Nauka o rzeczach

Nauka o rzeczach

Jan Henryk Pestalozzi

Jan Henryk Pestalozzi

„

„

To, jak bardzo moje serce przywiązane jest do moich dzieci,

To, jak bardzo moje serce przywiązane jest do moich dzieci,

jak ich radość staje się moją radością,

jak ich radość staje się moją radością,

muszą one odnajdować od rana do wieczora

muszą one odnajdować od rana do wieczora

na mojej twarzy i w moich słowach.”

na mojej twarzy i w moich słowach.”

Jan Henryk Pestalozzi

Jan Henryk Pestalozzi

(1746- 1827)

(1746- 1827)

szwajcarski

szwajcarski

pedagog i pisarz zwany ojcem

pedagog i pisarz zwany ojcem

szkoły ludowej, twórca pierwszej teorii

szkoły ludowej, twórca pierwszej teorii

nauczania początkowego

nauczania początkowego

.

.

Założył

Założył

nowoczesne szkoły i zakłady

nowoczesne szkoły i zakłady

wychowawcze (1774-1825) w Neuhof,

wychowawcze (1774-1825) w Neuhof,

Stans, Burgdorf, Yverdon.

Stans, Burgdorf, Yverdon.

Propagował spontaniczny rozwój

Propagował spontaniczny rozwój

człowieka, zgodny z jego charakterem

człowieka, zgodny z jego charakterem

i predyspozycjami, prowadzący od

i predyspozycjami, prowadzący od

stanu naturalnego (egoizmu) do stanu

stanu naturalnego (egoizmu) do stanu

społecznego. Najwyższym szczeblem

społecznego. Najwyższym szczeblem

kształcenia było poznanie moralne,

kształcenia było poznanie moralne,

połączone z umiejętnością

połączone z umiejętnością

samodzielnego myślenia i poznawania.

samodzielnego myślenia i poznawania.

Pestalozzi kładł także nacisk na

Pestalozzi kładł także nacisk na

związek procesu wychowawczego z

związek procesu wychowawczego z

otaczającą rzeczywistością.

otaczającą rzeczywistością.

Opublikował m.in.:

Opublikował m.in.:

Abendstunde eines

Abendstunde eines

Einsiedlers

Einsiedlers

(1780),

(1780),

Lienhard und

Lienhard und

Gertrud

Gertrud

tom 1-4 (1781-1787),

tom 1-4 (1781-1787),

Jak

Jak

Gertruda uczy swoje dzieci

Gertruda uczy swoje dzieci

(1801,

(1801,

wydanie polskie 1955),

wydanie polskie 1955),

Łabędzi śpiew

Łabędzi śpiew

(1826, wydanie polskie 1973). W

(1826, wydanie polskie 1973). W

polskim wyborze

polskim wyborze

Pisma

Pisma

pedagogiczne

pedagogiczne

(1972).

(1972).

Celem wychowania wg Pestalozziego powinno

Celem wychowania wg Pestalozziego powinno

być przygotowanie dzieci do życia –

być przygotowanie dzieci do życia –

rozwój

rozwój

ich osobowości

ich osobowości

poprzez

poprzez

kształtowanie

kształtowanie

zdolności, rozbudzanie umysłu, wyobraźni

zdolności, rozbudzanie umysłu, wyobraźni

oraz poczucia własnej wartości

oraz poczucia własnej wartości

. Pestalozzi

. Pestalozzi

jako pierwszy stworzył dokładny, nowoczesny

jako pierwszy stworzył dokładny, nowoczesny

i przemyślany system nauczania

i przemyślany system nauczania

początkowego. System miał uwzględniać

początkowego. System miał uwzględniać

indywidualność każdego dziecka, rozwijać siły

indywidualność każdego dziecka, rozwijać siły

wewnętrzne i kładziono nacisk na nauki

wewnętrzne i kładziono nacisk na nauki

moralne.

moralne.

Zgodnie z ideologią oświecenia,

Zgodnie z ideologią oświecenia,

a w szczególności z poglądami Rousseau, stał na

a w szczególności z poglądami Rousseau, stał na

stanowisku, że rozwój człowieka jest integralnie

stanowisku, że rozwój człowieka jest integralnie

połączony z prawami natury. Uważał, że w pracy z

połączony z prawami natury. Uważał, że w pracy z

dziećmi należy kierować się następującymi

dziećmi należy kierować się następującymi

zasadami

zasadami

:

:

