Transport
kolejowy
Transport
kolejowy
2
Infrastruktura transportu
kolejowego
Drogi i stacje kolejowe
Punkty przeładunkowe i bocznice
Wyposażenie energetyczne i
wodnokanalizacyjne
Urządzenia sterowania ruchu
Środki łączności
3
Kategorie linii kolejowych w
Polsce
Magistralne – obciążenie powyżej 25 mln ton rocznie,
dopuszczalna prędkość pociągów powyżej 120 km/h
Pierwszorzędne - obciążenie od 10 do 25 mln ton
rocznie, dopuszczalna prędkość pociągów od 80 do
120 km/h
Drugorzędne - obciążenie od 3 do 10 mln ton
rocznie, dopuszczalna prędkość pociągów od 60 do
80 km/h
Miejscowego znaczenia - obciążenie poniżej 3 mln
ton rocznie, dopuszczalna prędkość pociągów do 60
km/h
4
Długość sieci kolejowej ogółem
(tys. km)
Rok 2004 2005 2006 2007 200
8
200
9
DŁUGO
ŚĆ
OGÓŁE
M
20,3
20,3
20,2
20,1
20,2 20,3
6
PKP
19,6
19,5
19,4
19,3
19,6 19,7
Inne
podmio
ty
0,7
0,8
0,9
0,8
0,6
0,66
5
Liczba lokomotyw
elektrycznych
i spalinowych
Rok
2004 2005 2006 2007 200
8
200
9
Ilość
ogółem
4400
4400
3817
4427
4488
4418
PKP
3784
3784
3116
3586
3517
Inne
podmio
ty
616
616
701
841
971
6
Ilość wagonów
towarowych
Rok
200
4
2005 200
6
200
7
200
8
200
9
Ilość
ogółem
1073
00
10320
0
10350
0
10498
2
10152
8
9546
2
PKP
8798
6
85656 81764 81307 81289
Inne
podmiot
y
1931
4
17544 21735 23675 20239
7
Ilość przewiezionych
ładunków ogółem (mln ton)
Rok
200
4
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
Ilość
ogółem
282,
9
269,
6
291,
4
295,
3
249,
0
201,
0
PKP
163,
6
149,
9
156,
4
153,
5
142,
8
111,
4
Inni
przewoź
nicy
119,
3
119,
6
135,
0
141,
8
106,
2
89,6
Struktura polskiego rynku
przewozów
Rok 2009 przyniósł pierwszy od wielu lat spadek
przewozów intermodalnych.Ten szybko rozwijający się
segment rynku, który notował w ubiegłych latach
dynamiczny wzrost przewozów rzędu kilkudziesięciu
procent w skali roku, w 2009 r. zaliczył dość wysoki
spadek. Mierząc pracę przewozową wykonywaną
przez przewoźników kolejowych, wyniósł on ponad
35%. Na tak słabe wyniki w znacznym stopniu
przełożył się spadek wymiany handlowej pomiędzy
krajami wywołany w głównej mierze ogólnoświatowym
kryzysem finansowym.
8
Struktura polskiego
rynku przewozów cd.
Polski transport kolejowy to głównie przewozy
masowe, przede wszystkim surowców, m. in.
węgla kamiennego i brunatnego
(58% całości
przewożonej masy ładunków), rud metali,
wyrobów górnictwa i kopalnictwa
, w tym
kruszyw,
piasku i żw
iru (17%) oraz
produktów rafinacji
ropy naftowej
(10%).
Udział towarów wysoko przetworzonych w dalszym
ciągu nie przekracza kilku procent.
9
Struktura polskiego
rynku przewozów cd.
W 2009 r. przewieziono ogółem 240 mln ton ładunków,
wykonując pracę przewozową równą 43 394 mln
tonokilometrów. Spadek ogólnego wolumenu przewozu
ładunków wyniósł wg masy 13%, a pracy przewozowej 16%,
był przede wszystkim konsekwencją kilkunastoprocentowej
redukcji wskaźników produkcji sprzedanej oraz polskiej
wymiany handlowej, co znacząco przyczyniło się do
zmniejszenia potrzeb przewozowych generowanych przez
polską i europejską gospodarkę. Mniejsza wymiana handlowa
pomiędzy krajami, przyczyniła się bezpośrednio do redukcji
zapotrzebowania na usługi transportowe, w szczególności na
przewozy w komunikacji międzynarodowej.
10
Struktura polskiego
rynku przewozów cd.
Spadek przewozów koleją w tym segmencie rynku wyniósł blisko
33%. Należy zaznaczyć, że aż 8% tych przewozów stanowią
przewozy intermodalne.
Przewozy kolejowe wewnątrz kraju odnotowały w analogicznym
okresie tylko nieznaczny spadek, który wyniósł niespełna 2%.
