Zaburzenia
Zaburzenia
nerwicowe
nerwicowe
Zaburzenia
Zaburzenia
nerwicowe
nerwicowe
Zaburzenia nerwicowe
Zaburzenia nerwicowe
zwane potocznie
zwane potocznie
nerwicami
nerwicami
(albo: neurozami) to grupa zaburzeń psychicznych o
(albo: neurozami) to grupa zaburzeń psychicznych o
bardzo rozmaitej symptomatyce, definiowana jako
bardzo rozmaitej symptomatyce, definiowana jako
zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń
zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń
emocjonalnych, zakłóceń procesów psychicznych i
emocjonalnych, zakłóceń procesów psychicznych i
patologicznych form zachowania
patologicznych form zachowania
występujących w tym
występujących w tym
samym czasie i powiązanych ze sobą wzajemnie.
samym czasie i powiązanych ze sobą wzajemnie.
Charakterystyczne jest to, że chory często zdaje sobie
Charakterystyczne jest to, że chory często zdaje sobie
sprawę z absurdalności swoich objawów (natręctw,
sprawę z absurdalności swoich objawów (natręctw,
) czy braku podstaw swoich objawów somatycznych,
) czy braku podstaw swoich objawów somatycznych,
jednakże zmuszony jest do ich powtarzania. Między
jednakże zmuszony jest do ich powtarzania. Między
innymi ta cecha - krytycyzm wobec swoich objawów -
innymi ta cecha - krytycyzm wobec swoich objawów -
mechanizm
mechanizm
Błędne koło
Błędne koło
objawów nerwicowych polega na dodatnim
objawów nerwicowych polega na dodatnim
pomiędzy objawami. Np. lęk
pomiędzy objawami. Np. lęk
wyzwala dodatkowe objawy wegetatywne, które z kolei
wyzwala dodatkowe objawy wegetatywne, które z kolei
nasilają lęk, który dodatkowo wzmaga objawy
nasilają lęk, który dodatkowo wzmaga objawy
wegetatywne.
wegetatywne.
- punkt krystalizacyjny dla innych objawów
- punkt krystalizacyjny dla innych objawów
Zaburzenia wegetatywne
Zaburzenia wegetatywne
- dolegliwości bólowe,
- dolegliwości bólowe,
zaburzenia snu, zaburzenia łaknienia, zaburzenia
zaburzenia snu, zaburzenia łaknienia, zaburzenia
seksualne
seksualne
- nadmierna koncentracja uwagi na sobie i
- nadmierna koncentracja uwagi na sobie i
poczucie szczególnego charakteru własnych dolegliwości
poczucie szczególnego charakteru własnych dolegliwości
nerwicowych; nieuzasadnione oczekiwania wobec
nerwicowych; nieuzasadnione oczekiwania wobec
otoczenia (przewaga brania nad dawaniem)
otoczenia (przewaga brania nad dawaniem)
objawy
objawy
objawy somatyczne:
objawy somatyczne:
porażenia narządów ruchu lub pewnych ich części,
porażenia narządów ruchu lub pewnych ich części,
brak czucia (anestezja, analgezja) pewnych obszarów
brak czucia (anestezja, analgezja) pewnych obszarów
skóry, zaburzenia wzroku, słuchu lub nadmierna
skóry, zaburzenia wzroku, słuchu lub nadmierna
wrażliwość na bodźce,
wrażliwość na bodźce,
napięciowy ból głowy, ból żołądka, serca, kręgosłupa,
napięciowy ból głowy, ból żołądka, serca, kręgosłupa,
zawroty głowy, drżenie kończyn, kołatanie serca
zawroty głowy, drżenie kończyn, kołatanie serca
zespoły objawów charakterystyczne dla niektórych
zespoły objawów charakterystyczne dla niektórych
chorób czy stanów fizjologicznych (np. urojona ciążą,
chorób czy stanów fizjologicznych (np. urojona ciążą,
zaburzenia równowagi, napady drgawkowe
zaburzenia równowagi, napady drgawkowe
przypominające padaczkę, itd.)
przypominające padaczkę, itd.)
zaburzenia funkcjonowania organów wewnętrznych,
zaburzenia funkcjonowania organów wewnętrznych,
(np. zaburzenia
,
)
zaburzenia funkcji
zaburzenia funkcji
poznawczych
poznawczych
,
,
,
,
trudności w koncentracji uwagi
trudności w koncentracji uwagi
nagłe, demonstracyjne zmiany osobowości
nagłe, demonstracyjne zmiany osobowości
(np.
dysocjacyjne,
),
subiektywnie odczuwalne zmiany w
subiektywnie odczuwalne zmiany w
percepcji rzeczywistości (np.
