Przemysław Kamiński

Zdrowie Publiczne

Sposób żywienia kobiet przed ciążą oraz w

czasie jej trwania ma ogromny wpływ nie tylko na

przebieg ciąży, ale również na zdrowie dziecka.

Kobiety planujące macierzyństwo powinny więc

znać zasady właściwego odżywiania się.

Już przed planowaną ciążą należy się do niej

przygotować, wprowadzając odpowiednie zmiany

w sposobie żywienia i trybie życia. Konieczne jest

urozmaicanie jadłospisu i korzystanie z jak

największej ilości różnych produktów - w ten

sposób znacznie zmniejszy się ryzyko wystąpienia

niedoborów składników odżywczych. Dla rozwoju

płodu najważniejszymi składnikami odżywczymi

są: kwas foliowy, żelazo, jod, cynk i niezbędne

nienasycone kwasy tłuszczowe. Dlatego też

wszystkie te składniki muszą być dostarczane w

odpowiedniej ilości wraz z pożywieniem.

Ustalając potrzeby

energetyczne kobiety ciężarnej należy
zwrócić uwagę na jej wiek, stan
odżywienia organizmu przed ciążą
(niedowaga, nadwaga czy otyłość),
aktywność fizyczną oraz styl życia.
Średnio całodobowe zapotrzebowanie
energetyczne kobiety w okresie ciąży
zwiększa się o 300 kcal/dobę, a w okresie
karmienia naturalnego o 500 kcal/dobę.

Zapotrzebowanie
energetyczne

Białko jest podstawowym składnikiem

pokarmowym w żywieniu kobiety ciężarnej i

karmiącej. Jego zapotrzebowanie wzrasta

średnio o 19% (u kobiet w ciąży) – 22% (u

kobiet karmiących piersią) w stosunku do

okresu przed ciążą. Ważna jest zarówno ilość

jak i jakość spożywanego białka. 60% ogólnej

ilości dziennego zapotrzebowania na białko

powinno dostarczać białko pochodzenia

zwierzęcego, którego podstawowym źródłem

jest mleko i jego przetwory oraz jaja, chudy

drób, cielęcina i ryby. Pozostałą ilość 40%

powinno stanowić pełnowartościowe białko

pochodzenia roślinnego np. roślin strączkowych

(soja, bób, fasola, groch).

Jakość i ilość białka

Prawidłowa ilość tłuszczów w diecie

kobiet ciężarnych i karmiących nie różni się

od ilości polecanych innym kobietom.

Tłuszcze powinny stanowić do 30% wartości

energetycznej codziennej racji pokarmowej.

W jadłospisie kobiet w okresie ciąży i

karmienia ważna jest podaż

wielonienasyconych kwasów tłuszczowych,

których źródłem są oleje np. słonecznikowy,

sojowy oraz tłuste ryby morskie.

Zapotrzebowanie na ten rodzaj tłuszczu

wzrasta o ok. 50% u przyszłych mam i

kobiet karmiących swoje pociechy.

Tłuszcze

Stanowią źródło 55-60% dobowego

zapotrzebowania energetycznego. Przyszłe

mamy oraz kobiety karmiące powinny

spożywać przede wszystkim węglowodany

złożone (produkty zbożowe z pełnego

przemiału) a ograniczyć spożywanie sacharozy,

cukru spożywczego (do 10% energii codziennej

racji pokarmowej). Szczególnie podczas ciąży

należy zwrócić uwagę na odpowiednie spożycie

błonnika pokarmowego (ok. 30 mg/dobę),

którego źródłem są zboża pełnoziarniste,

otręby pszenne, płatki kukurydziane, warzywa i

owoce. Ten składnik w znacznym stopniu

reguluje zaparcia, które są istotnym

problemem kobiet spodziewających się

dziecka.

Węglowodany

W okresie ciąży i karmienia

naturalnego wzrasta przede wszystkim

zapotrzebowanie na witaminy rozpuszczalne

w wodzie: witaminę C (owoce cytrusowe,

pomidory ziemniaki), witaminę B2 (produkty

mleczne, pełnoziarniste pieczywo),

witaminę B6 (ziarna pszenicy i żyta,

drożdże, ryby), witaminę B12 (jaja, produkty

mleczne), kwas foliowy (suche kiełki,

soczewica, pomarańcze, pełnoziarniste

pieczywo, buraki, brokuły, szpinak) oraz

witaminy rozpuszczalne w tłuszczach:

witaminę A (marchew, szpinak, mleko, sery)

i witaminę E (oleje roślinne, mięso, mleko,

sałata, ziarna zbóż, żółtko jaja).

