Witam Państwa na wykładzie z
podstaw makro-ekonomii, :)…
1
Witam Państwa na wykładzie z
podstaw makro-ekonomii, :)…
1
1
R Y N E K P I E N I Ą D Z A
3
1. PIENIĄDZ I KORZYŚCI Z JEGO ISTNIENIA
4
PIENIĄDZ
■
PIENIĄDZEM
jest wszystko to, co spełnia
funkcję
ŚRODKA WYMIANY
, a także jest
MIERNIKIEM WAR-
TOŚCI
i
ŚRODKIEM
PRZE
CHOWYWANIA OSZCZĘD- NOŚCI
.
5
PIENIĄDZ
■
PIENIĄDZEM
jest wszystko to, co spełnia
funkcję
ŚRODKA WYMIANY
, a także jest
MIERNIKIEM WAR-
TOŚCI
i
ŚRODKIEM
PRZE
CHOWYWANIA OSZCZĘD- NOŚCI
.
Zęby delfina na wyspach Polinezji,
tytoń i whisky dawno temu w niektórych stanach
USA,
papierosy w obozach jenieckich,
monety i banknoty w Polsce…
6
KORZYŚCI Z ISTNIENIA PIENIĄDZA (FUNKCJE
PIENIĄ-DZA)
7
ŚRODEK WYMIANY
Gospodarka pieniężna
Łatwiej jest znaleźć partnera, transakcja staje się
DWUETAPO-WA…
Więc
maleją
KOSZTY
TRANSAKCYJNE i rozwija się ry-nek.
8
ZADANIE
a)
W
gospodarce
pieniężnej
zbieżność
zapotrzebowania i oferty uczestników transakcji
przestaje
być
warunkiem
koniecznym
jej
zawarcia. Transakcja zostaje podzielona na etapy.
Podaj przy-kład.
9
ZADANIE
a)
W
gospodarce
pieniężnej
zbieżność
zapotrzebowania i oferty uczestników transakcji
przestaje
być
warunkiem
koniecznym
jej
zawarcia. Transakcja zostaje podzielona na etapy.
Podaj przy-kład.
Powiedzmy, że Piotr ma jabłko, a potrzebuje rybę.
Aby doszło do wymiany, W GOSPODARCE
NATURALNEJ Piotr musi spotkać kogoś, kto ma
rybę i chce dostać jabłko.
Natomiast W GOSPODARCE PIENIĘŻNEJ
wystar-czy, że Piotr najpierw spotka kogoś, kto
szuka jabłka i ma pienią-dze, a potem - zapewne
już w innym miejscu i czasie - kogoś, kto ma rybę
i potrzebuje pieniędzy.
10
ZADANIE
a)
W
gospodarce
pieniężnej
zbieżność
zapotrzebowania i oferty uczestników transakcji
przestaje
być
warunkiem
koniecznym
jej
zawarcia. Transakcja zostaje podzielona na etapy.
Podaj przy-kład.
Powiedzmy, że Piotr ma jabłko, a potrzebuje rybę.
Aby doszło do wymiany, W GOSPODARCE
NATURALNEJ Piotr musi spotkać kogoś, kto ma
rybę i chce dostać jabłko.
Natomiast W GOSPODARCE PIENIĘŻNEJ
wystar-czy, że Piotr najpierw spotka kogoś, kto
szuka jabłka i ma pienią-dze, a potem - zapewne
już w innym miejscu i czasie - kogoś, kto ma rybę
i potrzebuje pieniędzy.
b) Dlaczego takie rozbicie transakcji na etapy
powoduje
zmniej-szenie
się
kosztów
transakcyjnych?
11
ZADANIE
a)
W
gospodarce
pieniężnej
zbieżność
zapotrzebowania i oferty uczestników transakcji
przestaje
być
warunkiem
koniecznym
jej
zawarcia. Transakcja zostaje podzielona na etapy.
Podaj przyk-ład.
Powiedzmy, że Piotr ma jabłko, a potrzebuje rybę.
Aby doszło do wymiany, w gospodarce naturalnej
Piotr musi spotkać kogoś, kto ma rybę i chce
dostać
jabłko.
Natomiast
w
gospodarce
pieniężnej wystarczy, że Piotr najpierw spotka
kogoś, kto szuka jabłka i ma pieniądze, a potem -
zapewne już w innym miejscu i czasie - kogoś, kto
ma rybę i potrzebuje pieniędzy.
b) Dlaczego takie rozbicie transakcji na etapy
powoduje
zmniej-szenie
się
kosztów
transakcyjnych?
W gospodarce pieniężnej Piotrowi jest łatwiej
spotkać kogoś chcącego zawrzeć transakcję.
Odpowiednimi
kandydatami
są
wszyscy
potrzebujący jabłka i mający pieniądze, a nie
tylko ci potrzebujący jabłka, którzy mają rybę.
W drugim etapie transakcji partnerami
Piotra
stają
się
potrzebujący
pieniędzy
posiadacze ryby. W rezultacie, w gospo-darce
pieniężnej wysiłek Piotra związany z zawarciem,
jedna po drugiej, dwóch transakcji etapowych
jest mniejszy niż wysiłek niezbędny do zawarcia
odpowiedniej transakcji barterowej.
12
MIERNIK WARTOŚCI
W gospodarce pieniężnej jest mniej cen, co
ułatwia rachunki i handel.
