Jan Szewieczek

Klinika Chorób Wewnętrznych i Metabolicznych

Śląska Akademia Medyczna w Katowicach

Podstawowe problemy

Podstawowe problemy

internistyczno-

internistyczno-

kardiologiczne 

kardiologiczne 

w medycynie sportowej

w medycynie sportowej

S

S

ympozjum "ABC medycyny sportowej" 

ympozjum "ABC medycyny sportowej" 

Katowice,  7 czerwca 2003

Katowice,  7 czerwca 2003

Wspólne obszary medycyny i 

sportu



Definicja sportu: „ćwiczenia i gry służące 

Definicja sportu: „ćwiczenia i gry służące 

podnoszeniu i nabywaniu sprawności fizycznej i 

podnoszeniu i nabywaniu sprawności fizycznej i 

wyrabianiu pewnych cech charakteru, jak 

wyrabianiu pewnych cech charakteru, jak 

wytrwałość, lojalność, nawyk przestrzegania 

wytrwałość, lojalność, nawyk przestrzegania 

reguł” 

reguł” 

(Słownik Języka Polskiego PWN, 1998)

(Słownik Języka Polskiego PWN, 1998)



Funkcje sportu:

Funkcje sportu:



Zdrowotna (rekreacja, trening zdrowotny, rehabilitacja 

Zdrowotna (rekreacja, trening zdrowotny, rehabilitacja 

– utrzymanie i przywracanie zdrowia fizycznego i 

– utrzymanie i przywracanie zdrowia fizycznego i 

psychicznego oraz sprawności fizycznej, psychicznej i 

psychicznego oraz sprawności fizycznej, psychicznej i 

społecznej)

społecznej)



Społeczna (kulturotwórcza, integrująca, promująca 

Społeczna (kulturotwórcza, integrująca, promująca 

zachowania korzystne dla zdrowia)

zachowania korzystne dla zdrowia)



Sport wyczynowy jako forma aktywności zawodowej

Sport wyczynowy jako forma aktywności zawodowej

Aktywność fizyczna jest 

warunkiem życia i objawem 

życia

 

 



W

W

ażny element profilaktyki oraz 

ażny element profilaktyki oraz 

niefarmakologicznego 

niefarmakologicznego 

postępowania leczniczego w 

postępowania leczniczego w 

większości tzw. chorób cywilizacji

większości tzw. chorób cywilizacji



Sport niepełnosprawnych - 

Sport niepełnosprawnych - 

znaczenie w rehabilitacji fizycznej, 

znaczenie w rehabilitacji fizycznej, 

psychicznej, społecznej

psychicznej, społecznej

Aktywność ruchowa w profilaktyce i 

leczeniu

 

Zespół

Zespół

Profilakty

Profilakty

ka

ka

Leczenie

Leczenie

Otyłość

Otyłość

tak

tak

tak 

tak 

Dyslipidemie

Dyslipidemie

tak

tak

tak

tak

Upośledzona 

Upośledzona 

tolerancja 

tolerancja 

glukozy

glukozy

tak

tak

tak

tak

Cukrzyca typu 

Cukrzyca typu 

2

2

tak

tak

tak

tak

Nadciśnienie tętnicze 

Nadciśnienie tętnicze 

pierwotne

pierwotne

tak

tak

tak

tak

Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa

tak

tak

tak

tak

Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia

tak

tak

tak (NYHA I-

tak (NYHA I-

III)

III)

Miażdżyca zarostowa k

Miażdżyca zarostowa k

k

k

 

 

dolnych

dolnych

tak

tak

tak

tak

Osteoporoza

Osteoporoza

tak

tak

tak 

tak 

Astma

Astma

?

?

tak

tak

Sport powinien odgrywać wiodącą rolę w 

prewencji zagrożeń zdrowotnych dzieci i 

młodzieży

Badania młodzieży szkół średnich (650 osób)

Badania młodzieży szkół średnich (650 osób)

:

:





      

      

17% 

17% 

- 

- 

tendencje do nadciśnienia tętniczego, 

tendencje do nadciśnienia tętniczego, 





      

      

15% 

15% 

- 

- 

nadwaga, 

nadwaga, 





      

      

20% 

20% 

- 

- 

pal

pal

enie

enie

, 

, 





      

      

31% 

31% 

- 

- 

alkohol, 

alkohol, 





      

      

22% 

22% 

- 

- 

codziennie  więcej  niż  2  godziny  przy 

codziennie  więcej  niż  2  godziny  przy 

komputerze.

komputerze.

      

      

L

L

.

.

Ostrowska-Nawarycz

Ostrowska-Nawarycz

 i wsp.: 

 i wsp.: 

Ocena stanu zdrowia oraz 

Ocena stanu zdrowia oraz 

rozwoju fizycznego łódzkiej młodzieży męskiej z 

rozwoju fizycznego łódzkiej młodzieży męskiej z 

ukierunkowaniem na prewencję chorób układu krążenia. III 

ukierunkowaniem na prewencję chorób układu krążenia. III 

Interdyscyplinarna Krajowa Konferencja: Prozdrowotne 

Interdyscyplinarna Krajowa Konferencja: Prozdrowotne 

wychowanie dzieci i młodzieży. 10-12 września 1998, 

wychowanie dzieci i młodzieży. 10-12 września 1998, 

Warszawa-Spała. Materiały naukowe, s. 322.

Warszawa-Spała. Materiały naukowe, s. 322.

 

 

Rehabilitacja

Aktywność fizyczna kluczowym 

Aktywność fizyczna kluczowym 

elementem programów 

elementem programów 

rehabilitacji kardiologicznej, m.in. 

rehabilitacji kardiologicznej, m.in. 

po zawale mięśnia sercowego

po zawale mięśnia sercowego

 

 

    

    

R. Smolis, S. Rudnicki

R. Smolis, S. Rudnicki

: Optimalization trial on lenght of 

: Optimalization trial on lenght of 

applied training in the early period of ambulatory 

applied training in the early period of ambulatory 

rehabilitation. XXV FIMS World Congress, September 10-16, 

rehabilitation. XXV FIMS World Congress, September 10-16, 

1994 Athens-Greece. Abstract book, s. 74

1994 Athens-Greece. Abstract book, s. 74

 

 

Trening zdrowotny

D

D

obór optymalnego dla danej osoby 

obór optymalnego dla danej osoby 

programu:

programu:



częstości, 

częstości, 



długości trwania, 

długości trwania, 



intensywności 

intensywności 



formy ćwiczeń

formy ćwiczeń

    

    

    

    

H

H

. 

. 

Kuński : Trening zdrowotny osób dorosłych. 

Kuński : Trening zdrowotny osób dorosłych. 

W: “Medycyna sportowa (zagadnienia wybrane)”, 

W: “Medycyna sportowa (zagadnienia wybrane)”, 

red. A

red. A

.

.

Dziak, K

Dziak, K

.

.

