Rodzaje dyslipidemii i

podstawy diagnostyki.

dr Jadwiga Hartwich

1 Kilkakrotnie wyższe ryzyko wystąpienia zawału serca dotyczy obrazu podklas
(fenotypu) LDL:
a/ Typu A
b/ Typu C

c/ Typu B

d/ Żadnego z powyższych

2.W sitosterolemii:
a/ Należy stosować margaryny wzbogacone w sterole roślinne
b/ Należy stosować margaryny wzbogacone w sterole roślinne wyłącznie w izolowanej
hipertriglicerydemii
c/ Należy stosować margaryny wzbogacone w sterole roślinne wyłącznie w izolowanej
hipercholesterolemiii

d/ Należy wykluczyć z diety margaryny wzbogacone w sterole roślinne

3. W klasyfikacji genetycznej dyslipidemii wg Fredricksona chylomikronemia
na czczo jest w typie:
a/ IIA i III
b/ I i IIb
c/ III i IV

d/ I i V

4.Cholesterol nie-HDL to:
a/ Cholesterol chylomikronów +HDLchol
b/Cholesterol IDL
c/ Cholesterol LDL

d/cholesterol VLDL+LDL

5.Która odpowiedź podaje wyniki oznaczeń cholesterolu LDL i HDL
przewidywane dla surowicy o cholesterolu całkowitym 8mmol/l i
triglicerydach (TG)=3,6mmol/l:
a/ cholLDL =5,8mmol/l, cholHDL 2,9mmol/l
b/ cholLDL =2,8mmol/l, cholHDL 1,9mmol/l
c/ cholLDL =7,1mmol/l, cholHDL 0,9mmol/l

d/ cholLDL =5,8mmol/l, cholHDL 0,9mmol/l

6.Która metoda uzyskania wartości cholesterolu LDL jest odpowiednia dla
surowicy o wartości TG=4,6mmol/l:
a/ Chol LDL obliczony z formuły Friedewalda, HDL chol nieoznaczalny
b/ Chol LDL obliczony z formuły Friedewalda, HDL metodą bezpośrednią
c/ LDL metodą bezpośrednią, Chol HDL obliczony z formuły Friedewalda

d/ LDLchol i HDLchol metodą bezpośrednią

7. Dyslipidemia najczęściej towarzysząca ciąży to:
a/ LDL i HDL chol w normie, chol całkowity podwyższony
b/Chol i TG surowicy nieznacznie podwyższone
c/ LDL i HDL chol w normie, TG nieznacznie podwyższone

d/ Chol i TG podwyższone, TG nawet dwukrotnie w stosunku do wartości
sprzed ciąży

 
8. Wskaż fałszywe stwierdzenie dotyczące lipoprotein:

a/ Chylomikrony są obecne na czczo w zdrowiu

b/ Znaczne stężenie triglicerydów ma wpływ na wynik oznaczeń biochemicznych w
surowicy
c/ Metoda bezpośrednia oznaczania chol HDL nie interferuje z TG<15,8mmol/l
d/ Żadne z powyższych

9. ATPIII w kontekście diagnostyki dyslipidemii to:

a/ Wskazania dotyczące diagnostyki i leczenia dyslipidemii dorosłych

b/ Bilans energetyczny
c/ Kategoria dyslipidemii pierwotnej
d/ Kategoria dyslipidemii wtórnej

10. Dyslipidemia wtórna do niedoczynności tarczycy to:

a/ Hiperlipidemia

b/ Hipolipidemia
c/ Izolowana hipertriglicerydemia
d/ Żadne z powyższych

11.Które parametry lipidowe można oznaczać wyłącznie na czczo :
a/ cholesterol całkowity i TG

b/ TG

c/ cholesterol całkowity, chol LDL, cholHDL
d/ cholesterol całkowity, LDLchol, HDLchol, TG

12. Określenie omega 3 w nazwie kwasu tłuszczowego oznacza:
a/ Wiązanie podwójne w sąsiedztwie końca -CH3

b/ Wiązanie podwójne przy trzecim atomie C od końca CH3-

c/ Wiązanie podwójne przy trzecim atomie C od grupy karboksylowej-
d/ Żadne z powyższych

