Pedagogika
Pedagogika
Studia licencjackie
Studia licencjackie
Przedmiot: PEDAGOGIKA
Kierunek: Pielęgniarstwo,
Kierunek: Pielęgniarstwo,
I rok, studia licencjackie,
I rok, studia licencjackie,
stacjonarne, semestr zimowy.
stacjonarne, semestr zimowy.
Formuła nauczania
Formuła nauczania
Wykłady - 15 godz.
Wykłady - 15 godz.
Ćwiczenia - 30 godz.
Ćwiczenia - 30 godz.
Imię i nazwisko
Imię i nazwisko
wykładowcy
wykładowcy
dr nauk med. Hanna Trzcinska
dr nauk med. Hanna Trzcinska
Wymagania wstępne
Wymagania wstępne
Student powinien:
Student powinien:
systematycznie przygotowywać się
systematycznie przygotowywać się
do ćwiczeń
do ćwiczeń
wykazywać aktywność na ćwiczeniach
wykazywać aktywność na ćwiczeniach
każda nieobecność na ćwiczeniach
każda nieobecność na ćwiczeniach
powinna
powinna
być usprawiedliwiona
być usprawiedliwiona
opanować treści objęte programem
opanować treści objęte programem
nauczania celem uzyskania pozytywnej
nauczania celem uzyskania pozytywnej
oceny zaliczenia przedmiotu.
oceny zaliczenia przedmiotu.
Cele zajęć
Cele zajęć
Celem zajęć jest przygotowanie
Celem zajęć jest przygotowanie
studentów Pielęgniarstwa do
studentów Pielęgniarstwa do
pracy
pracy
wychowawczo – dydaktycznej
wychowawczo – dydaktycznej
z pacjentem i jego rodziną
z pacjentem i jego rodziną
Student zna i rozumie:
Student zna i rozumie:
Filozoficzne podstawy działalności wychowawczej.
Filozoficzne podstawy działalności wychowawczej.
Podstawową aparaturę pojęciową pedagogiki.
Podstawową aparaturę pojęciową pedagogiki.
Metodykę badań naukowych w pedagogice.
Metodykę badań naukowych w pedagogice.
Wykazuje się umiejętnością formułowania celów
Wykazuje się umiejętnością formułowania celów
wychowania z zastosowaniem odpowiednich metod
wychowania z zastosowaniem odpowiednich metod
wychowawczych.
wychowawczych.
Wykazuje się umiejętnością formułowania celów kształcenia
Wykazuje się umiejętnością formułowania celów kształcenia
z uwzględnieniem operacjonalizacji i taksonomii według
z uwzględnieniem operacjonalizacji i taksonomii według
dziedziny i kategorii.
dziedziny i kategorii.
Potrafi prawidłowo wykorzystać zasady i metody
Potrafi prawidłowo wykorzystać zasady i metody
nauczania- uczenia się.
nauczania- uczenia się.
Dostrzega potrzebę kształcenia ustawicznego.
Dostrzega potrzebę kształcenia ustawicznego.
Treści Przedmiotu
Treści Przedmiotu
W ramach przedmiotu
W ramach przedmiotu
pedagogika realizowane są treści
pedagogika realizowane są treści
z zakresu:
z zakresu:
pedagogiki ogólnej,
pedagogiki ogólnej,
teorii wychowania
teorii wychowania
oraz dydaktyki.
oraz dydaktyki.
Wykłady:
Wykłady:
Przedmiot, zakres, zadania pedagogiki.
Przedmiot, zakres, zadania pedagogiki.
Podstawowa aparatura pojęciowa pedagogiki.
Podstawowa aparatura pojęciowa pedagogiki.
Metody badawcze w pedagogice.
Metody badawcze w pedagogice.
Analiza podstawowych składników treści teorii wychowania
Analiza podstawowych składników treści teorii wychowania
/ proces, ideał, cele wychowania/.
/ proces, ideał, cele wychowania/.
Metody i środki wychowania.
Metody i środki wychowania.
Przedmiot i zadania dydaktyki, jako nauki o nauczaniu-
Przedmiot i zadania dydaktyki, jako nauki o nauczaniu-
uczeniu się /kształceniu/.
uczeniu się /kształceniu/.
Cele kształcenia ogólnego i zawodowego.
Cele kształcenia ogólnego i zawodowego.
Zasady nauczania.
Zasady nauczania.
Metody nauczania- uczenia się.
Metody nauczania- uczenia się.
Metoda problemowa Based- Learning.
Metoda problemowa Based- Learning.
Cele kształcenia- operacjonalizacja i taksonomia celów.
Cele kształcenia- operacjonalizacja i taksonomia celów.
Ćwiczenia:
Ćwiczenia:
Życie człowieka, jako proces ciągłego rozwoju uwarunkowany celowym
Życie człowieka, jako proces ciągłego rozwoju uwarunkowany celowym
wychowaniem, socjalizacją i samowychowaniem.
wychowaniem, socjalizacją i samowychowaniem.
Formułowanie celów wychowania w pracy edukacyjnej pielęgniarki.
Formułowanie celów wychowania w pracy edukacyjnej pielęgniarki.
Zastosowanie metod wychowania w pracy pielęgniarki.
