PSYCHONEUROIMMUNOLOGIA

PSYCHONEUROIMMUNOLOGIA

Mgr Joanna Pulkowska-Ulfig

Mgr Joanna Pulkowska-Ulfig

Psychoneuroimmunologia

Psychoneuroimmunologia



Psychoneuroimmunologia wyjaśnia,

Psychoneuroimmunologia wyjaśnia,

w jaki sposób oddziałują na siebie:

w jaki sposób oddziałują na siebie:

układ nerwowy, hormonalny i

układ nerwowy, hormonalny i

immunologiczny. Wzajemne

immunologiczny. Wzajemne

oddziaływanie jest możliwe dzięki

oddziaływanie jest możliwe dzięki

substancjom chemicznym takim jak:

substancjom chemicznym takim jak:

immunotransmitery, hormony oraz

immunotransmitery, hormony oraz

neurotransmitery.

neurotransmitery.

WZAJEMNE POWIĄZANIA UKŁADÓW

WZAJEMNE POWIĄZANIA UKŁADÓW

NERWOWEGO, IMMUNOLOGICZNEGO I

NERWOWEGO, IMMUNOLOGICZNEGO I

HORMONALNEGO

HORMONALNEGO

CUN

CUN

u. immunologiczny

u. immunologiczny

u.

u.

hormonalny

hormonalny

Dziedziny wchodzące w zakres

Dziedziny wchodzące w zakres

psychoneuroimmunologii

psychoneuroimmunologii



Neuroimmunologia

Neuroimmunologia



Neuroendokrynoimmunologia

Neuroendokrynoimmunologia



Zagadnienia dotyczące działania

Zagadnienia dotyczące działania

układu odpornościowego na

układu odpornościowego na

poziomie OUN

poziomie OUN



Właściwa psychoneuroimmunologia

Właściwa psychoneuroimmunologia

Neuroimmunologia

Neuroimmunologia



Zajmuje się interakcjami między układem nerwowym,

Zajmuje się interakcjami między układem nerwowym,

a odpornościowym.

a odpornościowym.

- Lezje w okolicach podwzgórza, układu limbicznego, ośrodków

- Lezje w okolicach podwzgórza, układu limbicznego, ośrodków

autonomicznych, układu siatkowatego oraz kory wywierały wpływ

autonomicznych, układu siatkowatego oraz kory wywierały wpływ

na siłę odpowiedzi immunologicznej wzmacniając ją lub

na siłę odpowiedzi immunologicznej wzmacniając ją lub

osłabiając, tymczasowo lub chronicznie, zależnie od miejsca i

osłabiając, tymczasowo lub chronicznie, zależnie od miejsca i

zasięgu lezji.

zasięgu lezji.

- Lezje w okolicach podwzgórza powodują osłabienie proliferacji

- Lezje w okolicach podwzgórza powodują osłabienie proliferacji

limfocytów T w odpowiedzi na mitogeny, zmniejszają aktywność

limfocytów T w odpowiedzi na mitogeny, zmniejszają aktywność

komórek NK, produkcję przeciwciał oraz hamują wstrząs

komórek NK, produkcję przeciwciał oraz hamują wstrząs

anafilaktyczny.

anafilaktyczny.

- Usunięcie tylnych okolic hipokampa powoduje trwały wzrost

- Usunięcie tylnych okolic hipokampa powoduje trwały wzrost

liczby limfocytów śledzionowych, tymocytów oraz wzmaga

liczby limfocytów śledzionowych, tymocytów oraz wzmaga

proliferację limfocytów T w odpowiedzi na mitogeny. Odpowiedź

proliferację limfocytów T w odpowiedzi na mitogeny. Odpowiedź

ta może być osłabiona przez usunięcie przysadki, co dowodzi, że

ta może być osłabiona przez usunięcie przysadki, co dowodzi, że

mediatorem w tym procesie są hormony.

mediatorem w tym procesie są hormony.