Dobro
Gospodarka
pieniężna
Gospodarka
naturalna
A
P
A
A/B; A/C;
A/D
B
P
B
B/C; B/D
C
P
C
C/D
D
P
D
13
ZADANIE
W gospodarce są tylko 4 dobra: A, B, C, D. a) Ile
„cen” jest w tej gospodarce, kiedy nie ma pieniądza,
a ile, kiedy pieniądz jest?
14
ZADANIE
W gospodarce są tylko 4 dobra: A, B, C, D. a) Ile
„cen” jest w tej gospodarce, kiedy nie ma pieniądza,
a ile, kiedy pieniądz jest?
Kiedy nie ma pieniądza, istnieje co najmniej 6
„cen”: A/B; A/C; A/D; B/C; B/D; C/D. „Co najmniej”,
bo odwrotności tych stosunków wymiennych także
można uznać za ceny. Oczywiście, w gospodarce z
pieniądzem istnieją tylko 4 ceny. W przypadku
większej liczby dóbr ta różnica staje się bardzo
duża.
15
ZADANIE
W gospodarce są tylko 4 dobra: A, B, C, D. a) Ile
„cen” jest w tej gospodarce, kiedy nie ma pieniądza,
a ile, kiedy pieniądz jest?
Kiedy nie ma pieniądza, istnieje co najmniej 6
„cen”: A/B; A/C; A/D; B/C; B/D; C/D. „Co najmniej”,
bo odwrotności tych stosunków wymiennych także
można uznać za ceny. Oczywiście, w gospodarce z
pieniądzem istnieją tylko 4 ceny. W przypadku
większej liczby dóbr ta różnica staje się bardzo
duża.
b) Dlaczego większa liczba cen utrudnia wymianę?
16
ZADANIE
W gospodarce są tylko 4 dobra: A, B, C, D. a) Ile
„cen” jest w tej gospodarce, kiedy nie ma pieniądza,
a ile, kiedy pieniądz jest?
Kiedy nie ma pieniądza, istnieje co najmniej 6
„cen”: A/B; A/C; A/D; B/C; B/D; C/D. „Co najmniej”,
bo odwrotności tych stosunków wymiennych także
można uznać za ceny. Oczywiście, w gospodarce z
pieniądzem istnieją tylko 4 ceny. W przypadku
większej liczby dóbr ta różnica staje się bardzo
duża.
b) Dlaczego większa liczba cen utrudnia wymianę?
Trudniej jest zapamiętać i porównać wszystkie
„ceny”. Może się np. zdarzyć, że „bezpośredni”
stosunek wymienny 2 dóbr (np. B/C) różni się od
stosunku ustalonego w sposób „pośredni” (B/C
wynika-jący z A/C i A/B). Komplikuje to i utrudnia
handel.
17
ŚRODEK OSZCZĘDZANIA
Łatwiej jest przechowywać wartość…
18
Zatem,
dzięki
istnieniu
pieniądza
W
GOSPODARCE MALEJĄ KOSZTY TRANSAKCYJNE
i
ROŚNIE EFEKTYWNOŚĆ GOS-PODAROWANIA
.
Oprócz tych –
BEZPOŚREDNICH
– korzyści z
istnienia pieniądza są jeszcze wynikające z nich
korzyści
POŚREDNIE
.
19
KORZYŚCI POŚREDNIE Z ISTNIENIA PIENIĄDZA
1. Pieniądz sprzyja
ROZWOJOWI RYNKU
, ułatwia
SPECJA-LIZACJĘ
i wzmaga
KONKURENCJĘ
(efektywność!).
20
2. Pieniądz ułatwia porównywanie nakładów i
efektów
projek-tów
inwestycyjnych.
Taki
RACHUNEK
EKONOMICZNY
ułatwia
EFEKTYWNĄ ALOKACJĘ ZASOBÓW
(efektyw-
ność!).
21
i
i
Ni
Ei
Powiedzmy,
że
spośród
wielu
projektów
inwestycyjnych
chcemy
wybrać
najlepszy.
Wskaźnik efektywności i-tego projektu, Φ
i
,
(grec. f) równa się:
E
i
– odpowiadające i-temu projektowi efekty (np.
99 par sanda-łów, 38 par półbutów, 9 par butów z
cholewką)
N
i
– odpowiadające i-temu projektowi nakłady
(np. 5 litrów ben-zyny, 2 m
2
skóry, godzina pracy
hydraulika)
Φ
i
=
22
i
i
Ni
Ei
E
i
– odpowiadające i-temu projektowi efekty (np.
99 par sanda-łów, 38 par półbutów, 9 par butów z
cholewką)
N
i
– odpowiadające i-temu projektowi nakłady
(np. 5 litrów ben-zyny, 2 m
2
skóry, godzina pracy
hydraulika)
Φ
i
=
Bez pieniądza i cen odpowiednie sumowania i
ustalenie
współ-czynników
efektywności
rozważanych
projektów
byłoby
trudne
lub
niemożliwe.
23
O powstaniu pieniądza…
Pieniądz powstaje żywiołowo. Funkcje pieniądza
zaczyna pełnić jedno z dóbr. Uczestnicy wymiany
zaczynają je przyjmować nie dla jego cech
fizycznych, lecz po to, żeby - w razie potrzeby –
wymienić je na inne dobra.
