Pedagogika

Imię i nazwisko

wykładowcy

dr nauk med. Hanna Trzcinska

Wymagania wstępne

Student powinien:



systematycznie przygotowywać się

do ćwiczeń



wykazywać aktywność na ćwiczeniach



każda nieobecność na ćwiczeniach

powinna

być usprawiedliwiona



opanować treści objęte programem

nauczania celem uzyskania pozytywnej

oceny zaliczenia przedmiotu.

Cele zajęć

Celem zajęć jest przygotowanie

studentów Pielęgniarstwa do

pracy

wychowawczo – dydaktycznej

z pacjentem i jego rodziną

Student zna i rozumie:



Filozoficzne podstawy działalności wychowawczej.



Podstawową aparaturę pojęciową pedagogiki.



Metodykę badań naukowych w pedagogice.



Wykazuje się umiejętnością formułowania celów

wychowania z zastosowaniem odpowiednich metod

wychowawczych.



Wykazuje się umiejętnością formułowania celów kształcenia

z uwzględnieniem operacjonalizacji i taksonomii według

dziedziny i kategorii.



Potrafi prawidłowo wykorzystać zasady i metody

nauczania- uczenia się.



Dostrzega potrzebę kształcenia ustawicznego.

Treści Przedmiotu

W ramach przedmiotu

pedagogika realizowane są treści

z zakresu:



pedagogiki ogólnej,



teorii wychowania



oraz dydaktyki.

Wykłady:



Przedmiot, zakres, zadania pedagogiki.



Podstawowa aparatura pojęciowa pedagogiki.



Metody badawcze w pedagogice.



Analiza podstawowych składników treści teorii wychowania

/ proces, ideał, cele wychowania/.



Metody i środki wychowania.



Przedmiot i zadania dydaktyki, jako nauki o nauczaniu-

uczeniu się /kształceniu/.



Cele kształcenia ogólnego i zawodowego.



Zasady nauczania.



Metody nauczania- uczenia się.



Metoda problemowa Based- Learning.



Cele kształcenia- operacjonalizacja i taksonomia celów.

Ćwiczenia:



Życie człowieka, jako proces ciągłego rozwoju uwarunkowany celowym

wychowaniem, socjalizacją i samowychowaniem.



Formułowanie celów wychowania w pracy edukacyjnej pielęgniarki.



Zastosowanie metod wychowania w pracy pielęgniarki.



Komunikacja w wychowaniu



Asertywność w wychowaniu



Wychowawcy profesjonalni i nieprofesjonalni a błędy wychowawcze.



Ontologiczne, aksjologiczne i antropologiczne podstawy działalności

wychowawczej.



Zasady nauczania i umiejętność ich zastosowania w pracy edukacyjnej.



Czynniki warunkujące wybór metod nauczania odpowiednich dla

realizacji celów kształcenia.



Zastosowanie metody problemowej w nauczaniu.



Formułowanie celów kształcenia z uwzględnieniem operacjonalizacji

i taksonomii według dziedziny i kategorii.

Metody oceniania



Egzamin pisemny w formie testu.



Czas trwania - 30 min.



Kryteria oceniania - 60% poprawnych odpowiedzi –

3,0

70% poprawnych odpowiedzi - 3,5

80% poprawnych odpowiedzi – 4,0

90% poprawnych odpowiedzi - 4,5

100% poprawnych odpowiedzi – 5,0

Zaliczenie ćwiczeń

Zaliczenie ćwiczeń na podstawie

zaprezentowania przygotowanego

na zadany temat referatu.

Literatura obowiązkowa:



Kunowski S.: Podstawy współczesnej pedagogiki.

Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa.



Nowak M.: Podstawy pedagogiki otwartej.

Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.



Tchorzewski A. /red./: Wychowanie w kontekście teoretycznym.

Wyd. Uczeln. WSP, BYdgoszcz.



Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej.

Wyd. Akad. "Żak", Warszawa.



Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki ogólnej.

Pol. Oficyna Wydaw. BGW, Warszawa.



Kruszewski K.: Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela.

Wyd. PWN, Warszawa.