13.Parametry ważne w diagnostyce dyslipidemii to:
a/ Lipidy całkowite surowicy

b/ Lp(a)

c/ Fosfolipidy surowicy
d/ a i c

14.Jakie stężenie TG stwarza ryzyko wystąpienia zapalenia trzustki:
a/ 4,6 mmol/l
b/ 5,6mmol/l

c/ 8 mmol/l

d/ żadne z powyższych

15.Etiologia pierwotnej hipertriglicerydemii dotyczy:
a/ Przewagi apoCII nad apoCIII
b/ Dysfunkcji receptora B/E

c/ Przewagi apoCIII nad apoCII

d/ żadne z powyższych
 
16.Głodówka:
a/ Jest standardowym przygotowaniem do diagnostyki dyslipidemii
b/ Obniża stężenia lipidów

c/ Podwyższa stężenia lipidów

d/a i b
 

17. Kaskada delipidyzacyjna w której VLDL ulega transformacji do IDL i LDL to
działanie enzymu:
a/ lipazy wątrobowej HL

b/ lipazy lipoproteinowej LPL

c/ lipazy adipocytarnej, insulinozależnej
d/ żadne z powyższych

18. Referencyjne wartości TG w pierwotnej i wtórnej prewencji
niedokrwiennej choroby serca to odpowiednio:
a/ <2,3mmol/l; <1,7mmol/l

b/ <1,7mmol/l

c/ <2,3mmol/l
d/Żadne z powyższych
 
19.Test zimnej flotacji dotyczy:
a/hipertriglicerydemii poposiłkowej
b

/ hipertriglicerydemii na czczo

c/ hipercholesterolemii na czczo
d/ cukrzycy
 

Markerami zwiększonego ryzyka

sercowo-naczyniowego są:

Stężenie w surowicy na czczo

Stężenie w surowicy na czczo

HDLchol<1mmol/L

HDLchol<1mmol/L

(40mg/dl) u mężczyzn i

(40mg/dl) u mężczyzn i

<1.2mmol/L

<1.2mmol/L

(45mg/dl) u kobiet

(45mg/dl) u kobiet

oraz stężenie

oraz stężenie

triglicerydów > 1.7mmol/L

triglicerydów > 1.7mmol/L

(150mg/dl).

(150mg/dl).



Stężenie cholesterolu całkowitego

w

osoczu powinno wynosić

<5mmol/L

(190mg/dl),

a LDL cholesterolu < 3mmole/L

(115mg/dl)



U osób obciążonych największym
ryzykiem sercowo-naczyniowym

,

szczególnie tych z klinicznie jawną ChNS na
podłożu miażdżycy i u chorych na cukrzycę,
docelowe stężenia powinny być mniejsze:

Chol całk.<4,5mmol/L (175mg/dl), a <4mmol/L

(155mg/dl); LDL chol<2.5mmol/L (100mg/dl),
a <2mmol/L (80mg/dl), jeśli to możliwe.