Nazar. PTMS, Warszawa 1990

Nazar. PTMS, Warszawa 1990

 

 

Sport wyczynowy

W sporcie wyczynowym oczekuje się

W sporcie wyczynowym oczekuje się

 

 

przekraczania przez człowieka – 

przekraczania przez człowieka – 

jako

jako

 

 

jednostki i jako gatunku- 

jednostki i jako gatunku- 

kolejnych granic fizjologicznych 

kolejnych granic fizjologicznych 

możliwości

możliwości

 

 

    

    

S

S

. 

. 

Kozłowski

Kozłowski

: Granice przystosowania. Wiedza 

: Granice przystosowania. Wiedza 

Powszechna, W

Powszechna, W

arsza

arsza

wa 1976

wa 1976

 

 

Wysiłek a trening

Trening fizyczny to “proces 

Trening fizyczny to “proces 

prowadzący do zwiększenia 

prowadzący do zwiększenia 

zdolności do wykonywania 

zdolności do wykonywania 

wysiłków... pod wpływem 

wysiłków... pod wpływem 

powtarzanych wysiłków fizycznych” 

powtarzanych wysiłków fizycznych” 

    

    

S

S

.

.

Kozłowski, K

Kozłowski, K

.

.

Nazar, J

Nazar, J

.

.

Chwalbińska-Moneta: Trening fizyczny – 

Chwalbińska-Moneta: Trening fizyczny – 

mechanizmy  i  efekty  fizjologiczne.  W:  “Wprowadzenie  do 

mechanizmy  i  efekty  fizjologiczne.  W:  “Wprowadzenie  do 

fizjologii  klinicznej” 

fizjologii  klinicznej” 

,  red. 

,  red. 

S

S

.

.

Kozłowski

Kozłowski

, 

, 

K

K

.

.

Nazar,  wyd.  III,  PZWL 

Nazar,  wyd.  III,  PZWL 

1999, s. 342.

1999, s. 342.

Sport - zagrożenia zdrowotne 

Ryzyko 

Ryzyko 

zdrowotne 

zdrowotne 

związane z :

związane z :

1.

1.

1

1

.

.

 I

 I

ntensywnym wysiłkiem fizycznym

ntensywnym wysiłkiem fizycznym

2

2

.

.

 T

 T

reningiem sportowym

reningiem sportowym

3. C

3. C

zynnikami 

zynnikami 

 

 

związanymi ze sportem

związanymi ze sportem

, 

, 

innymi niż wysiłek 

innymi niż wysiłek 

4. Utajonymi lub jawnymi zaburzeniami 

4. Utajonymi lub jawnymi zaburzeniami 

patologicznymi, które istniały przed 

patologicznymi, które istniały przed 

rozpoczęciem treningu lub rozwinęły się 

rozpoczęciem treningu lub rozwinęły się 

w okresie treningu

w okresie treningu

1. Ryzyko zdrowotne 

związane z intensywnym 

wysiłkiem fizycznym 

 

 

Zmiany hemodynamiczne:

Zmiany hemodynamiczne:



 

 

W

W

zr

zr

o

o

s

s

t

t

 częstość skurczów serca

 częstość skurczów serca



  

  

Wzrost 

Wzrost 

ciśnieni

ciśnieni

a

a

 tętnicze

 tętnicze

go

go



   

   

Z

Z

naczny  wzrost  zapotrzebowani

naczny  wzrost  zapotrzebowani

a

a

  serca  na 

  serca  na 

tlen

tlen

 

 

    

    

S

S

.

.

Kozłowski, K

Kozłowski, K

.

.

Nazar, H

Nazar, H

.

.

Kaciuba-Uściłko

Kaciuba-Uściłko

: 

: 

Fizjologia wysiłków fizycznych. W: “Wprowadzenie do 

Fizjologia wysiłków fizycznych. W: “Wprowadzenie do 

fizjologii klinicznej”

fizjologii klinicznej”

, red.

, red.

 

 

S

S

.

.

Kozłowski i K

Kozłowski i K

.

.

Nazar

Nazar

, wyd. 

, wyd. 

III, PZWL 1999

III, PZWL 1999

 

 

Zmiany hemodynamiczne podczas submaksymalnej 

próby wysiłkowej na bieżni wg Bruce’a – 

badania własne, 14 mężczyzn, wiek 45,1  3,8 roku

0

50

100

150

200

250

300

1

2

3

4

HR
SP
DP
DB

Odwodnienie

Odwodnienie 

Odwodnienie 





 

 

hipowolemii 

hipowolemii 





 

 

odwracalnego upośledzenia 

odwracalnego upośledzenia 

czynności rozkurczowej lewej 

czynności rozkurczowej lewej 

komory

komory

 

 

    

    

K. Niemela et al.: 

K. Niemela et al.: 

Impaired left ventricular 

Impaired left ventricular 

diastolic function in athletes after utterly strenous 

diastolic function in athletes after utterly strenous 

prolonged exercise. Int. J. Sports Med. 1987;8:61

prolonged exercise. Int. J. Sports Med. 1987;8:61

Zmiany neuroendokrynne

Wzrost napięcia układu współczulnego, 

Wzrost napięcia układu współczulnego, 

zmiany poziomu hormonów

zmiany poziomu hormonów

, 

, 

zmiany 

zmiany 

metaboliczne i elektrolitowe

metaboliczne i elektrolitowe

niemiarowości nadkomorow

niemiarowości nadkomorow

e

e

 i komorow

 i komorow

e

e

F.J.  Martinez  i  in.:  Obniżenie  rezerwy  chronotropowej, 

F.J.  Martinez  i  in.:  Obniżenie  rezerwy  chronotropowej, 

zahamowanie  zatokowe  i  blok  przedsionkowo-komorowy 

zahamowanie  zatokowe  i  blok  przedsionkowo-komorowy 

u  osób  zdrowych  podczas  wspinaczki  wysokogórskiej. 

u  osób  zdrowych  podczas  wspinaczki  wysokogórskiej. 

Mat. XX Zjazdu PTMS, Warszawa 1987, s. 385. 

Mat. XX Zjazdu PTMS, Warszawa 1987, s. 385. 

P.  Wojtek:  Wstępne  doniesienia  o  możliwym  mechanizmie 

P.  Wojtek:  Wstępne  doniesienia  o  możliwym  mechanizmie 

śmierci na dużych wysokościach. Kardiol. Pol. 1988;31:81

śmierci na dużych wysokościach. Kardiol. Pol. 1988;31:81

Względny przyrost katecholamin i kortyzolu 

podczas submaksymalnej próby wysiłkowej – 

badania własne, 14 mężczyzn, wiek 45,1  

3,8 roku

0

50

100

150

200

250

1

2

3

4

KT
AD
ND

Układ krzepnięcia i 

fibrynolizy

Intensywny wysiłek 

Intensywny wysiłek 





 wahania

 wahania

 

 

aktywności prokoagulacyjnej i 

aktywności prokoagulacyjnej i 

fibrynolitycznej krwi

fibrynolitycznej krwi

 

 

W

W

.

.

