1

Polityczne warunki członkostwa w UE

Unia Europejska to daleko nie tylko unia gospodarcza, ale w nie

mniejszym

stopniu

wspólnota

wartości

i

kryteriów

politycznych, a kryteria członkostwa określone przez Radę
Europejską w Kopenhadze obok warunków ekonomicznych
obejmują także warunki polityczne.

Polityczne kryteria członkostwa Unii Europejskiej oznaczają:
“stabilność

instytucji

stojących

na

straży

demokracji,

praworządności, praw człowieka, poszanowania i ochrony
mniejszości”

Kryteria weryfikacji wypełniania kryteriów politycznych:
• demokratyczny charakter praw i procedur wyborczych,
• funkcjonowanie władzy wykonawczej i możliwości jej

publicznej kontroli,

• funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości,
• procedury i rzeczywiste działania antykorupcyjne,
• przestrzeganie praw człowieka i ochrona praw mniejszości.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna, slajd
1.1

2

Niedostatki w wypełnianiu przez Polskę

politycznych warunków członkostwa (wg

Raportu KE, 2003)

• Praktyka mianowanie wyższych urzędników Służby Cywilnej

w administracji publicznej bez postępowania konkursowego

oraz wymiana znacznej liczby urzędników na wyższych

stanowiskach z przyczyn pozamerytorycznych.

• Niedostateczna efektywność sądownictwa i dostęp obywateli

do sądów, zbyt długi czas rozpatrywania spraw cywilnych.

• Mimo przyjęcia Strategii Antykorupcyjnej, niedostateczny

postęp w jej skutecznym wdrażaniu i w determinacji we

wdrażaniu przepisów prawa oraz kultury administracyjnej i

biznesu, które sprostałyby zagrożeniu korupcją..

• Niewystarczające

przełożenie

konstytucyjnej

zasady

niedyskryminacji na aktu prawne; nadużywanie w Polsce

zatrzymań i aresztów; niedofinansowanie więziennictwo

mimo znacznego wzrostu liczby osadzonych.

• Niedostateczna pomoc prawna dla uchodźców, ich

integrowania

ze

społeczeństwem;

pojawiające

się

przestępstwa na tle rasowym

• Odnośnie prawa własności - brak ustawy o restytucji mienia.

Niedostateczny postęp w funkcjonowaniu ksiąg wieczystych

gruntów.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna, slajd
1.2

3

Ekonomiczne warunki członkostwa

w UE

• Funkcjonująca gospodarka

rynkowa

• Zdolność sprostania presji

konkurencji i siłom rynkowym w

Unii Europejskiej

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna, slajd
1.3

4

Warunek 1: kryteria oceny istnienia

funkcjonującej gospodarki rynkowej

• Rzeczywisty rozwój gospodarczy odnotowany

w badanym okresie.

• Istnienie

przesłanek

długofalowego,

stabilnego rozwoju gospodarczego, tj.:

– liberalizacja

cen

i

handlu,

przy

sprawnie

działającym systemie prawnym, zapewniającym

m.in. przestrzeganie prawa własności;

– stabilność makroekonomiczna i porozumienie

głównych sił politycznych w kwestii polityki

gospodarczej;

– dobrze rozwinięty sektor finansowy oraz
– brak istotnych barier dotyczących zakładania i

likwidowania przedsiębiorstw (co sprzyja większej

efektywności gospodarczej).

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna, slajd
1.4

5

Warunek 2: zdolność do sprostania presji

konkurencji i siłom rynkowym w UE i kryteria

oceny jego spełnienia

Zdolność do spełnienia tego kryterium zależy od

• istnienia gospodarki rynkowej oraz

• stabilnych ram makroekonomicznych, pozwalających

podmiotom gospodarczym podejmować decyzje w warunkach

przewidywalności.

• Istnienia również odpowiedniego kapitału ludzkiego i

rzeczowego, w tym infrastruktury.

• Prywatyzacji i restrukturyzacji przedsiębiorstw

państwowych.

• Dynamika inwestycji zapewniająca poprawę konkurencyjności i

efektywności przedsiębiorstw.

• Łatwego dostępu przedsiębiorstw do zewnętrznych źródeł

finansowania, co zwiększa skuteczność ich restrukturyzacji oraz

ich innowacyjność i zdolność do dostosowań.