Maciejewski M., Maciejewska J., Trzcinska H.:

Zastosowanie metody problemowej Based-Learning w wyższym szkolnictwie

medycznym.

Ann. Acad. Med.

Bydg. 2004, T.18 nr 2.

Pedagogika

/gr./-

paidagogos

–

/pais -chłopiec, ago-

prowadzę



W starożytnej Grecji niewolnika, który

odprowadzał dziecko swego pana do szkoły

nazywano paidagogos.



Tym samym mianem określano również

niewolników greckich będących

wychowawcami

i n-lami dzieci obywateli rzymskich.

Pedagogika

- nauka o wychowaniu

człowieka.



Pierwotnie terminem pedagogika

obejmowano wszystkie czynności

związane

z opieką, nauczaniem i wychowaniem

dzieci.



Stopniowo pedagogami zaczęto

nazywać osoby zajmujące się

problematyką wychowawczą zarówno w

sensie praktycznym, jak i teoretycznym.

Twórcą nowożytnej pedagogiki był

Jan Amos Komeński

, który

pierwszy sformułował problemy

badawcze dla pedagogiki,

przedstawiając je w dziele pt.

Wielka Dydaktyka" /1657r./.

Rozwój pedagogiki

, jako nauki był trudny.

Dopiero pod koniec XIX wieku

ukształtował się zasób wiedzy

pedagogicznej, dysponującej aparatem

naukowej analizy zagadnień wychowania.

Zaczęły tworzyć się nowe dziedziny

pedagogiki / społeczna, lecznicza,

przedszkolna/.

Przedmiot pedagogiki

Wg Kunowskiego

Przedmiotem badań w

nowoczesnym ujęciu

są wszelkie zjawiska wychowawcze

zachodzące w ciągu całożyciowego

rozwoju człowieka oraz różnorodne

czynności opracowane teoretycznie,

tworzące wielokierunkową pomoc

wychowawczą dla doskonałego i

pełnego, wszechstronnego rozwoju

ludzi.

Przedmiot pedagogiki

Według Kunowskiego

Współczesna pedagogika

jest wszechstronną nauką,

o całej rzeczywistości wychowawczej,

której istotę stanowi całożyciowy rozwój

człowieka oraz wszelkie tak dodatnie

jak i ujemne wpływy jednych ludzi na

drugich oraz wpływy środowiska

Przedmiot pedagogiki

Wg Godlewskiego

Przedmiotem badań pedagogiki

są nie tylko wpływy

wychowawcze organizowane

świadomie i celowo lecz również

te niezamierzone

i żywiołowe.

Przedmiot pedagogiki

Wg Godlewskiego

Rzeczywistość wychowawcza

ulegająca ciągłym zmianom

(w osobowości człowieka

ale i stosunkach społecznych).

Przedmiot pedagogiki

Wg Godlewskiego

Przedmiotem badań jest

człowiek

w określonych warunkach

społecznych, który nie tylko

ulega zmianom w toku badań

ale i pod ich wpływem.

Przedmiot pedagogiki

Wg Godlewskiego

Przedmiotem badań pedagogiki są

układy otwarte w których nie można

dokładnie ustalić liczby czynników i

wpływów wywołujących określony

skutek, określone następstwo

wychowawcze. Człowiek jest bowiem w

ciągłym procesie rozwoju, podlega

rozmaitym i nieoczekiwanym wpływom,

bodźcom zarówno natury wewnętrznej

jak i zewnętrznej.

Przedmiot pedagogiki

Wg Wincentego Okonia

Wychowanie obejmuje również

samowychowanie i samokształcenie,

a przy tym świadome i zamierzone

oddziaływanie takich czynników jak

wszelkie organizacje, zwłaszcza

młodzieżowe, środki masowej

komunikacji, zakłady pracy, kluby.

Przedmiotem pedagogiki może

być wychowanie ujmowane

jako:



zadanie

kształtowania człowieka

określonej jakości (odpowiadałaby

temu zakresowi nazwa pedagogia)



fakt

historyczno-kulturowy, czyli

myślenie o wychowaniu jako

fakcie (odpowiadałaby temu

zakresowi nazwa pedagogika

Mamy do czynienia

z dwiema

pedagogikami:



pedagogika, której przedmiotem jest

wychowanie pojmowane, jako zadanie

formułowania człowieka określonej

jakości (tzn., który coś umie, coś wie).