K.Drygas: 

K.Drygas: 

Changes in blood platelet function, coagulation 

Changes in blood platelet function, coagulation 

and 

and 

     

     

fibrynolytic activity in response to moderate, 

fibrynolytic activity in response to moderate, 

prolonged and exhaustive

prolonged and exhaustive

 

 

exercise. Int. J. Sports Med 

exercise. Int. J. Sports Med 

1988;8:67-73 i inne publikacje

1988;8:67-73 i inne publikacje

Wysiłek a wątroba

Intensywny w

Intensywny w

ysił

ysił

ek fizyczny 

ek fizyczny 





 

 

możliwe uszkodzenie 

możliwe uszkodzenie 

innych 

innych 

narządów, np.

narządów, np.

 

 

wątroby

wątroby

 

 

 

 

E

E

.

.

Fojt 

Fojt 

: Wątroba a wysiłek fizyczny”, WSWF Katowice, 

: Wątroba a wysiłek fizyczny”, WSWF Katowice, 

1976

1976

 

 

2. Ryzyko związane z treningiem 

sportowym. Zespół serca sportowca.

W

W

ytrenowane serce

ytrenowane serce

:

:

 

 



woln

woln

a

a

 akcj

 akcj

a

a

, 

, 



przedłużony czasem trwania uderzenia 

przedłużony czasem trwania uderzenia 

koniuszkowego,

koniuszkowego,



często obecnoś

często obecnoś

ć

ć

 szmeru skurczowego, 

 szmeru skurczowego, 



występowaniem dodatkowych tonów 

występowaniem dodatkowych tonów 



zmiany w 

zmiany w 

spoczynkowym zapisie

spoczynkowym zapisie

 EKG

 EKG



powiększenie serca, głównie lewej komory

powiększenie serca, głównie lewej komory

 

 

J.

J.

P.  Dubiel:  Kardiologia  Sportowa.  W:  “Medycyna 

P.  Dubiel:  Kardiologia  Sportowa.  W:  “Medycyna 

sportowa (zagadnienia wybrane)” red

sportowa (zagadnienia wybrane)” red

.

.

A

A

.

.

Dziak i K

Dziak i K

.

.

Nazar, 

Nazar, 

PTMS, Warszawa 1991, s. 97

PTMS, Warszawa 1991, s. 97

Granice fizjologii



Granice między zdrowiem a chorobą 

Granice między zdrowiem a chorobą 

nieostre

nieostre



Z

Z

naczenie pewnych zjawisk ujawnia 

naczenie pewnych zjawisk ujawnia 

się dopiero po latach

się dopiero po latach



K

K

ryteria ograniczenia zdolności do 

ryteria ograniczenia zdolności do 

uprawiania sportu nie są łatwe do 

uprawiania sportu nie są łatwe do 

określenia i ulegają ewolucji

określenia i ulegają ewolucji

 w miarę 

 w miarę 

rozwoju nauki

rozwoju nauki

 

 

Zespół chorego węzła 

zatokowego

Do rozstrzygnięcia :

Do rozstrzygnięcia :

 

 

1.  Czy  trening  sportowy,  bez  współistnienia  podłoża  w  postaci 

1.  Czy  trening  sportowy,  bez  współistnienia  podłoża  w  postaci 

zmian 

patologicznych 

w 

układzie 

bodźcotwórczo-

zmian 

patologicznych 

w 

układzie 

bodźcotwórczo-

przewodzącym, 

może 

prowadzić 

do 

zaawansowanych 

przewodzącym, 

może 

prowadzić 

do 

zaawansowanych 

zaburzeń np. objawowego zespołu chorego węzła zatokowo – 

zaburzeń np. objawowego zespołu chorego węzła zatokowo – 

przedsionkowego, 

czy 

zaawansowanych 

bloków 

przedsionkowego, 

czy 

zaawansowanych 

bloków 

przedsionkowo-komorowych ?

przedsionkowo-komorowych ?

N.  Hanne-Paparo  i  in.:  Long-term  Holter  ECG  monitoring  of 

N.  Hanne-Paparo  i  in.:  Long-term  Holter  ECG  monitoring  of 

athletes. Med.Sci.Sports Exerc. 1981;13:294

athletes. Med.Sci.Sports Exerc. 1981;13:294

J.E.Yerg  et  al.:  Syncope  secondary  to  ventricular  asystole  in  an 

J.E.Yerg  et  al.:  Syncope  secondary  to  ventricular  asystole  in  an 

endurance athlete. Clin.Cardiol. 1986;9:220. 

endurance athlete. Clin.Cardiol. 1986;9:220. 

P.  Zeppilli  et  al.:  Wenckebach  second-degree  A-V  block  in  top-

P.  Zeppilli  et  al.:  Wenckebach  second-degree  A-V  block  in  top-

ranking  athletes:  an  old  problem  revisited.  Am.Heart  J. 

ranking  athletes:  an  old  problem  revisited.  Am.Heart  J. 

1980;100:281.

1980;100:281.

Przerost lewej komory serca

2.

2.

 

 

Czy przerost lewej komory indukowany 

Czy przerost lewej komory indukowany 

wieloletnim treningiem może mieć 

wieloletnim treningiem może mieć 

niekorzystne odległe skutki, podobne do 

niekorzystne odległe skutki, podobne do 

udowodnionych dla przerostu o innej 

udowodnionych dla przerostu o innej 

etiologii ?

etiologii ?

 

 

 

 

    

    

B.J.Maron et al

B.J.Maron et al

.: Sudden death in young 

.: Sudden death in young 

competitive athletes: clinica, demographic and 

competitive athletes: clinica, demographic and 

pathological profiles. JAMA 1996,276:199-204

pathological profiles. JAMA 1996,276:199-204

3. Ryzyko zdrowotne zależne od 

innych niż wysiłek lub trening 

czynników związanych ze sportem 

Podróż :

Podróż :





przebywanie w środkach

przebywanie w środkach

 

 

transporu

transporu

 

 





 

 

zmęczenie

zmęczenie





  

  

zmian

zmian

a

a

  strefy  czasu  (zaburzenia  snu)

  strefy  czasu  (zaburzenia  snu)

 

 





 

 

zmęczenie

zmęczenie





  

  

zmian

zmian

a

a

 klimatu i środowiska 

 klimatu i środowiska 





 

 

gorsza wydolność

gorsza wydolność





  

  

zmian

zmian

a

a

 diety

 diety

 

 





 

 

biegunki

biegunki

narażenie  na  lokalne  czynniki  zakaźne

narażenie  na  lokalne  czynniki  zakaźne

 

 





 

 

infekcje

infekcje

Specyficzne zagrożenia związane 

z dyscypliną sportową

Czynniki specyficzne dla różnych sportów 

Czynniki specyficzne dla różnych sportów 

-

-

 np.

 np.

 

 

ryzyko choroby wysokościowej u himalaistów

ryzyko choroby wysokościowej u himalaistów

L. Golec: 

L. Golec: 

Choroba wysokościowa. Med.Sport. 1994; IX, 29:11.

Choroba wysokościowa. Med.Sport. 1994; IX, 29:11.

