Wprowadzenie do

zarządzania

operacyjnego

Zbigniew Celmerowski

slajd nr : 2

Pojęcie organizacji

Organizacja - ład, porządek, logika w jakiejkolwiek

dziedzinie działalności

Organizacja - sposób zorganizowania czegoś;

forma, system.[1]

S = <E,ξ>

gdzie: S - system, E - elementy systemu, ξ- relacje

między elementami systemu oraz z otoczeniem

[1] Źródło: Z. Jasiński, Podstawy zarządzania operacyjnego, Oficyna

Ekonomiczna, Kraków, 2005, str. 13-15

slajd nr : 3

Pojęcie produktu

Efektem działania organizacji są produkty.

Obecnie przyjmuje się, że produktem jest zarówno

wyrób materialny, jak również niematerialny, czyli

usługa.

W wielu przypadkach wartość użytkowa dostarczana

klientowi jest mieszanką wyrobu i usługi.

[1] Źródło: Z. Jasiński, Podstawy zarządzania operacyjnego, Oficyna

Ekonomiczna, Kraków, 2005, str. 13-15

slajd nr : 4

Działalność operacyjna

Działalność operacyjna to działalność

związana z bezpośrednim wytwarzaniem

wyrobu lub świadczeniem usług.

[1].

„Działalność operacyjna stanowi serce każdej organizacji,

najważniejszą jej funkcję. Bez skutecznej realizacji funkcji

operacyjnej w firmach bezprzedmiotowe stają się inne

funkcję, takie jak marketingowa, rachunkowa czy

badawczo-rozwojowa.”[2]

[1] Źródło: Z. Jasiński, Podstawy zarządzania operacyjnego, Oficyna Ekonomiczna,

Kraków, 2005, str. 13-15
[2] Źródło:

:

D. Waters, Zarządzanie operacyjne – towary i usługi, str. 20

slajd nr : 5

Cel :

Wyroby i usługi zaspokajające potrzeby klientów

MARKETING

Rozpoznawanie
obecnych i kreowanie
nowych

potrzeb

klientów

oraz

zapewnianie dotarcia
produktów

do

klientów;

DZIAŁALNOŚĆ
OPERACYJNA

Wytwarzanie produktów
i świadczenie usług

FINANSE

Zbieranie informacji
finansowych i
zarządzanie
finansami.

Główne funkcje organizacji

slajd nr : 6

Rola działalności operacyjnej

 produkcja wyrobów i usług decyduje o konkurencyjności

gospodarki i wielkości DNB

 decyduje o zatrudnieniu i wielkości wynagrodzeń
 rośnie udział usług w DNB (ok. 70% w DNB)
 rośnie DNB przy malejącej liczbie pracowników (wzrost

produktywności)

 w latach 70 i 80 decydowała o sukcesie Japonii i państw

azjatyckich

 lata 90-e i obecne to dynamiczny rozwój USA i Chin
 rola Europy maleje: lata 70-e 25% w DNB świata; rok 2000

- 17%; prognoza na 2010 - 12%

slajd nr : 7

Zarządzanie działalnością

operacyjną

•„Zarządzanie działalnością operacyjną to cały
zestaw czynności kierowniczych
wykorzystywanych przez organizację do
przekształcania nakładów w produkty, tj.
wyroby i usługi”.[1]

„Zarządzanie operacyjne to zarządzanie
działalnością operacyjną”.[2]

[1]

Źródło: R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa, 1996, str.

623

[2] Źródło: Z. Jasiński, Podstawy zarządzania operacyjnego, Oficyna Ekonomiczna, Kraków, 2005, str. 16

slajd nr : 8

Pojęcie zarządzania

Zarządzanie to zestaw działań (obejmujący
planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie,
przewodzenie i kontrolowanie) skierowanych na
zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i
informacyjne) i wykonywanych z zamiarem
osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i
skuteczny[1].

Sprawny, czyli wykorzystujący zasoby wydajnie i bez zbędnego
marnotrawstwa, zaś skuteczny czyli działający z powodzeniem

[1] Źródło: Griffin R.W. „Podstawy zarządzania organizacjami”, Wydawnictwo PWN,
Warszawa 2002, str. 38

slajd nr : 9

Planowanie i
podejmowanie decyzji
Określanie celów
organizacji i
decydowanie o
najlepszym sposobie ich
osiągnięcia

Kontrolowanie
Obserwowanie
wprowadzanie korekt do
bieżących działań dla
ułatwienia realizacji
celów

Przewodzenie
(kierowanie ludźmi)
Motywowanie załogi
organizacji do pracy w
interesie organizacji

Organizowanie
Określanie najlepszego
sposobu grupowania
tych działań i zasobów.