Zastosowanie metod wychowania w pracy pielęgniarki.
Komunikacja w wychowaniu
Komunikacja w wychowaniu
Asertywność w wychowaniu
Asertywność w wychowaniu
Wychowawcy profesjonalni i nieprofesjonalni a błędy wychowawcze.
Wychowawcy profesjonalni i nieprofesjonalni a błędy wychowawcze.
Ontologiczne, aksjologiczne i antropologiczne podstawy działalności
Ontologiczne, aksjologiczne i antropologiczne podstawy działalności
wychowawczej.
wychowawczej.
Zasady nauczania i umiejętność ich zastosowania w pracy edukacyjnej.
Zasady nauczania i umiejętność ich zastosowania w pracy edukacyjnej.
Czynniki warunkujące wybór metod nauczania odpowiednich dla
Czynniki warunkujące wybór metod nauczania odpowiednich dla
realizacji celów kształcenia.
realizacji celów kształcenia.
Zastosowanie metody problemowej w nauczaniu.
Zastosowanie metody problemowej w nauczaniu.
Formułowanie celów kształcenia z uwzględnieniem operacjonalizacji
Formułowanie celów kształcenia z uwzględnieniem operacjonalizacji
i taksonomii według dziedziny i kategorii.
i taksonomii według dziedziny i kategorii.
Metody oceniania
Metody oceniania
Egzamin pisemny w formie testu.
Egzamin pisemny w formie testu.
Czas trwania - 30 min.
Czas trwania - 30 min.
Kryteria oceniania - 60% poprawnych odpowiedzi –
Kryteria oceniania - 60% poprawnych odpowiedzi –
3,0
3,0
70% poprawnych odpowiedzi - 3,5
70% poprawnych odpowiedzi - 3,5
80% poprawnych odpowiedzi – 4,0
80% poprawnych odpowiedzi – 4,0
90% poprawnych odpowiedzi - 4,5
90% poprawnych odpowiedzi - 4,5
100% poprawnych odpowiedzi – 5,0
100% poprawnych odpowiedzi – 5,0
Zaliczenie ćwiczeń
Zaliczenie ćwiczeń
Zaliczenie ćwiczeń na podstawie
Zaliczenie ćwiczeń na podstawie
zaprezentowania przygotowanego
zaprezentowania przygotowanego
na zadany temat referatu.
na zadany temat referatu.
Literatura obowiązkowa:
Literatura obowiązkowa:
Kunowski S.: Podstawy współczesnej pedagogiki.
Kunowski S.: Podstawy współczesnej pedagogiki.
Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa.
Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa.
Nowak M.: Podstawy pedagogiki otwartej.
Nowak M.: Podstawy pedagogiki otwartej.
Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.
Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.
Tchorzewski A. /red./: Wychowanie w kontekście teoretycznym.
Tchorzewski A. /red./: Wychowanie w kontekście teoretycznym.
Wyd. Uczeln. WSP, BYdgoszcz.
Wyd. Uczeln. WSP, BYdgoszcz.
Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej.
Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej.
Wyd. Akad. "Żak", Warszawa.
Wyd. Akad. "Żak", Warszawa.
Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki ogólnej.
Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki ogólnej.
Pol. Oficyna Wydaw. BGW, Warszawa.
Pol. Oficyna Wydaw. BGW, Warszawa.
Kruszewski K.: Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela.
Kruszewski K.: Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela.
Wyd. PWN, Warszawa.
Wyd. PWN, Warszawa.
Maciejewski M., Maciejewska J., Trzcinska H.:
Maciejewski M., Maciejewska J., Trzcinska H.:
Zastosowanie metody problemowej Based-Learning w wyższym szkolnictwie
Zastosowanie metody problemowej Based-Learning w wyższym szkolnictwie
medycznym.
medycznym.
Ann. Acad. Med.
Ann. Acad. Med.
Bydg. 2004, T.18 nr 2.
Bydg. 2004, T.18 nr 2.
Pedagogika
Pedagogika
/gr./-
/gr./-
paidagogos
paidagogos
–
–
/pais -chłopiec, ago-
/pais -chłopiec, ago-
prowadzę
prowadzę
/
/
W starożytnej Grecji niewolnika, który
W starożytnej Grecji niewolnika, który
odprowadzał dziecko swego pana do szkoły
odprowadzał dziecko swego pana do szkoły
nazywano paidagogos.
nazywano paidagogos.
Tym samym mianem określano również
Tym samym mianem określano również
niewolników greckich będących
niewolników greckich będących
wychowawcami
wychowawcami
i n-lami dzieci obywateli rzymskich.
i n-lami dzieci obywateli rzymskich.
Pedagogika
Pedagogika
- nauka o wychowaniu
- nauka o wychowaniu
człowieka.
człowieka.
Pierwotnie terminem pedagogika
Pierwotnie terminem pedagogika
obejmowano wszystkie czynności
obejmowano wszystkie czynności
związane
związane
z opieką, nauczaniem i wychowaniem
z opieką, nauczaniem i wychowaniem
dzieci.
dzieci.