24
O powstaniu pieniądza…
O tym, które dobro zostanie pieniądzem, decydują
głównie ważne cechy substancji pieniądza:
25
O powstaniu pieniądza…
O tym, które dobro zostanie pieniądzem, decyduje
jego rola w handlu i cechy substancji, z jakiej jest
wykonane:
TRWAŁOŚĆ
26
O powstaniu pieniądza…
Ważne cechy substancji pieniądza:
TRWAŁOŚĆ,
RZADKOŚĆ
27
O powstaniu pieniądza…
Ważne cechy substancji pieniądza:
TRWAŁOŚĆ,
RZADKOŚĆ,
PODZIELNOŚĆ
28
O powstaniu pieniądza…
Ważne cechy substancji pieniądza:
TRWAŁOŚĆ,
RZADKOŚĆ,
PODZIELNOŚĆ,
JEDNORODNOŚĆ.
29
Rodzaje pieniądza
Pieniądz może być:
-TOWAROWY
30
Rodzaje pieniądza
Pieniądz może być:
-TOWAROWY
-SYMBOLICZNY (PRZYMUSOWY) (ang. fat money)
31
Rodzaje pieniądza
Pieniądz może być:
-TOWAROWY
-SYMBOLICZNY (PRZYMUSOWY) (ang. fat money)
-
BEZGOTÓWKOWY (bankowy, wkładowy, żyrowy)
32
2. BANKI W SYSTEMIE FINANSOWYM
33
Przypomnij sobie ruch okrężny wydatków i
dochodów w gospodar- ce i odpływający w bok
strumień oszczędności , S…
34
Przypomnij sobie ruch okrężny wydatków i
dochodów w gospodar- ce i odpływający w bok
strumień oszczędności , S…
X
I
PRZEDSIĘBIORSTWA
GOSPODARSTWA
DOMOWE
Y
d
= Y
2
- NT
Y
2
PAŃSTWO
G
NT=T
d
–B
Z
S
C
Y
1
= C+I+G+X-
Z
35
Przypomnij sobie ruch okrężny wydatków i
dochodów w gospodar- ce i odpływający w bok
strumień oszczędności , S…
X
I
PRZEDSIĘBIORSTWA
GOSPODARSTWA
DOMOWE
Y
d
= Y
2
- NT
Y
2
PAŃSTWO
G
NT=T
d
–B
Z
S
C
Y
1
=
C+I+G+X-Z
36
Przemianę oszczędności, S, w inwestycje, I,
umożliwia
SYSTEM FI-NANSOWY
, czyli m. in.
RYNKI FINANSOWE
i
POŚREDNICY FINANSOWI.
X
I
PRZEDSIĘBIORSTWA
GOSPODARSTWA
DOMOWE
Y
d
= Y
2
- NT
Y
2
PAŃSTWO
G
NT=T
d
–B
Z
S
C
Y
1
=
C+I+G+X-Z
37
Na
RYNKACH
FINANSOWYCH
handlują
pożyczkami –
BEZ-POŚREDNIO
– oszczędzający i
inwestorzy.
Np.
oszczędzający
kupują
od
inwestujących akcje i obligacje.
38
Na
RYNKACH
FINANSOWYCH
handlują
pożyczkami –
BEZ- POŚREDNIO
– oszczędzający i
inwestorzy.
Np.
oszczędzający
kupują
od
inwestujących akcje i obligacje.
Natomiast
POŚREDNICY FINANSOWI
[np.
BANKI, fundusze wspólnego inwestowania (ang.
mutual funds)] ułatwiają przepływ pieniędzy od
oszczędzających do inwestujących.
39
■
BANKI KOMERCYJNE przechowują pieniądze,
płacąc
właś-cicielom
odsetki.
Zgromadzone
wkłady pożyczają, za wyższe wy-nagrodzenie,
przedsiębiorstwom, konsumentom, państwu.
40
2008
Bilans Bank of Hypothetia sporządzony na dzień 31
grudnia 2008 r. (w mln gb)
Przyjrzyjmy
się
uproszczonemu
przykładowi
bilansu banku…
Stopa rezerw (r) to relacja zasobu gotówki banku
komercyjnego (R) do ulokowanych weń wkładów
płatnych na żądanie (D)
r=R/D
.
41
200
8
Bilans Bank of Hypothetia sporządzony na dzień
31 grudnia 2008 r. (w mln gb)
42
Prócz banków komercyjnych istnieje także BANK
CENTRAL-NY…
■
Bank centralny w imieniu państwa dba o
jakość pienią- dza, prowadzi politykę pieniężną,
wpływając
na
wielkość
zagregowanych
wydatków w gospodarce, pomaga innym
bankom
i nadzoruje ich działalność.
43
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1. M
0
= R+C
---------------------------------------------------------------
---------------
R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich
rezerwy).
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków.
