Jan Szewieczek

Klinika Chorób Wewnętrznych i Metabolicznych

Śląska Akademia Medyczna w Katowicach

Podstawowe problemy

Podstawowe problemy

internistyczno-

internistyczno-

kardiologiczne

kardiologiczne

w medycynie sportowej

w medycynie sportowej

S

S

ympozjum "ABC medycyny sportowej"

ympozjum "ABC medycyny sportowej"

Katowice, 7 czerwca 2003

Katowice, 7 czerwca 2003

Wspólne obszary medycyny i

sportu



Definicja sportu: „ćwiczenia i gry służące

Definicja sportu: „ćwiczenia i gry służące

podnoszeniu i nabywaniu sprawności fizycznej i

podnoszeniu i nabywaniu sprawności fizycznej i

wyrabianiu pewnych cech charakteru, jak

wyrabianiu pewnych cech charakteru, jak

wytrwałość, lojalność, nawyk przestrzegania

wytrwałość, lojalność, nawyk przestrzegania

reguł”

reguł”

(Słownik Języka Polskiego PWN, 1998)

(Słownik Języka Polskiego PWN, 1998)



Funkcje sportu:

Funkcje sportu:



Zdrowotna (rekreacja, trening zdrowotny, rehabilitacja

Zdrowotna (rekreacja, trening zdrowotny, rehabilitacja

– utrzymanie i przywracanie zdrowia fizycznego i

– utrzymanie i przywracanie zdrowia fizycznego i

psychicznego oraz sprawności fizycznej, psychicznej i

psychicznego oraz sprawności fizycznej, psychicznej i

społecznej)

społecznej)



Społeczna (kulturotwórcza, integrująca, promująca

Społeczna (kulturotwórcza, integrująca, promująca

zachowania korzystne dla zdrowia)

zachowania korzystne dla zdrowia)



Sport wyczynowy jako forma aktywności zawodowej

Sport wyczynowy jako forma aktywności zawodowej

Aktywność fizyczna jest

warunkiem życia i objawem

życia



W

W

ażny element profilaktyki oraz

ażny element profilaktyki oraz

niefarmakologicznego

niefarmakologicznego

postępowania leczniczego w

postępowania leczniczego w

większości tzw. chorób cywilizacji

większości tzw. chorób cywilizacji



Sport niepełnosprawnych -

Sport niepełnosprawnych -

znaczenie w rehabilitacji fizycznej,

znaczenie w rehabilitacji fizycznej,

psychicznej, społecznej

psychicznej, społecznej

Aktywność ruchowa w profilaktyce i

leczeniu

Zespół

Zespół

Profilakty

Profilakty

ka

ka

Leczenie

Leczenie

Otyłość

Otyłość

tak

tak

tak

tak

Dyslipidemie

Dyslipidemie

tak

tak

tak

tak

Upośledzona

Upośledzona

tolerancja

tolerancja

glukozy

glukozy

tak

tak

tak

tak

Cukrzyca typu

Cukrzyca typu

2

2

tak

tak

tak

tak

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

pierwotne

pierwotne

tak

tak

tak

tak

Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa

tak

tak

tak

tak

Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia

tak

tak

tak (NYHA I-

tak (NYHA I-

III)

III)

Miażdżyca zarostowa k

Miażdżyca zarostowa k

k

k

dolnych

dolnych

tak

tak

tak

tak

Osteoporoza

Osteoporoza

tak

tak

tak

tak

Astma

Astma

?

?

tak

tak

Sport powinien odgrywać wiodącą rolę w

prewencji zagrożeń zdrowotnych dzieci i

młodzieży

Badania młodzieży szkół średnich (650 osób)

Badania młodzieży szkół średnich (650 osób)

:

:





     

     

17%

17%

-

-

tendencje do nadciśnienia tętniczego,

tendencje do nadciśnienia tętniczego,





     

     

15%

15%

-

-

nadwaga,

nadwaga,





     

     

20%

20%

-

-

pal

pal

enie

enie

,

,





     

     

31%

31%

-

-

alkohol,

alkohol,





     

     

22%

22%

-

-

codziennie więcej niż 2 godziny przy

codziennie więcej niż 2 godziny przy

komputerze.

komputerze.

L

L

.

.

Ostrowska-Nawarycz

Ostrowska-Nawarycz

i wsp.:

i wsp.:

Ocena stanu zdrowia oraz

Ocena stanu zdrowia oraz

rozwoju fizycznego łódzkiej młodzieży męskiej z

rozwoju fizycznego łódzkiej młodzieży męskiej z

ukierunkowaniem na prewencję chorób układu krążenia. III

ukierunkowaniem na prewencję chorób układu krążenia. III

Interdyscyplinarna Krajowa Konferencja: Prozdrowotne

Interdyscyplinarna Krajowa Konferencja: Prozdrowotne

wychowanie dzieci i młodzieży. 10-12 września 1998,

wychowanie dzieci i młodzieży. 10-12 września 1998,

Warszawa-Spała. Materiały naukowe, s. 322.

