Bank centralny i
system pieniężny

źródło: Begg D., Fischer S., Dornbusch R.,
Makroekonomia, PWN

Bank centralny

Bank centralny – spełnia dwie funkcje:
-     - jest bankiem banków;
-     - jest bankiem państwa sprawując

kontrolę nad podażą pieniądza i
finansując deficyt budżetu państwa.

Bank centralny i podaż
pieniądza

Bank centralny posiada trzy najważniejsze narzędzia

za pomocą których może wpływać na podaż
pieniądza

:

Stopa rezerw obowiązkowych – jest to minimalna relacja

rezerw gotówkowych do wkładów, jaką banki komercyjne
muszą utrzymać na mocy decyzji banku centralnego.

Stopa dyskontowa – jest to stopa procentowa stosowana przez

bank

centralny

przy

udzielaniu

pożyczek

bankom

komercyjnym.

Operacje otwartego rynku – występują wtedy, gdy bank

centralny zmienia wielkość bazy monetarnej, kupując lub
sprzedając papiery wartościowe na otwartym rynku.

Inne funkcje banku centralnego:

- Kredytodawca ostatniej instancji jest gotów

udzielać pożyczek bankom i innym instytucjom
finansowym w sytuacjach, kiedy panika na
rynkach finansowych zagraża całemu systemowi
finansowemu.

- Zarządzanie długiem i finansowanie deficytu
- sprzedaż ludności papierów wartościowych;
- dodrukowanie pieniędzy.

Popyt na pieniądz

Popyt na pieniądz - motywy
utrzymywania pieniądza

Motyw transakcyjny utrzymywania pieniądza

odzwierciedla fakt braku synchronizacji wpływów i wydatków w
czasie;

-  Motyw przezorności. Decydujemy się utrzymywać pewien

zasób pieniądza na pokrycie nieprzewidzianych wydatków,
których dokładnego rodzaju nie jesteśmy w stanie przewidzieć;

Motyw portfelowy – przyczyną utrzymywania pieniądza jest

niechęć do ryzyka. Ludzie są skłonni poświęcić wyższą stopę
zwrotu dla zapewnienia sobie bezpieczeństwa lokat, tj. takiego
portfela inwestycyjnego, który przyniesie niższą, ale dającą się
łatwiej przewidzieć stopę zysku.

Popyt na pieniądz – ceny,
dochód realny i stopa
procentowa

Ludzie potrzebują pieniędzy przede wszystkim ze względu na

ich siłę nabywczą czyli zdolność do nabywania dóbr i usług.

Wzrost cen przy stałej stopie procentowej i dochodzie

realnym powoduje, że zamierzony poziom realnych
zasobów pieniądza utrzymywanych przez ludzi
pozostanie bez zmian.

Wzrost poziomu cen spowoduje jednak identyczny wzrost

nominalnej ilości pieniądza (Realny poziom zasobów
pieniądza = Nominalny poziom zasobów pieniądza /Poziom
cen).

Wzrost dochodu realnego, będącego przybliżeniem

całkowitej sumy transakcji, powoduje zwiększenie
zapotrzebowania na realne zasoby pieniądza przy
każdym poziomie stopy procentowej.

Popyt na pieniądz – ceny,
dochód realny i stopa
procentowa

Wielkość

zapotrzebowania

na

realne

zasoby

pieniądza spada w miarę wzrostu realnej stopy
procentowej.

Realna stopa = stopa nominalna – stopa inflacji

Popyt na pieniądz – ceny,
dochód realny i stopa
procentowa

Równowaga na rynkach
finansowych

Rynek znajduje się w równowadze,

gdy wielkość zapotrzebowania na
realne zasoby pieniężne jest równa
wielkości zaoferowanej na rynku.

Podaż pieniądza w ujęciu realnym L to

podaż pieniądza w ujęciu nominalnym M
podzielona przez poziom cen P.

L=M/P

Komentarz:
Bank centralny kontroluje nominalną podaż pieniądza.

Jeżeli uznamy, że ceny są stałe to możemy uznać, że
bank centralny kontroluje realną podaż pieniądza.

r

o

r

1

podaż pieniądza

realna zasoby
pieniądza

LL – popyt na pieniądz

E

A

B

Stopa
procentowa

L

Równowaga na rynkach
finansowych

Zakładając, że ludzie mają możliwość posiadania pieniądza

jako środka wymiany bądź posiadania zamiast niego
obligacji.

Nadwyżka popytu na pieniądz musi zostać dokładnie

zrównoważona przez nadwyżkę podaży obligacji. W
przeciwnym wypadku ludzie planowaliby utrzymanie
większego majątku od tego jaki faktycznie posiadają.

Nadwyżka podaży obligacji powoduje spadek cen obligacji

co oznacza wzrost stopy zwrotu z ich posiadania jest to
równoznaczne w tej sytuacji ze wzrostem stopy
procentowej do poziomu równowagi przy której oba rynki
zostają zrównoważone.

Zmiany stanu równowagi

r

o

r’

podaż pieniądza

realne zasoby
pieniądza

LL – popyt na pieniądz

E

Stopa
procentowa

L L’

E’

Zwiększenie realnej podaży pieniądza prowadzi do obniżki
stopy procentowej odpowiadającej warunkom równowagi.

Zmiany stanu równowagi

r’’

r’

podaż pieniądza

realne zasoby
pieniądza

LL – popyt na pieniądz

E’’

Stopa
procentowa

LL’’

L

E’

Wzrost realnego dochodu powoduje wzrost stopy
procentowej zapewniającej równowagę.