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
44
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1. M
0
= R+C
2. M
1
= C + D
---------------------------------------------------------------
---------------
R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich
rezerwy)
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków
D – Wkłady
płatne na żądanie
(rachunki czekowe, a
vista)
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
45
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1. M
0
= R+C
2. M
1
= C + D
3. M
2
= M
1
+ „małe” wkłady terminowe
---------------------------------------------------------------
---------------
R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich
rezerwy)
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków
D – Wkłady
płatne na żądanie
(rachunki czekowe)
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
46
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1. M
0
= R+C
2. M
1
= C + D
3. M
2
= M
1
+ „małe” wkłady terminowe
4. M
3
= M
1
+ wszystkie wkłady terminowe
---------------------------------------------------------------
---------------
R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich
rezerwy)
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków
D – Wkłady
płatne na żądanie
(rachunki czekowe)
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
47
Jest wiele miar ilości pieniądza w gospodarce…
1. M
0
= R+C
2. M
1
= C + D
3. M
2
= M
1
+ „małe” wkłady terminowe
4. M
4
= M
1
+ wszystkie wkłady terminowe i
oszczędnościowe
5. Jest jeszcze NIBY-PIENIĄDZ (ang. near money),
czyli inne
bardzo płynne aktywa…
---------------------------------------------------------------
---------------
R – Gotówka w kasach banków komercyjnych (ich
rezerwy)
C – Gotówka w obiegu poza kasami banków
D – Wkłady płatne na żądanie (rachunki czekowe)
ILE PIENIĄDZA JEST W GOSPODARCE?
48
48
1.
Rekompensatą za malejąca płynność kolejnych
rodzajów „M” jest coraz wyższe oprocentowanie.
49
49
1.
Rekompensatą za malejąca płynność kolejnych
rodzajów „M” jest coraz wyższe oprocentowanie.
2.
Granice oddzielające „pieniądz” od „niepieniądza”
i poszczególne funkcje spełniane przez pieniądz
są trudne do wytyczenia… Kiedyś za pieniądz
uważano środek wymiany, który nie daje odsetek,
lecz jest płynny. Jednak w latach 80. XX w. wkłady
czekowe
zaczęły
dawać
oprocentowanie.
Podobnie, możliwe stało się czerpanie płynnej
gotówki z wkładów oszczędnościowych bez straty
odsetek.
50
50
DYGRESJA
W końcu 2002 r. w USA rozróżniano 4 rodzaje podaży
pieniądza: M
1
, M
2
, M
3
, L. (Rekompensatą za ich malejąca
płynność jest coraz wyższe oprocen-towanie).
M
1
– zasoby wysoce płynnego środka płatniczego
(gotówka* plus np. różne nieoprocentowane i
oprocentowane wkłady czekowe ) ; (M
1
: 4 190$/os.).
M
2
– ten agregat DODATKOWO obejmuje pewne mniej
płynne aktywa, np. wkłady oszczędnościowe (trzeba
zawiadomić bank o zamiarze ich tran-sferu na rachunek
czekowy), małe (do 100 000$) wkłady terminowe (ich wy-
cofanie przed uzgodnionym terminem jest karane
obniżką odsetek); udzia-ły w funduszach inwestycyjnych
rynku pieniądza (czeki wystawiane przez ich właścicieli
muszą mieć pewną minimalną wysokość); (M
2
: 20
080$/os.).
M
3
– DODATKOWO obejmuje np. duże wkłady terminowe
i duże wkłady bankowe dokonywane na indywidualnych
warunkach; (M
3
: 29 480$/os.).
L – DODATKOWO obejmuje aktywa, które nie są
pieniądzem, lecz jego bliskim substytutem (np.
obligacje rządu USA dla „małych ciułaczy”; bo-ny
skarbowe „krótsze” niż 12 miesięcy).
----------
•Zgodnie z danymi FED w 1995 r. w USA na osobę przypadało
prawie 1400$ gotów-ki; przeciętny Amerykanin trzymał ok. 100$
gotówki (wielkie ilości gotówki obsługi-wały zatem płatności w
„szarej strefie” i za granicą).
KONIEC DYGRESJI
W praktyce granice oddzielające „pieniądz” od
„niepieniądza” i poszcze-gólne funkcje spełniane przez
pieniądz są trudne do wytyczenia. Kiedyś za pieniądz
uważano środek wymiany, który nie daje odsetek, lecz
jest płynny. Jednak w latach 80-tych XX w. wkłady
czekowe zaczęły dawać oprocentowanie. Podobnie,
możliwe stało się czerpanie płynnej gotówki z wkładów
oszczędnościowych bez straty odsetek.
51
KREACJA
PIENIĄDZA
PRZEZ
BANKI
KOMERCYJNE
W Hipotecji JEST 5 BANKÓW KOMERCYJNYCH,
Hipotecjanie nie preferują żadnego z nich…
g = C/D = 0
(Hipotecjanie zdecydowanie wolą D od C!)
52
KREACJA
PIENIĄDZA
PRZEZ
BANKI
KOMERCYJNE
W Hipotecji JEST 5 BANKÓW KOMERCYJNYCH,
Hipotecjanie nie preferują żadnego z nich…
g = C/D = 0
(Hipotecjanie zdecydowanie wolą D od C!)
r = R/D = 0,1
(Zdaniem bankierów każde 10 gdybów wkładów na
żądanie wy-maga 1 gb rezerwy gotówkowej).
53
KREACJA
PIENIĄDZA
PRZEZ
BANKI
KOMERCYJNE
W Hipotecji JEST 5 BANKÓW KOMERCYJNYCH,
Hipotecjanie nie preferują żadnego z nich…
g = C/D = 0
(Hipotecjanie zdecydowanie wolą D od C!)
r = R/D = 0,1
(Zdaniem bankierów każde 10 gdybów wkładów na
żądanie wy-maga 1 gb rezerwy gotówkowej).