Stopniowo pedagogami zaczęto
Stopniowo pedagogami zaczęto
nazywać osoby zajmujące się
nazywać osoby zajmujące się
problematyką wychowawczą zarówno w
problematyką wychowawczą zarówno w
sensie praktycznym, jak i teoretycznym.
sensie praktycznym, jak i teoretycznym.
Twórcą nowożytnej pedagogiki był
Twórcą nowożytnej pedagogiki był
Jan Amos Komeński
Jan Amos Komeński
, który
, który
pierwszy sformułował problemy
pierwszy sformułował problemy
badawcze dla pedagogiki,
badawcze dla pedagogiki,
przedstawiając je w dziele pt.
przedstawiając je w dziele pt.
"
"
Wielka Dydaktyka" /1657r./.
Wielka Dydaktyka" /1657r./.
Rozwój pedagogiki
Rozwój pedagogiki
, jako nauki był trudny.
, jako nauki był trudny.
Dopiero pod koniec XIX wieku
Dopiero pod koniec XIX wieku
ukształtował się zasób wiedzy
ukształtował się zasób wiedzy
pedagogicznej, dysponującej aparatem
pedagogicznej, dysponującej aparatem
naukowej analizy zagadnień wychowania.
naukowej analizy zagadnień wychowania.
Zaczęły tworzyć się nowe dziedziny
Zaczęły tworzyć się nowe dziedziny
pedagogiki / społeczna, lecznicza,
pedagogiki / społeczna, lecznicza,
przedszkolna/.
przedszkolna/.
Przedmiot pedagogiki
Przedmiot pedagogiki
Wg Kunowskiego
Wg Kunowskiego
Przedmiotem badań w
Przedmiotem badań w
nowoczesnym ujęciu
nowoczesnym ujęciu
są wszelkie zjawiska wychowawcze
są wszelkie zjawiska wychowawcze
zachodzące w ciągu całożyciowego
zachodzące w ciągu całożyciowego
rozwoju człowieka oraz różnorodne
rozwoju człowieka oraz różnorodne
czynności opracowane teoretycznie,
czynności opracowane teoretycznie,
tworzące wielokierunkową pomoc
tworzące wielokierunkową pomoc
wychowawczą dla doskonałego i
wychowawczą dla doskonałego i
pełnego, wszechstronnego rozwoju
pełnego, wszechstronnego rozwoju
ludzi.
ludzi.
Przedmiot pedagogiki
Przedmiot pedagogiki
Według Kunowskiego
Według Kunowskiego
Współczesna pedagogika
Współczesna pedagogika
jest wszechstronną nauką,
jest wszechstronną nauką,
o całej rzeczywistości wychowawczej,
o całej rzeczywistości wychowawczej,
której istotę stanowi całożyciowy rozwój
której istotę stanowi całożyciowy rozwój
człowieka oraz wszelkie tak dodatnie
człowieka oraz wszelkie tak dodatnie
jak i ujemne wpływy jednych ludzi na
jak i ujemne wpływy jednych ludzi na
drugich oraz wpływy środowiska
drugich oraz wpływy środowiska
Przedmiot pedagogiki
Przedmiot pedagogiki
Wg Godlewskiego
Wg Godlewskiego
Przedmiotem badań pedagogiki
Przedmiotem badań pedagogiki
są nie tylko wpływy
są nie tylko wpływy
wychowawcze organizowane
wychowawcze organizowane
świadomie i celowo lecz również
świadomie i celowo lecz również
te niezamierzone
te niezamierzone
i żywiołowe.
i żywiołowe.
Przedmiot pedagogiki
Przedmiot pedagogiki
Wg Godlewskiego
Wg Godlewskiego
Rzeczywistość wychowawcza
Rzeczywistość wychowawcza
ulegająca ciągłym zmianom
ulegająca ciągłym zmianom
(w osobowości człowieka
(w osobowości człowieka
ale i stosunkach społecznych).
ale i stosunkach społecznych).
Przedmiot pedagogiki
Przedmiot pedagogiki
Wg Godlewskiego
Wg Godlewskiego
Przedmiotem badań jest
Przedmiotem badań jest
człowiek
człowiek
w określonych warunkach
w określonych warunkach
społecznych, który nie tylko
społecznych, który nie tylko
ulega zmianom w toku badań
ulega zmianom w toku badań
ale i pod ich wpływem.
ale i pod ich wpływem.
Przedmiot pedagogiki
Przedmiot pedagogiki
Wg Godlewskiego
Wg Godlewskiego
Przedmiotem badań pedagogiki są
Przedmiotem badań pedagogiki są
układy otwarte w których nie można
układy otwarte w których nie można
dokładnie ustalić liczby czynników i
dokładnie ustalić liczby czynników i
wpływów wywołujących określony
wpływów wywołujących określony
skutek, określone następstwo
skutek, określone następstwo
wychowawcze. Człowiek jest bowiem w
wychowawcze. Człowiek jest bowiem w
ciągłym procesie rozwoju, podlega
ciągłym procesie rozwoju, podlega
rozmaitym i nieoczekiwanym wpływom,
rozmaitym i nieoczekiwanym wpływom,
bodźcom zarówno natury wewnętrznej
bodźcom zarówno natury wewnętrznej
jak i zewnętrznej.
jak i zewnętrznej.