 

 

 

 

P

P

rzypadek zawału serca

rzypadek zawału serca

 

 

u piłkarza, związany 

u piłkarza, związany 

z silnym  uderzenie piłką

z silnym  uderzenie piłką

 w 

 w 

klatk

klatk

ę

ę

 piersiow

 piersiow

ą

ą

 

 

 

 

F.G. Gallego 

F.G. Gallego 

et al.: Myocardial infarction and subtotal 

et al.: Myocardial infarction and subtotal 

obstruction of the anterior descending coronary artery 

obstruction of the anterior descending coronary artery 

caused by trauma in a football player. Intern. J. 

caused by trauma in a football player. Intern. J. 

Cardiol. 1986;12:109.

Cardiol. 1986;12:109.

 

 

Doping

R

R

óżnorodne metody dopingu 

óżnorodne metody dopingu 





 

 

potencjalne 

potencjalne 

zagrożenie 

zagrożenie 

zdrowia

zdrowia

 

 

E.Fojt: 

E.Fojt: 

Organizacja walki z dopingiem farmakologicznym 

Organizacja walki z dopingiem farmakologicznym 

w sporcie dawniej i dziś. Pol. Tyg. Lek. 1977;32:983.

w sporcie dawniej i dziś. Pol. Tyg. Lek. 1977;32:983.

D.Wybraniec, 

E.Fojt: 

D.Wybraniec, 

E.Fojt: 

Sterydy 

anaboliczne 

w 

Sterydy 

anaboliczne 

w 

medycynie. Med. Sport. 1988;4(13):3.

medycynie. Med. Sport. 1988;4(13):3.

4. Ryzyko związane z utajonymi lub 

jawnymi zaburzeniami 

patologicznymi, które istniały przed 

rozpoczęciem treningu lub rozwinęły 

się w okresie treningu



Ryzyko nagłego zgonu podczas wysiłku, 

Ryzyko nagłego zgonu podczas wysiłku, 

związane ze zmianami w układzie krążenia

związane ze zmianami w układzie krążenia



Ostre i przewlekłe zapalenia górnych dróg 

Ostre i przewlekłe zapalenia górnych dróg 

oddechowych

oddechowych



Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa



Zmiany przewodu pokarmowego

Zmiany przewodu pokarmowego



Krwiomocz, białkomocz, niewydolność nerek

Krwiomocz, białkomocz, niewydolność nerek



Zaburzenia układu krzepnięcia

Zaburzenia układu krzepnięcia



Inne zaburzenia

Inne zaburzenia

Ryzyko związane ze zmianami 

patologicznymi w układzie krążenia u 

sportowca 

Przyczyny 

Przyczyny 

nagłych zgonów u sportowców wyczynowych 

nagłych zgonów u sportowców wyczynowych 

(

(

158 przypadków, średni 

158 przypadków, średni 

wiek 17 lat) :

wiek 17 lat) :



kardiomiopatia przerostowa (36%)

kardiomiopatia przerostowa (36%)



wrodzone anomalie naczyń wieńcowych (19%)

wrodzone anomalie naczyń wieńcowych (19%)



nieokreślony przerost masy serca (10%)

nieokreślony przerost masy serca (10%)



pęknięcie aorty (5%)

pęknięcie aorty (5%)



anomalia LAD (5%)

anomalia LAD (5%)



stenoza aortalna  (4%)

stenoza aortalna  (4%)



zapalenie mięśnia serca, kardiomiopatia rozstrzeniowa, 

zapalenie mięśnia serca, kardiomiopatia rozstrzeniowa, 

arytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa (po 3%), 

arytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa (po 3%), 



wypadanie płatka zastawki mitralnej (2%)

wypadanie płatka zastawki mitralnej (2%)



choroba wieńcowa (2%)

choroba wieńcowa (2%)

, zespół Marfana, zespół przedłużonego QT

, zespół Marfana, zespół przedłużonego QT

B.J. Maron et al.: Cardiovascular Preparticipation Screening of Competitive Athletes. A 

B.J. Maron et al.: Cardiovascular Preparticipation Screening of Competitive Athletes. A 

Statement  for  Health  Professionals  From  the  Sudden  Death  Committee  (Clinical 

Statement  for  Health  Professionals  From  the  Sudden  Death  Committee  (Clinical 

Cardiology) and Congenital Cardiac Defects Committee (Cardiovascular Disease in 

Cardiology) and Congenital Cardiac Defects Committee (Cardiovascular Disease in 

the Young), American Heart Association. Circulation 1996;94:850-856.

the Young), American Heart Association. Circulation 1996;94:850-856.

 

 

Nagłe zgony u osób młodych 

w sporcie rekreacyjnym

Przyczyny 

Przyczyny 

80 nagłych zgonów związanych z

80 nagłych zgonów związanych z

e 

e 

sportem

sportem

 rekreacyjnym

 rekreacyjnym

,

,

 

 

w 

w 

grupie 

grupie 

27 

27 

osób 

osób 

< 

< 

30 r.ż.:

30 r.ż.:



K

K

ardiomiopatia przerostowa (29,6%), 

ardiomiopatia przerostowa (29,6%), 



A

A

rytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa (25,9%), 

rytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa (25,9%), 



A

A

nomalie naczyń wieńcowych (14,8%), 

nomalie naczyń wieńcowych (14,8%), 



K

K

ardiomiopatia rozstrzeniowa (11%), 

ardiomiopatia rozstrzeniowa (11%), 



S

S

tenoza aortalna (7,4%), ASD (3,7%), 

tenoza aortalna (7,4%), ASD (3,7%), 



M

M

iażdżyca  t

iażdżyca  t

t.

t.

  wieńcowych

  wieńcowych

 

 

(3,7%), 

(3,7%), 

 

 

anomalie  pęczka  Hisa 

anomalie  pęczka  Hisa 

(3,7%)

(3,7%)

 

 

A. Tabib 

A. Tabib 

et al.: Undetected cardiac lesions cause unexpected sudden 

et al.: Undetected cardiac lesions cause unexpected sudden 

cardiac death during occasional sport activity. Eur. Heart J. 

cardiac death during occasional sport activity. Eur. Heart J. 

1999;20:900-903

1999;20:900-903

 

 

Nagłe zgony u osób w wieku 

średnim 

w sporcie rekreacyjnym

Przyczyny zgonu u 

Przyczyny zgonu u 

 53 zmarłych >30 r.ż. :

 53 zmarłych >30 r.ż. :

 

 



C

C

horoba wieńcowa (49%)

horoba wieńcowa (49%)



K

K

ardiomiopatia przerostowa (20%)

ardiomiopatia przerostowa (20%)



A

A

nomalie pęczka Hisa (7%) i inne

nomalie pęczka Hisa (7%) i inne

 

 

U wszystkich zmarłych masa serca była 

U wszystkich zmarłych masa serca była 

znacząco

znacząco

 

 

większa, niż przeciętna dla 

większa, niż przeciętna dla 

odpowiedniej grupy

odpowiedniej grupy

 

 

wiekowej

wiekowej

A. Tabib 

A. Tabib 

et al.: Undetected cardiac lesions cause 

et al.: Undetected cardiac lesions cause 

unexpected sudden cardiac death during occasional 

unexpected sudden cardiac death during occasional 

sport activity. Eur. Heart J. 1999;20:900-903

sport activity. Eur. Heart J. 1999;20:900-903

 

 

Skuteczność badań 

profilaktycznych



Wło

Wło

chy: 

chy: 

od 1971 r. z mocy prawa każdy sportowiec 

od 1971 r. z mocy prawa każdy sportowiec 

objęty regularnymi badani

objęty regularnymi badani

a

a

mi 

mi 

profilaktycznymi 

profilaktycznymi 

(w tym 

(w tym 

echo

echo

 serca

 serca

)

)

. 