Warszawa-Spała. Materiały naukowe, s. 322.

Rehabilitacja

Aktywność fizyczna kluczowym

Aktywność fizyczna kluczowym

elementem programów

elementem programów

rehabilitacji kardiologicznej, m.in.

rehabilitacji kardiologicznej, m.in.

po zawale mięśnia sercowego

po zawale mięśnia sercowego

R. Smolis, S. Rudnicki

R. Smolis, S. Rudnicki

: Optimalization trial on lenght of

: Optimalization trial on lenght of

applied training in the early period of ambulatory

applied training in the early period of ambulatory

rehabilitation. XXV FIMS World Congress, September 10-16,

rehabilitation. XXV FIMS World Congress, September 10-16,

1994 Athens-Greece. Abstract book, s. 74

1994 Athens-Greece. Abstract book, s. 74

Trening zdrowotny

D

D

obór optymalnego dla danej osoby

obór optymalnego dla danej osoby

programu:

programu:



częstości,

częstości,



długości trwania,

długości trwania,



intensywności

intensywności



formy ćwiczeń

formy ćwiczeń

H

H

.

.

Kuński : Trening zdrowotny osób dorosłych.

Kuński : Trening zdrowotny osób dorosłych.

W: “Medycyna sportowa (zagadnienia wybrane)”,

W: “Medycyna sportowa (zagadnienia wybrane)”,

red. A

red. A

.

.

Dziak, K

Dziak, K

.

.

Nazar. PTMS, Warszawa 1990

Nazar. PTMS, Warszawa 1990

Sport wyczynowy

W sporcie wyczynowym oczekuje się

W sporcie wyczynowym oczekuje się

przekraczania przez człowieka –

przekraczania przez człowieka –

jako

jako

jednostki i jako gatunku-

jednostki i jako gatunku-

kolejnych granic fizjologicznych

kolejnych granic fizjologicznych

możliwości

możliwości

 

 

S

S

.

.

Kozłowski

Kozłowski

: Granice przystosowania. Wiedza

: Granice przystosowania. Wiedza

Powszechna, W

Powszechna, W

arsza

arsza

wa 1976

wa 1976

Wysiłek a trening

Trening fizyczny to “proces

Trening fizyczny to “proces

prowadzący do zwiększenia

prowadzący do zwiększenia

zdolności do wykonywania

zdolności do wykonywania

wysiłków... pod wpływem

wysiłków... pod wpływem

powtarzanych wysiłków fizycznych”

powtarzanych wysiłków fizycznych”

S

S

.

.

Kozłowski, K

Kozłowski, K

.

.

Nazar, J

Nazar, J

.

.

Chwalbińska-Moneta: Trening fizyczny –

Chwalbińska-Moneta: Trening fizyczny –

mechanizmy i efekty fizjologiczne. W: “Wprowadzenie do

mechanizmy i efekty fizjologiczne. W: “Wprowadzenie do

fizjologii klinicznej”

fizjologii klinicznej”

, red.

, red.

S

S

.

.

Kozłowski

Kozłowski

,

,

K

K

.

.

Nazar, wyd. III, PZWL

Nazar, wyd. III, PZWL

1999, s. 342.

1999, s. 342.

Sport - zagrożenia zdrowotne

Ryzyko

Ryzyko

zdrowotne

zdrowotne

związane z :

związane z :

1.

1.

1

1

.

.

I

I

ntensywnym wysiłkiem fizycznym

ntensywnym wysiłkiem fizycznym

2

2

.

.

T

T

reningiem sportowym

reningiem sportowym

3. C

3. C

zynnikami

zynnikami

związanymi ze sportem

związanymi ze sportem

,

,

innymi niż wysiłek

innymi niż wysiłek

4. Utajonymi lub jawnymi zaburzeniami

4. Utajonymi lub jawnymi zaburzeniami

patologicznymi, które istniały przed

patologicznymi, które istniały przed

rozpoczęciem treningu lub rozwinęły się

rozpoczęciem treningu lub rozwinęły się

w okresie treningu

w okresie treningu

1. Ryzyko zdrowotne

związane z intensywnym

wysiłkiem fizycznym

Zmiany hemodynamiczne:

Zmiany hemodynamiczne:



W

W

zr

zr

o

o

s

s

t

t

częstość skurczów serca

częstość skurczów serca



Wzrost

Wzrost

ciśnieni

ciśnieni

a

a

tętnicze

tętnicze

go

go



Z

Z

naczny wzrost zapotrzebowani

naczny wzrost zapotrzebowani

a

a

serca na

serca na

tlen

tlen

 

 

S

S

.

.

Kozłowski, K

Kozłowski, K

.

.

Nazar, H

Nazar, H

.

