Czynniki ryzyka próchnicy

Można również obserwować ścieranie

zębów patologiczne

spowodowane:

♦ bruksizmem,
♦ kontaktami przedwczesnymi,
♦ wadami zgryzu,
♦ nieprawidłową budową zębów i

gruboziarnistym pożywieniem.

Patologiczna atrycja może dotyczyć

zębów pojedynczych albo grupy

zębów.

Erozja

Etiologia jest złożona.

Oprócz czynnika kwasowego

pochodzenia niebakteryjnego dużą

rolę odgrywają czynniki

mechaniczne oraz zmiany ilościowe

i jakościowe śliny.

Obraz kliniczny nadżerki

dzielimy na 3 klasy:

powierzchowne- tylko szkliwo,

umiejscowione nie więcej niż

1/3 zębiny,

uogólnione obejmujące ponad

1/3 grubości zębiny.

Profilaktyka i leczenie

Wywiad jest bardzo ważny.

zawód pacjenta, warunki jego pracy i

styl życia, przyzwyczajenia, obecne i

przebyte choroby oraz przyjmowane

leki. Wywiad dietetyczny, pomiary

wydzielania śliny spoczynkowej,

określenie pH śliny.

Ważny jest

sposób szczotkowania zębów i

częstość.

Pacjenci z ubytkami erozyjnymi

powinni szczotkować zęby po upływie

od 30-60 minut od spożycia kwaśnych

pokarmów.

Zaleca się używanie miękkich szczotek

do zębów i mało abrazyjnych past do

zębów z dużą zawartością fluoru.

Erozja zębów jest procesem

chemicznym nie związanym z

działaniem bakterii i

czynników mechanicznych,

którego wynikiem jest

nieodwracalna, postępująca

utrata twardych tkanek zęba.

Opublikowany w Wielkiej

Brytanii raport „Raport of the

Oral Health 2000” podaje, że u

ponad połowy badanych osób

w wieku 4-18 lat stwierdzono

oznaki erozji zębów.

W grupie dzieci 4-6 lat aż

46% badanych miało erozję,

z czego 12% cierpiało z

powodu utraty zębiny.

U młodzieży 15-18 - letniej

erozje wystąpiły u 34%

badanych.

Erozja zębów jest

spowodowana przez roztwory

kwasów, które wchodzą w

kontakt z zębami. Ryzyko

erozji szkliwa ma miejsce, gdy

wartość pH spada poniżej 5,5,

natomiast ryzyko erozji zębiny

i cementu korzeniowego ma

miejsce przy pH niższym niż

6,2.

Wartość krytyczna dla

fluoroapatytów wynosi około

4,5.

Występowanie i nasilenie

zmian erozyjnych jest

uzależnione również od

czasu działania i częstości

pojawiania się w jamie

ustnej czynnika

uszkadzającego.

Kwasowość owoców

Owoce

jabłka

2,9-

3,5

gruszki

3,4-

4,7

śliwki

2,8-

4,6

grejpfruty

3,0-

3,5

brzoskwinie

3,1-

4,2

winogrona

3,3-

4,5

cytryny/sok

1,8-

2,4

pomarańcze/sok

3,3-

4,1

ananasy/sok

3,3-

4,1

jagody

3,2-

3,6

truskawki

3,0-

4,2

wiśnie

3,2-

4,7

Kwasowość napojów

Napoje

kawa

2,4-

3,3

herbata

4,2

piwo

4,0-

5,0

wino

2,3-

3,8

sok grejpfrutowy

2,9-

3,4

7Up

3,5

pepsi

2,7

coca-cola

2,7

Kwasowość innych produktów

Inne

majonez

3,8-

4,0

musztarda

3,6

keczup

3,7

jogurt

3,8-

4,2

sos winegret

2,4-

3,4

dżemy owocowe

3,0-

4,0

Potencjalne zdolności napojów do

wywoływania erozji zębów nie

zależą tylko od wartości pH. Kwasy

mające właściwości chelatowania

wapnia, np. cytrynian mogą

powodować uszkodzenia zębów

nawet przy pH wyższym niż 4,5.

Wpływ na powstawanie erozji mają

również takie komponenty napojów

jak zawarte w nich wapń, fosforany.

Rynek napojów typu „soft drink”

rozwija się w szybkim tempie.

W roku 1997 sprzedaż osiągnęła

54 bilionów dolarów, spożycie

napojów wyniosło 54 galony

(204,4 litra na osobę w ciągu

roku). W Europie spożycie

napojów typu Coca-cola wynosi

70 l na osobę i stanowi 10%

całkowitej podaży płynów w

diecie.