W obiegu pojawia się oto
1000 gb DODATKOWEJ
GOTÓWKI
: ktoś znalazł skarb i ulokował go w
Bank of Hypothetia, który przy-stąpił do kreacji
pieniądza…
54
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty
2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
100
0
1000
1.2
1.3
2.1
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3,
2008 r., s. 234.
55
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty
2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
100
0
+ 90
0
1000 + 90
0
1.2
1.3
2.1
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3,
2008 r., s. 234.
56
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty
2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
100
0
+ 90
0
1000 + 90
0
1.2
100 + 90
0
1000 +
0
1.3
2.1
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3,
2008 r., s. 234.
57
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty
2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
100
0
+ 90
0
1000 + 90
0
1.2
100 + 90
0
1000 +
0
1.3
280 + 90
0
1180 +
0
2.1
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3,
2008 r., s. 234.
58
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty
2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
100
0
+ 90
0
1000 + 90
0
1.2
100 + 90
0
1000 +
0
1.3
280 + 90
0
1180 +
0
2.1
280 + 10
62
1180 + 16
2
2.2
2.3
3.1
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3,
2008 r., s. 234.
59
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty
2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
100
0
+ 90
0
1000 + 90
0
1.2
100 + 90
0
1000 +
0
1.3
280 + 90
0
1180 +
0
2.1
280 + 10
62
1180 + 16
2
2.2
118 + 10
62
1180 +
0
2.3
3.1 ………………
……
…………………
………
…………………………………………
…………………....
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3,
2008 r., s. 234.
60
Wycinek bilansu Bank of Hypothetia, luty
2008
AKTYWA
PASYWA
1.1
100
0
+ 90
0
1000 + 90
0
1.2
100 + 90
0
1000 +
0
1.3
280 + 90
0
1180 +
0
2.1
280 + 10
62
1180 + 16
2
2.2
118 + 10
62
1180 +
0
2.3
150
,4
+ 10
62
1212
,4
+
0
3.1 ………………
……
…………………
………
…………………………………………
…………………....
Źródło: Hypothetian Banking, nr 3,
2008 r., s. 234.
61
AKTYWA
PASYWA
1.1 1000 + 900 1000
+ 900
1.2
100 + 900 1000
+
0
1.3
280 + 900 1180
+
0
2.1
280 + 106
2
1180
+ 162
2.2
118 + 106
2
1180
+
0
2.3
150,
4
+ 106
2
1212
,4
+
0
3.1 ………………
……
…………………
………
…………………………………………
…………………....
Ile pieniądza powstało po zakończeniu „2. cyklu
kreacji pieniądza” w Bank of Hypothetia?
62
AKTYWA
PASYWA
1.1 1000 + 900 1000
+ 900
1.2
100 + 900 1000
+
0
1.3
280 + 900 1180
+
0
2.1
280 + 106
2
1180
+ 162
2.2
118 + 106
2
1180
+
0
2.3
150,
4
+ 106
2
1212
,4
+
0
3.1 ………………
……
…………………
………
…………………………………………
…………………....
Ile pieniądza powstało po zakończeniu „2. cyklu
kreacji pieniądza” w Bank of Hypothetia?
Tyle:
C + D
1
= 849,6 gb D
2
= 1212,4 gb
A zatem, TYLKO TEN JEDEN BANK z 1000 gb na
naszych oczach „zrobił” 849,6 gb + 1212,4 gb =
2062 gb środka płatniczego!
63
A wszystkie 5 banków w Hipotecji? Ile pieniądza są
one w stanie stworzyć z 1000 gb gotówki
nieoczekiwanie pojawiającej się w obie-gu?
64
A wszystkie 5 banków w Hipotecji?
D
g
C
D
r
R
D
C
g
D
R
r
65
A wszystkie 5 banków w Hipotecji?
D
g
C
D
r
R
D
C
g
D
R
r
D
g
D
r
M0
D
D
g
M1
C
R
M0
D
C
M1
66
A wszystkie 5 banków w Hipotecji?
D
g
C
D
r
R
D
C
g
D
R
r
D
g
D
r
M0
D
D
g
M1
C
R
M0
D
C
M1
g)
(r
D
1)
(g
D
M0
M1
g)
(r
D
M0
1)
(g
D
M1
67
A wszystkie 5 banków w Hipotecji?
D
g
C
D
r
R
D
C
g
D
R
r
D
g
D
r
M0
D
D
g
M1
C
R
M0
D
C
M1
g)
(r
D
1)
(g
D
M0
M1
g)
(r
D
M0
1)
(g
D
M1
Kp
g
r
1
g
M0
M1
68
Kp
g
r
1
g
M0
M1
A to znaczy, że jeśli M0 wzrośnie o ΔM0, to –
CETERIS PARIBUS
- M1 wzrośnie o:
ΔM1=Kp• ΔM0!
69
Kp
g
r
1
g
M0
M1
■
MNOŻNIK KREACJI PIENIĄDZA to
liczba, która in-
formuje, o ile – ceteris
paribus – MOŻE
*
wzrosnąć podaż
pieniądza M
1
pod wpływem zwiększenia się podaży pie-
niądza M
0
o ΔM
0
.
---------------
* Warunkiem jest, że „g” i „r” się nie zmienią.
70
3. RYNEK PIENIĄDZA
71
Pora na analizę działania rynku pieniądza.