Dyslipoproteinemie wtórne

Biochemiczny obraz

Biochemiczny obraz

schorzenia

schorzenia

Typ wg

Typ wg

Fredricksona

Fredricksona

Cukrzyca



nadprodukcja VLDL, nadmiar

wolnych kwasów tłuszczowych



zmniejszenie aktywności LPL i HL



zwiększona synteza LDL oraz

glikacja LDL



wzrost stężenia TG VLDL



wzrost cholesterolu LDL i obniżenie

cholHDL

najczęściej typ

IV, który w

niewyrównanej

cukrzycy

przechodzi w

typ V lub IIb

Zapalenie

trzustki



wzrost stężenia frakcji VLDL i

chylomikronów



wzrost triglicerydów endo- i

egzogennych

typ V

Ciąża



wzrost cholesterolu HDL



wzrost triglicerydów VLDL,

fosfolipidów, apoE i apoB

Dyslipoproteinemie wtórne

Dyslipoproteinemie wtórne

Biochemiczny obraz schorzenia

Biochemiczny obraz schorzenia

Typ wg

Typ wg

Fredricksona

Fredricksona

Niedoczynność

tarczycy



wzrost stężenia wolnego cholesterolu i

triglicerydów spowodowany obniżeniem

lipogenezy i zmniejszeniem eliminacji

triglicerydów osocza



obecność IDL



wzrost stosunku cholLDL/cholHDL oraz

apoB/apoA

IIb lub III,

rzadziej IV

Nadczynność

tarczycy



obniżenie stężenia cholesterolu spowodowane

przewagą procesów katabolicznych nad syntezą

cholesterolu oraz zwiększonym jego

wydalaniem z zółcią



zmniejszenie stężenia frakcji LDL i HDL oraz

apoAI i apoB

Zespół

nerczycowy



nadprodukcja frakcji VLDL, ograniczona

szybkość degradacji oraz zmiana składu frakcji



nasilona synteza albumin



wzrost stężenia frakcji IDL, LDL oraz LDL/HDL



obniżona zdolność eliminacji tłuszczów

egzogennych



zmniejszenie aktywności LPL wskutek

wysycenia enzymu kwasami tłuszczowymi

IIa lub IIb i IV

Alkohol

nadmierne

spożycie



zaburzona przemiana chylomikronów i VLDL



wzrost syntezy triglicerydów



zmniejszenie syntezy apoAI, AII a także LCAT

IV, czasami V

1/

Stężenie lipidów całkowitych

waha się w szerokich

granicach od 4 do 10g/l i jest mniejsze u dzieci do pierwszego
roku życia. Jego oznaczanie nie ma praktycznego znaczenia
diagnostycznego.

2

/

Stężenie fosfolipidów surowicy krwi

Prawidłowe stężenie fosfolipidów w surowicy wynosi 1,7-
3,9mmol/l (130-300g/dl), w większości przypadków koreluje
ze stężeniem cholesterolu i w rutynowej diagnostyce
laboratoryjnej ma niewielkie znaczenie

3/

Stężenie wolnych kwasów tłuszczowych

w surowicy na

czczo wynosi 300-700mmol/l, zależy w znacznym stopniu od
diety, wzrasta w cukrzycy ulegając normalizacji podczas
leczenia. W rutynowej diagnostyce laboratoryjnej zaburzeń
lipidowych ma niewielkie znaczenie.

Oznaczanie składników lipidowych

osocza

Oznaczenie cholesterolu LDL

i cholesterolu HDL - metody bezpośrednie



najprostsza i najszybsza w wykonaniu

najprostsza i najszybsza w wykonaniu



nie wymaga wstępnego przygotowania

nie wymaga wstępnego przygotowania

materiału

materiału



wyniki najbardziej zbliżone do metody

wyniki najbardziej zbliżone do metody

referencyjnej

referencyjnej

(ultrawirowanie)

(ultrawirowanie)



brak interferencji:

brak interferencji:

triglicerydów - do 15,8mmol/l (1400mg/dl)

triglicerydów - do 15,8mmol/l (1400mg/dl)

bilirubiny - do 510

bilirubiny - do 510





mol/l

mol/l

Oznaczanie apoB



u pacjentów z lipidami w normie u których obraz

kliniczny lub wywiad rodzinny skłania do

poszerzenia badań biochemicznych.

Podwyższenie u tych pacjentów apoB świadczy o

występowaniu tzw.

normolipemicznej

hiperapobetalipoproteinemii

i podwyższonym

ryzyku CHNS



u pacjentów z umiarkowanie podwyższonym

stężeniem Tg i granicznymi wartościami

cholesterolu (200-250mg/dl)

Oznaczanie Lp(a)

Zakres normy <30mg/dl

Zakres normy <30mg/dl

Wykonywane jest najczęściej:

Wykonywane jest najczęściej:



u osób młodych z prawidłowym profilem lipoprotein lub

u osób młodych z prawidłowym profilem lipoprotein lub

nieznacznie podwyższonym cholesterolem LDL i klinicznie

nieznacznie podwyższonym cholesterolem LDL i klinicznie

udokumentowaną ChNS

udokumentowaną ChNS



u osób z wczesnym występowaniem ChNS u członków

u osób z wczesnym występowaniem ChNS u członków

najbliższej rodziny

najbliższej rodziny



u osób, u których w rodzinie stwierdzono występowanie

u osób, u których w rodzinie stwierdzono występowanie

tego antygenu w wysokim stężeniu

tego antygenu w wysokim stężeniu

Ze względu na wzrost aterogennego działania Lp(a) w

Ze względu na wzrost aterogennego działania Lp(a) w

obecności podwyższonego stężenia cholesterolu LDL,

obecności podwyższonego stężenia cholesterolu LDL,

znajomośc poziomu Lp(a) może mieć istotne znaczenie

znajomośc poziomu Lp(a) może mieć istotne znaczenie

praktyczne przy wyborze sposobu leczenia pacjenta z

praktyczne przy wyborze sposobu leczenia pacjenta z

umiarkowaną a także znaczną hipercholesterolemią.

umiarkowaną a także znaczną hipercholesterolemią.