.

Kaciuba-Uściłko

Kaciuba-Uściłko

:

:

Fizjologia wysiłków fizycznych. W: “Wprowadzenie do

Fizjologia wysiłków fizycznych. W: “Wprowadzenie do

fizjologii klinicznej”

fizjologii klinicznej”

, red.

, red.

S

S

.

.

Kozłowski i K

Kozłowski i K

.

.

Nazar

Nazar

, wyd.

, wyd.

III, PZWL 1999

III, PZWL 1999

Zmiany hemodynamiczne podczas submaksymalnej

próby wysiłkowej na bieżni wg Bruce’a –

badania własne, 14 mężczyzn, wiek 45,1  3,8 roku

0

50

100

150

200

250

300

1

2

3

4

HR
SP
DP
DB

Odwodnienie

Odwodnienie

Odwodnienie





hipowolemii

hipowolemii





odwracalnego upośledzenia

odwracalnego upośledzenia

czynności rozkurczowej lewej

czynności rozkurczowej lewej

komory

komory

 

 

K. Niemela et al.:

K. Niemela et al.:

Impaired left ventricular

Impaired left ventricular

diastolic function in athletes after utterly strenous

diastolic function in athletes after utterly strenous

prolonged exercise. Int. J. Sports Med. 1987;8:61

prolonged exercise. Int. J. Sports Med. 1987;8:61

Zmiany neuroendokrynne

Wzrost napięcia układu współczulnego,

Wzrost napięcia układu współczulnego,

zmiany poziomu hormonów

zmiany poziomu hormonów

,

,

zmiany

zmiany

metaboliczne i elektrolitowe

metaboliczne i elektrolitowe

niemiarowości nadkomorow

niemiarowości nadkomorow

e

e

i komorow

i komorow

e

e

F.J. Martinez i in.: Obniżenie rezerwy chronotropowej,

F.J. Martinez i in.: Obniżenie rezerwy chronotropowej,

zahamowanie zatokowe i blok przedsionkowo-komorowy

zahamowanie zatokowe i blok przedsionkowo-komorowy

u osób zdrowych podczas wspinaczki wysokogórskiej.

u osób zdrowych podczas wspinaczki wysokogórskiej.

Mat. XX Zjazdu PTMS, Warszawa 1987, s. 385.

Mat. XX Zjazdu PTMS, Warszawa 1987, s. 385.

P. Wojtek: Wstępne doniesienia o możliwym mechanizmie

P. Wojtek: Wstępne doniesienia o możliwym mechanizmie

śmierci na dużych wysokościach. Kardiol. Pol. 1988;31:81

śmierci na dużych wysokościach. Kardiol. Pol. 1988;31:81

Względny przyrost katecholamin i kortyzolu

podczas submaksymalnej próby wysiłkowej –

badania własne, 14 mężczyzn, wiek 45,1 

3,8 roku

0

50

100

150

200

250

1

2

3

4

KT
AD
ND

Układ krzepnięcia i

fibrynolizy

Intensywny wysiłek

Intensywny wysiłek





wahania

wahania

aktywności prokoagulacyjnej i

aktywności prokoagulacyjnej i

fibrynolitycznej krwi

fibrynolitycznej krwi

 

 

W

W

.

.

K.Drygas:

K.Drygas:

Changes in blood platelet function, coagulation

Changes in blood platelet function, coagulation

and

and

fibrynolytic activity in response to moderate,

fibrynolytic activity in response to moderate,

prolonged and exhaustive

prolonged and exhaustive

exercise. Int. J. Sports Med

exercise. Int. J. Sports Med

1988;8:67-73 i inne publikacje

1988;8:67-73 i inne publikacje

Wysiłek a wątroba

Intensywny w

Intensywny w

ysił

ysił

ek fizyczny

ek fizyczny





możliwe uszkodzenie

możliwe uszkodzenie

innych

innych

narządów, np.

narządów, np.

wątroby

wątroby

 

 

E

E

.

.

Fojt

Fojt

: Wątroba a wysiłek fizyczny”, WSWF Katowice,

: Wątroba a wysiłek fizyczny”, WSWF Katowice,

1976

1976

2. Ryzyko związane z treningiem

sportowym. Zespół serca sportowca.

W

W

ytrenowane serce

ytrenowane serce

:

:



woln

woln

a

a

akcj

akcj

a

a

,

,



przedłużony czasem trwania uderzenia

przedłużony czasem trwania uderzenia

koniuszkowego,

koniuszkowego,



często obecnoś

często obecnoś

ć

ć

szmeru skurczowego,

szmeru skurczowego,



występowaniem dodatkowych tonów

występowaniem dodatkowych tonów



zmiany w

zmiany w

spoczynkowym zapisie

spoczynkowym zapisie

EKG

EKG



powiększenie serca, głównie lewej komory

powiększenie serca, głównie lewej komory

 

 

J.