Przedmiot pedagogiki
Przedmiot pedagogiki
Wg Wincentego Okonia
Wg Wincentego Okonia
Wychowanie obejmuje również
Wychowanie obejmuje również
samowychowanie i samokształcenie,
samowychowanie i samokształcenie,
a przy tym świadome i zamierzone
a przy tym świadome i zamierzone
oddziaływanie takich czynników jak
oddziaływanie takich czynników jak
wszelkie organizacje, zwłaszcza
wszelkie organizacje, zwłaszcza
młodzieżowe, środki masowej
młodzieżowe, środki masowej
komunikacji, zakłady pracy, kluby.
komunikacji, zakłady pracy, kluby.
Przedmiotem pedagogiki może
Przedmiotem pedagogiki może
być wychowanie ujmowane
być wychowanie ujmowane
jako:
jako:
zadanie
zadanie
kształtowania człowieka
kształtowania człowieka
określonej jakości (odpowiadałaby
określonej jakości (odpowiadałaby
temu zakresowi nazwa pedagogia)
temu zakresowi nazwa pedagogia)
fakt
fakt
historyczno-kulturowy, czyli
historyczno-kulturowy, czyli
myślenie o wychowaniu jako
myślenie o wychowaniu jako
fakcie (odpowiadałaby temu
fakcie (odpowiadałaby temu
zakresowi nazwa pedagogika
zakresowi nazwa pedagogika
Mamy do czynienia
Mamy do czynienia
z dwiema
z dwiema
pedagogikami:
pedagogikami:
pedagogika, której przedmiotem jest
pedagogika, której przedmiotem jest
wychowanie pojmowane, jako zadanie
wychowanie pojmowane, jako zadanie
formułowania człowieka określonej
formułowania człowieka określonej
jakości (tzn., który coś umie, coś wie).
jakości (tzn., który coś umie, coś wie).
Ta pedagogika jest metodyką.
Ta pedagogika jest metodyką.
Pedagogika, której przedmiotem jest
Pedagogika, której przedmiotem jest
myślenie o wychowaniu jako fakcie
myślenie o wychowaniu jako fakcie
(nie ma nagich faktów), który jest
(nie ma nagich faktów), który jest
wszechobecny, ma swoją
wszechobecny, ma swoją
dramaturgię, żywiołowość.
dramaturgię, żywiołowość.
Rozwój pedagogiki
Rozwój pedagogiki
ujawnia się również w
ujawnia się również w
zmianie jej przedmiotu
zmianie jej przedmiotu
badań
badań
skłania do przyjęcia tezy, iż jest to rozwój od
skłania do przyjęcia tezy, iż jest to rozwój od
pedagogii ku pedagogice,
pedagogii ku pedagogice,
czyli od postulatu tworzenia przez pedagogię
czyli od postulatu tworzenia przez pedagogię
projektów kształtowania człowieka określonej
projektów kształtowania człowieka określonej
jakości ku pedagogice opisującej i wyjaśniającej
jakości ku pedagogice opisującej i wyjaśniającej
oraz interpretującej wychowanie, jako fakt
oraz interpretującej wychowanie, jako fakt
historyczno-społeczny.
historyczno-społeczny.
Nie oznacza to jednak dyskwalifikacji pedagogii,
Nie oznacza to jednak dyskwalifikacji pedagogii,
oznacza tylko zróżnicowanie statusów pedagogii
oznacza tylko zróżnicowanie statusów pedagogii
i pedagogiki oraz krytykę stanowiska.
i pedagogiki oraz krytykę stanowiska.
Zakres pedagogiki
Zakres pedagogiki
Obejmuje problematykę wychowania
Obejmuje problematykę wychowania
dorastającego pokolenia, ale również
dorastającego pokolenia, ale również
wychowania i kształcenia ludzi dorosłych.
wychowania i kształcenia ludzi dorosłych.
Zagadnienie funkcjonowanie systemu szkolnego
Zagadnienie funkcjonowanie systemu szkolnego
i oświatowego z punktu widzenia rozwoju
i oświatowego z punktu widzenia rozwoju
społeczno-ekonomicznego społeczeństwa.
społeczno-ekonomicznego społeczeństwa.
Nie tylko więc opisuje ona fakty, ale je objaśnia
Nie tylko więc opisuje ona fakty, ale je objaśnia
i poszukuje odpowiedzi na pytania: jak i dlaczego
i poszukuje odpowiedzi na pytania: jak i dlaczego
przebiegają takie czy inne procesy wychowawcze
przebiegają takie czy inne procesy wychowawcze
oraz jak powinny być one organizowane.
oraz jak powinny być one organizowane.
WYCHOWANIE
WYCHOWANIE
Bywa różnie określane
Bywa różnie określane
w literaturze pedagogicznej.
w literaturze pedagogicznej.
Wychowanie
Wychowanie
Wg Bogdan
Wg Bogdan
Suchodolskiego
Suchodolskiego
kształtowanie ludzi tak, aby umieli
kształtowanie ludzi tak, aby umieli
oni żyć w warunkach współczesnej
oni żyć w warunkach współczesnej
cywilizacji, aby potrafili podołać
cywilizacji, aby potrafili podołać
zadaniom, które im stawia, aby
zadaniom, które im stawia, aby
korzystali z możliwości kulturalnego
korzystali z możliwości kulturalnego
rozwoju, którego im dostarcza, aby
rozwoju, którego im dostarcza, aby
wiedzieli ku czeku i jak dążyć, z
wiedzieli ku czeku i jak dążyć, z
jakich źródeł czerpać radość z życia.
jakich źródeł czerpać radość z życia.