Przygotowanie pacjenta do

diagnozowania dyslipidemii.

Na czczo vs. Nie na czczo?

( Nonfasting vs. fasting)

Całkowity cholesterol i HDL cholesterol

możliwy do

oznaczenia nie na czczo w badaniach przesiewowych, w
monitorowaniu terapii hipolipemizującej

Triglicerydy

(TG): Oznaczamy wyłącznie na czczo (12- to

14 –godzin bez posiłku)

Surowica krwi żylnej czy krew z opuszki
palca ?

Fingertip vs. venous blood

W badaniu przesiewowym

, krew z opuszki palca i

szybkie testy paskowe (‘sucha chemia’)

Badanie decyzyjne diagnosrtczne

: surowica krwi żylnej

Surowica czy osocze?

Serum vs. plasma

Preferowana surowica

.

Konieczność standaryzacji kolejnych pobrań materiału:
tylko surowica lub wyłącznie osocze. Wyniki oznaczeń
lipidów w osoczu są średnio o 4% niższe niż w surowicy
(zdarza się i 10% różnicy)

Surowica

: krew pobrana na skrzep, bez antykoagulanta

Osocze

: krew pobrana na antykoagulant - wskazane

EDTA. Wyniki w osoczu są niższe o 9% dla szczawianów,
14% dla cytrynianów, o 18% dla fluorków w stosunku do
surowicy.

Współistniejące inne choroby

Concurrent illness or other condition

Zawał serca, udar, zabiegi chirurgiczne

: odstąpić od

diagnozowania dyslipidemii na 3 miesiące

Pomniejsze choroby

, infekcje: odstąpić od

diagnozowania dyslipidemii na 3 tygodnie

Ciąża

: jest związana z hiperlipidemią; LDL-C, HDL-C,

a zwłaszcza TG wzrastają. Kontrolować wzrost
triglicerydów z uwagi na zagrożenie zapaleniem
trzustki. Podwyższony poziom LDL chol utrzymuje
się jeszcze w ciągu kilku tygodni po porodzie.

Jaka dieta?

Zachować w okresie poprzedzającym badanie (2
tygodnie)

zwyczajową dietę

i

stałą masę ciała

(unikać głodówek). Kilkudniowe głodzenie nie może
być przygotowaniem do badania lipidów: daje wzrost
stężenia chol i tg o około 18% oraz o ok. 22%
zmniejszenie cholHDL

Jaka postawa ciała ?

Standard:
Pobranie krwi na oznaczenie lipidów winno
nastąpić

po

15 minutowym odpoczynku w pozycji

siedzącej.

Jeśli pacjent leży, pionizacja ciała powoduje wzrost
stężenia lipidów o ok.9-18%

Naturalna zmienność stężenia
lipidów

Wyniki oznaczeń stężenia cholesterolu na czczo
w ciągu kilku kolejnych dni wykazują

zmienność

średnio o 3%. Obserwuje się również

zmienność

sezonową

- wyniki oznaczeń lipidów

umiarkowanie wzrastają wiosną a obniżają się
jesienią.

Jak rozpoznajemy chylomikronemię?

Recognition of chylomicronemia

Oceniamy surowicę po 12-godzinnej inkubacji w lodówce.
Kremowa, oddzielona warstwa na powierzchni świadczy o
chylomikronemii. TG podwyższone powyżej 300mg/dL
(>3.4mmol/L) (obecne w VLDL) powodują jednorodne
zmętnienie badanej surowicy.

Jak oznaczamy non-HDL cholesterol?

Non-HDL-C

Non HDL-cholesterol wyliczamy z formuły:

non-HDL-C – i.e., LDL-C + IDL-C + VLDL-C, =
Cholesterol całkowity – HDLchol

Jest lepszym wykładnikiem aterogennego
cholesterolu niż LDLchol w przypadku
hipertriglicerydemii.