Funkcje zarządzania

slajd nr : 10

1890

1950

1900 1910 1920 1930 1940

KLASYCZNA SZKOŁA ZARZĄDZANIA

1960 1970

1980

SZKOŁA BEHAWIORALNA

SZKOŁA ILOŚCIOWA

SZKOŁA SYSTEMOWA

Deficyt

siły

roboczej

I wojna

światow

a

Wielki

Kryzys

II wojna
światow

a

Ruchy

protestu

Źródło: J. Stoner, R. Freeman, D. Gilbert, Kierowanie, PWE W-wa

2001, str. 46

Rys historyczny nauk o

zarządzaniu

slajd nr : 11

Klasyczna szkoła zarządzania

•Rozwój współczesnej organizacji i zarządzania
miał swój początek w Anglii. Prekursorami byli:
Adam Smith, Robert Owen oraz Charles Babbage
•W Ameryce twórcą współczesnego naukowego
zarządzania był Frederic W. Taylor (1856-1915)
•We Francji przedstawicielem klasycznej teorii
zarządzania był Henri Fayol (1841-1925).
•Na ziemiach polskich prekursorem klasycznej
szkoły zarządzania był Karol Adamiecki ( 1866-
1933) profesor Politechniki Warszawskiej.

slajd nr : 12

• zwany również naukową organizacją pracy lub tayloryzmem

• twórcą był Frederic W. Taylor – amerykański inżynier mechanik

• filozofia Taylora opiera się na pięciu zasadach:

• opracowaniu naukowych podstaw zarządzania tak, aby ustalić

najlepszą metodę do konkretnego zadania produkcyjnego,

• naukowym doborze pracowników do określonych rodzajów

prac,

• naukowym wyszkoleniu i doborze pracowników, tak aby

każdemu pracownikowi przydzielić pracę, do której najlepiej

się nadaje,

• nieantagonistycznej współpracy pomiędzy pracodawcą a

pracownikami,

• przyjęcie odpowiedniego podziału pracy i specjalizacji oraz

sprawdzonej wcześniej struktury zarządzania.

• Henry Gannt – harmonogramy planowania i kontroli realizacji zadań

oraz motywacyjny system płac

• Lilian i Frank Gilbreth – analiza ruchów roboczych i metody pomiaru

czasu pracy

• W Posce prekursorem był Karol Adamiecki (1866-1933), inżynier

metalurg, profesor Politechniki Warszawskiej, twórca zasad harmonizacji

pracy (zasada I – harmonii doboru oraz zasada II – harmonii działania).

Nurt inżynierski

slajd nr : 13

1. Naukowo
opracować
każdy element
pracy na
danym
stanowisku w
miejsce
praktykowanyc
h metod „mniej
więcej”

2. Naukowo
dobierać
pracowników i
następnie
szkolić ich do
wykonywania
pracy zgodnie z
krokiem 1

4. Dalej
planować
pracę, aby
wykorzystać
robotników do
faktycznego
wykonywania
pracy

3. Nadzorować
pracowników,
by mieć
pewność, że
będą się
stosować do
przypisanych
im metod
wykonywania
pracy

„Naukowe zarządzanie” Taylora

slajd nr : 14

www.fno.org

, 20.01.2006

slajd nr : 15

Nurt uniwersalistyczny

Organizacja procesów zarządzania nie tylko w gospodarce, ale

również w administracji państwowej, sadownictwie, szkolnictwie, itd.

Przedstawiciele:
Emerson Harrington - 12 zasad efektywności pracy, system

zarządzania przez cele MBO
H. Fayol - zarządzanie w ujęciu funkcjonalnym, jego pomysły

znalazły wyraz w 14 zasadach sprawnego zarządzania. Fayol jako

pierwszy określił specyficzne funkcje kierownicze planowania,

organizowania, przewodzenia, kontrolowania. Był przekonany, że

funkcje te trafnie odzwierciedlają treść procesu zarządzania[1].
M. Weber - teoria biurokracji, praca Webera na temat biurokracji

stworzyła podwaliny współczesnej teorii organizacji. Koncepcja

biurokracji oparta jest na racjonalnym zestawie wytycznych do

kształtowania struktury organizacji w sposób najbardziej

efektywny[2].