Neuroendokrynoimmunologia

Neuroendokrynoimmunologia



Wpływ hormonów (szczególnie tzw. hormonów

Wpływ hormonów (szczególnie tzw. hormonów

stresu) na układ odpornościowy oraz wpływ

stresu) na układ odpornościowy oraz wpływ

komórek układu odpornościowego na układ

komórek układu odpornościowego na układ

neuroendokrynny. Szczególną uwagę poświęca

neuroendokrynny. Szczególną uwagę poświęca

się osi przysadkowo - podwzgórzowo -

się osi przysadkowo - podwzgórzowo -

nadnerczowej (HPA) uznawaną za główną drogę,

nadnerczowej (HPA) uznawaną za główną drogę,

poprzez którą najwyższe piętra układu

poprzez którą najwyższe piętra układu

nerwowego mogą oddziaływać na funkcje

nerwowego mogą oddziaływać na funkcje

immunologiczne

immunologiczne

Zagadnienia dotyczące działania

Zagadnienia dotyczące działania

układu odpornościowego na

układu odpornościowego na

poziomie OUN

poziomie OUN



Przenikanie limfocytów i makrofagów

Przenikanie limfocytów i makrofagów

przez barierę krew - mózg, prezentacji

przez barierę krew - mózg, prezentacji

antygenu oraz wpływu cytokin na

antygenu oraz wpływu cytokin na

zachowanie, głównie poprzez ich

zachowanie, głównie poprzez ich

oddziaływanie na podwzgórze, hipokamp

oddziaływanie na podwzgórze, hipokamp

oraz ich możliwy udział w modulowaniu

oraz ich możliwy udział w modulowaniu

stanów emocjonalnych.

stanów emocjonalnych.

Psychoneuroimmunologia

Psychoneuroimmunologia



Wpływ stresu i emocji na układ

Wpływ stresu i emocji na układ

odpornościowy

odpornościowy

DOWODY EMPIRYCZNE

DOWODY EMPIRYCZNE

PSYCHONEUROIMMUNOLOGII

PSYCHONEUROIMMUNOLOGII



Przeszczepy skóry u świnek

Przeszczepy skóry u świnek

morskich

morskich

-

-

układ odpornościowy uczy się

układ odpornościowy uczy się

nowych

nowych

reakcji i

reakcji i

prawdopodobnie podlega

prawdopodobnie podlega

kontroli CUN

kontroli CUN

DOWODY EMPIRYCZNE

DOWODY EMPIRYCZNE

PSYCHONEUROIMMUNOLOGII

PSYCHONEUROIMMUNOLOGII



Eksperymenty Adera

Eksperymenty Adera

-

-

skojarzenie smaku roztworu

skojarzenie smaku roztworu

sacharyny z

sacharyny z

efektami działania

efektami działania

cyklofosfamidu,

który

cyklofosfamidu,

który

tłumi

tłumi

odpowiedź

odpowiedź

immunologiczną

immunologiczną

→

→

→

→

możliwość

możliwość

warunkowania

warunkowania

immunosupresji

immunosupresji

DOWODY EMPIRYCZNE

DOWODY EMPIRYCZNE

PSYCHONEUROIMMUNOLOGII

PSYCHONEUROIMMUNOLOGII



Eksperymenty Adera

Eksperymenty Adera

-

-

warunkowana immunosupresja korzystnie

warunkowana immunosupresja korzystnie

oddziaływała na szczury chore na toczeń

oddziaływała na szczury chore na toczeń

rumieniowaty; gdy lek supresyjny skojarzono

rumieniowaty; gdy lek supresyjny skojarzono

ze smakiem sacharyny można było

ze smakiem sacharyny można było

częściowo

częściowo

leczyć objawy tocznia bodźcem

leczyć objawy tocznia bodźcem

warunkowym;

warunkowym;

dawka cyklofosfamidu w

dawka cyklofosfamidu w

normalnych

normalnych

warunkach zbyt mała by mogła

warunkach zbyt mała by mogła

być skuteczna,

być skuteczna,

przynosiła efekty, jeżeli

przynosiła efekty, jeżeli

łączono ją ze

łączono ją ze

smakiem sacharyny.

smakiem sacharyny.