. 



Wyeliminowano kardiomiopatię przerostową jako 

Wyeliminowano kardiomiopatię przerostową jako 

przyczynę 

przyczynę 

nagłych zgonów. 

nagłych zgonów. 



Główne przyczyny zgonów (49 przypadków) 

Główne przyczyny zgonów (49 przypadków) 

w regionie 

w regionie 

Veneto (badaniami objęto 34 tys. sportowców) :

Veneto (badaniami objęto 34 tys. sportowców) :





   

   

arytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa 

arytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa 

(22,4%), 

(22,4%), 





   

   

miażdżyca tętnic wieńcowych (18,4%), 

miażdżyca tętnic wieńcowych (18,4%), 





   

   

anomalie wieńcowe (12,2%). 

anomalie wieńcowe (12,2%). 

D. Corrado et al.:

D. Corrado et al.:

 Screening for hypertrophic cardiomyopathy 

 Screening for hypertrophic cardiomyopathy 

in young athletes. N Engl J Med 1998;339:364-9

in young athletes. N Engl J Med 1998;339:364-9

 

 

Wnioski z analizy przyczyn nagłych 

zgonów

1.

1.

W

W

e wszystkich przypadkach nagłego 

e wszystkich przypadkach nagłego 

zgonu istniało podłoże patologiczne w 

zgonu istniało podłoże patologiczne w 

układzie krążenia, często stwierdzone 

układzie krążenia, często stwierdzone 

dopiero autopsyjnie

dopiero autopsyjnie

2.

2.

W

W

skazówki co do profilu badań, którym 

skazówki co do profilu badań, którym 

powinni być poddawani sportowcy

powinni być poddawani sportowcy

„Sportowcy, u których w badaniu 

podstawowych stwierdza się jakieś 

odchylenia od normy”

Grupa 185 sportowców różnych dyscyplin

Grupa 185 sportowców różnych dyscyplin

Wywiad:

Wywiad:

1.

1.

 

 

różne dolegliwości

różne dolegliwości

34,6

34,6

%

%

2. 

2. 

niecharakt

niecharakt

. 

. 

bóle w kl

bóle w kl

.

.

piersiowej

piersiowej

17,8

17,8

%

%

3. 

3. 

napady kołatania serca

napady kołatania serca

11,9

11,9

%

%

4. 

4. 

osłabienie i męczliwość

osłabienie i męczliwość

9,7

9,7

%

%

J

J

.

.

Szewieczek: 

Szewieczek: 

Analiza wyników badań układu krążenia u 

Analiza wyników badań układu krążenia u 

sportowców wyczynowych, praca doktorska. 

sportowców wyczynowych, praca doktorska. 

Promotor: 

Promotor: 

d

d

oc. dr hab. med. 

oc. dr hab. med. 

E

E

.

.

Fojt

Fojt

. 

. 

ŚAM, Katowice 1990

ŚAM, Katowice 1990

„Sportowcy, u których w badaniu 

podstawowych stwierdza się jakieś 

odchylenia od normy”

Badanie fizyczne

Badanie fizyczne

 

 

1. 

1. 

niemiarowość

niemiarowość

56,8

56,8

%

%

2. 

2. 

szmer skurczowy nad sercem

szmer skurczowy nad sercem

53,5

53,5

%

%

3. 

3. 

bradykardia

bradykardia

41,1

41,1

%

%

4. 

4. 

III ton serca

III ton serca

25,9

25,9

%

%

„Sportowcy, u których w badaniu 

podstawowych stwierdza się jakieś 

odchylenia od normy”

EKG spoczynkowe

EKG spoczynkowe

1. 

1. 

niemiarowość zatokowa

niemiarowość zatokowa

50,8

50,8

%

%

2. 

2. 

niezupełny blok prawej odnogi pęczka Hisa

niezupełny blok prawej odnogi pęczka Hisa

47,6

47,6

%

%

3. 

3. 

cechy przerostu lewej komory

cechy przerostu lewej komory

26,4

26,4

%

%

4. 

4. 

cechy przerostu prawej komory

cechy przerostu prawej komory

19,1

19,1

%

%

5. 

5. 

bradykardia <50/min.

bradykardia <50/min.

15,1

15,1

%

%

6. 

6. 

zaburzenia okr

zaburzenia okr

. 

. 

repol

repol

. 

. 

komór II, III, aVF

komór II, III, aVF

8,4

8,4

%

%

7. 

7. 

pobudz

pobudz

. 

. 

przedwczesne poch

przedwczesne poch

. 

. 

nadkomor

nadkomor

.

.

4,3

4,3

%

%

8. 

8. 

pobudz

pobudz

.

.

przedwczesne poch

przedwczesne poch

. 

. 

komorowego

komorowego

4,3

4,3

%

%

9. 

9. 

nadkomorowe wędrowanie rozrusznika

nadkomorowe wędrowanie rozrusznika

3,8

3,8

%

%

10. 

10. 

zespół WPW

zespół WPW

3,8

3,8

%

%

„Sportowcy, u których w badaniu 
podstawowych stwierdza się jakieś 
odchylenia od normy”

Nazwa zespołu

Nazwa zespołu

% 

% 

bad

bad

a

a

ny

ny

ch

ch

95% 

95% 

CI

CI

wypadanie płatka zastawki 

wypadanie płatka zastawki 

mitr

mitr

alnej

alnej

16,2

16,2

10,9 - 

10,9 - 

21,5

21,5

nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze

16,2

16,2

10,9 - 

10,9 - 

21,5

21,5

zespół WPW

zespół WPW

5,4

5,4

2,1 – 8,7

2,1 – 8,7

wady serca

wady serca

4,9

4,9

1,8 – 8,0

1,8 – 8,0

chorob

chorob

a

a

 

niedokrwienn

 

niedokrwienn

a

a

 

 

serca

serca

4,3

4,3

1,4 – 7,2

1,4 – 7,2

z

z

. 

. 

chorego węzła zatokowo-

chorego węzła zatokowo-

przeds

przeds

.

.

2,2

2,2

0,1 – 4,3

0,1 – 4,3

kardiomiopati

kardiomiopati

a

a

 przerostow

 przerostow

a

a

0,5

0,5

0 – 1,5

0 – 1,5

zapalenie 

mięśnia 

zapalenie 

mięśnia 

sercowego

sercowego

0,5

0,5

0 – 1,5

0 – 1,5

Nadciśnienie tętnicze



Pierwotne nadciśnienie tętnicze jest 

Pierwotne nadciśnienie tętnicze jest 

wskazaniem do treningu zdrowotnego pod 

wskazaniem do treningu zdrowotnego pod 

nadzorem lekarza, ale stanowi względne 

nadzorem lekarza, ale stanowi względne 

przeciwwskazanie do sportu wyczynowego.

przeciwwskazanie do sportu wyczynowego.



