Wibroizolacja drgań
1.
Powstawanie obciążeń dynamicznych
2.
Obciążenia dynamiczne a trwałość i
niezawodność samochodu
3.
Wpływ drgań na człowieka
4. Minimalizacja obciążeń dynamicznych
5. Podstawy wibroizolacji drgań w samochodach
6.
Zawieszenie i modelowanie ich charakterystyki
7.
Aspekty diagnostyczne
Poziom i charakter obciążeń dynamicznych w
samochodzie zależy od jego konstrukcji i stanu
technicznego oraz warunków ruchu.
Źródłem
obciążeń dynamicznych są procesy drganiowe,
wywołane ruchem samochodu.
Narastają one z
wielu przyczyn, m. in.:
- wzrostu prędkości jazdy i masy pojazdu;
- zwiększania mocy przenoszonej przez
układ napędowy;
- pogorszenia stanu nawierzchni drogi;
- stylu jazdy, a w tym częstej zmiany
prędkości obrotowej silnika, włączania sprzęgła i
skrzyni biegów;
- obecności luzów w połączeniach,
powodujących uderzenia między elementami.
Powstawanie obciążeń
dynamicznych
Największe wartości obciążeń dynamicznych i
związane z tym ekstremalne stany naprężenia w
elementach samochodu mogą powstawać, np.:
- podczas przejeżdżania z dużą prędkością
przez znaczne nierówności drogowe;
- w rezultacie przeciążenia samochodu
nadmiernym ładunkiem;
- po wprowadzeniu zmian konstrukcyjnych,
niezgodnych z dokumentacją producenta
samochodu, np.: zwiększenie mocy silnika,
rozstawu kół.
Zmniejszanie obciążeń dynamicznych
i poziomu drgań w samochodzie zawsze prowadzi
do zwiększenia trwałości jego elementów i
wysokiej niezawodności.
Powstawanie obciążeń
dynamicznych, cd
Obciążenia dynamiczne a trwałość
samochodu
Zależność liczby cykli
obciążenia od ich amplitudy –
wykres Wöhlera
Zwiększanie amplitudy obciążeń
elementu w samochodzie powoduje,
że ulegnie on zniszczeniu po
mniejszej liczbie cykli tego
obciążenia
Rzeczywiste
przebiegi obciążeń a
trwałość
Wyniki pomiarów
obciążeń
Projektowany zakres
obciążeń i odpowiadający mu
przebieg samochodu, np.
200 000km
Wpływ drgań na człowieka
Drgania i wibracje, powstające w czasie jazdy
samochodu, nie tylko wywołują obciążenia dynamiczne
elementów i zespołów, ale także wpływają na
sprawność i efektywność działania kierowcy i ludzi
jadących samochodem.
Drgania i wibracje to popularne określenia ruchu
drgającego, w którym ruchy o niewielkich amplitudach
i wysokiej częstotliwości w paśmie od kilkudziesięciu do
kilku tysięcy Hz są często nazywane wibracjami.
Zasadniczym źródłem drgań i obciążeń
dynamicznych w pojeździe są nierówności
drogi i praca silnika.
Zasadnicze postacie drgań
nadwozia to drgania
pionowe i kątowe. Środek
drgań kątowych może leżeć
w różnym miejscu. Jego
położenie ma istotny wpływ
na drgania nadwozia w
miejscu posadowienia
kierowcy.
Wpływ drgań na człowieka, cd
Pojedyncze
oddziaływania
dynamiczne (drgania) o
dużej intensywności
mogą wywołać
mechaniczne urazy lub
obrażenia i kontuzje.
Natomiast długotrwałe
drgania o umiarkowanej
intensywności powodują
zmęczenie, osłabienie
uwagi i koncentracji, a
także mogą doprowadzić
do wypadku drogowego.
Przebiegi obciążeń
dynamicznych w nadwoziu,
powstające podczas
dynamicznego najazdu na
nierówność typu wstęp drogi
o wysokości 5cm
Wpływ drgań
na człowieka,
cd
Wpływ drgań na człowieka,
cd
Skutki oddziaływania drgań są zależne od ich amplitudy,
struktury częstotliwościowej i czasu ekspozycji (czasu
oddziaływania na człowieka):
- oddziaływanie drgań i hałasu powoduje negatywne
skutki fizyczne i psychiczne, tym większe im natężenie
tych oddziaływań jest większe;
- istotne zmniejszenie sprawności i precyzji
działania powodują drgania mechaniczne o częstotliwości
4 – 8 Hz;
- obserwuje się małą wrażliwość ludzi na drgania w
paśmie częstotliwości 1 – 2 Hz, które są związane w
sposób naturalny z ruchem człowieka (chodzenie).