Ta pedagogika jest metodyką.



Pedagogika, której przedmiotem jest

myślenie o wychowaniu jako fakcie

(nie ma nagich faktów), który jest

wszechobecny, ma swoją

dramaturgię, żywiołowość.

Rozwój pedagogiki

ujawnia się również w

zmianie jej przedmiotu

badań

skłania do przyjęcia tezy, iż jest to rozwój od

pedagogii ku pedagogice,

czyli od postulatu tworzenia przez pedagogię

projektów kształtowania człowieka określonej

jakości ku pedagogice opisującej i wyjaśniającej

oraz interpretującej wychowanie, jako fakt

historyczno-społeczny.

Nie oznacza to jednak dyskwalifikacji pedagogii,

oznacza tylko zróżnicowanie statusów pedagogii

i pedagogiki oraz krytykę stanowiska.

Zakres pedagogiki



Obejmuje problematykę wychowania

dorastającego pokolenia, ale również

wychowania i kształcenia ludzi dorosłych.



Zagadnienie funkcjonowanie systemu szkolnego

i oświatowego z punktu widzenia rozwoju

społeczno-ekonomicznego społeczeństwa.

Nie tylko więc opisuje ona fakty, ale je objaśnia

i poszukuje odpowiedzi na pytania: jak i dlaczego

przebiegają takie czy inne procesy wychowawcze

oraz jak powinny być one organizowane.

WYCHOWANIE

Bywa różnie określane

w literaturze pedagogicznej.

Wychowanie

Wg Bogdan

Suchodolskiego

kształtowanie ludzi tak, aby umieli

oni żyć w warunkach współczesnej

cywilizacji, aby potrafili podołać

zadaniom, które im stawia, aby

korzystali z możliwości kulturalnego

rozwoju, którego im dostarcza, aby

wiedzieli ku czeku i jak dążyć, z

jakich źródeł czerpać radość z życia.

Wychowanie

W/g Suchodolskiego

wychowanie jest przygotowaniem

człowieka do zadań, jakie powstają

w wyniku współczesnej cywilizacji.

Jest ono zarazem przysposobieniem

jednostki do życia.

Wychowanie

W/g R. Wroczyńskiego

- to rozwój osobowości,

to system działań zmierzających

do określonych rezultatów

wychowawczych.

Wychowanie

W/g K. Sośnickiego

wychowanie to ciąg skutków

w osobowości wychowanków.

Według

Heliodora

Muszyńskiego

wychowanie,

to świadoma działalność jednych

osób zmierzająca do wywołania

poprzez interakcje społeczne

trwałych zmian

w osobowości wychowanka

Inne

definicje wychowania

ujmują to zjawisko, jako całokształt

procesów, za pomocą których

jednostka ludzka rozwija swe

zdolności, postawy, kształtuje

formy zachowania o pozytywnej

wartości dla społeczeństwa, w

którym żyje.

Według

Stefana Kunowskiego

wychowanie jest wspomaganiem

indywidualnego rozwoju

wychowanka.

Istota wychowania

humanistycznego

Poszukiwanie i urzeczywistnianie

wartości człowieczeństwa

w wychowanku od początku jego

życia aż po jego zwieńczenie jest

istotą wychowania

humanistycznego.

Wychowanie jest

szczególnym

przypadkiem socjalizacji.

N-le przekazujący wiedzę, czy rozwijający

konkretne umiejętności wg przygotowanych

konspektów i nie podejmujący wysiłku

zrozumienia istoty istnienia człowieka

w jego dążeniu ku przyszłości nie

wychowują, a jedynie stoją na straży

interesów społeczności lokalnej w zakresie

kształtowania psychiki dziecka

wg panującego w środowisku kulturowego

wzoru osobowości.

