Antropologia

Ćw. 4.

Cechy niemetryczne czaszki

Cechy niemetryczne

(nieciągłe,

dyskretne, epigenetyczne)

- Pierwszy opis Blumenbach [1776].
Są to cechy:
niemierzalne
dziedziczne

(mogą posłużyć do badania powiązań genetycznych

między osobnikami jednej populacji. Są wykorzystywane do badania
odległości biologicznych pomiędzy populacjami [Laughlin, Jørgensen
1956, Lane, Sublett 1972 i in.]).

Zalety:
1. mogą być opisywane nawet na materiale
niekompletnym i źle zachowanym
2. są łatwe do zaobserwowania i nie wymagają
specyficznych procedur i sprzętu

Najczęściej opisywane cechy
przyjmują jedną z czterech
form:

• niestale występujące szwy czaszkowe
• kości wstawne
• niestałe występowanie lub wielodzielność
otworów/kanałów
niekompletnego kostnienia prowadzącego do
powstanie
• niestale występujące twory kostne, st. rozwoju
niektórych cech morfologicznych

Niestale
występujące szwy
czaszkowe

szew czołowy (sutura
metopica)
umiejscowiony pośrodku k.
czołowej, pomiędzy bregmą a
nasionem, zwykle zrasta się do 3-8
roku życia. Może być
zachowany w całości, bądź też
fragment w pobliżu nasionu

szew podoczodołowy (sutura
infraorbitalia)
Rejestrujemy jego obecność na
powierzchni kości szczękowej (mimo
że może występować także w
oczodole). Szew zachowany w
całości biegnie od krawędzi
oczodołu do otworu
podoczodołowego

Niestale
występujące kości
czaszki –
kości wstawne

Niestałe występowanie
lub wielodzielność
otworów

cechy nadoczodołowe
wcięcie i/lub otwór
nadoczodołowy na górnej
krawędzi oczodołu

wielodzielne otwory
podoczodołowe
(foramen infraorbitalia)
otwory znajdujące się na
przedniej powierzchni k.
szczękowej, pod dolną
krawędzią oczodołu,
powyżej dołu nadkłowego

liczne otwory jarzmowo-
twarzowe
(foramen
zygomaticofaciale)
otwory znajdujące się na
przedniej powierzchni k.
jarzmowej, należy
zaobserwować wielkość i
liczbę

otwór ciemieniowy
(foramen emisarium
parietale)
otwór znajdujący się na
kości ciemieniowej, blisko
szwu strzałkowego, często
parzysty

kanał kłykciowy
(canalis condylaris)
otwór kanału
występujący w dole
kłykciowym, położony
tylnio do kłykci
potylicznych, otwór
skierowany przednio-
przyśrodkowo

wielodzielny kanał nerwu
podjęzykowego
(canalis hypoglossi)
kanał nerwu podjęzykowego leży
nad kłykciem potylicznym, zwykle
pod kątem prostym do głównej
osi kłykcia.

niepełny otwór
owalny
otwór owalny otwarty
i połączony z
otworem
poszarpanym

niepełny otwór
kolcowy
otwór kolcowy
otwarty i połączony z
otworem
poszarpanym

otwór sutkowaty
(foramen
mastoideum)
otwór znajdujący się z
tyłu wyrostka
sutkowatego, zwykle na
kości skroniowej,
czasami na potylicznej,
bądź na szwie potyliczno-
sutkowym, należy
notować położenie i
liczbę

otwór bródkowy
(foramina
mentalia)
notujemy liczbę

Niestałe występujące
twory kostne

torus accusticus
wał kostny
wykształcony w
kanale
słuchowym
zewnętrznym,
stopień
zamknięcia kanału
powinien być
notowany