Obniżenie drgań i hałasu w samochodzie prowadzi do
zwiększenia komfortu jazdy, a w rezultacie przyczynia się
do obniżenia tempa narastania zmęczenia podczas jazdy.
Model obliczeniowy przedniej
części samochodu
Masa nadwozia
Masa koła
Siły od
sprężyn i
amortyzatoró
w
Oddziaływanie od
drogi na koło
1
z
1
Układ równań ruchu, zapisany przy
wykorzystaniu warunków równowagi
płaskiego układu sił działających na masy
w modelu
0
1
1
1
A
Z
B
F
F
F
1
K
BK
F
F
0
1
1
A
Z
F
F
..
1
1
1
z
m
F
B
..
1
1
K
BK
m
F
- siła sprężystości w zawieszeniu
;
- siła tłumienia amortyzatorów
- siła sprężystości w ogumieniu
- siły
bezwładności
1
1
1
u
k
F
Z
Z
1
1
1
u
c
F
A
A
1
1
1
y
k
F
K
K
Ogólne problemy
wibroizolacji drgań
Zmniejszenie niekorzystnego oddziaływania
drgań i wibracji na ludzi w samochodach
można osiągnąć poprzez:
- obniżenie ogólnego poziomu drgań w
samochodzie,
- intensywne tłumienie drgań najbardziej
szkodliwych dla człowieka,
- wibroizolację kabiny kierowcy, jego fotela
oraz dźwigni sterujących.
Przedsięwzięcia prowadzące do ograniczenia
szkodliwego wpływu drgań można podzielić na
dwie grupy:
- wibroizolację czynną,
- wibroizolację bierną.
Ogólna koncepcja
wibroizolacji
Wibroizolacją czynną
są przedsięwzięcia
prowadzące do obniżenia poziomu emisji w źródle
drgań oraz izolujące źródła drgań od pozostałych
elementów pojazdu, np. zastosowanie elastycznych
zawieszeń kół pojazdu i silnika. Natomiast
zastosowanie osłon i wykładzin dźwiękochłonnych,
izolatorów i elastycznych zawieszeń fotela kierowcy
zalicza się do
wibroizolacji biernej
.
Masa, układ
izolowany
Wymuszen
ie
Podstawowe cele układu
wibroizolacji
Widoczne jest podobieństwo układów zawieszenia w
samochodach do typowych układów wibroizolacji. W
takim układzie poszukuje się kształtu charakterystyk
wibroizolatora, który pozwoli na osiągnięcie
następujących celów:
- amplitudy drgań obiektu izolowanego będą
mniejsze od amplitud wymuszenia działającego na
wibroizolator;
- dominujące wartości częstości drgań obiektu
izolowanego należeć będą do ściśle określonego
przedziału częstotliwości drgań najmniej szkodliwych dla
człowieka.
Podstawowym działaniem prowadzącym do osiągnięcia
tych celów jest odpowiedni dobór sztywności sprężyn i
tłumienia amortyzatorów, umieszczonych w układzie
wibroizolacji.
Podstawowe kryteria doboru układu
wibroizolacji (sztywności zawieszenia)
w
pojazdach są następujące:
- zapewnienie częstości drgań własnych nadwozia
w przedziale
z
s
rad
z
/
12
...
6
Hz
f
z
2
...
1
2
0
lub
- ograniczenie wartości maksymalnego ugięcia,
stosownie do dysponowanego miejsca w podwoziu
samochodu i minimalizacja prawdopodobieństwa
„dobijania” zawieszenia.
Częstość drgań własnych
z
zależy od sztywności zawieszenia, a mianowicie
m
k
Z
z
Z
k
m
gdzie
jest współczynnikiem sztywności zawieszenia, a
oznacza część masy nadwozia przypadającą na
to zawieszenie.
Sprężyny w zawieszeniu
Litewski
Charakterystyka sprężystości
zawieszenia
Diagnostyka sprężyn i
amortyzatorów
Badane
sprężyny i
amortyzatory
Wymuszenie
drgań
Wpływ tłumienia na
wibroizolacyjne właściwości
zawieszenia
Tłumienie
małe w
amortyzatorze
Tłumienie
właściwe w
amortyzatorze
25
.
0
...
2
.
0
5
.
0
...
4
.
0
35
.
0
...
25
.
0
Wartości tłumienia w zawieszeniu należy dobierać następująco
:
dla wysokiego komfortu jazdy
dla bezpieczeństwa jazdy (minimalizacja
odrywania kół od drogi).
Zwykle dobiera się wartości
kompromisowe