ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
MATERIAŁY POMOCNICZE DO SEMINARIÓW DLA
MATERIAŁY POMOCNICZE DO SEMINARIÓW DLA
III ROKU
III ROKU
KRZYSZTOF GOCKOWSKI
KRZYSZTOF GOCKOWSKI
KLINIKA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO I
KLINIKA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO I
DIABETOLOGII
DIABETOLOGII
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
Osierdzie może być objęte procesem zapalnym,
Osierdzie może być objęte procesem zapalnym,
wysiękiem lub procesem zarostowym.
wysiękiem lub procesem zarostowym.
Objawy wynikają zarówno z bólu
Objawy wynikają zarówno z bólu
osierdziowego, podrażnienia osierdzia jak i
osierdziowego, podrażnienia osierdzia jak i
zaburzeń hemodynamicznych
zaburzeń hemodynamicznych
spowodowanych ograniczeniem napełniania
spowodowanych ograniczeniem napełniania
komór serca wskutek restrykcji.
komór serca wskutek restrykcji.
Zapalenie osierdzia może być stanem
Zapalenie osierdzia może być stanem
zagrożenia życia.
zagrożenia życia.
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Przyczyny)
(Przyczyny)
•
Idiopatyczne
Idiopatyczne
•
Infekcje wirusowe (Coxsackie A, B, echo,
Infekcje wirusowe (Coxsackie A, B, echo,
adeno, WZW B, inne)
adeno, WZW B, inne)
•
Grużlica
Grużlica
•
Ostre inf. bakteryjne, grzybicze, inne
Ostre inf. bakteryjne, grzybicze, inne
(toksoplazma, amebioza e.t.c.)
(toksoplazma, amebioza e.t.c.)
•
Zawał serca, zesp. Dresslera, zesp
Zawał serca, zesp. Dresslera, zesp
pokardiotomijny
pokardiotomijny
•
Mocznica, (hemodializa)
Mocznica, (hemodializa)
•
Ch. nowotworowe, popromienne uszkodzenie
Ch. nowotworowe, popromienne uszkodzenie
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Przyczyny c.d.)
(Przyczyny c.d.)
•
Choroby autoimmunologiczne (toczeń
Choroby autoimmunologiczne (toczeń
rumieniowaty układowy i inne)
rumieniowaty układowy i inne)
•
Polekowe (hydralazyna, penicylina, inne)
Polekowe (hydralazyna, penicylina, inne)
•
Urazy (n.p. klatki p.),
Urazy (n.p. klatki p.),
„urazy chirurgiczne”- po
„urazy chirurgiczne”- po
zabiegach torako i kardiochirurgicznych
zabiegach torako i kardiochirurgicznych
•
Obrzęk śluzakowaty
Obrzęk śluzakowaty
•
Tętniak rozwarstwiający aorty
Tętniak rozwarstwiający aorty
•
Chylopericardium
Chylopericardium
•
Sarkoidoza, amyloidoza, zapalne choroby jelit
Sarkoidoza, amyloidoza, zapalne choroby jelit
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Przyczyny c.d.)
(Przyczyny c.d.)
Idiopatyczne / wirusowe 84%
Idiopatyczne / wirusowe 84%
Nowotwory 6%
Nowotwory 6%
Gruźlica 4%
Gruźlica 4%
Kolagenozy 1,5%
Kolagenozy 1,5%
Inne infekcje 3%
Inne infekcje 3%
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Obraz kliniczny)
(Obraz kliniczny)
•
Osiowym objawem jest ból – dyskomfort w
Osiowym objawem jest ból – dyskomfort w
klatce piersiowej zlokalizowany zamostkowo
klatce piersiowej zlokalizowany zamostkowo
– do różnicowania z bólem stenokardialnym
– do różnicowania z bólem stenokardialnym
•
Cechą charakterystyczną bólu w z.o. jest
Cechą charakterystyczną bólu w z.o. jest
komponenta opłucnowa, zależność od
komponenta opłucnowa, zależność od
pozycji ciała, akcji oddechowej
pozycji ciała, akcji oddechowej
•
Gorączka , tachykardia zatokowa, duszność
Gorączka , tachykardia zatokowa, duszność
spowodowana wysiękiem w worku o.,
spowodowana wysiękiem w worku o.,
uczucie „krótkiego” oddechu
uczucie „krótkiego” oddechu
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Wysięk osierdziowy i
(Wysięk osierdziowy i
tamponada)
tamponada)
Wysięk osierdziowy może przebiegać łagodnie,
Wysięk osierdziowy może przebiegać łagodnie,
bezobjawowo (długie narastanie il. płynu) lub
bezobjawowo (długie narastanie il. płynu) lub
stwarzać stan zagrożenia życia, przy szybkim
stwarzać stan zagrożenia życia, przy szybkim
wzroście ciśnienia wewnątrzosierdziowego.