–

–

wiedzę dostosowywać do możliwości

wiedzę dostosowywać do możliwości

poznawczych dziecka,

poznawczych dziecka,

–

–

wychodzić zawsze od rzeczy konkretnych,

wychodzić zawsze od rzeczy konkretnych,

bliskich i łatwych do trudniejszych, dalszych

bliskich i łatwych do trudniejszych, dalszych

i złożonych,

i złożonych,

–

–

poznając elementy, dążyć do poznania całości,

poznając elementy, dążyć do poznania całości,

–

–

łączyć nauczanie z zabawą, by uczynić je bliskim

łączyć nauczanie z zabawą, by uczynić je bliskim

i przyjemnym

i przyjemnym

Podstawą teorii wychowania Pestalozziego była idea

Podstawą teorii wychowania Pestalozziego była idea

organicznego rozwoju, któremu podlega każdy

organicznego rozwoju, któremu podlega każdy

człowiek. Twierdził, że głównym zadaniem pedagogiki

człowiek. Twierdził, że głównym zadaniem pedagogiki

jest odkrycie praw rozwoju człowieka, był przekonany,

jest odkrycie praw rozwoju człowieka, był przekonany,

że o rozwoju każdego dziecka decyduj

że o rozwoju każdego dziecka decyduj

ą trzy

ą trzy

sił

sił

y:

y:

a)

a)

i

i

ntelektualna

ntelektualna-

-

rozwijanie zdolności poznawczych

rozwijanie zdolności poznawczych

dziecka zapewniających umiejętność poruszania się w

dziecka zapewniających umiejętność poruszania się w

świecie ludzkim i w świecie przyrody

świecie ludzkim i w świecie przyrody

b)

b)

f

f

izyczna

izyczna-

-

jest podstawą zdolności do pracy. Oznacza

jest podstawą zdolności do pracy. Oznacza

stwarzanie dziecku odpowiednich warunków do wzrostu

stwarzanie dziecku odpowiednich warunków do wzrostu

i rozrostu, rozwijanie sprawności oraz zapobieganie

i rozrostu, rozwijanie sprawności oraz zapobieganie

niebezpieczeństwom zagrażającym życiu lub zdrowiu

niebezpieczeństwom zagrażającym życiu lub zdrowiu

c)

c)

m

m

oralna

oralna-

-

zmierza do harmonijnej integracji jednostki ze

zmierza do harmonijnej integracji jednostki ze

społeczeństwem przy jednoczesnym zachowaniu

społeczeństwem przy jednoczesnym zachowaniu

„naturalnej niewinności” i niezależności.

„naturalnej niewinności” i niezależności.

Pestalozzi twierdził, że

Pestalozzi twierdził, że

poznanie

poznanie

zmysłowe stanowi fundament wszelkiej

zmysłowe stanowi fundament wszelkiej

wiedzy

wiedzy

,

,

przypisywał ogromne znaczenie

przypisywał ogromne znaczenie

poglądowości w nauczaniu. Uznał

poglądowości w nauczaniu. Uznał

,

,

iż od

iż od

najwcześniejszych lat dziecko powinno

najwcześniejszych lat dziecko powinno

zapoznać się z jak największą ilością

zapoznać się z jak największą ilością

przedmiotów i zjawisk. A wszystko po

przedmiotów i zjawisk. A wszystko po

to, by wykształcić spostrzegawczość.

to, by wykształcić spostrzegawczość.

Usiłował również wprowadzić do

Usiłował również wprowadzić do

procesu nauczania formy działalności

procesu nauczania formy działalności

umysłowej takie jak analiza i synteza.

umysłowej takie jak analiza i synteza.

Rola nauczyciela

Rola nauczyciela

Nauczyciel powinien nauczać dzieci:

Nauczyciel powinien nauczać dzieci:

1)

1)

widzieć przedmiot, który zjawi się w ich świadomości;

widzieć przedmiot, który zjawi się w ich świadomości;

2) zaznajamiać je z kształtem każdego przedmiotu tzn.

2) zaznajamiać je z kształtem każdego przedmiotu tzn.

z jego wielkością i proporcjami;

z jego wielkością i proporcjami;

3) zapoznać je możliwie jak najwcześniej z całym

3) zapoznać je możliwie jak najwcześniej z całym

zakresem wyrazów i nazw wszystkich poznanych

zakresem wyrazów i nazw wszystkich poznanych

już przez nie przedmiotów.

już przez nie przedmiotów.

Nauka o rzeczach

Nauka o rzeczach

−

nauka o rzeczach wyrasta z nauczania poglądowego

nauka o rzeczach wyrasta z nauczania poglądowego

-

należy organizować nauczanie tak, by uczeń

należy organizować nauczanie tak, by uczeń

przechodząc

przechodząc

od elementu do elementu dochodził

od elementu do elementu dochodził

d

d

o poznania całości

o poznania całości

-

plan nauczania obejmuje

plan nauczania obejmuje

obok nauki czytania, pisania i

obok nauki czytania, pisania i

rachunków elementy geometrii i rysunku, geografii i

rachunków elementy geometrii i rysunku, geografii i

przyrodoznawstwa

przyrodoznawstwa

-

nauczanie powinno być oparte na zasadzie

nauczanie powinno być oparte na zasadzie

poglądowości

poglądowości

polegają

polegają

cej

cej

na rozwijaniu spostrzegawczości,

na rozwijaniu spostrzegawczości,

uszczególnieniu i uogólnieniu cech poznawczych

uszczególnieniu i uogólnieniu cech poznawczych

przedmiotów, ale także na nauce logicznego myślenia

przedmiotów, ale także na nauce logicznego myślenia

(analiza i synteza)

(analiza i synteza)

