1

Polityczne warunki członkostwa w UE

Unia Europejska to daleko nie tylko unia gospodarcza, ale w nie 

mniejszym 

stopniu 

wspólnota 

wartości 

i 

kryteriów 

politycznych,  a  kryteria  członkostwa  określone  przez  Radę 
Europejską  w  Kopenhadze  obok  warunków  ekonomicznych 
obejmują także warunki polityczne. 

Polityczne kryteria członkostwa Unii Europejskiej oznaczają:
“stabilność 

instytucji 

stojących 

na 

straży 

demokracji, 

praworządności,  praw  człowieka,  poszanowania  i  ochrony 
mniejszości”

Kryteria weryfikacji wypełniania kryteriów politycznych:
• demokratyczny charakter praw i procedur wyborczych,
• funkcjonowanie  władzy  wykonawczej  i  możliwości  jej 

publicznej kontroli,

• funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości,
• procedury i rzeczywiste działania antykorupcyjne,
• przestrzeganie praw człowieka i ochrona praw mniejszości.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,  slajd 
 1.1

 

2

Niedostatki w wypełnianiu przez Polskę 

politycznych warunków członkostwa (wg 

Raportu KE, 2003)

• Praktyka mianowanie wyższych urzędników Służby Cywilnej 

w administracji  publicznej bez postępowania konkursowego 

oraz  wymiana  znacznej  liczby  urzędników  na  wyższych 

stanowiskach z przyczyn pozamerytorycznych.

• Niedostateczna efektywność sądownictwa i dostęp obywateli 

do sądów, zbyt długi czas rozpatrywania spraw cywilnych.

• Mimo  przyjęcia  Strategii  Antykorupcyjnej,  niedostateczny 

postęp  w  jej  skutecznym  wdrażaniu  i  w  determinacji  we 

wdrażaniu  przepisów  prawa  oraz  kultury  administracyjnej  i 

biznesu, które sprostałyby zagrożeniu korupcją..

• Niewystarczające 

przełożenie 

konstytucyjnej 

zasady 

niedyskryminacji  na  aktu  prawne;  nadużywanie  w  Polsce 

zatrzymań  i  aresztów;  niedofinansowanie  więziennictwo 

mimo znacznego wzrostu liczby osadzonych.

• Niedostateczna  pomoc  prawna  dla  uchodźców,  ich 

integrowania 

ze 

społeczeństwem; 

pojawiające 

się 

przestępstwa na tle rasowym

• Odnośnie prawa własności - brak ustawy o restytucji mienia. 

Niedostateczny postęp w funkcjonowaniu ksiąg wieczystych 

gruntów. 

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna, slajd 
1.2

 

3

Ekonomiczne warunki członkostwa 

w UE

• Funkcjonująca gospodarka 

rynkowa

• Zdolność sprostania presji 

konkurencji i siłom rynkowym w 

Unii Europejskiej

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,  slajd 
 1.3

 

4

Warunek 1: kryteria oceny istnienia 

funkcjonującej gospodarki rynkowej

• Rzeczywisty  rozwój  gospodarczy  odnotowany 

w badanym okresie.

• Istnienie 

przesłanek 

długofalowego, 

stabilnego rozwoju gospodarczego, tj.:

– liberalizacja 

cen 

i 

handlu, 

przy 

sprawnie 

działającym  systemie  prawnym,  zapewniającym 

m.in. przestrzeganie prawa własności;

– stabilność  makroekonomiczna  i  porozumienie 

głównych  sił  politycznych  w  kwestii  polityki 

gospodarczej;

– dobrze rozwinięty sektor finansowy oraz 
– brak  istotnych  barier  dotyczących  zakładania  i 

likwidowania  przedsiębiorstw  (co  sprzyja  większej 

efektywności gospodarczej).

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,  slajd 
1.4

 

5

Warunek 2: zdolność do sprostania presji 

konkurencji i siłom rynkowym w UE i kryteria 

oceny jego spełnienia

Zdolność do spełnienia tego kryterium zależy od 

• istnienia gospodarki rynkowej oraz 

• stabilnych ram makroekonomicznych, pozwalających 

podmiotom gospodarczym podejmować decyzje w warunkach 

przewidywalności. 

• Istnienia również odpowiedniego kapitału ludzkiego i 

rzeczowego, w tym infrastruktury. 

• Prywatyzacji i restrukturyzacji przedsiębiorstw 

państwowych.

• Dynamika inwestycji zapewniająca poprawę konkurencyjności i 

efektywności przedsiębiorstw.

• Łatwego dostępu przedsiębiorstw do  zewnętrznych źródeł 

finansowania, co zwiększa skuteczność ich restrukturyzacji oraz  

ich innowacyjność i zdolność do dostosowań. 