Towarem jest tu środek płatniczy M
1
. Po kolei
omówimy:
1.PODAŻ PIENIĄDZA (środka płatniczego) na
rynku pienią-dza.
2.POPYT NA PIENIĄDZ (środek płatniczy) na rynku
pieniądza.
3.RÓWNOWAGĘ na rynku pieniądza i powstawanie
STOPY PROCENTOWEJ.
7
2
PODAŻ PIENIĄDZA
7
3
PODAŻ PIENIĄDZA
Podażą pieniądza steruje bank centralny…
Operacje
otwartego
rynku
Stopa
dyskontow
a
Stopa
rezerw
minimalny
ch
M
1
=M
0
•kp=M
0
•(1+g)/
(g+r)
7
4
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
OPERACJE
OTWARTEGO
RYNKU
Stopa
dyskontowa
stopa rezerw
minimalnych
M
1
=M
0
•kp=M
0
•(1+g)/
(g+r)
7
5
STOPA REZERW MINIMALNYCH
Operacje
otwartego
rynku
Stopa
dyskontowa
STOPA REZERW
MINIMALNYCH
M
1
=M
0
•kp=M
0
•(1+g)/
(g+r)
7
6
STOPA DYSKONTOWA
Operacje
otwartego
rynku
S
TOPA
DYSKONTOW
A
stopa rezerw
minimalnych
M
1
=M
0
•kp=M
0
•(1+g)/
(g+r)
77
i
n
M
M
S
A/
0
i
n
M
B/
0
Podaż pieniądza i jej
zmiany
S
3
M
S
1
M
S
2
M
W naszym modelu oferowana w gospodarce ilość
M
1
NIE ZALEŻY OD STOPY PROCENTOWEJ
.
Przecież
wśród
zmiennych
decy-dujących
o
wielkości M
1
nie ma stopy procentowej:
M
1
=M
0
•kp=M
0
•(1+g)/(g+r).
78
POPYT NA PIENIĄDZ
79
POPYT NA PIENIĄDZ
Popyt na środek płatniczy powstaje, kiedy
gospodarstwa domowe i firmy rezygnują z
trzymania części swojego majątku w formie np.
nieruchomości,
papierów
wartościowych
i
bankowych wkładów oszczędnościowych i trzymają
go w formie gotowego do użytku środka
płatniczego (
KASY TRANSAKCYJNEJ
).
80
POPYT NA PIENIĄDZ
Pomyśl o korzyściach z trzymania pieniądza, M
1
…
Główne motywy skłaniające do trzymania
pieniądza:
-
TRANSAKCYJNY
81
POPYT NA PIENIĄDZ
Pomyśl o korzyściach z trzymania pieniądza, M
1
…
Główne motywy skłaniające do trzymania
pieniądza:
-Transakcyjny
-PRZEZORNOŚCIOWY
82
POPYT NA PIENIĄDZ
Pomyśl o korzyściach z trzymania pieniądza, M
1
…
Główne motywy skłaniające do trzymania
pieniądza:
-Transakcyjny
-Przezornościowy
-
PORTFELOWY
83
MB
M
MB
0
Krańcowa korzyść z trzymania pieniądza,
MB (ang. marginal beneft), MALEJE…
84
MB
M
MB
0
Krańcowa korzyść z trzymania pieniądza,
MB (ang. marginal beneft), MALEJE…
Np. zmiany wielkości produkcji w
gospodarce zmieniają krańcową korzyść z
poszczególnych jednostek pieniądza.
85
A teraz pomyśl o stratach spowodowanych
trzymaniem pieniądza, M
1
. Te straty to:
REALNA WARTOŚĆ UTRACONEGO
OPROCENTOWANIA
86
A teraz pomyśl o stratach spowodowanych
trzymaniem pieniądza, M
1
. Te straty to:
REALNA WARTOŚĆ UTRACONEGO
OPROCENTOWANIA
+
STRATA WARTOŚCI (SIŁY NABYWCZEJ) M
1
SPOWODOWA-NA INFLACJĄ
87
Krańcowy koszt trzymania pieniądza, MC (ang.
marginal cost), jest proporcjonalny do
nominalnej stopy procentowej i stały. Przecież:
i
n
=i
r
+π.
M
MC*
0
M
C
Wielkość „MC” jest
wprost
proporcjonalna do
i
n
=i
r
+π
88
Konfrontacja malejącej krańcowej korzyści z
trzymania kolejnych porcji środka płatniczego,
MB
1
, ze stałym kosztem krańcowym ich trzymania,
MC,
wyznacza
zapotrzebowanie
na
środek
płatniczy, M
D
. Na rysunku wynosi ono M
1
.
MB, MC
MB
1
0
M
D
M
1
MC
1
89
Zapotrzebowanie
na
pieniądz
jest
wprost
proporcjonalne
do
wiel-kości
produkcji
w
gospodarce, Y…
MB, MC
MB
1
0
M
D
MB
2
M
2
M
1
MC*
Popyt na pieniądz i jego zmiany
90
Zapotrzebowanie
na
pieniądz
jest
wprost
proporcjonalne
do
wielkości
produkcji
w
gospodarce, Y…
i odwrotnie proporcjonalne do
poziomu nominalnej stopy procentowej, i
n
.