J.

P. Dubiel: Kardiologia Sportowa. W: “Medycyna

P. Dubiel: Kardiologia Sportowa. W: “Medycyna

sportowa (zagadnienia wybrane)” red

sportowa (zagadnienia wybrane)” red

.

.

A

A

.

.

Dziak i K

Dziak i K

.

.

Nazar,

Nazar,

PTMS, Warszawa 1991, s. 97

PTMS, Warszawa 1991, s. 97

Granice fizjologii



Granice między zdrowiem a chorobą

Granice między zdrowiem a chorobą

nieostre

nieostre



Z

Z

naczenie pewnych zjawisk ujawnia

naczenie pewnych zjawisk ujawnia

się dopiero po latach

się dopiero po latach



K

K

ryteria ograniczenia zdolności do

ryteria ograniczenia zdolności do

uprawiania sportu nie są łatwe do

uprawiania sportu nie są łatwe do

określenia i ulegają ewolucji

określenia i ulegają ewolucji

w miarę

w miarę

rozwoju nauki

rozwoju nauki

Zespół chorego węzła

zatokowego

Do rozstrzygnięcia :

Do rozstrzygnięcia :

 

 

1. Czy trening sportowy, bez współistnienia podłoża w postaci

1. Czy trening sportowy, bez współistnienia podłoża w postaci

zmian

patologicznych

w

układzie

bodźcotwórczo-

zmian

patologicznych

w

układzie

bodźcotwórczo-

przewodzącym,

może

prowadzić

do

zaawansowanych

przewodzącym,

może

prowadzić

do

zaawansowanych

zaburzeń np. objawowego zespołu chorego węzła zatokowo –

zaburzeń np. objawowego zespołu chorego węzła zatokowo –

przedsionkowego,

czy

zaawansowanych

bloków

przedsionkowego,

czy

zaawansowanych

bloków

przedsionkowo-komorowych ?

przedsionkowo-komorowych ?

N. Hanne-Paparo i in.: Long-term Holter ECG monitoring of

N. Hanne-Paparo i in.: Long-term Holter ECG monitoring of

athletes. Med.Sci.Sports Exerc. 1981;13:294

athletes. Med.Sci.Sports Exerc. 1981;13:294

J.E.Yerg et al.: Syncope secondary to ventricular asystole in an

J.E.Yerg et al.: Syncope secondary to ventricular asystole in an

endurance athlete. Clin.Cardiol. 1986;9:220.

endurance athlete. Clin.Cardiol. 1986;9:220.

P. Zeppilli et al.: Wenckebach second-degree A-V block in top-

P. Zeppilli et al.: Wenckebach second-degree A-V block in top-

ranking athletes: an old problem revisited. Am.Heart J.

ranking athletes: an old problem revisited. Am.Heart J.

1980;100:281.

1980;100:281.

Przerost lewej komory serca

2.

2.

Czy przerost lewej komory indukowany

Czy przerost lewej komory indukowany

wieloletnim treningiem może mieć

wieloletnim treningiem może mieć

niekorzystne odległe skutki, podobne do

niekorzystne odległe skutki, podobne do

udowodnionych dla przerostu o innej

udowodnionych dla przerostu o innej

etiologii ?

etiologii ?

 

 

B.J.Maron et al

B.J.Maron et al

.: Sudden death in young

.: Sudden death in young

competitive athletes: clinica, demographic and

competitive athletes: clinica, demographic and

pathological profiles. JAMA 1996,276:199-204

pathological profiles. JAMA 1996,276:199-204

3. Ryzyko zdrowotne zależne od

innych niż wysiłek lub trening

czynników związanych ze sportem

Podróż :

Podróż :





przebywanie w środkach

przebywanie w środkach

transporu

transporu





zmęczenie

zmęczenie





  

  

zmian

zmian

a

a

strefy czasu (zaburzenia snu)

strefy czasu (zaburzenia snu)





zmęczenie

zmęczenie





  

  

zmian

zmian

a

a

klimatu i środowiska

klimatu i środowiska





gorsza wydolność

gorsza wydolność





  

  

zmian

zmian

a

a

diety

diety





biegunki

biegunki

narażenie na lokalne czynniki zakaźne

narażenie na lokalne czynniki zakaźne





infekcje

infekcje

Specyficzne zagrożenia związane

z dyscypliną sportową

Czynniki specyficzne dla różnych sportów

Czynniki specyficzne dla różnych sportów

-

-

np.

np.

ryzyko choroby wysokościowej u himalaistów

ryzyko choroby wysokościowej u himalaistów

L. Golec:

L. Golec:

Choroba wysokościowa. Med.Sport. 1994; IX, 29:11.

Choroba wysokościowa. Med.Sport. 1994; IX, 29:11.