Wychowanie
Wychowanie
W/g Suchodolskiego
W/g Suchodolskiego
wychowanie jest przygotowaniem
wychowanie jest przygotowaniem
człowieka do zadań, jakie powstają
człowieka do zadań, jakie powstają
w wyniku współczesnej cywilizacji.
w wyniku współczesnej cywilizacji.
Jest ono zarazem przysposobieniem
Jest ono zarazem przysposobieniem
jednostki do życia.
jednostki do życia.
Wychowanie
Wychowanie
W/g R. Wroczyńskiego
W/g R. Wroczyńskiego
- to rozwój osobowości,
- to rozwój osobowości,
to system działań zmierzających
to system działań zmierzających
do określonych rezultatów
do określonych rezultatów
wychowawczych.
wychowawczych.
Wychowanie
Wychowanie
W/g K. Sośnickiego
W/g K. Sośnickiego
wychowanie to ciąg skutków
wychowanie to ciąg skutków
w osobowości wychowanków.
w osobowości wychowanków.
Według
Według
Heliodora
Heliodora
Muszyńskiego
Muszyńskiego
wychowanie,
wychowanie,
to świadoma działalność jednych
to świadoma działalność jednych
osób zmierzająca do wywołania
osób zmierzająca do wywołania
poprzez interakcje społeczne
poprzez interakcje społeczne
trwałych zmian
trwałych zmian
w osobowości wychowanka
w osobowości wychowanka
Inne
Inne
definicje wychowania
definicje wychowania
ujmują to zjawisko, jako całokształt
ujmują to zjawisko, jako całokształt
procesów, za pomocą których
procesów, za pomocą których
jednostka ludzka rozwija swe
jednostka ludzka rozwija swe
zdolności, postawy, kształtuje
zdolności, postawy, kształtuje
formy zachowania o pozytywnej
formy zachowania o pozytywnej
wartości dla społeczeństwa, w
wartości dla społeczeństwa, w
którym żyje.
którym żyje.
Według
Według
Stefana Kunowskiego
Stefana Kunowskiego
wychowanie jest wspomaganiem
wychowanie jest wspomaganiem
indywidualnego rozwoju
indywidualnego rozwoju
wychowanka.
wychowanka.
Istota wychowania
Istota wychowania
humanistycznego
humanistycznego
Poszukiwanie i urzeczywistnianie
Poszukiwanie i urzeczywistnianie
wartości człowieczeństwa
wartości człowieczeństwa
w wychowanku od początku jego
w wychowanku od początku jego
życia aż po jego zwieńczenie jest
życia aż po jego zwieńczenie jest
istotą wychowania
istotą wychowania
humanistycznego.
humanistycznego.
Wychowanie jest
Wychowanie jest
szczególnym
szczególnym
przypadkiem socjalizacji.
przypadkiem socjalizacji.
N-le przekazujący wiedzę, czy rozwijający
N-le przekazujący wiedzę, czy rozwijający
konkretne umiejętności wg przygotowanych
konkretne umiejętności wg przygotowanych
konspektów i nie podejmujący wysiłku
konspektów i nie podejmujący wysiłku
zrozumienia istoty istnienia człowieka
zrozumienia istoty istnienia człowieka
w jego dążeniu ku przyszłości nie
w jego dążeniu ku przyszłości nie
wychowują, a jedynie stoją na straży
wychowują, a jedynie stoją na straży
interesów społeczności lokalnej w zakresie
interesów społeczności lokalnej w zakresie
kształtowania psychiki dziecka
kształtowania psychiki dziecka
wg panującego w środowisku kulturowego
wg panującego w środowisku kulturowego
wzoru osobowości.
wzoru osobowości.
Wpływy wychowawcze
Wpływy wychowawcze
Na
Na
socjalizację
socjalizację
przypadałoby
przypadałoby
przeciętnie
przeciętnie
ok. 80% wpływów wychowawczych,
ok. 80% wpływów wychowawczych,
na
na
samowychowanie
samowychowanie
człowieka 10%,
człowieka 10%,
a na
a na
wychowanie
wychowanie
, jako wysiłek
, jako wysiłek
intelektualny wychowawcy
intelektualny wychowawcy
pozostałe 10%.
pozostałe 10%.
Znaczenie wychowania
Znaczenie wychowania
Jako proces
Jako proces
,
,
wówczas mówimy o wychowaniu, jako czynności. To
wówczas mówimy o wychowaniu, jako czynności. To
proces długotrwały, podejmowany przez różne
proces długotrwały, podejmowany przez różne
podmioty oddziaływujące na daną jednostkę, znaczy
podmioty oddziaływujące na daną jednostkę, znaczy
udział w tym procesie ma także osoba
udział w tym procesie ma także osoba
wychowywana.
wychowywana.