Przewozy intermodalne z wykorzystaniem transportu kolejowego
to głównie przewozy międzynarodowe, które stanowią 84%
ogółu przewozów koleją w systemie wielogałęziowym.
Mówiąc o transporcie intermodalnym mamy na myśli przewozy
ładunków z wykorzystaniem więcej niż jednej gałęzi transportu,
przy zastosowaniu podczas całego przebiegu procesu
transportowego wyłącznie jednej jednostki ładunkowej.
11
Struktura polskiego
rynku przewozów cd.
Mówiąc o jednostkach, mamy na uwadze głównie kontenery,
które stanowią 97% wszystkich przewożonych w tym
systemie ładunków. Pozostałą stanowią wymienne
nadwozia samochodowe, tzw. Kontenery transportowe
typu ”swap body”.
Udział przewozów intermodalnych w przewozach kolejowych
w Polsce jest w dalszym ciągu bardzo niski. W 2009 r.
mierzony wykonaną pracą przewozową wyniósł zaledwie
3,3%, a przewiezioną masą 1,4%. Daleko nam do krajów
europejskich, zwłaszcza „starej piętnastki”, gdzie tego
rodzaju przewozy stanowią ponad 15%.
12
Rynek przewozów
intermodalnych
Kolejowe przewozy intermodalne realizowało w 2009 r. siedmiu
licencjonowanych przewoźników. Liderem w tym segmencie
rynku pozostaje spółka
PKP Cargo
, której udział wynosi ponad
80%. Pozostali przewoźnicy to: PKP LHS, spółki grup
kapitałowych
DB Schenker i CTL oraz Lotos Kolej
. Przewoźnicy
przewieźli łącznie 266 tys. Sztuk jednostek transportowych, co
stanowiło blisko 400 tys. TEU (twenty-feet equivalevt unit – miara
odpowiadająca pojemności jednego kontenera 20-stopowego).
Przetransportowano blisko 28 tys. jednostek TEU mniej niż w
roku poprzednim, co daje spadek rzędu 42%.
Przewozy intermodalne realizowane są głównie w komunikacji
międzynarodowej, która stanowi 84% przewiezionej masy
ładunków oraz 83,5% wykonanej pracy przewozowej.
13
Rynek przewozów
intermodalnych
Komunikacja wewnątrz kraju stanowi zaledwie 16,4%.
Zdecydowanie większy udział stanowi import, który wyniósł
33,9%.
Udział transportu intermodalnego w rynku kolejowym jest w
dalszym ciągu nieznaczny (1,4% wg masy, 3,3% wg pracy
przewozowej). Przewóz kontenerów wewnątrz kraju stanowi
niespełna 1% ogólnego wolumenu transportowanych ładunków
w Polsce. Przewoźnicy na zarządzanej przez zarządców
infrastruktury sieci kolejowej wykonali pracę przewozową równą
3,5 mld tonokilometrów. Wyrażona w jednostkach brutto, z
uwzględnieniem masy pociągu i lokomotyw, stanowiła około
2,4% ogółu wykonanej na sieci pracy eksploatacyjnej.
W przewozach intermodalnych dominują przewozy kontenerów,
które stanowią 97% przewożonych jednostek.
14
Oferta przewoźników kolejowych
PKP Cargo posiada sześć własnych terminali
logistycznych i współpracuje z kilkunastoma innymi
terminalami w całej Polsce. Spółka realizuje program
rozbudowy i modernizacji istniejącej infrastruktury
punktowej oraz proces budowy nowej. W marcu 2010 r.
ukończono pierwszy etap prac polegających na
modernizacji i rozbudowie terminala kontenerowego w
Małaszewiczach. To największy terminal przeładunkowy
na wschodniej granicy Unii Europejskiej na styku linii
kolejowych normalno- i szerokotorowych.
PKP Cargo, przy współudziale spółki Cargosped, planuje
rozbudowę terminala intermodalnego w Warszawie.
15
Oferta przewoźników kolejowych
cd.
PKP LHS jest licencjonowanym przewoźnikiem i
zarządcą blisko 400-kilometrowej infrastruktury.
Pozwala to na bezpośrednie przewozy od stacji
Sławków do przejścia granicznego Hrubieszów – Izov.
Dzięki rozstawowi torów 1520 mm PKP LHS posiada
bezpośredni dostęp do sieci kolei ukraińskich, a co za
tym idzie m in. do magistrali transsyberyjskiej.
Spółka poza standardowymi przewozami kolejowymi
świadczy usługi z zakresu przewozów kontenerów oraz
naczep samochodowych i samochodów
wielkotonażowych.
16
Oferta przewoźników kolejowych
cd.