),
Zaburzenia emocji
Zaburzenia emocji
- lęk przed pewnymi przedmiotami (np. ostrymi
- lęk przed pewnymi przedmiotami (np. ostrymi
narzędziami), zwierzętami (np. pająkami, myszami),
narzędziami), zwierzętami (np. pająkami, myszami),
sytuacjami (lęk przed otwartą przestrzenią -
sytuacjami (lęk przed otwartą przestrzenią -
, zamkniętą przestrzenią
, zamkniętą przestrzenią
, lek
, lek
przed
, tłumem, ekspozycją społeczną,
, tłumem, ekspozycją społeczną,
wyjazdami
wyjazdami
lęk wolnopłynący, nieokreślony niepokój
lęk wolnopłynący, nieokreślony niepokój
nagłe napady lęku,
nagłe napady lęku,
brak motywacji,
,
stan podwyższonego napięcia, poirytowanie
stan podwyższonego napięcia, poirytowanie
labilność emocjonalna
labilność emocjonalna
przygnębienie,
przygnębienie,
zaburzenia
zaburzenia
Powyższe objawy nie
Powyższe objawy nie
mają podłoża
mają podłoża
organicznego
organicznego
przyczyny
przyczyny
Źródłem zaburzeń nerwicowych są nierozwiązane
Źródłem zaburzeń nerwicowych są nierozwiązane
nieuświadomione konflikty wewnętrzne, najczęściej
nieuświadomione konflikty wewnętrzne, najczęściej
pomiędzy dążeniami jednostki a jej możliwościami,
pomiędzy dążeniami jednostki a jej możliwościami,
a obowiązkami, pragnieniami a
a obowiązkami, pragnieniami a
.
Pojawiają się wtedy, kiedy wrażliwa i nieodporna na
Pojawiają się wtedy, kiedy wrażliwa i nieodporna na
stresy osobowość poddawana jest presji sytuacji (często
stresy osobowość poddawana jest presji sytuacji (często
świadomie akceptowanej), a wymagającej od niej
świadomie akceptowanej), a wymagającej od niej
funkcjonowania sprzecznego z nieuświadomionymi
funkcjonowania sprzecznego z nieuświadomionymi
tendencjami.
tendencjami.
Przyczyną nerwic może być także deficyt opieki
Przyczyną nerwic może być także deficyt opieki
rodzicielskiej w dzieciństwie lub nieodreagowany uraz (
rodzicielskiej w dzieciństwie lub nieodreagowany uraz (
).
).
skutki
skutki
Wtórnymi skutkami nerwicy może być zaniżone
Wtórnymi skutkami nerwicy może być zaniżone
poczucie własnej wartości i dążenie do
poczucie własnej wartości i dążenie do
kompensowania go szczególnymi osiągnięciami, czy
kompensowania go szczególnymi osiągnięciami, czy
nadmiernym zaangażowaniem w pracę.
nadmiernym zaangażowaniem w pracę.
Szczególną uwagę zwrócił na ten aspekt
Szczególną uwagę zwrócił na ten aspekt
.
Współcześnie za podstawowy skutek nerwicy uważa
Współcześnie za podstawowy skutek nerwicy uważa
się zgeneralizowaną utratę radości życia.
się zgeneralizowaną utratę radości życia.
Szczegółowo może to być np. wypadanie z
Szczegółowo może to być np. wypadanie z
i rodzinnych, nadużywanie systemu
i rodzinnych, nadużywanie systemu
medycznego, zbędnie podejmowana
medycznego, zbędnie podejmowana
,
zbędne
stosowanie farmakoterapii,
stosowanie farmakoterapii,
spadek aktywności i wydolności zawodowej, iIzolacja
spadek aktywności i wydolności zawodowej, iIzolacja
w domu,
w domu,
.