Ona bowiem podejmuje sama wysiłki na rzecz
Ona bowiem podejmuje sama wysiłki na rzecz
budowania własnej osobowości przekształcając
budowania własnej osobowości przekształcając
normy i wartości na nowe jakości.
normy i wartości na nowe jakości.
Jako zjawisko społeczne,
Jako zjawisko społeczne,
kiedy pojawili się wychowawcy zawodowi – czyli
kiedy pojawili się wychowawcy zawodowi – czyli
nauczyciele, wychowanie stało się działalnością
nauczyciele, wychowanie stało się działalnością
społeczną
społeczną
Paradygmaty wychowania
Paradygmaty wychowania
Wychowanie, jako
Wychowanie, jako
intencjonalny proces
intencjonalny proces
kształtowania osobowości
kształtowania osobowości
Wychowawca to ten, który w
Wychowawca to ten, który w
imieniu społeczeństwa i dla dobra
imieniu społeczeństwa i dla dobra
jednostki stara się przekształcić
jednostki stara się przekształcić
osobowość człowieka, aby stała
osobowość człowieka, aby stała
się najbliższa wzorowi.
się najbliższa wzorowi.
Tak pojmowane wychowanie najlepiej
Tak pojmowane wychowanie najlepiej
wyraża teza:
wyraża teza:
„Wychowajmy lepszego
„Wychowajmy lepszego
człowieka, a stworzy on lepszy świat,
człowieka, a stworzy on lepszy świat,
lepsze społeczeństwo”.
lepsze społeczeństwo”.
Ustrój, który u nas panował przez 40 lat
Ustrój, który u nas panował przez 40 lat
opierał się na tej tezie. Okazało się, że
opierał się na tej tezie. Okazało się, że
nie udało się wychować takiego
nie udało się wychować takiego
człowieka, powstał dziwny twór zwany
człowieka, powstał dziwny twór zwany
przez prof. Tischnera „homosowieticus”.
przez prof. Tischnera „homosowieticus”.
Historia udowadnia, że człowiek
Historia udowadnia, że człowiek
wymyka się spod takiego kształtowania.
wymyka się spod takiego kształtowania.
Wychowanie, jako
Wychowanie, jako
wzmacnianie efektów
wzmacnianie efektów
procesu socjalizacji.
procesu socjalizacji.
Wychowanie – jest procesem
Wychowanie – jest procesem
adaptacyjno-przystosowawczym
adaptacyjno-przystosowawczym
do istniejącej rzeczywistości.
do istniejącej rzeczywistości.
Wychowawca – jest tym, który
Wychowawca – jest tym, który
w imieniu świata zastanego ma
w imieniu świata zastanego ma
przystosować młodego człowieka
przystosować młodego człowieka
do życia.
do życia.
Przez wychowanie przystosujemy
Przez wychowanie przystosujemy
człowieka do życia, do świata
człowieka do życia, do świata
jakim jest.
jakim jest.
Tak pojmowane wychowanie
Tak pojmowane wychowanie
wyraża teza: „
wyraża teza: „
Stwórzmy lepsze
Stwórzmy lepsze
społeczeństwo, a ono wychowa
społeczeństwo, a ono wychowa
lepszego człowieka”.
lepszego człowieka”.
Wychowanie rozumiane
Wychowanie rozumiane
jako proces wspomagania
jako proces wspomagania
indywidualnego rozwoju
indywidualnego rozwoju
jednostki.
jednostki.
Ta strategia różni się od dwóch
Ta strategia różni się od dwóch
poprzednich.
poprzednich.
Odpuszczamy sobie myśl
Odpuszczamy sobie myśl
o społeczeństwie.
o społeczeństwie.
Myślimy tylko o jednostce
Myślimy tylko o jednostce
Wychowanie – może być okazją
Wychowanie – może być okazją
do indywidualnego rozwoju
do indywidualnego rozwoju
jednostki i racjonalnych wyborów
jednostki i racjonalnych wyborów
z tych ofert, które zastany świat
z tych ofert, które zastany świat
stwarza.
stwarza.
Wychowawca – jego rolą jest
Wychowawca – jego rolą jest
sprawić, aby człowiek dużo
sprawić, aby człowiek dużo
wiedział o sobie
wiedział o sobie
i świecie, gdyż można mniemać,
i świecie, gdyż można mniemać,
że jego wybory będą bardziej
że jego wybory będą bardziej
racjonalne
racjonalne
Wszystkie te strategie zmieniają
Wszystkie te strategie zmieniają
się jak zmienia się rzeczywistość
się jak zmienia się rzeczywistość
historyczna.
historyczna.
Należy stosować wszystkie trzy
Należy stosować wszystkie trzy
strategie, bo się wzajemnie
strategie, bo się wzajemnie
uzupełniają
uzupełniają
Samorealizacja
Samorealizacja
i samowychowanie
i samowychowanie
Kategorie samorealizacji
Kategorie samorealizacji
i samowychowania pojawiły się
i samowychowania pojawiły się
w teorii wychowania stosunkowo
w teorii wychowania stosunkowo
niedawno.
niedawno.
Związane są z humanistyczna wizją
Związane są z humanistyczna wizją
człowieka i jego wychowania.
człowieka i jego wychowania.
