

• E. Marek: udział komunikacji

edukacyjnej nauczyciela w kreowaniu
klimatu społecznego klasy szkolnej.
„Życie Szkoły”