ICD-10
ICD-10
W klasyfikacji zaburzenia nerwicowe są definiowane jako
W klasyfikacji zaburzenia nerwicowe są definiowane jako
nie mające podłoża organicznego, w
nie mające podłoża organicznego, w
których nie dochodzi do zakłócenia oceny realności ani
których nie dochodzi do zakłócenia oceny realności ani
trudności w rozróżnieniu między subiektywnymi
trudności w rozróżnieniu między subiektywnymi
doświadczeniami choroby a realnościa zewnętrzną. Nawet
doświadczeniami choroby a realnościa zewnętrzną. Nawet
znacznie zaburzone zachowanie pozostaje w granicach
znacznie zaburzone zachowanie pozostaje w granicach
akceptowanych społecznie. Zachowania nieakceptowane
akceptowanych społecznie. Zachowania nieakceptowane
społecznie mogą się ujawnić w stanach
społecznie mogą się ujawnić w stanach
Do zaburzeń nerwicowych
Do zaburzeń nerwicowych
zalicza:
, w tym
(dawniej nerwice
(dawniej nerwice
natręctw)
natręctw)
i zaburzenia adaptacyjne
(
)
zaburzenia wystepujące pod postacią somatyczną
zaburzenia wystepujące pod postacią somatyczną
Podział nerwic wg
Podział nerwic wg
Antoniego Kępińskiego
Antoniego Kępińskiego
Nerwica neurasteniczna
Nerwica neurasteniczna
– poczucie
– poczucie
zmęczenia nieadekwatne do sytuacji,
zmęczenia nieadekwatne do sytuacji,
spowolnienie
hiposteniczna
hiposteniczna
- ogólne osłabienie bez
- ogólne osłabienie bez
podłoża organicznego
podłoża organicznego
hipersteniczna
hipersteniczna
rozdrażnienie, objawy
rozdrażnienie, objawy
somatyczne: bóle głowy (tzw. kask),
somatyczne: bóle głowy (tzw. kask),
Nerwica hipochondryczna
Nerwica hipochondryczna
zgeneralizowane poczucie choroby,
zgeneralizowane poczucie choroby,
skupienie uwagi na doznaniach,
skupienie uwagi na doznaniach,
błedne koło oparte na nieustannej
błedne koło oparte na nieustannej
interpretacji i transformacji objawów
interpretacji i transformacji objawów
Nerwica histeryczna
Nerwica histeryczna
przeniesienie
na sferę
somatyczną –intensywność,
somatyczną –intensywność,
ekspansja objawów,
ekspansja objawów,
teatralność
teatralność
Nerwica depresyjna
Nerwica depresyjna
smutek,
, zahamowanie
, zahamowanie
psychoruchowe
psychoruchowe
Nerwica anankastyczna
Nerwica anankastyczna
wyobrażenie i rytuały redukujące
wyobrażenie i rytuały redukujące
lęk, zespół natręctw i kompulsyjnych
lęk, zespół natręctw i kompulsyjnych
zachowań
zachowań
fobia
fobia
Fobia
Fobia
(
F40
F40
Zaburzenia lękowe w postaci fobii
Zaburzenia lękowe w postaci fobii
) -
) -
uporczywy
przed różnymi określonymi sytuacjami,
przed różnymi określonymi sytuacjami,
zjawiskami lub przedmiotami, związany z unikaniem sytuacji
zjawiskami lub przedmiotami, związany z unikaniem sytuacji
wywołujących go i utrudnieniem funkcjonowania
wywołujących go i utrudnieniem funkcjonowania
społecznego.
społecznego.
Fobie wywołane są przez pewne sytuacje lub obiekty,
Fobie wywołane są przez pewne sytuacje lub obiekty,
zewnętrzne wobec osoby przeżywającej lęk, które
zewnętrzne wobec osoby przeżywającej lęk, które
obiektywnie nie są niebezpieczne. Na fobie cierpi około 10%
obiektywnie nie są niebezpieczne. Na fobie cierpi około 10%
ludzkości.
ludzkości.