MB, MC
0
M
D
MB
M
1
M
2
MC
1
MC
2
Popyt na pieniądz i jego zmiany
91
Zatem,
W
POWYŻSZYM
UKŁADZIE
WSPÓŁRZĘDNYCH
zmiany
nominalnej
stopy
procentowej, i
n
, powodują przesunięcia wzdłuż linii
popytu na pieniądz, M
D
…
i
n
0
M
D
M
D
M
1
M
2
B
A
1
n
i
2
n
i
92
A zatem, w powyższym układzie współrzędnych
zmiany nominalnej stopy procentowej, i
n
, powodują
przesunięcia wzdłuż linii popytu na pieniądz, M
D
,
a
– na przykład - zmiany wielkości produkcji, Y,
przesunięcia całej tej linii.
0
M
D
M
1
M
2
i
n
A
B
D
2
M
D
1
M
*
n
i
93
W gospodarce powstaje taka cena środka
płatniczego, M
1
, czyli sto-pa procentowa, i
n
, której
poziom zapewnia zrównanie się zapo-trzebowania
na M
1
z zaoferowana ilością M
1
. Dzieje się to na
RYNKU PIENIĄDZA
.
i
n
0
M
M
D
M
*
E
*
n
i
M
S
RÓWNOWAGA
NA
RYNKU
PIENIĄDZA
I
POWSTAWANIE STOPY PROCENTOWEJ
94
Np., po zmniejszeniu się popytu na pieniądz z M
D1
do M
D2
przy stopie procentowej zapotrzebowanie
na pieniądz jest mniejsze od zaoferowanej na rynku
ilości pieniądza (M
2
<M*).
2
n
i
i
n
0
M
M
D1
M
*
E
*
n
i
M
S
2
n
i
M
2
M
D2
I.
95
M
1
jest za dużo i ludzie zamieniają nadwyżki M
1
na
papiery war-tościowe, więc np. cena obligacji
wzrasta. Dla każdego poziomu dochodu osiąganego
przez posiadacza tych papierów stopa zwrotu od
przeznaczonego na ich zakup kapitału maleje.
i
n
0
M
M
D1
M
*
E
*
n
i
M
S
2
n
i
M
2
M
D2
I.
96
M
1
jest za dużo i ludzie zamieniają nadwyżki M
1
na
papiery war-tościowe, więc np. cena obligacji
wzrasta. Dla każdego poziomu dochodu osiąganego
przez posiadacza tych papierów stopa zwrotu od
przeznaczonego na ich zakup kapitału maleje.
Banki
odnotowują
wzrost
wkładów
oszczędnościowych i mogą sobie pozwolić na
zmniejszenie ich oprocentowania.
i
n
0
M
M
D1
M
*
E
*
n
i
M
S
2
n
i
M
2
M
D2
I.
97
M
1
jest za dużo i ludzie zamieniają nadwyżki M
1
na
papiery war-tościowe, więc np. cena obligacji
wzrasta. Dla każdego poziomu dochodu osiąganego
przez posiadacza tych papierów, stopa zwrotu od
przeznaczonego na ich zakup kapitału maleje.
Banki
odnotowują
wzrost
wkładów
oszczędnościowych i mogą sobie pozwolić na
zmniejszenie ich oprocentowania.
i
n
0
M
M
D1
M
*
E
*
n
i
M
S
2
n
i
M
2
M
D2
M
D
↓→i
↓
I.
98
i
n
0
M
M
D2
M
*
E
*
n
i
M
S
1
n
i
M
1
M
D1
Po zwiększeniu się popytu na pieniądz z M
D1
do M
D2
przy stopie procentowej
chętni chcą trzymać
więcej środka płatniczego, niż pozwala na to
zaoferowana
w
gospodarce
ilość
środka
płatniczego (M
1
>M*).
1
n
i
II
.
99
i
n
0
M
M
D2
M
*
E
*
n
i
M
S
1
n
i
M
1
M
D1
Spada wtedy cena papierów wartościowych i - dla
każdego po-ziomu dochodu osiąganego przez
posiadacza tych papierów - rośnie stopa zwrotu z
inwestycji w ich kupno.
1
n
i
II
.
100
i
n
0
M
M
D2
M
*
E
*
n
i
M
S
1
n
i
M
1
M
D1
Spada wtedy cena papierów wartościowych i - dla
każdego po-ziomu dochodu osiąganego przez
posiadacza tych papierów - rośnie stopa zwrotu z
inwestycji w ich kupno.
Również
banki
podwyższają
oprocentowanie.
1
n
i
II
.
101
i
n
0
M
M
D2
M
*
E
*
n
i
M
S
1
n
i
M
1
M
D1
Spada wtedy cena papierów wartościowych i - dla
każdego po-ziomu dochodu osiąganego przez
posiadacza tych papierów - rośnie stopa zwrotu z
inwestycji w ich kupno.
Również
banki
podwyższają
oprocentowanie.
1
n
i
M
D
↑→i↑
II
.
102
Bank centralny zmniejsza ilość pieniądza z M
1
do
M
2
(np. sprze-daje papiery wartościowe). Przy
dotychczasowym poziomie stopy procentowej, i
n
1
,
ludzie chcą trzymać M
1
środka płatniczego. Jed-
nak niektórzy mają go za mało (bo kupili zań
papiery
banku!),
więc
na
M
1
zamieniają
oszczędności i papiery wartościowe.