wzroście ciśnienia wewnątrzosierdziowego.
Gdy ciśnienie wewnątrzosierdziowe przewyższy
Gdy ciśnienie wewnątrzosierdziowe przewyższy
rozkurczowe ciśnienie wewnątrzsercowe,
rozkurczowe ciśnienie wewnątrzsercowe,
dochdzi do tamponady.
dochdzi do tamponady.
Tamponada wymaga bezzwłocznego
Tamponada wymaga bezzwłocznego
odbarczenia.
odbarczenia.
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Tamponada)
(Tamponada)
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Obraz kliniczny c.d. -
(Obraz kliniczny c.d. -
rozpoznanie)
rozpoznanie)
•
Zapalenie osierdzia, zwłaszcza ostre,
Zapalenie osierdzia, zwłaszcza ostre,
należy różnicować z ostrym
należy różnicować z ostrym
niedokrwieniem mięśnia sercowego,
niedokrwieniem mięśnia sercowego,
zatorem pł., rozwarstwieniem aorty
zatorem pł., rozwarstwieniem aorty
•
W różnicowaniu pomocne bad.
W różnicowaniu pomocne bad.
przedm. (tarcie osierdziowe), EKG,
przedm. (tarcie osierdziowe), EKG,
RTG klatki p., markery biochemiczne
RTG klatki p., markery biochemiczne
niedokrwienia,
niedokrwienia,
echokardiogram
echokardiogram
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Rozpoznanie)
(Rozpoznanie)
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Rozpoznanie)
(Rozpoznanie)
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Rozpoznanie)
(Rozpoznanie)
ZAPALENIE OSIERZIA
ZAPALENIE OSIERZIA
(Rozpoznanie)
(Rozpoznanie)
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Rozpoznanie)
(Rozpoznanie)
Biopsja o.
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Leczenie)
(Leczenie)
Leczenie obejmuje szerokie spektrum
Leczenie obejmuje szerokie spektrum
środków, od
środków, od
farmakoterapii
farmakoterapii
, z
, z
uwzględnieniem salicylatów, innych
uwzględnieniem salicylatów, innych
NLPZ, empirycznej antybiotykoterapii,
NLPZ, empirycznej antybiotykoterapii,
poprzedzonej dgn. nakłuciem worka
poprzedzonej dgn. nakłuciem worka
o., lub biopsją osierdzia, sterydoterapii
o., lub biopsją osierdzia, sterydoterapii
(lupus), aż po
(lupus), aż po
chirurgiczną
chirurgiczną
perikardiektomię
perikardiektomię
, w przypadku
, w przypadku
zaciskającego zapalenia osierdzia.
zaciskającego zapalenia osierdzia.
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Powikłania i leczenie)
(Powikłania i leczenie)
P
Pericarditis
constrictiva
ZAPALENIE OSIERDZIA
ZAPALENIE OSIERDZIA
(Powikłania i leczenie)
(Powikłania i leczenie)
Perikardiektomia
BIBLIOGRAFIA
BIBLIOGRAFIA
E. Braunwald; L. Goldman; Kardiologia;
Urban & Partner; 2005
H. Feigenbaum; Echocardiography; Lea
& Febiger; 1981
F. Netter; The Ciba collection; CIBA;
1978