Spółka CTL Logistics postawiła na rozwój
przewozów kontenerowych. Realizuje
bezpośrednie przewozy intermodalne z portów w
Hamburgu i Bremerhaven w relacji do Sosnowca
przez Kąty Wrocławskie. Kolejnym projektem jest
zapewnienie obsługi w systemie transportu
kombinowanego kolejowo-drogowego w
centralnej Polsce do Piotrkowa Trybunalskiego i
Warszawy. Spółka posiada własne terminale m in.
w Bruzgach i Piotrkowie Trybunalskim
17
Oferta przewoźników
kolejowych cd.
Spółki kolejowe grupy kapitałowej DB
Schenker w swojej ofercie posiadają m
in. Połączenia kolejowe portów w
Hamburgu i Bremerhaven z terminalami
lądowymi w Polsce i Europie. Realizują
regularne połączenia z polskimi portami
w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie oraz
licznymi terminalami lądowymi
18
Przewóz pasażerów koleją przez
Grupy PKP
Poziom przewozów pasażerów przewoźników spółek pasażerskich
Grupy PKP w latach 2008 i 2009 nie jest porównywalny, z uwagi na
przejęcie przez PKP Intercity z dniem 1 grudnia 2008 r. połączeń
międzywojewódzkich realizowanych przez Przewozy Regionalne, a
także wyodrębnienie tej spółki z Grupy PKP z dniem 22 grudnia 2008
r. Biorąc pod uwagę ww. kwestie – wielkość przewozów osób w 2009
r. w porównaniu z rokiem poprzednim w spółkach, które pozostały w
strukturach Grupy PKP, wzrosła o 35,8 mln pasażerów (o 66,7%), a
praca przewozowa o 5 737,3 mln paskm (o 110,3%).
Znaczny wzrost przewozów nastąpił w PKP Intercity, a decydującym
czynnikiem mającym wpływ na ich ogólną wielkość wykonaną w
2009 r. było ww. przejęcie w 2008 r. przewozów międzywojewódzkich
ze spółki Przewozy Regionalne. Spółka przewiozła 37 mln pasażerów
więcej niż w 2008 r. (tj. o 251,3%), wykonując wyższą o 5 737,5 mln
paskm (tj. o 128,7%) pracę przewozową.
19
20
Wykorzystanie źródeł finansowania
inwestycji w Grupie PKP w mln zł
wyszczególnienie
2007 r.
2008 r.
Środki własne
spółek
1 115,2
2 290,5
Dotacja
budżetowa
813,5
474,5
Kredyty
92,6
212,0
Środki UE
1 211,1
1 084,3
Inne
304,5
311,4
Leasing
63,1
232,8
Razem
3 600,0
4 605,5
21
Master Plan dla kolei do 2030 r.
Praca przewozowa pociągów pasażerskich wzrośnie z 18,2 mld
pasażerokilometrów w 2005 r. do 18,8 mld pasażerokilometrów
w 2030 r. jeżeli inwestycje na kolej będą na dotychczasowym
poziomie. Jeżeli stan torów i dworców się poprawi to praca
przewozowa zwiększy się do 35,5 mld pasażerokilometrów.
Zbudowanie linii dużych prędkości łączących Warszawę, Łódź,
Wrocław i Poznań, zwiększy pracę przewozową do 39,8 mld
pasażerokilometrów.
W przypadku transportu towarowego praca przewozowa
zwiększy się z obecnych 54 mld tkm do 73 mld przy
dotychczasowej infrastrukturze, natomiast w przypadku
poprawy infrastruktury do98,4 mld tkm.
22
Bez linii wysokich prędkości udział kolei w pracy
przewozowej spadnie w 2030 r. do 11,5 %.
Autorzy planu położyli nacisk na poprawę konkurencyjności
kolei poprzez wzrost jakości usług, np. rozszerzenie
przewozów intermodalnych.
Autorzy projektu przewidują wzrost nakładów na koleje z
obecnych 0,25 proc. 2007 r. do ok.. 0,4 proc. w okresie
2016-2020, jeżeli będzie budowana kolej wysokich
prędkości.
23
Polskie Koleje Państwowe S.A. strategia
dla transportu kolejowego do roku
2013
przeprowadzenie restrukturyzacji finansowej Grupy
PKP, w tym oddłużenie spółek PKP Przewozy
Regionalne sp. z.o.o i PKP S.A,
usamorządowienie przewozów regionalnych,
uregulowanie kwestii majątkowych,
zarządzanie budynkami, dworcami i przystankami
kolejowymi oraz infrastrukturą wokół dworców,
rozpoczęcie procesu prywatyzacji PKP CARGO S.A. i
PKP intercity S.A. oraz wprowadzenie tych spółek na
giełdę
24
Literatura
Transport pod red. W. Rydzkowskiego
i K. Wojewódzkiej-Król, PWN, 2009.
Roczny raport grupy PKP – 2009.
Dane statystyczne Eurostat.
Transport wyniki działalności 2009 r.
czasopismo Logistyka