Wzrost spożycia kwaśnych

napojów dotyczy dzieci i

młodzieży. Bardzo ważny jest

sposób spożywania płynów

polegający między innymi na

przetrzymywaniu napojów w

jamie ustnej, płukaniu i

przesączaniu między zębami.

Ponadto nawyk szczotkowania

zębów bezpośrednio po

spożyciu kwaśnych napojów

lub po wymiotach może

spowodować uszkodzenie

zębów, co zostało

potwierdzone badaniami

klinicznymi.

Leki o kwaśnym pH należy

zaliczyć do środków

potencjalnie wywołujących

erozję zębów. Szczególnie te,

które wymagają ssania, żucia,

dłuższego przetrzymywania w

jamie ustnej przed

połknięciem.

Do najczęściej przyjmowanych

leków o niskim pH należą :

kwas askorbinowy, aspiryna i

preparaty żelaza.

Ważne jest też przewlekłe

przyjmowanie leków, lub leki,

które powodują zmniejszenie

wydzielania śliny.

Gałęzie przemysłu, w których

pracownicy narażeni są na

wdychanie gazów i aerozoli

zawierających kwas siarkowy,

chlorowodorowy i azotowy, mogą

być czynnikiem predysponującym

do powstawania erozji. Problem

ten nie dotyczy państw wysoko

uprzemysłowionych. Relatywnie

gorsza sytuacja istnieje w

państwach rozwijających się.

Erozja zębów występuje u osób

czynnie uprawiających pływanie.

Związane jest to z narażeniem na

działanie kwasu solnego w basenie,

powstałego po rozpuszczeniu

podchlorynu lub chloru gazowego w

wodzie. Obecnie coraz częściej

dezynfekcję wody wykonuje się

przez ozonowanie i stosowanie

znacznie mniejszych, ściśle

dozowanych ilości chloru.

Wartość pH wody w basenach

według obowiązujących norm

powinna wynosić 7,3 - 7,4. Brak

odpowiedniej kontroli i niskie

pH wody może być czynnikiem

predysponującym do

powstawania uszkodzeń zębów

u pływaków.

Warunki socjalne wpływają na

styl życia i w sposób pośredni

na występowanie erozji zębów.

Badania przeprowadzone przez

Millward i wsp. wykazały

statystycznie niższy poziom

erozji w grupie 4-letnich dzieci z

rodzin o niskich dochodach w

porównaniu z wyżej

uposażonymi.

Lansowany tzw. zdrowy tryb życia

wpływa na zwiększone

spożywanie owoców i soków

owocowych, uprawianie sportów i

jednoczesne stosowanie napojów

energetyzujących i w ten sposób

prowadzić do powstania erozji.

Głównym czynnikiem

wewnątrzpochodnym wywołującym

erozję są kwasy żołądkowe cofające

się do przełyku i jamy ustnej na

skutek: odbijania, wymiotów i

refluksu żołądkowego. Kwasy

żołądkowe, których pH może być

nawet niższe niż 1, dostają się do

jamy ustnej i wchodzą w kontakt z

zębami. Efekt kliniczny w postaci

erozji widoczny jest zwykle po

upływie 1-2 lat trwania choroby.

Choroba refluksowa przełyku

(gastro-esophageal reflux

disease - GERD) jest

prawdopodobnie najczęstszym

schorzeniem wywołującym

objawy dyspeptyczne. Około 7%

dorosłej populacji cierpi na

objawy każdego dnia, 36%

przynajmniej raz w miesiącu.

Do klasycznych objawów

klinicznych należy zaliczyć:

zgagę, kwaśne zwracanie

lub kwaśny smak w ustach,

wzmożone wydzielanie śliny

oraz ból w czasie połykania.

W leczeniu choroby refluksowej

znalazły zastosowanie leki

zobojętniające kwas solny,

antagoniści receptora H

blokery pompy protonowej i leki

prokinetyczne.

Badania erozji u dzieci i

młodzieży udowodniły mniejszą

utratę twardych tkanek zęba,

niż to ma miejsce u dorosłych.

O’Sullivan twierdzi, że

przyczyną erozji u dzieci z GERD

były niskie zdolności buforowe

śliny, a nie zarzucanie kwaśnej

treści żołądkowej, ograniczone

tylko do przełyku.