Podobnie jak w przypadku innych
Podobnie jak w przypadku innych
, fobia zazwyczaj
, fobia zazwyczaj
wiąże się z
, na przykład z
, na przykład z
przyspieszeniem bicia serca lub suchością w ustach oraz
przyspieszeniem bicia serca lub suchością w ustach oraz
poczuciem utraty kontroli nad swoim zachowaniem lub
poczuciem utraty kontroli nad swoim zachowaniem lub
subiektywne poczucie
. Zdarza się, że
. Zdarza się, że
lęk fobiczny współistnieje z epizodami
lęk fobiczny współistnieje z epizodami
.
lęk
lęk
to negatywny
związany z antycypacją
niebezpieczeństwa nadchodzącego z zewnątrz lub pochodzącego z
niebezpieczeństwa nadchodzącego z zewnątrz lub pochodzącego z
wewnątrz organizmu, objawiający się jako niepokój, uczucie napięcia,
wewnątrz organizmu, objawiający się jako niepokój, uczucie napięcia,
skrępowania, zagrożenia. W odróżnieniu od
skrępowania, zagrożenia. W odróżnieniu od
wewnętrznym, nie związanym z bezpośrednim zagrożeniem lub
wewnętrznym, nie związanym z bezpośrednim zagrożeniem lub
.
gdy stale dominuje w zachowaniu, gdy nie
gdy stale dominuje w zachowaniu, gdy nie
pozwala na swobodę, a w konsekwencji prowadzi do zaburzeń. Reakcje
pozwala na swobodę, a w konsekwencji prowadzi do zaburzeń. Reakcje
lękowe tracą swoją przystosowawczą funkcję i są nieadekwatne do
lękowe tracą swoją przystosowawczą funkcję i są nieadekwatne do
bodźców, a niepokój wywołują sytuacje nie mające znamion zagrożenia.
bodźców, a niepokój wywołują sytuacje nie mające znamion zagrożenia.
Lęk staje się często punktem krystalizacyjnym dla innych objawów,
Lęk staje się często punktem krystalizacyjnym dla innych objawów,
przybiera postać
przybiera postać
nieokreślonego niepokoju
nieokreślonego niepokoju
,
,
napadów lękowych
napadów lękowych
bądź
bądź
zlokalizowaną
zlokalizowaną
- dotyczącą określonej części ciała lub sytuacji. Od lęku
- dotyczącą określonej części ciała lub sytuacji. Od lęku
odróżnia się
wywołany konkretnym zagrożeniem.
Lęk odczuwany
Lęk odczuwany
- wyczekiwanie na wydarzenia
- wyczekiwanie na wydarzenia
przykre, o których nie wiemy nic konkretnego.
przykre, o których nie wiemy nic konkretnego.
Lęk domniemany
Lęk domniemany
- stan emocjonalny powstający na
- stan emocjonalny powstający na
podstawie wyobrażeń, a nie rzeczywistego zagrożenia
podstawie wyobrażeń, a nie rzeczywistego zagrożenia
Lęk ukryty
Lęk ukryty
- przemieszczenie z przejawu w postać
- przemieszczenie z przejawu w postać
np. somatyczną.
np. somatyczną.
Lęk wolnopłynący
Lęk wolnopłynący
- uczucie przenikającego
- uczucie przenikającego
nieokreślonego niepokoju
nieokreślonego niepokoju
Lęk napadowy
Lęk napadowy
(
) - ostry napad lęku z
) - ostry napad lęku z
poczuciem przerażenia (obawa przed śmiercią lub
poczuciem przerażenia (obawa przed śmiercią lub
zwariowaniem) oraz z silnymi objawami
zwariowaniem) oraz z silnymi objawami
wegetatywnymi
wegetatywnymi
Agitacja
Agitacja
- silny lęk z towarzyszącym niepokojem
- silny lęk z towarzyszącym niepokojem
ruchowym
ruchowym
Lęk
Lęk
(sytuacyjny) - obawa przed określoną
(sytuacyjny) - obawa przed określoną
sytuacją, która doprowadza do jej unikania
sytuacją, która doprowadza do jej unikania
Lękowi towarzyszy zazwyczaj
Lękowi towarzyszy zazwyczaj
komponenta wegetatywna (zaburzenia
komponenta wegetatywna (zaburzenia
psychosomatyczne):
psychosomatyczne):
pocenie się,
pocenie się,
drżenie,
drżenie,
tężenie
,
mrowienie,
mrowienie,
,
zakłócenia
zakłócenia
,
biegunka,
biegunka,
moczenie się
moczenie się
Teoria lęku
Teoria lęku
Jest to teoria historyczna, na której
Jest to teoria historyczna, na której
nie opiera się współczesna
nie opiera się współczesna
, natomiast może ona być
, natomiast może ona być
pomocna w
.