[1

] Źródło: Griffin R. W.: Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, str.

slajd nr : 16

ZASADA

OPIS

Podział pracy

Wysoki poziom specjalizacji pracy technicznej i kierowniczej

Autorytet

Kierownik musi posiadać autorytet formalny do wydawania
poleceń i autorytet osobisty wynikający z wiedzy i
doświadczenia

Dyscyplina

Szanowanie reguł organizacji

Jedność rozkazodawstwa

Posiadanie tylko jednego przełożonego

Jedność kierownictwa

Za pokrewne czynności odpowiada tylko jeden kierownik

Podporządkowanie

interesu

osobistego interesowi ogółu

Interes jednostki jest mniej ważny niż interes całej
organizacji

Wynagrodzenie

Sprawiedliwe

Centralizacja

Im wyższa pozycja w zajmowanej strukturze organizacyjnej,
tym wyższy autorytet i władza

Hierarchia

Linia władzy przebiega z góry na dół

Ład

Umiejętna koordynacja zasobów pracy

Sprawiedliwość

Menedżer jest sprawiedliwy dla wszystkich pracowników

Stabilizacja personelu

Brak fluktuacji

Inicjatywa

Podwładny ma swobodę inicjatywy

Espirit de corps (Harmonia)

Duża rola pracy zespołowej

Zasady sprawnego zarządzania wg Fayola

Źródło; R. W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 1996

slajd nr : 17

12 zasad efektywności pracy Harringtona Emersona

1

Wyraźnie określony cel

2

Zdrowy rozsądek

3

Fachowe doradztwo

4

Dyscyplina

5

Sprawiedliwe i uczciwe postępowanie

6

Rzetelna, aktualna, dokładna i stała sprawozdawczość

7

Planowanie działań

8

Wzorce, normy i harmonogramy działania

9

Przystosowane warunki

10 Standaryzacja metod i operacji
11 Pisemne regulaminy i instrukcje
12 Nagradzanie efektywności

slajd nr : 18

Nurt humanizacyjny

- Szkoła behawiorystyczna

•

Zrodziła się na gruncie prac Hugo Münsterberga (1863-1916) w

dziedzinie psychologii przemysłowej oraz w wyniku prac Eltona
Mayo (1880-1949) w USA. Chodziło o wypracowanie zasad
skutecznego postępowania z pracownikami na gruncie dorobku
takich nauk, jak socjologia i psychologia. Twórcy HR zaproponowali
nową koncepcję “człowieka społecznego”, który posiada szerszą
motywację, uwzględnia cele społeczne i pragnie osiągnąć
satysfakcję z wykonywanej pracy.

• Nurt ten rozwinął się głównie w latach 1930-1960,
zapoczątkowany przez szkołę Human Relations (stosunków
międzyludzkich) E. Mayo, by rozwinąć się później w szeroki nurt
behawioralny (A. Maslow, D. McGregor, R. Likert, Ch. Agryris).
Neoklasycy postrzegali organizację jako grupę ludzi, akcentowane
były zachowania ludzi w grupach oraz więzi nieformalne.

slajd nr : 19

slajd nr : 20

slajd nr : 21

Szkoła ilościowa zarządzania

Do rozwoju tej teorii i praktyki zarządzania
wykorzystano

dorobek

badań

operacyjnych

(Operational

Research)

i

ilościową

teorię

zarządzania (Management Science Theory).

Zastosowania:

–badania marketingowe
–planowanie produkcji
–planowanie zbytu
–planowanie kosztów i finansów
–na metodach ilościowych opierają się nowe metody
planowania i sterowania produkcją MRP-1, MRP-2, JIT

slajd nr : 22

Szkoła systemowa

• Organizacja „traktowana jest jako jednolity, celowo
funkcjonujący system, który składa się z wzajemnie
powiązanych części”. *
•Stosuje takie pojęcia jak: system, podsystemy (systemy w
ramach większego systemu), system otwarty i zamknięty
(współpraca z otoczeniem), synergia (tzn. całość jest większa
od sumy jej części składowych).
•System cechuje się:

–granicami – mniej lub bardziej sztywnymi lub elastycznymi.
–przepływem materiałów, energii i informacji
–sprzężeniami zwrotnymi – służącymi do kontroli systemów

* Źródło: Stoner James A. F., Wankel Charles. : “Kierowanie” PWE, Warszawa 1992

slajd nr : 23

Integracja różnych podejść

do zarządzania

Źródło; R. W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 1996

slajd nr : 24

Wyzwania lat 2000

Potrzeba zmian:

Jak to co robimy zrobić szybciej ?
Jak to co robimy zrobić lepiej?
Jak to co robimy zrobić taniej?