Anoreksja i bulimia jako

przyczyny powstawania erozji

zębów po raz pierwszy zostały

opisane przez Hellstrom i Hurst

w 1977 roku.

Erozją dotkniętych jest prawie

20% pacjentów z anoreksją

restrykcyjną i ponad 90%

pacjentów z anoreksją

bulimiczną i bulimią.

Typową lokalizacją erozji u

osób z anoreksją restrykcyjną

są powierzchnie

przedsionkowe zębów. Dzieje

się tak z powodu istnienia

głównie zewnątrzpochodnych

czynników etiologicznych

choroby, zawartych w diecie.

Należy jednak pamiętać, że

złożoność zjawiska erozji

wyklucza możliwość

określenia jej etiologii tylko

na podstawie lokalizacji

zmian. Przykładem może być

grupa pacjentów z bulimią, u

których czynniki zewnątrz - i

wewnątrzpochodne

odgrywają równie ważną rolę.

U tych chorych istotnym

składnikiem diety są bardzo

duże ilości kwaśnych pokarmów,

głównie napojów typu cola. W

związku z tym oznaki erozji u

bulimiczek mogą być bardziej

widoczne na powierzchniach

przedsionkowych niż

podniebiennych zębów.

W leczeniu chorych z zaburzeniami

odżywiania stosuje się leki

antydepresyjne, które mogą

wpływać na zmniejszenie

wydzielania śliny.

Efekt ten w powiązaniu z częstymi

wymiotami potęguje progresję

erozji. Autorzy badający te

zagadnienia (Scheutzel) zwracają

uwagę na bardziej nasilone zmiany

na powierzchniach zębów wśród

bulimiczek szczotkujących zęby po

wywołanych wymiotach.

Do czynników modyfikujących

działanie kwasów należy

zaliczyć między innymi: ślinę

oraz odporność twardych

tkanek zęba.

Rola śliny w erozji zębów

ciągle nie jest wyjaśniona.

Pełni ona rolę ochronną

poprzez neutralizację i

buforowanie kwasów ,

formowanie błonki nabytej i

remineralizację.

Poziom wapnia i nieorganicznych

fosforanów w ślinie wpływa na

szybkość rozpadu

hydroksyapatytów szkliwa i

zębiny. Jednocześnie ulegają one

ponownemu wytrąceniu w

procesie remineralizacji zmian

erozyjnych.

Na wartość pH mają wpływ

zawarte w niej bufory:

węglanowy, fosforanowy i

białkowy. Z buforem

węglanowym związane jest

około 80% pojemności

buforowej, około 20% z

fosforanowym i niewielki

procent z buforującymi

układami białkowymi.

Wyniki wielu

przeprowadzonych badań

dowodzą, że pacjenci z erozją

mają niższe zdolności

buforowe śliny w porównaniu

z grupą kontrolną.

Na podstawie badań przeprowadzonych na

grupie106 pacjentów przez Jarvinen w

Finlandii, opracowano listę czynników ryzyka

wystąpienia choroby:

1. spożywanie owoców cytrusowych częściej niż 2 razy

dziennie;

2. spożywanie napojów typu cola 4-6 lub więcej razy na

tydzień;

3. spożywanie napojów energetyzujących raz w tygodniu

lub częściej;

4. spożywanie sosów winegred raz w tygodniu lub częściej;
5. zaburzenia jedzenia;
6. choroba refluksowa;
7. bruksizm;
8. całkowita ilość wydzielanej śliny niestymulowanej (0,1

ml/min).

Abrazja

Jest to ścieranie twardych tkanek zęba

pod wpływem fizycznych czynników

zewnętrznych. Największą grupę

stanową ubytki zwane dawniej

klinowymi.

Jest to także abrazja klamrowa,

nawykowa, zawodowa i rytualna.

Umiejscowione są w okolicy

przyszyjkowej na powierzchni wargowej i

policzkowej siekaczy, kłów,

przedtrzonowców i trzonowców.

Etiologia

Za główną przyczynę ubytków

abrazyjnych uważa się nadmierne i

nieprawidłowe szczotkowanie zębów

(ruchami poziomymi) przy zastosowaniu

nieodpowiednich środków czyszczących.

Obraz kliniczny

Ubytek abrazyjny występuje zawsze w

okolicy szyjki zęba, czyli w okolicy

połączenia cementu ze szkliwem.

Często ubytkom tym towarzyszą festony

McColla.

Ubytek abrazyjny jest zawsze związany z

recesją dziąsła i obnażeniem korzenia

zęba.

Document Outline