-

nowe wiadomości powinny być dodatkiem do poprzednich

nowe wiadomości powinny być dodatkiem do poprzednich

-

rozumiana jest jako

rozumiana jest jako

nauczanie początkowe, które zaznajamia

nauczanie początkowe, które zaznajamia

dzieci z ich najbliższym otoczeniu w sposób poglądowy

dzieci z ich najbliższym otoczeniu w sposób poglądowy

-

p

p

rogram nauczania szkoły elementarnej wysnuł Pestalozzi z

rogram nauczania szkoły elementarnej wysnuł Pestalozzi z

najprostszych elementów: z poznania liczby, kształtu i słowa

najprostszych elementów: z poznania liczby, kształtu i słowa

-

-

o

o

dpowiadać miała temu właśnie nauka geometrii i rachunków, a

dpowiadać miała temu właśnie nauka geometrii i rachunków, a

także rysunków oraz nauka języka

także rysunków oraz nauka języka

-

Pestalozzi uważał bowiem, że dziecko należy nauczyć mówić tak,

Pestalozzi uważał bowiem, że dziecko należy nauczyć mówić tak,

by wyrażało się ściśle z rozmachem. Punktem wyjścia nauczania

by wyrażało się ściśle z rozmachem. Punktem wyjścia nauczania

geometrii miała być linia prosta. Później dopiero dzieci poznawały

geometrii miała być linia prosta. Później dopiero dzieci poznawały

kolejne linie równoległe, kąty, łuki aż wreszcie figury

kolejne linie równoległe, kąty, łuki aż wreszcie figury

geometryczne, które mierzono i porównywano, dzielono na połowę

geometryczne, które mierzono i porównywano, dzielono na połowę

na cztery części itd. Tak właśnie dzieci uczyły się ułamków

na cztery części itd. Tak właśnie dzieci uczyły się ułamków

-

d

d

o nauczania służyła tablica liniowa. W czasie rysowania dzieci

o nauczania służyła tablica liniowa. W czasie rysowania dzieci

nabywały także wstępne nawyki pisania. Dla Pestalozziego pisanie

nabywały także wstępne nawyki pisania. Dla Pestalozziego pisanie

było "rodzajem rysunku liniowego". Do pisania używano

było "rodzajem rysunku liniowego". Do pisania używano

spostrzegawczości, wyobraźni.

spostrzegawczości, wyobraźni.

−

łączył teorię z praktyką tzn. spożytkowanie wiedzy

łączył teorię z praktyką tzn. spożytkowanie wiedzy

teoretycznej przy nauce zawodu - dzieci w jego zakładach

teoretycznej przy nauce zawodu - dzieci w jego zakładach

uczyły się i pracowały jednocześnie. Prace wytwórcze

uczyły się i pracowały jednocześnie. Prace wytwórcze

wychowanków miały na celu wyrobienie moralnych cech i

wychowanków miały na celu wyrobienie moralnych cech i

ułatwienie zdobycia zawodu

ułatwienie zdobycia zawodu

-

obiekty obserwacji powinny być starannie dobrane

obiekty obserwacji powinny być starannie dobrane

-

d

d

zieci wykonują prace fizyczne w zakresie rolnictwa,

zieci wykonują prace fizyczne w zakresie rolnictwa,

gospodarstwa domowego i rzemiosła

gospodarstwa domowego i rzemiosła

-

nauka powinna mieć lekki i zajmujący charakter jak zabawa

nauka powinna mieć lekki i zajmujący charakter jak zabawa

i być dostosowana do sił i możliwości umysłowych dziecka

i być dostosowana do sił i możliwości umysłowych dziecka

Nauka o rzeczach ma wpływ na współczesną

Nauka o rzeczach ma wpływ na współczesną

edukację wczesnoszkolną, niektóre jej

edukację wczesnoszkolną, niektóre jej

elementy dziś znajdują swoje miejsce, tj.:

elementy dziś znajdują swoje miejsce, tj.:



 

 

opracowano arkusze obserwacyjne do

opracowano arkusze obserwacyjne do

badania poziomu rozwoju ucznia,

badania poziomu rozwoju ucznia,

wykorzystywane również i obecnie,

wykorzystywane również i obecnie,



dzisiejsza edukacja środowiskowa nawiązuje

dzisiejsza edukacja środowiskowa nawiązuje

do nauki o rzeczach, przede wszystkim do

do nauki o rzeczach, przede wszystkim do

zbiorów naturalnych,

zbiorów naturalnych,



 

 

promowanie zasady poglądowości w

promowanie zasady poglądowości w

procesie zapoznawania uczniów z nowym

procesie zapoznawania uczniów z nowym

materiałem.

materiałem.

Bibliografia

Bibliografia



Bogdan Suchodolski: „Zarys pedagogiki” . Warszawa 1965,

Bogdan Suchodolski: „Zarys pedagogiki” . Warszawa 1965,

PWN

PWN



Zbigniew Marciniak „Zarys historii wychowania” Warszawa

Zbigniew Marciniak „Zarys historii wychowania” Warszawa

1978 r.

1978 r.