 

 

P

P

rzypadek zawału serca

rzypadek zawału serca

u piłkarza, związany

u piłkarza, związany

z silnym uderzenie piłką

z silnym uderzenie piłką

w

w

klatk

klatk

ę

ę

piersiow

piersiow

ą

ą

 

 

F.G. Gallego

F.G. Gallego

et al.: Myocardial infarction and subtotal

et al.: Myocardial infarction and subtotal

obstruction of the anterior descending coronary artery

obstruction of the anterior descending coronary artery

caused by trauma in a football player. Intern. J.

caused by trauma in a football player. Intern. J.

Cardiol. 1986;12:109.

Cardiol. 1986;12:109.

Doping

R

R

óżnorodne metody dopingu

óżnorodne metody dopingu





potencjalne

potencjalne

zagrożenie

zagrożenie

zdrowia

zdrowia

 

 

E.Fojt:

E.Fojt:

Organizacja walki z dopingiem farmakologicznym

Organizacja walki z dopingiem farmakologicznym

w sporcie dawniej i dziś. Pol. Tyg. Lek. 1977;32:983.

w sporcie dawniej i dziś. Pol. Tyg. Lek. 1977;32:983.

D.Wybraniec,

E.Fojt:

D.Wybraniec,

E.Fojt:

Sterydy

anaboliczne

w

Sterydy

anaboliczne

w

medycynie. Med. Sport. 1988;4(13):3.

medycynie. Med. Sport. 1988;4(13):3.

4. Ryzyko związane z utajonymi lub

jawnymi zaburzeniami

patologicznymi, które istniały przed

rozpoczęciem treningu lub rozwinęły

się w okresie treningu



Ryzyko nagłego zgonu podczas wysiłku,

Ryzyko nagłego zgonu podczas wysiłku,

związane ze zmianami w układzie krążenia

związane ze zmianami w układzie krążenia



Ostre i przewlekłe zapalenia górnych dróg

Ostre i przewlekłe zapalenia górnych dróg

oddechowych

oddechowych



Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa



Zmiany przewodu pokarmowego

Zmiany przewodu pokarmowego



Krwiomocz, białkomocz, niewydolność nerek

Krwiomocz, białkomocz, niewydolność nerek



Zaburzenia układu krzepnięcia

Zaburzenia układu krzepnięcia



Inne zaburzenia

Inne zaburzenia

Ryzyko związane ze zmianami

patologicznymi w układzie krążenia u

sportowca

Przyczyny

Przyczyny

nagłych zgonów u sportowców wyczynowych

nagłych zgonów u sportowców wyczynowych

(

(

158 przypadków, średni

158 przypadków, średni

wiek 17 lat) :

wiek 17 lat) :



kardiomiopatia przerostowa (36%)

kardiomiopatia przerostowa (36%)



wrodzone anomalie naczyń wieńcowych (19%)

wrodzone anomalie naczyń wieńcowych (19%)



nieokreślony przerost masy serca (10%)

nieokreślony przerost masy serca (10%)



pęknięcie aorty (5%)

pęknięcie aorty (5%)



anomalia LAD (5%)

anomalia LAD (5%)



stenoza aortalna (4%)

stenoza aortalna (4%)



zapalenie mięśnia serca, kardiomiopatia rozstrzeniowa,

zapalenie mięśnia serca, kardiomiopatia rozstrzeniowa,

arytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa (po 3%),

arytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa (po 3%),



wypadanie płatka zastawki mitralnej (2%)

wypadanie płatka zastawki mitralnej (2%)



choroba wieńcowa (2%)

choroba wieńcowa (2%)

, zespół Marfana, zespół przedłużonego QT

, zespół Marfana, zespół przedłużonego QT

B.J. Maron et al.: Cardiovascular Preparticipation Screening of Competitive Athletes. A

B.J. Maron et al.: Cardiovascular Preparticipation Screening of Competitive Athletes. A

Statement for Health Professionals From the Sudden Death Committee (Clinical

Statement for Health Professionals From the Sudden Death Committee (Clinical

Cardiology) and Congenital Cardiac Defects Committee (Cardiovascular Disease in

Cardiology) and Congenital Cardiac Defects Committee (Cardiovascular Disease in

the Young), American Heart Association. Circulation 1996;94:850-856.

the Young), American Heart Association. Circulation 1996;94:850-856.