Samorealizacją zajmują się przedstawiciele
Samorealizacją zajmują się przedstawiciele
wielu dyscyplin naukowych.
wielu dyscyplin naukowych.
Jednym z czołowych przedstawicieli jest
Jednym z czołowych przedstawicieli jest
Abraham Maslow (psycholog). Dokonał on
Abraham Maslow (psycholog). Dokonał on
syntezy różnych kierunków teoretycznych
syntezy różnych kierunków teoretycznych
filozofii, socjologii, psychologii, którego
filozofii, socjologii, psychologii, którego
przedmiotem była samorealizacja – ujęcie
przedmiotem była samorealizacja – ujęcie
holistyczne.
holistyczne.
W naukach społecznych
W naukach społecznych
samorealizację rozumie się, jako
samorealizację rozumie się, jako
pewną właściwość człowieka,
pewną właściwość człowieka,
dzięki której osiąga on poczucie
dzięki której osiąga on poczucie
szczęścia, spełnienia swoich
szczęścia, spełnienia swoich
marzeń, zdolności, odczuwa
marzeń, zdolności, odczuwa
radość egzystencji w świecie.
radość egzystencji w świecie.
Proces ten przybiera różne formy:
Proces ten przybiera różne formy:
mogą to być działalność
mogą to być działalność
artystyczna, zabawa, nauka,
artystyczna, zabawa, nauka,
praca, wypoczynek.
praca, wypoczynek.
Psychologowie - traktują
Psychologowie - traktują
samorealizację, jako potrzebę.
samorealizację, jako potrzebę.
Filozofowie – jako wartość.
Filozofowie – jako wartość.
Zachodzi znaczna zbieżność
Zachodzi znaczna zbieżność
między
między
samorealizacją
samorealizacją
, jako
, jako
procesem urzeczywistniania
procesem urzeczywistniania
potencjalnych zdolności i
potencjalnych zdolności i
samowychowaniem
samowychowaniem
, jako takim
, jako takim
kierowaniem własnym rozwojem
kierowaniem własnym rozwojem
aby owe zdolności optymalnie
aby owe zdolności optymalnie
wykorzystać w życiu.
wykorzystać w życiu.
Wspólnym elementem jest
Wspólnym elementem jest
przedrostek „samo”, co oznacza,
przedrostek „samo”, co oznacza,
że podmiot, jako byt
że podmiot, jako byt
autonomiczny sam decyduje o
autonomiczny sam decyduje o
własnym rozwoju.
własnym rozwoju.
Samowychowanie musi być
Samowychowanie musi być
związane
związane
z pozytywnym systemem
z pozytywnym systemem
wartości.
wartości.
Występuje także proces
Występuje także proces
samowychowania i samorealizacji,
samowychowania i samorealizacji,
ale ukierunkowanych na realizację
ale ukierunkowanych na realizację
wartości zła.
wartości zła.
Wówczas mówimy
Wówczas mówimy
o pseudowychowaniu i
o pseudowychowaniu i
pseudorealizacji.
pseudorealizacji.
Socjalizacja
Socjalizacja
Jest to proces wychowania
Jest to proces wychowania
rozumiany, jako proces
rozumiany, jako proces
dojrzewania
dojrzewania
i wrastania w grupę społeczną.
i wrastania w grupę społeczną.
Najpierw wrastamy w rodzinę,
Najpierw wrastamy w rodzinę,
grupę rówieśniczą, instytucję
grupę rówieśniczą, instytucję
państwową, naród, kulturę,
państwową, naród, kulturę,
ludzkość.
ludzkość.
Socjalizacja
Socjalizacja
Trwa przez całe ludzkie życie.
Trwa przez całe ludzkie życie.
Jest wpływem społecznym
Jest wpływem społecznym
na jednostkę, który prowadzi
na jednostkę, który prowadzi
do uzyskania kompetencji do
do uzyskania kompetencji do
pełnego uczestnictwa w życiu
pełnego uczestnictwa w życiu
społecznym.
społecznym.
Kompetencje –
Kompetencje –
zdolność rozumienia bądź
zdolność rozumienia bądź
odczuwania pewnych zjawisk
odczuwania pewnych zjawisk
społecznych
społecznych
i kulturowych.
i kulturowych.
W wyniku socjalizacji
W wyniku socjalizacji
człowiek uzyskuje
człowiek uzyskuje
kompetencje:
kompetencje:
techniczne
techniczne
(umie coś zrobić, osiągnąć jakieś cele np.
(umie coś zrobić, osiągnąć jakieś cele np.
zachowanie dziecka przy stole, umiejętność
zachowanie dziecka przy stole, umiejętność
nakrywania do stołu, umiejętność posługiwania
nakrywania do stołu, umiejętność posługiwania
się sztućcami, odnoszenie się do rodziny, gości,
się sztućcami, odnoszenie się do rodziny, gości,
prowadzenie samochodu, zachowanie się
prowadzenie samochodu, zachowanie się
w miejscach publicznych, wyrażanie stosunku
w miejscach publicznych, wyrażanie stosunku
do symboli narodowych, kultury, przyrody)
do symboli narodowych, kultury, przyrody)
komunikacyjne
komunikacyjne
przejawiają się w interakcji człowieka z drugim
przejawiają się w interakcji człowieka z drugim
człowiekiem.
człowiekiem.