DOWODY EMPIRYCZNE

DOWODY EMPIRYCZNE

PSYCHONEUROIMMUNOLOGII

PSYCHONEUROIMMUNOLOGII



Powtarzanie eksperymentu dało ten

Powtarzanie eksperymentu dało ten

sam efekt

sam efekt



Rozmiar supresji był niewielki

Rozmiar supresji był niewielki



Jest to prawdziwe warunkowanie

Jest to prawdziwe warunkowanie



Efekt nie jest skutkiem hormonalnej

Efekt nie jest skutkiem hormonalnej

reakcji na stres. Warunkowanie

reakcji na stres. Warunkowanie

zachodzi nawet po usunięciu

zachodzi nawet po usunięciu

nadnerczy

nadnerczy

Psychosomatyka

Psychosomatyka



Mianem zaburzeń psychosomatycznych

Mianem zaburzeń psychosomatycznych

określa się dziś te choroby, w

określa się dziś te choroby, w

etiopatogenezie oraz przebiegu których,

etiopatogenezie oraz przebiegu których,

istotna, ale nie jedyna rola przypada

istotna, ale nie jedyna rola przypada

czynnikowi psychicznemu.

czynnikowi psychicznemu.



Współcześnie postuluje się

Współcześnie postuluje się

wieloczynnikowe ujmowanie patogenezy

wieloczynnikowe ujmowanie patogenezy

chorób czego wyrazem są koncepcje

chorób czego wyrazem są koncepcje

holistyczne i biopsychospołeczne

holistyczne i biopsychospołeczne

Podział chorób

Podział chorób

psychosomatycznych (wg

psychosomatycznych (wg

Rydzyńskiego)

Rydzyńskiego)

1) choroby somatyczne, w których czynnik psychiczny jest

1) choroby somatyczne, w których czynnik psychiczny jest

wyłącznym czynnikiem etiologicznym np. jadłowstręt

wyłącznym czynnikiem etiologicznym np. jadłowstręt

psychiczny, wymioty nawykowe, bóle głowy z napięcia,

psychiczny, wymioty nawykowe, bóle głowy z napięcia,

nerwice narządowe

nerwice narządowe

2) choroby, w których element psychiczny jest bardzo

2) choroby, w których element psychiczny jest bardzo

istotny, czasami podstawowy, jednak nie wyłączny; do tej

istotny, czasami podstawowy, jednak nie wyłączny; do tej

grupy zalicza się np. chorobę wrzodową żołądka,

grupy zalicza się np. chorobę wrzodową żołądka,

dwunastnicy, chorobę wieńcową, nadciśnienie tętnicze, a

dwunastnicy, chorobę wieńcową, nadciśnienie tętnicze, a

także astmę i niektóre choroby alergiczne

także astmę i niektóre choroby alergiczne

3) choroby, w których czynnik psychiczny odgrywa

3) choroby, w których czynnik psychiczny odgrywa

ograniczoną rolę, jest jedynie elementem zaostrzającym

ograniczoną rolę, jest jedynie elementem zaostrzającym

przebieg zaburzenia jak w przypadku gośćca pierwotnie

przebieg zaburzenia jak w przypadku gośćca pierwotnie

przewlekłego czy nadczynności tarczycy

przewlekłego czy nadczynności tarczycy

Podział chorób

Podział chorób

psychosomatycznych (wg

psychosomatycznych (wg

Rydzyńskiego)

Rydzyńskiego)



Podział ten jest bardzo uproszczony i dotyczy

Podział ten jest bardzo uproszczony i dotyczy

tylko jednego czynnika – psychicznego

tylko jednego czynnika – psychicznego



Gdy weźmie się pod uwagę inne czynniki,

Gdy weźmie się pod uwagę inne czynniki,

choroba arbitralnie przypisana do jednej grupy

choroba arbitralnie przypisana do jednej grupy

może łatwo znaleźć się w innej. Szczególnie

może łatwo znaleźć się w innej. Szczególnie

dotyczy to grupy drugiej i trzeciej, w

dotyczy to grupy drugiej i trzeciej, w

najmniejszym stopniu pierwszej, ponieważ dziś

najmniejszym stopniu pierwszej, ponieważ dziś

już wiadomo, że niewiele jest chorób, w których

już wiadomo, że niewiele jest chorób, w których

czynnik psychiczny jest wyłącznym czynnikiem

czynnik psychiczny jest wyłącznym czynnikiem

etiologicznym.

etiologicznym.