lęk, będący jednym z
lęk, będący jednym z
, pojawia się
, pojawia się
gdy napięcia
nie są rozładowywane,
nie są rozładowywane,
zaczyna wypełniać się
zaczyna wypełniać się
lękiem. Funkcja lęku to ostrzeganie
lękiem. Funkcja lęku to ostrzeganie
ego
ego
przed niebezpieczeństwem.
przed niebezpieczeństwem.
lęk realistyczny
lęk realistyczny
- obawa przed rzeczywistymi zagrożeniami w
- obawa przed rzeczywistymi zagrożeniami w
świecie zewnętrznym, nasilenie tego lęku jest proporcjonalne do
świecie zewnętrznym, nasilenie tego lęku jest proporcjonalne do
nasilenia
; z
; z
lęku realistycznego
lęku realistycznego
wywodzą się pozostałe
wywodzą się pozostałe
rodzaje lęku;
rodzaje lęku;
lęk moralny
lęk moralny
– lęk przed
czyli własnym sumieniem;
czyli własnym sumieniem;
poczucie winy, wstyd;
poczucie winy, wstyd;
lęk
lęk
wymkną się spod kontroli i zrobi się coś, za
wymkną się spod kontroli i zrobi się coś, za
co poniesie się karę, jest irracjonalny bo nie wiąże się z realnym zagrożeniem i
co poniesie się karę, jest irracjonalny bo nie wiąże się z realnym zagrożeniem i
nieproporcjonalny, ale ma podstawę w rzeczywistości, ponieważ świat
nieproporcjonalny, ale ma podstawę w rzeczywistości, ponieważ świat
(reprezentowany przez rodziców) karze za działanie impulsywne; ego radzi sobie z
(reprezentowany przez rodziców) karze za działanie impulsywne; ego radzi sobie z
nim za pomocą
;
lęk anankasytczny
lęk anankasytczny
– związany z poczuciem przymusu wykonywania czynności, pod
– związany z poczuciem przymusu wykonywania czynności, pod
wewnętrzną groźbą kary za ich niewykonanie;
wewnętrzną groźbą kary za ich niewykonanie;
– stopniowo pojawiają się lęki wewnętrzne albo bardzo silny lęk traumatyczny, z
– stopniowo pojawiają się lęki wewnętrzne albo bardzo silny lęk traumatyczny, z
którym organizm nie może sobie poradzić;
którym organizm nie może sobie poradzić;
lęk traumatyczny
lęk traumatyczny
– silny lęk związany z wewnętrznym napięciem id, którego
– silny lęk związany z wewnętrznym napięciem id, którego
mechanizmy obronne nie są w stanie
mechanizmy obronne nie są w stanie
, wyleczyć ten lęk można poprzez
, wyleczyć ten lęk można poprzez
przerzucenie go w objaw i uświadomienie;
przerzucenie go w objaw i uświadomienie;
– nerwice nie w pełni zaleczone, poprzez przepełnienie ego lękiem, mogą
– nerwice nie w pełni zaleczone, poprzez przepełnienie ego lękiem, mogą
stanowić pierwszą fazą psychoz.
stanowić pierwszą fazą psychoz.
uważał leczenie objawów
lęków neurotycznych za bezcelowe,
lęków neurotycznych za bezcelowe,
ponieważ na miejsce wyleczonych
ponieważ na miejsce wyleczonych
pojawią się inne. Negował także
pojawią się inne. Negował także
skuteczność leczenia samych tylko
skuteczność leczenia samych tylko
objawów za pomocą
objawów za pomocą
lub
perswazji.
perswazji.
apatia
apatia
stan znacznie zmniejszonej wrażliwości
stan znacznie zmniejszonej wrażliwości
na
na
emocjonalne i fizyczne
towarzyszy mu obniżenie aktywności
towarzyszy mu obniżenie aktywności
psychicznej i fizycznej, utrata
psychicznej i fizycznej, utrata
zainteresowań, zmniejszenie liczby
zainteresowań, zmniejszenie liczby
kontaktów społecznych,
.
jest częstym objawem depresji.
jest częstym objawem depresji.
Występuje także w zaburzeniach
Występuje także w zaburzeniach
nerwicowych, wczesnej fazie kalectwa
nerwicowych, wczesnej fazie kalectwa
lub jako reakcja na silny uraz psychiczny
lub jako reakcja na silny uraz psychiczny
Wasza
Wasza
kolej
kolej