Socjalizacja -
Socjalizacja -
uspołecznienie
uspołecznienie
(wg Kowalskiego)
(wg Kowalskiego)
W polskiej tradycji kulturowej mianem
W polskiej tradycji kulturowej mianem
uspołecznionego określa się tego, kto w swoich
uspołecznionego określa się tego, kto w swoich
działaniach kieruje się nie tylko własnym
działaniach kieruje się nie tylko własnym
interesem, ale także potrzebami innych osób.
interesem, ale także potrzebami innych osób.
Uspołecznioną jest osoba wyrastająca poza
Uspołecznioną jest osoba wyrastająca poza
swój egocentryzm, osoba nie narzucająca się
swój egocentryzm, osoba nie narzucająca się
otoczeniu, pozbawiona odruchu dzielenia się
otoczeniu, pozbawiona odruchu dzielenia się
wszystkimi swoimi przemyśleniami, obawami,
wszystkimi swoimi przemyśleniami, obawami,
czy też lękami ze środowiskiem, osoba, która
czy też lękami ze środowiskiem, osoba, która
nie tyle żąda pomocy
nie tyle żąda pomocy
i uznania od innych, ile taka, która taką pomoc
i uznania od innych, ile taka, która taką pomoc
udziela i obdziela innych pozytywnymi cechami.
udziela i obdziela innych pozytywnymi cechami.
Mechanizmy socjalizacyjne
Mechanizmy socjalizacyjne
(wg Kowalskiego),
(wg Kowalskiego),
czyli czynniki społeczne i psychiczne
czyli czynniki społeczne i psychiczne
przyczyniające się do nabywania i utrwalania
przyczyniające się do nabywania i utrwalania
określonych zachowań społecznych jednostki
określonych zachowań społecznych jednostki
Role społeczne
Role społeczne
(będące głównym atrybutem osobowości).
(będące głównym atrybutem osobowości).
Odruchy warunkowe
Odruchy warunkowe
(powstaje na bazie popędu i skojarzonego z
(powstaje na bazie popędu i skojarzonego z
nim bodźca np. głodne dziecko – matka z
nim bodźca np. głodne dziecko – matka z
butelką mleka).
butelką mleka).
Kanalizacja
Kanalizacja
(społeczeństwo determinuje sposoby
(społeczeństwo determinuje sposoby
zaspokajania potrzeb przez jednostkę –
zaspokajania potrzeb przez jednostkę –
kształtuje upodobania, gusty
kształtuje upodobania, gusty
Motywy
Motywy
(związane są z rozwojem zainteresowań jednostki,
(związane są z rozwojem zainteresowań jednostki,
jej pragnieniami, potrzebami, czyli kulturowo
jej pragnieniami, potrzebami, czyli kulturowo
zdeterminowanymi siłami dynamizującymi jednostkę
zdeterminowanymi siłami dynamizującymi jednostkę
do określonego zachowania się np. dążeniem do
do określonego zachowania się np. dążeniem do
przywództwa w grupie).
przywództwa w grupie).
Aspiracje społeczne
Aspiracje społeczne
(nadbudowane są nad motywami, również angażują
(nadbudowane są nad motywami, również angażują
człowieka w realizację określonych celów. Są na ogół
człowieka w realizację określonych celów. Są na ogół
odległe. Określają spodziewany wynik podjętego
odległe. Określają spodziewany wynik podjętego
działania;
działania;
aspiracje wyrównane, zawyżone, zaniżone).
aspiracje wyrównane, zawyżone, zaniżone).
Identyfikacja (akomodacja)
Identyfikacja (akomodacja)
(stosunek jednostki wobec grupy;
(stosunek jednostki wobec grupy;
utożsamianie się własnych interesów
utożsamianie się własnych interesów
człowieka z interesami i wartościami
człowieka z interesami i wartościami
grupy – podporządkowanie się grupie).
grupy – podporządkowanie się grupie).
Internalizacja (aproksymacja)
Internalizacja (aproksymacja)
(reakcja na reprezentowane przez
(reakcja na reprezentowane przez
grupę wartości).
grupę wartości).
Socjalizacja nie ogranicza się do prostego
Socjalizacja nie ogranicza się do prostego
oddziaływania grupy na jednostkę.
oddziaływania grupy na jednostkę.
Mamy tu raczej do czynienia
Mamy tu raczej do czynienia
z przystosowaniem (akomodacją)
z przystosowaniem (akomodacją)
jednostek do zastanych warunków i
jednostek do zastanych warunków i
wymagań grup społecznych oraz z
wymagań grup społecznych oraz z
przybliżaniem (aproksymacją) form
przybliżaniem (aproksymacją) form
zachowań i zadań wynikających z treści
zachowań i zadań wynikających z treści
uznawanych w danej grupie wartości i
uznawanych w danej grupie wartości i
celów.
celów.
Zarówno akomodacja jak
Zarówno akomodacja jak
i aproksymacja są czynnikami,
i aproksymacja są czynnikami,
które umożliwiają rozwój
które umożliwiają rozwój
jednostek
jednostek
w kierunku społecznie
w kierunku społecznie
pożądanym.
pożądanym.