Wtórne nadciśnienie stanowi (do czasu 

Wtórne nadciśnienie stanowi (do czasu 

przeprowadzenia leczenia przyczynowego) 

przeprowadzenia leczenia przyczynowego) 

względne przeciwwskazanie do treningu 

względne przeciwwskazanie do treningu 

zdrowotnego i bezwzględnie do sportu 

zdrowotnego i bezwzględnie do sportu 

wyczynowego.

wyczynowego.



Zalecany jest trening typu dynamicznego. 

Zalecany jest trening typu dynamicznego. 

Przeciwwskazany trening siłowy (wysiłki 

Przeciwwskazany trening siłowy (wysiłki 

izometryczne powodują znaczny wzrost 

izometryczne powodują znaczny wzrost 

ciśnienia).

ciśnienia).

Leczenie nadciśnienia - -

adrenolityki 



Od 1993 r. beta-adrenolityki 

Od 1993 r. beta-adrenolityki 

-

-

stosowanie 

stosowanie 

ich 

ich 

podlega ograniczeniom. 

podlega ograniczeniom. 



Z

Z

akazane m.in.:

akazane m.in.:

 

 

w łucznictwie, 

w łucznictwie, 

strzelectwie, biathlonie, pięcioboju 

strzelectwie, biathlonie, pięcioboju 

nowoczesnym, saneczkarstwie, skokach 

nowoczesnym, saneczkarstwie, skokach 

narciarskich, nurkowaniu. 

narciarskich, nurkowaniu. 



W innych dyscyplinach sportu testy na 

W innych dyscyplinach sportu testy na 

obecność tych leków wykonywane na 

obecność tych leków wykonywane na 

wniosek związków sportowych

wniosek związków sportowych

 - 

 - 

decyzj

decyzj

ę

ę

 

 

podejmuje 

podejmuje 

Podkomisja Kontroli Dopingu.

Podkomisja Kontroli Dopingu.

 

 

Leczenie nadciśnienia - diuretyki



Leki moczopędne 

Leki moczopędne 

są zabronione w sporcie 

są zabronione w sporcie 

wyczynowym. 

wyczynowym. 



P

P

odane bez uzasadnienia

odane bez uzasadnienia

 medycznego

 medycznego

, 

, 

zwłaszcza w dużych dawkach 

zwłaszcza w dużych dawkach 





 

 

poważne 

poważne 

działa

działa

nia

nia

 niepożądan

 niepożądan

e.

e.

Diuretyki jako doping



S

S

ztuczne zmniejszani

ztuczne zmniejszani

e

e

 masy ciała w celu 

 masy ciała w celu 

zakwalifikowania się do niższej kategorii 

zakwalifikowania się do niższej kategorii 

wagowej 

wagowej 



K

K

omisje medyczne MKOl oraz właściwych 

omisje medyczne MKOl oraz właściwych 

międzynarodowych federacji sportowych 

międzynarodowych federacji sportowych 





 

 

prawo do pobierania próbek moczu już w 

prawo do pobierania próbek moczu już w 

czasie ważenia zawodników, a nie tylko po 

czasie ważenia zawodników, a nie tylko po 

zakończeniu zawodów

zakończeniu zawodów

Lista zabronionych środków farmakologicznych i metod uznanych za 

dopingowe. Załącznik do zarządzenia Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i 

Turystyki z dnia 20 czerwca 1997r. 

Ostre zapalenia górnych dróg 

oddechowych (1)



Częsty problem u sportowców

Częsty problem u sportowców



Rozpoznanie nie jest trudne, jeśli nie są ukrywane 

Rozpoznanie nie jest trudne, jeśli nie są ukrywane 

dolegliwości

dolegliwości



Czasowe przeciwwskazanie do uprawiania sportu  

Czasowe przeciwwskazanie do uprawiania sportu  

(zmniejszenie wydolności fizycznej, ryzyko zaostrzenia 

(zmniejszenie wydolności fizycznej, ryzyko zaostrzenia 

choroby i powikłań, np. zapalenia mięśnia serca); dotyczy 

choroby i powikłań, np. zapalenia mięśnia serca); dotyczy 

to także okresu rekonwalescencji

to także okresu rekonwalescencji



Niektóre z pobudzających związków (np. efedryna, 

Niektóre z pobudzających związków (np. efedryna, 

pseudoefedryna, fenylopropanoloamina, 

pseudoefedryna, fenylopropanoloamina, 

norpseudoefedryna) często wchodzą w skład różnych 

norpseudoefedryna) często wchodzą w skład różnych 

preparatów stosowanych w przeziębieniach i gorączce 

preparatów stosowanych w przeziębieniach i gorączce 

siennej. Zawodnik nie może użyć żadnego preparatu 

siennej. Zawodnik nie może użyć żadnego preparatu 

przeciw przeziębieniu, grypie czy katarowi siennemu, 

przeciw przeziębieniu, grypie czy katarowi siennemu, 

zanim nie upewni się u lekarza, że preparat ten nie 

zanim nie upewni się u lekarza, że preparat ten nie 

zawiera substancji (leku) należącej do zabronionej klasy

zawiera substancji (leku) należącej do zabronionej klasy

 

  

 

Ostre zapalenia górnych dróg 

oddechowych (2)



K

K

ofein

ofein

a:

a:

 stwierdzenie wyniku pozytywnego zależy od 

 stwierdzenie wyniku pozytywnego zależy od 

stężenia

stężenia

 

 

kofeiny w moczu

kofeiny w moczu

 (> 12 

 (> 12 





g/ml)

g/ml)

.

.



P

P

reparaty bazujące na imidazolu 

reparaty bazujące na imidazolu 

(

(

np. oksymetazolina

np. oksymetazolina

) 

) 

-

-

 dopuszczone do stosowania miejscowego. 

 dopuszczone do stosowania miejscowego. 



Środki zwężające naczynia (np. adrenalina) mogą być 

Środki zwężające naczynia (np. adrenalina) mogą być 

podawane z anestetykami działającymi miejscowo. 

podawane z anestetykami działającymi miejscowo. 



Miejscowo działające preparaty na bazie fenylefryny 

Miejscowo działające preparaty na bazie fenylefryny 

są dopuszczone (dozwolone), np. do nosa lub do oczu.

są dopuszczone (dozwolone), np. do nosa lub do oczu.



Kodeina, dekstrometorpon, dwuwodorokodeina, 

Kodeina, dekstrometorpon, dwuwodorokodeina, 

difenoksylat i folkodyna są dozwolone.

difenoksylat i folkodyna są dozwolone.

Lista zabronionych środków farmakologicznych i metod uznanych za 

dopingowe. Załącznik do zarządzenia Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i 

Turystyki z dnia 20 czerwca 1997r. 

Ostre zapalenia górnych dróg 

oddechowych (3)



Kwas acetylosalicylowy (aspiryna) i jego 

Kwas acetylosalicylowy (aspiryna) i jego 

nowsze pochodne (jak diflunisal) nie są 

nowsze pochodne (jak diflunisal) nie są 

zabronione. 

zabronione. 