Wpływy wychowawcze

socjalizację

przypadałoby

przeciętnie

ok. 80% wpływów wychowawczych,

samowychowanie

człowieka 10%,

a na

wychowanie

, jako wysiłek

intelektualny wychowawcy

pozostałe 10%.

Znaczenie wychowania



Jako proces

wówczas mówimy o wychowaniu, jako czynności. To

proces długotrwały, podejmowany przez różne

podmioty oddziaływujące na daną jednostkę, znaczy

udział w tym procesie ma także osoba

wychowywana.

Ona bowiem podejmuje sama wysiłki na rzecz

budowania własnej osobowości przekształcając

normy i wartości na nowe jakości.



Jako zjawisko społeczne,

kiedy pojawili się wychowawcy zawodowi – czyli

nauczyciele, wychowanie stało się działalnością

społeczną

Wychowanie, jako

intencjonalny proces

kształtowania osobowości

Wychowawca to ten, który w

imieniu społeczeństwa i dla dobra

jednostki stara się przekształcić

osobowość człowieka, aby stała

się najbliższa wzorowi.



Tak pojmowane wychowanie najlepiej

wyraża teza:

„Wychowajmy lepszego

człowieka, a stworzy on lepszy świat,

lepsze społeczeństwo”.



Ustrój, który u nas panował przez 40 lat

opierał się na tej tezie. Okazało się, że

nie udało się wychować takiego

człowieka, powstał dziwny twór zwany

przez prof. Tischnera „homosowieticus”.



Historia udowadnia, że człowiek

wymyka się spod takiego kształtowania.

Wychowanie, jako

wzmacnianie efektów

procesu socjalizacji.

Wychowanie – jest procesem

adaptacyjno-przystosowawczym

do istniejącej rzeczywistości.



Wychowawca – jest tym, który

w imieniu świata zastanego ma

przystosować młodego człowieka

do życia.



Przez wychowanie przystosujemy

człowieka do życia, do świata

jakim jest.

Tak pojmowane wychowanie

wyraża teza: „

Stwórzmy lepsze

społeczeństwo, a ono wychowa

lepszego człowieka”.

Wychowanie rozumiane

jako proces wspomagania

indywidualnego rozwoju

jednostki.

Ta strategia różni się od dwóch

poprzednich.

Odpuszczamy sobie myśl

o społeczeństwie.

Myślimy tylko o jednostce

Wychowanie – może być okazją

do indywidualnego rozwoju

jednostki i racjonalnych wyborów

z tych ofert, które zastany świat

stwarza.

Wychowawca – jego rolą jest

sprawić, aby człowiek dużo

wiedział o sobie

i świecie, gdyż można mniemać,

że jego wybory będą bardziej

racjonalne

Wszystkie te strategie zmieniają

się jak zmienia się rzeczywistość

historyczna.

Należy stosować wszystkie trzy

strategie, bo się wzajemnie

uzupełniają

Samorealizacja

i samowychowanie

Kategorie samorealizacji

i samowychowania pojawiły się

w teorii wychowania stosunkowo

niedawno.

Związane są z humanistyczna wizją

człowieka i jego wychowania.

Samorealizacją zajmują się przedstawiciele

wielu dyscyplin naukowych.

Jednym z czołowych przedstawicieli jest

Abraham Maslow (psycholog). Dokonał on

syntezy różnych kierunków teoretycznych

filozofii, socjologii, psychologii, którego

przedmiotem była samorealizacja – ujęcie

holistyczne.

W naukach społecznych

samorealizację rozumie się, jako

pewną właściwość człowieka,

dzięki której osiąga on poczucie

szczęścia, spełnienia swoich

marzeń, zdolności, odczuwa

radość egzystencji w świecie.

Proces ten przybiera różne formy:

mogą to być działalność

artystyczna, zabawa, nauka,

praca, wypoczynek.

Zachodzi znaczna zbieżność

między

samorealizacją

, jako

procesem urzeczywistniania

potencjalnych zdolności i

samowychowaniem

, jako takim

kierowaniem własnym rozwojem

aby owe zdolności optymalnie

wykorzystać w życiu.