Ogólnie rzecz biorąc, gospodarce tym łatwiej jest sprostać wymogom

członkostwa, im wyższy poziom integracji z Unią Europejską

uda się jej osiągnąć przed przystąpieniem do UE.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 1.5

6

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 1.6

Niedostatki w wypełnieniu ekonomicznych

warunków członkostwa przez Polskę (wg

Raportu KE, 2003)

Niedostatki w funkcjonowaniu polskiej gospodarki:

• Spowolnienie od 2000 r. dynamiki gospodarczej i procesu

doganiania państw UE pod względem PKB na mieszkańca (40%

średniej w UE); duże dysproporcje regionalne; duże i rosnące

bezrobocie.

• Ścieżka reform od 2002 r. nieomal zatrzymana; nikły

postęp

w

prywatyzacji;

pomimo

rządowego

pakietu

antykryzysowego i przyjęcia kilku sektorowych planów

prywatyzacji, postęp w zakresie restrukturyzacji przemysłu

ciężkiego, dystrybucji energii elektrycznej i rolnictwa był tylko

nieznaczny;. Polska powinna zakończyć restrukturyzację w

szczególności w sektorze wydobycia węgla oraz w sektorach

gazu, energii elektrycznej, chemikaliów, stali oraz przemysłu

obronnego.

• Zahamowanie konsolidacji finansów publicznych i dalsze

pogorszenie sytuacji fiskalnej Polski. .

• Pogarszająca się koordynacja polityki gospodarczej między

rządem o bankiem centralnym (kwestia wyceny rezerw

walutowych).

• Biurokracja jest nadal znaczną przeszkodą w działalności

gospodarczej.

7

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 1.7

Postęp w wypełnieniu ekonomicznych warunków

członkostwa przez Polskę.

• Stabilizacja makroekonomiczna utrzymywała się w Polsce

dostatecznie długo, dzięki czemu podmioty gospodarcze

mają dobre, przewidywalne warunki podejmowania decyzji.

System prawa wzbudza zaufanie inwestorów. Jednak

działania związane z restrukturyzacja i realokacją zasobów

wymagają usprawnienia.

• Polski sektor przedsiębiorstw mimo niekorzystnych zmian

kursowych okazał się konkurencyjny w stosunku do firm

UE, nie tylko pod względem kosztów pracy, ale także

jakości i swoich zdolności modernizacji.

• Polska stale powiększała swoje zasoby kapitału

ludzkiego niezbędne do konkurowania w warunkach

gospodarki rynkowej, a wskaźniki osób kontynuujących

naukę i odsetek osób legitymujących się wyższym

wykształceniem w ostatnich latach szybko rosną. Nadal zbyt

mała jest jednak elastyczność rynku pracy.

8

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 1.8

Niedostatki w wypełnieniu ekonomicznych

warunków członkostwa przez Polskę (wg

Raportu KE, 2003), cd.

Niedostatki w zdolności do sprostania konkurencji

• Źle rozwinięta infrastruktura, zwłaszcza drogowa.

• Zbyt wolne zmiany w strukturze gospodarki.

• Konieczność

utrzymywania

dużego

napływu

kapitału

zagranicznego,

zwłaszcza

zagranicznych

inwestycji

bezpośrednich, co będzie rodzić kłopoty po zakończeniu

największych prywatyzacji, kiedy do sprzedaży pozostaną

jedynie mniej atrakcyjne firmy, tym bardziej, że inwestycje ‘od

zera” są niewielkie w porównaniu z całością napływu obcego

kapitału.

• Wiele małych i średnich przedsiębiorstw nadal jest mało

innowacyjne i ma trudności w dostępie do zewnętrznych źródeł

finansowania

• Niewłaściwa i zbyt duża pomoc państwa dla sektora

przedsiębiorstw.

9

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 1.9

Nowe zagrożenia sprostania przez

Polskę warunkom konkurencji w UE

• Dynamika

płac

nominalnych

w

sektorze

przedsiębiorstw

przewyższająca

dynamikę

wydajności pracy.

• Wzrost zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw

przewyższający naturalną stopę podaży siły roboczej

przy małej krajowej migracji i niskiej elastyczności

zwiększania współczynnika aktywności zawodowej.

• Narastająca nierównowaga na rachunku bieżącym

bilansu płatniczego.

• Przyspieszenie inflacji