Złożone p

Złożone p

reparat

reparat

y

y

 przeciwkaszlow

 przeciwkaszlow

e

e

 i 

 i 

przeciw przeziębieniu

przeciw przeziębieniu

 

 

często zawierają 

często zawierają 

substancje zabronione. 

substancje zabronione. 



Nie są natomiast zabronione środki 

Nie są natomiast zabronione środki 

przeciwkaszlowe: dekstrometorfan i 

przeciwkaszlowe: dekstrometorfan i 

folkodyna. 

folkodyna. 



Dozwolone jest stosowanie difenoksylatu.

Dozwolone jest stosowanie difenoksylatu.

 

 

Przewlekłe zapalenia górnych dróg 

oddechowych



Stosunkowo częsty problem u sportowców

Stosunkowo częsty problem u sportowców



Ryzyko zaostrzenia i powikłań

Ryzyko zaostrzenia i powikłań



Niekorzystny wpływ na wydolność psycho-fizyczną

Niekorzystny wpływ na wydolność psycho-fizyczną



Wskazana szczegółową diagnostykę i eliminacja 

Wskazana szczegółową diagnostykę i eliminacja 

czynników przyczynowych:

czynników przyczynowych:



Palenie tytoniu

Palenie tytoniu



Zmiany anatomiczne (np. skrzywienie przegrody nosa)

Zmiany anatomiczne (np. skrzywienie przegrody nosa)



Zaburzenia alergiczne (pyłkowice, roztocza kurzu 

Zaburzenia alergiczne (pyłkowice, roztocza kurzu 

domowego)

domowego)



Zaburzenia odporności (wrodzone, nabyte)

Zaburzenia odporności (wrodzone, nabyte)



Czynniki środowiskowe (środowisko komunalne-

Czynniki środowiskowe (środowisko komunalne-

zapylenie i gazy drażniące, np. ze spalin samochodów, 

zapylenie i gazy drażniące, np. ze spalin samochodów, 

środowisko domowe, np..zagrzybienie ścian, 

środowisko domowe, np..zagrzybienie ścian, 

narażenie zawodowe)

narażenie zawodowe)

Astma indukowana wysiłkiem

exercise-induced asthma (EIA)

Astma lub EIA - stosunkowo częsta wśród sportowców:

Astma lub EIA - stosunkowo częsta wśród sportowców:



5,7% przypadków astmy (lub EIA) wcześniej rozpoznanej, 

5,7% przypadków astmy (lub EIA) wcześniej rozpoznanej, 

dalszych 6,1% świeżo wykrytych w grupie 801 sportowców 

dalszych 6,1% świeżo wykrytych w grupie 801 sportowców 

ze szkół średnich (programie skriningu: kwestionariusz, 

ze szkół średnich (programie skriningu: kwestionariusz, 

pomiar szczytowego przepływu wydechowego i test 

pomiar szczytowego przepływu wydechowego i test 

wysiłkowy).  

wysiłkowy).  



Kryteria EIA u 14 % spośród 114 studentów-sportorców, 

Kryteria EIA u 14 % spośród 114 studentów-sportorców, 

nie leczonych z powodu astmy (spadek PEF o 

nie leczonych z powodu astmy (spadek PEF o 





15% po 

15% po 

wysiłku)

wysiłku)

                

                

Hammerman

Hammerman

 

 

S

S

.

.

I

I

. i wsp.: . 

. i wsp.: . 

Asthma screening of high school athletes: 

Asthma screening of high school athletes: 

identifying the undiagnosed and poorly controlled.

identifying the undiagnosed and poorly controlled.

 

 

Ann Allergy Asthma Immunol 

Ann Allergy Asthma Immunol 

2002; 88,4: 380-4.

2002; 88,4: 380-4.

       

       

Thole R.T. i wsp. Exercise-induced bronchospasm prevalence in collegiate 

Thole R.T. i wsp. Exercise-induced bronchospasm prevalence in collegiate 

cross-country runners. Med Sci Sports Exerc 2001; 33,10: 1641-6. 

cross-country runners. Med Sci Sports Exerc 2001; 33,10: 1641-6. 

 

 

 

 

Patofizjologia EIA



Hiperwentylacja 

Hiperwentylacja 





 ochłodzenia, zmniejszenia 

 ochłodzenia, zmniejszenia 

zawartości wody w śluzie pokrywającym błonę 

zawartości wody w śluzie pokrywającym błonę 

wyścielającą oskrzela.

wyścielającą oskrzela.



Powietrze wdychane: 30-50% wilgotności (tj. 6-11 mg 

Powietrze wdychane: 30-50% wilgotności (tj. 6-11 mg 

wody/l). 

wody/l). 



Pęcherzyki płucne 

Pęcherzyki płucne 





 ogrzanie powietrza do 37

 ogrzanie powietrza do 37

°

°

C 

C 





 

 

wzrost zawartości wody do 44 mg/l. 

wzrost zawartości wody do 44 mg/l. 



Ekstrakcja wody ze śluzu pokrywającego oskrzela. 

Ekstrakcja wody ze śluzu pokrywającego oskrzela. 

Śluz na powierzchni pierwszych 7 generacji oskrzeli  

Śluz na powierzchni pierwszych 7 generacji oskrzeli  

(ok. 350 cm

(ok. 350 cm

3

3

) zawiera 0,25-0,42 ml wody. 

) zawiera 0,25-0,42 ml wody. 



Hiperwentylacja 

Hiperwentylacja 





 utrata wody z oskrzeli, 1,5-3 

 utrata wody z oskrzeli, 1,5-3 

ml/min.  

ml/min.  



U osób nadwrażliwych 

U osób nadwrażliwych 





 skurcz oskrzeli.

 skurcz oskrzeli.

Problemy związane z astmą (1)



Tradycyjne przeciwwskazanie do sportu

Tradycyjne przeciwwskazanie do sportu



Wysiłek przeciwwskazany w okresach zaostrzeń 

Wysiłek przeciwwskazany w okresach zaostrzeń 

lub współistniejących infekcji

lub współistniejących infekcji



W okresie remisji możliwe dopuszczenie do 

W okresie remisji możliwe dopuszczenie do 

uprawiania sportu pod warunkiem 

uprawiania sportu pod warunkiem 

szczególnego nadzoru lekarskiego

szczególnego nadzoru lekarskiego



W przypadku leczenia astmy i schorzeń dróg 

W przypadku leczenia astmy i schorzeń dróg 

oddechowych dozwolone stosowanie beta-2 

oddechowych dozwolone stosowanie beta-2 

agonistów: salbutamolu i terbutaliny wyłącznie 

agonistów: salbutamolu i terbutaliny wyłącznie 

poprzez inhalację. Lekarz powinien o tym fakcie 

poprzez inhalację. Lekarz powinien o tym fakcie 

poinformować Podkomisję Kontroli Dopingu lub 

poinformować Podkomisję Kontroli Dopingu lub 

bezpośrednio Zespół Kontroli Dopingu

bezpośrednio Zespół Kontroli Dopingu

Problemy związane z astmą (2)



Stosowanie kortykosteroidów zabronione, 

Stosowanie kortykosteroidów zabronione, 

z wyjątkiem

z wyjątkiem



podania miejscowego (w wyniku 

podania miejscowego (w wyniku 

wskazań laryngologicznych, 

wskazań laryngologicznych, 

okulistycznych lub dermatologicznych)

okulistycznych lub dermatologicznych)



inhalacji (astma, alergiczny nieżyt nosa)

inhalacji (astma, alergiczny nieżyt nosa)



wstrzyknięć miejscowych i dostawowych.

wstrzyknięć miejscowych i dostawowych.