0
i
n
M
D
M
M
2
M
1
M
1
S
M
S
2
i
n
1
E
2
E
1
i
n
*
III.
103
Bank centralny zmniejsza ilość pieniądza z M
1
do
M
2
(np. sprze-daje papiery wartościowe). Przy
dotychczasowym poziomie stopy procentowej, i
n
1
,
ludzie chcą trzymać M
1
środka płatniczego. Jed-
nak niektórzy mają go za mało (bo kupili zań
papiery
banku!),
więc
na
M
1
zamieniają
oszczędności i papiery wartościowe.
Tanieją obligacje (i akcje), czyli - dla
każdego poziomu dochodu osiąganego przez
posiadacza tych papierów - rośnie stopa zwrotu z
pieniędzy zainwestowanych w ich kupno (stopa
procen-towa).
0
i
n
M
D
M
M
2
M
1
M
1
S
M
S
2
i
n
1
E
2
E
1
i
n
*
III.
104
Bank centralny zmniejsza ilość pieniądza z M
1
do
M
2
(np. sprze-daje papiery wartościowe). Przy
dotychczasowym poziomie stopy procentowej, i
n
1
,
ludzie chcą trzymać M
1
środka płatniczego. Jed-
nak niektórzy mają go za mało (bo kupili zań
papiery
banku!),
więc
na
M
1
zamieniają
oszczędności i papiery wartościowe.
Tanieją obligacje (i akcje), czyli - dla
każdego poziomu dochodu osiąganego przez
posiadacza tych papierów - rośnie stopa zwrotu z
pieniędzy zainwestowanych w ich kupno (stopa
procen-towa).
Także banki podnoszą oprocentowanie,
usiłując
zapobiec
wycofywaniu
wkładów
oszczędnościowych.
0
i
n
M
D
M
M
2
M
1
M
1
S
M
S
2
i
n
1
E
2
E
1
i
n
*
III.
105
Bank centralny zmniejsza ilość pieniądza z M
1
do
M
2
(np. sprze-daje papiery wartościowe). Przy
dotychczasowym poziomie stopy procentowej, i
n
1
,
ludzie chcą trzymać M
1
środka płatniczego. Jed-
nak niektórzy mają go za mało (bo kupili zań
papiery
banku!),
więc
na
M
1
zamieniają
oszczędności i papiery wartościowe.
Tanieją obligacje (i akcje), czyli - dla
każdego poziomu dochodu osiąganego przez
posiadacza tych papierów - rośnie stopa zwrotu z
pieniędzy zainwestowanych w ich kupno (stopa
procen-towa).
Także banki podnoszą oprocentowanie,
usiłując
zapobiec
wycofywaniu
wkładów
oszczędnościowych.
M
S
↓→i
↑
0
i
n
M
D
M
M
2
M
1
M
1
S
M
S
2
i
n
1
E
2
E
1
i
n
*
III.
106
Bank centralny zwiększa podaż M
1
(np. skupuje
bony skarbowe). Przy i
n
1
ludzie chcą trzymać M
1
pieniądza. Okazuje się jednak, że niektórzy mają
M
1
za dużo (bo sprzedali bankowi papiery
wartościowe!), więc zamieniają M
1
na papiery
wartościowe i wkła-dy oszczędnościowe.
0
M
D
M
M
1
M
2
M
1
S
M
S
2
i
n
1
i
n
*
E
1
E
2
i
n
IV.
107
Na rynku kapitałowym drożeją obligacje (i akcje),
czyli - dla każdego poziomu dochodu osiąganego
przez posiadacza tych papierów – spada stopa
zwrotu z pieniędzy zainwestowanych w ich kupno
(stopa procentowa).
W
obliczu
napływu
wkładów
oszczędnościowych
także
banki
obniżają
oprocentowanie.
0
M
D
M
M
1
M
2
M
1
S
M
S
2
i
n
1
i
n
*
E
1
E
2
i
n
IV.
108
Na rynku kapitałowym drożeją obligacje (i akcje),
czyli - dla każdego poziomu dochodu osiąganego
przez posiadacza tych papierów – spada stopa
zwrotu z pieniędzy zainwestowanych w ich kupno
(stopa procentowa).
W
obliczu
napływu
wkładów
oszczędnościowych
także
banki
obniżają
oprocentowanie.
M
S
↑→i↓
0
M
D
M
M
1
M
2
M
1
S
M
S
2
i
n
1
i
n
*
E
1
E
2
i
n
IV.
109
Ta
TEORIA
STOPY
PROCENTOWEJ,
KTÓRA
ZALEŻY OD PREFERENCJI PŁYNNOŚCI
(ang.
liquidity preference theory of intrest) wyjaśnia
powstawanie BARDZO KRÓTKOTERMINO-WYCH
STÓP PROCENTOWYCH NA RYNKU MIĘDZYBAN-
KOWYM.
110
Ta
TEORIA
STOPY
PROCENTOWEJ,
KTÓRA
ZALEŻY OD PREFERENCJI PŁYNNOŚCI
(ang.
liquidity preference theory of intrest) wyjaśnia
powstawanie BARDZO KRÓTKOTERMINO-WYCH
STÓP PROCENTOWYCH NA RYNKU MIĘDZYBAN-
KOWYM.
Od nich zależą z kolei ŚREDNIOTERMINOWE I
DŁUGOTER-MINOWE STOPY PROCENTOWE.