Nagłe zgony u osób młodych

w sporcie rekreacyjnym

Przyczyny

Przyczyny

80 nagłych zgonów związanych z

80 nagłych zgonów związanych z

e

e

sportem

sportem

rekreacyjnym

rekreacyjnym

,

,

w

w

grupie

grupie

27

27

osób

osób

<

<

30 r.ż.:

30 r.ż.:



K

K

ardiomiopatia przerostowa (29,6%),

ardiomiopatia przerostowa (29,6%),



A

A

rytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa (25,9%),

rytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa (25,9%),



A

A

nomalie naczyń wieńcowych (14,8%),

nomalie naczyń wieńcowych (14,8%),



K

K

ardiomiopatia rozstrzeniowa (11%),

ardiomiopatia rozstrzeniowa (11%),



S

S

tenoza aortalna (7,4%), ASD (3,7%),

tenoza aortalna (7,4%), ASD (3,7%),



M

M

iażdżyca t

iażdżyca t

t.

t.

wieńcowych

wieńcowych

(3,7%),

(3,7%),

anomalie pęczka Hisa

anomalie pęczka Hisa

(3,7%)

(3,7%)

A. Tabib

A. Tabib

et al.: Undetected cardiac lesions cause unexpected sudden

et al.: Undetected cardiac lesions cause unexpected sudden

cardiac death during occasional sport activity. Eur. Heart J.

cardiac death during occasional sport activity. Eur. Heart J.

1999;20:900-903

1999;20:900-903

Nagłe zgony u osób w wieku

średnim

w sporcie rekreacyjnym

Przyczyny zgonu u

Przyczyny zgonu u

53 zmarłych >30 r.ż. :

53 zmarłych >30 r.ż. :



C

C

horoba wieńcowa (49%)

horoba wieńcowa (49%)



K

K

ardiomiopatia przerostowa (20%)

ardiomiopatia przerostowa (20%)



A

A

nomalie pęczka Hisa (7%) i inne

nomalie pęczka Hisa (7%) i inne

 

 

U wszystkich zmarłych masa serca była

U wszystkich zmarłych masa serca była

znacząco

znacząco

większa, niż przeciętna dla

większa, niż przeciętna dla

odpowiedniej grupy

odpowiedniej grupy

wiekowej

wiekowej

A. Tabib

A. Tabib

et al.: Undetected cardiac lesions cause

et al.: Undetected cardiac lesions cause

unexpected sudden cardiac death during occasional

unexpected sudden cardiac death during occasional

sport activity. Eur. Heart J. 1999;20:900-903

sport activity. Eur. Heart J. 1999;20:900-903

Skuteczność badań

profilaktycznych



Wło

Wło

chy:

chy:

od 1971 r. z mocy prawa każdy sportowiec

od 1971 r. z mocy prawa każdy sportowiec

objęty regularnymi badani

objęty regularnymi badani

a

a

mi

mi

profilaktycznymi

profilaktycznymi

(w tym

(w tym

echo

echo

serca

serca

)

)

.

.



Wyeliminowano kardiomiopatię przerostową jako

Wyeliminowano kardiomiopatię przerostową jako

przyczynę

przyczynę

nagłych zgonów.

nagłych zgonów.



Główne przyczyny zgonów (49 przypadków)

Główne przyczyny zgonów (49 przypadków)

w regionie

w regionie

Veneto (badaniami objęto 34 tys. sportowców) :

Veneto (badaniami objęto 34 tys. sportowców) :





  

  

arytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa

arytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa

(22,4%),

(22,4%),





  

  

miażdżyca tętnic wieńcowych (18,4%),

miażdżyca tętnic wieńcowych (18,4%),





  

  

anomalie wieńcowe (12,2%).

anomalie wieńcowe (12,2%).

D. Corrado et al.:

D. Corrado et al.:

Screening for hypertrophic cardiomyopathy

Screening for hypertrophic cardiomyopathy

in young athletes. N Engl J Med 1998;339:364-9

in young athletes. N Engl J Med 1998;339:364-9

Wnioski z analizy przyczyn nagłych

zgonów

1.

1.

W

W

e wszystkich przypadkach nagłego

e wszystkich przypadkach nagłego

zgonu istniało podłoże patologiczne w

zgonu istniało podłoże patologiczne w

układzie krążenia, często stwierdzone

układzie krążenia, często stwierdzone

dopiero autopsyjnie

dopiero autopsyjnie

2.

2.

W

W

skazówki co do profilu badań, którym

skazówki co do profilu badań, którym

powinni być poddawani sportowcy

powinni być poddawani sportowcy

„Sportowcy, u których w badaniu

podstawowych stwierdza się jakieś

odchylenia od normy”

Grupa 185 sportowców różnych dyscyplin

Grupa 185 sportowców różnych dyscyplin

Wywiad:

Wywiad:

1.

1.

różne dolegliwości

różne dolegliwości

34,6

34,6

%

%

2.

2.

niecharakt

niecharakt

.

.

bóle w kl

bóle w kl

.

.

piersiowej

piersiowej

17,8

17,8

%

%

3.

3.

napady kołatania serca

napady kołatania serca

11,9

11,9

%

%

4.

4.

osłabienie i męczliwość

osłabienie i męczliwość

9,7

9,7

%

%

J

J

.

.

Szewieczek:

Szewieczek:

Analiza wyników badań układu krążenia u

Analiza wyników badań układu krążenia u

sportowców wyczynowych, praca doktorska.

sportowców wyczynowych, praca doktorska.