Każdorazowe ich zastosowanie należy 

Każdorazowe ich zastosowanie należy 

zgłosić do Podkomisji Kontroli Dopingu 

zgłosić do Podkomisji Kontroli Dopingu 

lub lekarzowi zawodów

lub lekarzowi zawodów

Zmiany w przewodzie 

pokarmowym



Dolegliwości częste wśród sportowców. 

Dolegliwości częste wśród sportowców. 



Dotyczą szczególnie długotrwałych wysiłków fizycznych.

Dotyczą szczególnie długotrwałych wysiłków fizycznych.



Zmiany mogą być związane ze stosowaniem NLPZ

Zmiany mogą być związane ze stosowaniem NLPZ



U 16 biegaczy długodystansowych (w wieku 16-19 lat) 

U 16 biegaczy długodystansowych (w wieku 16-19 lat) 

wykonano badania (w tym endoskopowe) po biegu na 

wykonano badania (w tym endoskopowe) po biegu na 

dystansie 20km. U wszystkich stwierdzono zmiany typu 

dystansie 20km. U wszystkich stwierdzono zmiany typu 

gastoesophagitis

gastoesophagitis

, u 1 wrzód żołądka. 5 miało 

, u 1 wrzód żołądka. 5 miało 

niedokrwistość. U 4 z dodatnim testem na krew utajoną 

niedokrwistość. U 4 z dodatnim testem na krew utajoną 

wykonano koloskopię. U 1 stwierdzono liczne nadżerki 

wykonano koloskopię. U 1 stwierdzono liczne nadżerki 

w okolicy zgięcia śledzionowego, u 1 polipa odbytnicy. 

w okolicy zgięcia śledzionowego, u 1 polipa odbytnicy. 

Choi S.C. I wsp.:The role of gastrointestinal endoscopy in long-distance runners 

with gastrointestinal symptoms. Eur J Gastroenterol Hepatol 2001; 13,9: 

1089-94 

Zmiany w układzie moczowym



Po intensywnym, długotrwałym wysiłku możliwy przejściowy 

Po intensywnym, długotrwałym wysiłku możliwy przejściowy 

(do 48 godz.) krwiomocz. U biegaczy długodystansowych (10 

(do 48 godz.) krwiomocz. U biegaczy długodystansowych (10 

tys.m i więcej) - w 18-63% przypadków. Przyczyny 

tys.m i więcej) - w 18-63% przypadków. Przyczyny 

zróżnicowane. Jeśli nie ustąpi w ciągu 48 godzin 

zróżnicowane. Jeśli nie ustąpi w ciągu 48 godzin 





 

 

przeprowadzić diagnostykę.

przeprowadzić diagnostykę.



Przejściowy białkomocz powysiłkowy jest częsty i nie jest 

Przejściowy białkomocz powysiłkowy jest częsty i nie jest 

traktowany jako patologia, jeśli nie stwierdzono innych 

traktowany jako patologia, jeśli nie stwierdzono innych 

przyczyn. Ma zwykle charakter mikro- lub makroalbuminurii.

przyczyn. Ma zwykle charakter mikro- lub makroalbuminurii.



W badaniu moczu należy brać pod uwagę 48-godzinny wpływ 

W badaniu moczu należy brać pod uwagę 48-godzinny wpływ 

intensywnego wysiłku na białkomocz i zmiany w osadzie 

intensywnego wysiłku na białkomocz i zmiany w osadzie 

moczu.

moczu.



Ekstremalny wysiłek 

Ekstremalny wysiłek 





 ryzyko niewydolności nerek 

 ryzyko niewydolności nerek 

(odwodnienie, hipotonia, niedokrwienie, rabdomioliza z 

(odwodnienie, hipotonia, niedokrwienie, rabdomioliza z 

mioglobinurią i hemoliza z hemoglobinurią )

mioglobinurią i hemoliza z hemoglobinurią )

Układ krzepnięcia



Trening 

Trening 





 korzystny wpływ na aktywność 

 korzystny wpływ na aktywność 

prokoagulacyjną

prokoagulacyjną



Duży wysiłek 

Duży wysiłek 





 przejściowy wzost liczby 

 przejściowy wzost liczby 

płytek i ich zdolności adhezji oraz 

płytek i ich zdolności adhezji oraz 

aktywności osoczowych czynników 

aktywności osoczowych czynników 

krzepnięcia

krzepnięcia



Hiperagregacja płytek podczas 

Hiperagregacja płytek podczas 

intensywnego wysiłku 

intensywnego wysiłku 





 w wyjątkowych 

 w wyjątkowych 

przypadkach przyczyną nagłego zgonu

przypadkach przyczyną nagłego zgonu



Skłonność do krwawień 

Skłonność do krwawień 





 możliwy związek z 

 możliwy związek z 

zażywaniem aspiryny lub innych NLPZ

zażywaniem aspiryny lub innych NLPZ

Ryzyko w sporcie – granice 

akceptacji

Ryzyko zdrowotne sportu jest w pewnych 

Ryzyko zdrowotne sportu jest w pewnych 

granicach akceptowane, a nawet oczywiste. 

granicach akceptowane, a nawet oczywiste. 

Ocena tego ryzyka zdrowotnego dotyczy 

Ocena tego ryzyka zdrowotnego dotyczy 

zawsze konkretnej osoby, z wszystkimi 

zawsze konkretnej osoby, z wszystkimi 

indywidualnymi uwarunkowaniami 

indywidualnymi uwarunkowaniami 

zdrowotnymi, w określonym czasie, w 

zdrowotnymi, w określonym czasie, w 

kontekście konkretnego sportu i 

kontekście konkretnego sportu i 

konkretnego programu treningowego. Dla 

konkretnego programu treningowego. Dla 

lekarza opiekującego się sportowcem jego 

lekarza opiekującego się sportowcem jego 

zdrowie musi być najważniejszą sprawą.

zdrowie musi być najważniejszą sprawą.

Program badań 

profilaktycznych

Objęcie całej młodzieży 

Objęcie całej młodzieży 

uprawiającej sport 

uprawiającej sport 

ogólnokrajow

ogólnokrajow

ym

ym

 program

 program

em

em

 

 

profilaktyki medycznej w 

profilaktyki medycznej w 

sporcie 

sporcie 

stanowi najważniejszy 

stanowi najważniejszy 

postulat, podnoszony przez 

postulat, podnoszony przez 

środowiska medyczno-sportowe

środowiska medyczno-sportowe