Ogólnie rzecz biorąc, gospodarce tym łatwiej jest sprostać wymogom 

członkostwa, im wyższy poziom integracji z Unią Europejską 

uda się jej osiągnąć przed przystąpieniem do UE.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,  
slajd 1.5

 

6

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,  
slajd 1.6

Niedostatki w wypełnieniu ekonomicznych 

warunków członkostwa przez Polskę (wg 

Raportu KE, 2003)

Niedostatki w funkcjonowaniu polskiej gospodarki:

• Spowolnienie  od  2000  r.  dynamiki  gospodarczej  i  procesu 

doganiania  państw  UE  pod  względem  PKB  na  mieszkańca  (40% 

średniej  w  UE);  duże  dysproporcje  regionalne;  duże  i  rosnące 

bezrobocie.

• Ścieżka  reform  od  2002  r.  nieomal  zatrzymana;  nikły 

postęp 

w 

prywatyzacji; 

pomimo 

rządowego 

pakietu 

antykryzysowego  i  przyjęcia  kilku  sektorowych  planów 

prywatyzacji,  postęp  w  zakresie  restrukturyzacji  przemysłu 

ciężkiego,  dystrybucji  energii  elektrycznej  i  rolnictwa  był  tylko 

nieznaczny;.  Polska  powinna  zakończyć  restrukturyzację  w 

szczególności  w  sektorze  wydobycia  węgla  oraz  w  sektorach 

gazu,  energii  elektrycznej,  chemikaliów,  stali  oraz  przemysłu 

obronnego.

• Zahamowanie  konsolidacji  finansów  publicznych  i  dalsze 

pogorszenie sytuacji fiskalnej Polski. .

• Pogarszająca  się  koordynacja  polityki  gospodarczej  między 

rządem  o  bankiem  centralnym  (kwestia  wyceny  rezerw 

walutowych).

• Biurokracja  jest  nadal  znaczną  przeszkodą  w  działalności 

gospodarczej.

 

7

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna, 
slajd 1.7

Postęp w wypełnieniu ekonomicznych warunków 

członkostwa przez Polskę.

• Stabilizacja makroekonomiczna utrzymywała się w Polsce 

dostatecznie długo, dzięki czemu podmioty gospodarcze 

mają dobre, przewidywalne warunki podejmowania decyzji. 

System prawa wzbudza zaufanie inwestorów. Jednak 

działania związane z restrukturyzacja i realokacją zasobów 

wymagają usprawnienia.

• Polski sektor przedsiębiorstw mimo niekorzystnych zmian 

kursowych okazał się konkurencyjny w stosunku do firm 

UE, nie tylko pod względem kosztów pracy, ale także 

jakości i swoich zdolności modernizacji.

• Polska stale powiększała swoje zasoby kapitału 

ludzkiego niezbędne do konkurowania w warunkach 

gospodarki rynkowej, a wskaźniki osób kontynuujących 

naukę i odsetek osób legitymujących się wyższym 

wykształceniem w ostatnich latach szybko rosną. Nadal zbyt 

mała jest jednak elastyczność rynku pracy.

 

8

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna, 
slajd 1.8

Niedostatki w wypełnieniu ekonomicznych 

warunków członkostwa przez Polskę (wg 

Raportu KE, 2003), cd.

Niedostatki w zdolności do sprostania konkurencji

• Źle rozwinięta infrastruktura, zwłaszcza drogowa.

• Zbyt wolne zmiany w strukturze gospodarki.

• Konieczność 

utrzymywania 

dużego 

napływu 

kapitału 

zagranicznego, 

zwłaszcza 

zagranicznych 

inwestycji 

bezpośrednich,  co  będzie  rodzić  kłopoty  po  zakończeniu 

największych  prywatyzacji,  kiedy  do  sprzedaży  pozostaną 

jedynie mniej atrakcyjne firmy, tym bardziej, że inwestycje ‘od 

zera”  są  niewielkie  w  porównaniu  z  całością  napływu  obcego 

kapitału. 

• Wiele  małych  i  średnich  przedsiębiorstw  nadal  jest  mało 

innowacyjne i ma trudności w dostępie do zewnętrznych źródeł 

finansowania

• Niewłaściwa  i  zbyt  duża  pomoc  państwa  dla  sektora 

przedsiębiorstw.

 

9

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna, 
slajd 1.9

Nowe zagrożenia sprostania przez 

Polskę warunkom konkurencji w UE

• Dynamika 

płac 

nominalnych 

w 

sektorze 

przedsiębiorstw 

przewyższająca 

dynamikę 

wydajności pracy.

• Wzrost  zatrudnienia  w  sektorze  przedsiębiorstw 

przewyższający naturalną stopę podaży siły roboczej 

przy  małej  krajowej  migracji  i  niskiej  elastyczności 

zwiększania współczynnika aktywności zawodowej.

• Narastająca  nierównowaga  na  rachunku  bieżącym 

bilansu płatniczego.

• Przyspieszenie inflacji