Promotor:

Promotor:

d

d

oc. dr hab. med.

oc. dr hab. med.

E

E

.

.

Fojt

Fojt

.

.

ŚAM, Katowice 1990

ŚAM, Katowice 1990

„Sportowcy, u których w badaniu

podstawowych stwierdza się jakieś

odchylenia od normy”

Badanie fizyczne

Badanie fizyczne

1.

1.

niemiarowość

niemiarowość

56,8

56,8

%

%

2.

2.

szmer skurczowy nad sercem

szmer skurczowy nad sercem

53,5

53,5

%

%

3.

3.

bradykardia

bradykardia

41,1

41,1

%

%

4.

4.

III ton serca

III ton serca

25,9

25,9

%

%

„Sportowcy, u których w badaniu

podstawowych stwierdza się jakieś

odchylenia od normy”

EKG spoczynkowe

EKG spoczynkowe

1.

1.

niemiarowość zatokowa

niemiarowość zatokowa

50,8

50,8

%

%

2.

2.

niezupełny blok prawej odnogi pęczka Hisa

niezupełny blok prawej odnogi pęczka Hisa

47,6

47,6

%

%

3.

3.

cechy przerostu lewej komory

cechy przerostu lewej komory

26,4

26,4

%

%

4.

4.

cechy przerostu prawej komory

cechy przerostu prawej komory

19,1

19,1

%

%

5.

5.

bradykardia <50/min.

bradykardia <50/min.

15,1

15,1

%

%

6.

6.

zaburzenia okr

zaburzenia okr

.

.

repol

repol

.

.

komór II, III, aVF

komór II, III, aVF

8,4

8,4

%

%

7.

7.

pobudz

pobudz

.

.

przedwczesne poch

przedwczesne poch

.

.

nadkomor

nadkomor

.

.

4,3

4,3

%

%

8.

8.

pobudz

pobudz

.

.

przedwczesne poch

przedwczesne poch

.

.

komorowego

komorowego

4,3

4,3

%

%

9.

9.

nadkomorowe wędrowanie rozrusznika

nadkomorowe wędrowanie rozrusznika

3,8

3,8

%

%

10.

10.

zespół WPW

zespół WPW

3,8

3,8

%

%

„Sportowcy, u których w badaniu
podstawowych stwierdza się jakieś
odchylenia od normy”

Nazwa zespołu

Nazwa zespołu

%

%

bad

bad

a

a

ny

ny

ch

ch

95%

95%

CI

CI

wypadanie płatka zastawki

wypadanie płatka zastawki

mitr

mitr

alnej

alnej

16,2

16,2

10,9 -

10,9 -

21,5

21,5

nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze

16,2

16,2

10,9 -

10,9 -

21,5

21,5

zespół WPW

zespół WPW

5,4

5,4

2,1 – 8,7

2,1 – 8,7

wady serca

wady serca

4,9

4,9

1,8 – 8,0

1,8 – 8,0

chorob

chorob

a

a

niedokrwienn

niedokrwienn

a

a

serca

serca

4,3

4,3

1,4 – 7,2

1,4 – 7,2

z

z

.

.

chorego węzła zatokowo-

chorego węzła zatokowo-

przeds

przeds

.

.

2,2

2,2

0,1 – 4,3

0,1 – 4,3

kardiomiopati

kardiomiopati

a

a

przerostow

przerostow

a

a

0,5

0,5

0 – 1,5

0 – 1,5

zapalenie

mięśnia

zapalenie

mięśnia

sercowego

sercowego

0,5

0,5

0 – 1,5

0 – 1,5

Nadciśnienie tętnicze



Pierwotne nadciśnienie tętnicze jest

Pierwotne nadciśnienie tętnicze jest

wskazaniem do treningu zdrowotnego pod

wskazaniem do treningu zdrowotnego pod

nadzorem lekarza, ale stanowi względne

nadzorem lekarza, ale stanowi względne

przeciwwskazanie do sportu wyczynowego.

przeciwwskazanie do sportu wyczynowego.



Wtórne nadciśnienie stanowi (do czasu

Wtórne nadciśnienie stanowi (do czasu

przeprowadzenia leczenia przyczynowego)

przeprowadzenia leczenia przyczynowego)

względne przeciwwskazanie do treningu

względne przeciwwskazanie do treningu

zdrowotnego i bezwzględnie do sportu

zdrowotnego i bezwzględnie do sportu

wyczynowego.

wyczynowego.



Zalecany jest trening typu dynamicznego.

Zalecany jest trening typu dynamicznego.

Przeciwwskazany trening siłowy (wysiłki

Przeciwwskazany trening siłowy (wysiłki

izometryczne powodują znaczny wzrost

izometryczne powodują znaczny wzrost

ciśnienia).

ciśnienia).