Źródło: Michael Hammer, James Champy: „Reengineering the Corporation”

slajd nr : 25

Zarządzanie

Zaopatrzenie

Działalność podstawowa

Sprzedaż

Dostawcy

Odbiorcy

LEAN MANAGEMENT

BUSINESS PROCESS REENGINEERING

LOGISTYKA - JUST - IN - TIME

TOTAL QUALITY MANAGEMENT

CONTROLLING

MARKETING

HUMAN RESOURCES MANAGEMENT

Współczesne koncepcje i

metody

Źródło: K. Pasterniak „Zarys Zarządzania Produkcją” PWE,

Warszawa 2005 str. 290.

slajd nr : 26

WYTWARZANIE

FMS
Elastyczne systemy
produkcyjne

PROJEKTOWANIE

CE
Inżynieria współbieżna
QFD
Rozwinięcie funkcji jakości

KOMPUTERYZACJA

MRP
Planowanie

potrzeb

materiałowych
MRPII

JIT
Dostawy na czas „just in
time”

KANBAN

AI
Sztuczna inteligencja

LM
Szczupłe wytwarzanie

PERSONEL

CAD
Komputerowe wspomaganie
projektowania

ZI
Zero zapasów

TEI
Kompleksowe

zaangażowanie

personelu

CAE
Komputerowe

wspomaganie

inżynierii

TQM Kompleksowe
zarządzanie jakością

CI
Ciągłe doskonalenie

CAI
Komputerowe

wspomaganie

kontroli

TPM Kompleksowe
zarządzanie eksploatacją

QC
Koła Jakości

CIM
Komputerowe wspomaganie
wytwarzania

TBM Wytwarzanie
zarządzające czasem

QWL
Jakość pracy

EDI
Elektroniczna wymiana danych

GT Technologia grupowa

TB
Praca zespołowa

MIS
Informacyjny system zarządzania

TPS
System produkcyjny
stosowany przez Toyota

slajd nr : 27

Firma lat 2000

Nowoczesna firma jest:

–skoncentrowana na kliencie,
–zintegrowana wokół swoich
podstawowych procesów,
–oparta na wiedzy i motywacji
pracowników.

slajd nr : 28

Modele firm przyszłości

•

Organizacje uczące się

– oparte na ustawicznym szkoleniu

umiejętności i wiedzy swoich pracowników, aby zdobyć przewagę

konkurencyjna opartą na szybszym zaspokajaniu potrzeb klienta

znając zmieniające się jego gusta oraz możliwości techniczne ich

wykonania.

•

Organizacje sieciowe

– charakteryzuje się powiązaniem

bardzo dużej liczby niezależnych kapitałowo firm

współpracujących ściśle ze sobą, tworzących w tym celu bardzo

dynamiczny system, łatwo dostosowujący się do zmian

zachodzących na rynku

•

Organizacje wirtualne

– zdecentralizowane instytucje łączące

bardzo dużo firm współpracujących ze sobą, kontakty zazwyczaj

odbywaj się droga internetowa , firmy rozsiane są po całym

niemalże świecie, idealnie dostosowują się do rzeczywistości

ekonomicznej, konkurencja wewnętrzna i zewnętrzna

[1]

[1]

Brzeziński M., Organizacja i sterowanie produkcją, PLACET , Warszawa 2002,

str. 259-297

slajd nr : 29

Literatura

• Brzeziński M., Organizacja i sterowanie produkcją, PLACET ,

Warszawa 2002

• Durlik I.: Inżynieria zarządzania, Tom I,II. Agencja Wydawniczo –

Poligraficzna “PLACET”, Warszawa 1995.

• Griffin R. W.: Podstawy zarządzania organizacjami, PWN,

Warszawa 1996

• Krajewski L.J., Ritzman L.P.: Operations Management. Strategy

an Analisis, Addison-Wesley Publishing Co. 1996

• Muhlemann A. P., Oakland J. S., Lockyer K. G.: Zarządzanie.

Produkcja i usługi, PWN, Warszawa 2001

• Podstawy zarządzania operacyjnego, pod red.Z.Jasińskiego,

Oficyna Ekonomiczna, Kraków, 2005

• Waters D.: Zarządzanie operacyjne, PWN Warszawa 2001 r.

• Zarządzanie. Teoria i praktyka, pod red. A. Koźmińskiego i W.

Piotrowskiego, PWN, Warszawa 1998.

• Zarządzanie systemami produkcyjnymi, pod red.Z.Jasińskiego,

Wydawnictwo “Leopoldinum”, Wrocław 1995