Wspólnym elementem jest

przedrostek „samo”, co oznacza,

że podmiot, jako byt

autonomiczny sam decyduje o

własnym rozwoju.

Samowychowanie musi być

związane

z pozytywnym systemem

wartości.

Występuje także proces

samowychowania i samorealizacji,

ale ukierunkowanych na realizację

wartości zła.

Wówczas mówimy

o pseudowychowaniu i

pseudorealizacji.

Socjalizacja

Jest to proces wychowania

rozumiany, jako proces

dojrzewania

i wrastania w grupę społeczną.

Najpierw wrastamy w rodzinę,

grupę rówieśniczą, instytucję

państwową, naród, kulturę,

ludzkość.

Jest wpływem społecznym

na jednostkę, który prowadzi

do uzyskania kompetencji do

pełnego uczestnictwa w życiu

społecznym.

Kompetencje –

zdolność rozumienia bądź

odczuwania pewnych zjawisk

społecznych

i kulturowych.

W wyniku socjalizacji

człowiek uzyskuje

kompetencje:



techniczne

(umie coś zrobić, osiągnąć jakieś cele np.

zachowanie dziecka przy stole, umiejętność

nakrywania do stołu, umiejętność posługiwania

się sztućcami, odnoszenie się do rodziny, gości,

prowadzenie samochodu, zachowanie się

w miejscach publicznych, wyrażanie stosunku

do symboli narodowych, kultury, przyrody)



komunikacyjne

przejawiają się w interakcji człowieka z drugim

człowiekiem.

Socjalizacja -

uspołecznienie

(wg Kowalskiego)

W polskiej tradycji kulturowej mianem

uspołecznionego określa się tego, kto w swoich

działaniach kieruje się nie tylko własnym

interesem, ale także potrzebami innych osób.

Uspołecznioną jest osoba wyrastająca poza

swój egocentryzm, osoba nie narzucająca się

otoczeniu, pozbawiona odruchu dzielenia się

wszystkimi swoimi przemyśleniami, obawami,

czy też lękami ze środowiskiem, osoba, która

nie tyle żąda pomocy

i uznania od innych, ile taka, która taką pomoc

udziela i obdziela innych pozytywnymi cechami.

Mechanizmy socjalizacyjne

(wg Kowalskiego),

czyli czynniki społeczne i psychiczne

przyczyniające się do nabywania i utrwalania

określonych zachowań społecznych jednostki



Role społeczne

(będące głównym atrybutem osobowości).



Odruchy warunkowe

(powstaje na bazie popędu i skojarzonego z

nim bodźca np. głodne dziecko – matka z

butelką mleka).



Kanalizacja

(społeczeństwo determinuje sposoby

zaspokajania potrzeb przez jednostkę –

kształtuje upodobania, gusty



Motywy

(związane są z rozwojem zainteresowań jednostki,

jej pragnieniami, potrzebami, czyli kulturowo

zdeterminowanymi siłami dynamizującymi jednostkę

do określonego zachowania się np. dążeniem do

przywództwa w grupie).



Aspiracje społeczne

(nadbudowane są nad motywami, również angażują

człowieka w realizację określonych celów. Są na ogół

odległe. Określają spodziewany wynik podjętego

działania;

aspiracje wyrównane, zawyżone, zaniżone).



Identyfikacja (akomodacja)

(stosunek jednostki wobec grupy;

utożsamianie się własnych interesów

człowieka z interesami i wartościami

grupy – podporządkowanie się grupie).



Internalizacja (aproksymacja)

(reakcja na reprezentowane przez

grupę wartości).

Socjalizacja nie ogranicza się do prostego

oddziaływania grupy na jednostkę.

Mamy tu raczej do czynienia

z przystosowaniem (akomodacją)

jednostek do zastanych warunków i

wymagań grup społecznych oraz z

przybliżaniem (aproksymacją) form

zachowań i zadań wynikających z treści

uznawanych w danej grupie wartości i

celów.

Zarówno akomodacja jak

i aproksymacja są czynnikami,

które umożliwiają rozwój

jednostek

w kierunku społecznie

pożądanym.

Document Outline