Witaminy

Witaminy E i C – odgrywają dużą rolę w

zapobieganiu przedwczesnego pękania błon

płodowych, co może spowodować

przedwczesny poród. Witamina C poza

działaniem antyoksydacyjnym bierze czynny

udział w syntezie kolagenu, który zwiększa

odporność błon płodowych na rozerwanie.

Witamina A – zapobiega

przedwczesnemu pękaniu błon płodowych.

Występuje w produktach takich jak: dynia,

czerwona papryka, marchew, pomidor,

szpinak, szparagi, brokuły, kalafior, kiwi,

ananas, pomarańcza, cytryna, słonecznik,

pestki z dyni, łosoś.

Kwas foliowy – bierze udział w

wytwarzaniu kwasów nukleinowych,

wewnątrzkomórkowych substancji niezbędnych

dla prawidłowego podziału komórek rosnącego

płodu. Folacyna odgrywa ważną rolę przy

produkcji krwi matki i płodu. Niedobór kwasu

foliowego w okresie poprzedzającym ciążę i w

pierwszych jej tygodniach, grozi powstawaniu

wad układu nerwowego i płodu. Wszystkie

kobiety w wieku rozrodczym, zwłaszcza przed

planowaną ciążą powinny przyjmować

suplement zawierający 0,4mg kwasu foliowego

dziennie. Spożywanie tej witaminy może

zażegnać niebezpieczeństwo przedwczesnego

porodu. Naturalnym suplementem diety

zawierającym kwas foliowy jest spirulina.

Dla kobiet w okresie ciąży i karmienia

piersią wzrasta również zapotrzebowanie na

wiele składników mineralnych: wapń (mleko

i przetwory mleczne), magnez (płatki

owsiane, kasza gryczana, otręby pszenne,

zarodki pszenne), cynk (mięso, mleko i jego

przetwory, pełnoziarniste produkty zbożowe,

nasiona roślin strączkowych, jaja), żelazo

(mięso wołowe, żółtko jaja, płatki owsiane,

fasola, orzechy, szpinak) oraz jod (sól

spożywcza, wzbogacana jodkiem potasu).

Składniki mineralne

Wapń – jest bardzo ważny dla prawidłowego

metabolizmu kości i zębów. Zapewnia prawidłową

gęstość kostną u noworodka, może także zapobiegać

występowaniu u matki nadciśnienia ciążowego, stanu

przedrzucawkowego oraz przedwczesnemu porodowi.

Żelazo – odgrywa istotną rolę w prawidłowym

wytwarzaniu hemoglobiny, barwnika krwinek

czerwonych, niezbędnego do transportu tlenu z płuc do

tkanek. Niedobór żelaza prowadzi do niedokrwistości u

ciężarnej, może być przyczyną pojawienia się infekcji w

drogach moczowych, małej masy umorzeniowej

dziecka i przedwczesnego porodu.

Jod – jest pierwiastkiem niezbędnym do

prawidłowej syntezy hormonów tarczycy. Dostarczenie

organizmowi podczas ciąży odpowiedniej ilości tego

pierwiastka, ma istotne znaczenie w zapobieganiu

poronieniom, porodom martwych płodów, a także

zaburzeniom rozwoju psychomotorycznego dziecka

(niedobór jodu prowadzić może do kretynizmu).

produkty zbożowe – 358g
mleko i jego przetwory – 1100g
jaja – 100g
mięso, wędliny, ryby – 225g
masło i śmietana – 25g
inne tłuszcze – 20g
ziemniaki – 400g
warzywa i owoce z Wit. C – 240g
warzywa i owoce z karotenem – 140g
inne warzywa i owoce – 310g
suche warzywa strączkowe – 3g
cukier i słodycze - 65g

Zalecane normy dziennej racji
pokarmowej dla kobiet w ciąży

Kofeina – przenika do pokarmu i może

powodować drażliwość u dziecka

Sery topione i pleśniowe – mogą

zawierać drobnoustroje jak listerie, które

powodują poronienia, zniszczenie płodu lub

zapalenie opon mózgowych u niemowląt.

Wątróbka – zawiera dużo Wit. A, której

nadmierne spożycie stwarza ryzyko

poronienia lub uszkodzeń płodu

Alkohol – nawet w niewielkich ilościach

może być powodem uszkodzenia płodu lub

upośledzenia umysłowego narodzonych

dzieci

Czego nie należy jeść będąc w
ciąży?

Dziękuje za

uwagę