Leczenie nadciśnienia - -

adrenolityki



Od 1993 r. beta-adrenolityki

Od 1993 r. beta-adrenolityki

-

-

stosowanie

stosowanie

ich

ich

podlega ograniczeniom.

podlega ograniczeniom.



Z

Z

akazane m.in.:

akazane m.in.:

w łucznictwie,

w łucznictwie,

strzelectwie, biathlonie, pięcioboju

strzelectwie, biathlonie, pięcioboju

nowoczesnym, saneczkarstwie, skokach

nowoczesnym, saneczkarstwie, skokach

narciarskich, nurkowaniu.

narciarskich, nurkowaniu.



W innych dyscyplinach sportu testy na

W innych dyscyplinach sportu testy na

obecność tych leków wykonywane na

obecność tych leków wykonywane na

wniosek związków sportowych

wniosek związków sportowych

-

-

decyzj

decyzj

ę

ę

podejmuje

podejmuje

Podkomisja Kontroli Dopingu.

Podkomisja Kontroli Dopingu.

Leczenie nadciśnienia - diuretyki



Leki moczopędne

Leki moczopędne

są zabronione w sporcie

są zabronione w sporcie

wyczynowym.

wyczynowym.



P

P

odane bez uzasadnienia

odane bez uzasadnienia

medycznego

medycznego

,

,

zwłaszcza w dużych dawkach

zwłaszcza w dużych dawkach





poważne

poważne

działa

działa

nia

nia

niepożądan

niepożądan

e.

e.

Diuretyki jako doping



S

S

ztuczne zmniejszani

ztuczne zmniejszani

e

e

masy ciała w celu

masy ciała w celu

zakwalifikowania się do niższej kategorii

zakwalifikowania się do niższej kategorii

wagowej

wagowej



K

K

omisje medyczne MKOl oraz właściwych

omisje medyczne MKOl oraz właściwych

międzynarodowych federacji sportowych

międzynarodowych federacji sportowych





prawo do pobierania próbek moczu już w

prawo do pobierania próbek moczu już w

czasie ważenia zawodników, a nie tylko po

czasie ważenia zawodników, a nie tylko po

zakończeniu zawodów

zakończeniu zawodów

Lista zabronionych środków farmakologicznych i metod uznanych za

dopingowe. Załącznik do zarządzenia Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i

Turystyki z dnia 20 czerwca 1997r.

Ostre zapalenia górnych dróg

oddechowych (1)



Częsty problem u sportowców

Częsty problem u sportowców



Rozpoznanie nie jest trudne, jeśli nie są ukrywane

Rozpoznanie nie jest trudne, jeśli nie są ukrywane

dolegliwości

dolegliwości



Czasowe przeciwwskazanie do uprawiania sportu

Czasowe przeciwwskazanie do uprawiania sportu

(zmniejszenie wydolności fizycznej, ryzyko zaostrzenia

(zmniejszenie wydolności fizycznej, ryzyko zaostrzenia

choroby i powikłań, np. zapalenia mięśnia serca); dotyczy

choroby i powikłań, np. zapalenia mięśnia serca); dotyczy

to także okresu rekonwalescencji

to także okresu rekonwalescencji



Niektóre z pobudzających związków (np. efedryna,

Niektóre z pobudzających związków (np. efedryna,

pseudoefedryna, fenylopropanoloamina,

pseudoefedryna, fenylopropanoloamina,

norpseudoefedryna) często wchodzą w skład różnych

norpseudoefedryna) często wchodzą w skład różnych

preparatów stosowanych w przeziębieniach i gorączce

preparatów stosowanych w przeziębieniach i gorączce

siennej. Zawodnik nie może użyć żadnego preparatu

siennej. Zawodnik nie może użyć żadnego preparatu

przeciw przeziębieniu, grypie czy katarowi siennemu,

przeciw przeziębieniu, grypie czy katarowi siennemu,

zanim nie upewni się u lekarza, że preparat ten nie

zanim nie upewni się u lekarza, że preparat ten nie

zawiera substancji (leku) należącej do zabronionej klasy

zawiera substancji (leku) należącej do zabronionej klasy

Ostre zapalenia górnych dróg

oddechowych (2)



K

K

ofein

ofein

a:

a:

stwierdzenie wyniku pozytywnego zależy od

stwierdzenie wyniku pozytywnego zależy od

stężenia

stężenia

kofeiny w moczu

kofeiny w moczu

(> 12

(> 12





g/ml)

g/ml)

.

.



P

P

reparaty bazujące na imidazolu

reparaty bazujące na imidazolu

(

(

np. oksymetazolina

np. oksymetazolina

)

)

-

-

dopuszczone do stosowania miejscowego.

dopuszczone do stosowania miejscowego.



Środki zwężające naczynia (np. adrenalina) mogą być

Środki zwężające naczynia (np. adrenalina) mogą być

podawane z anestetykami działającymi miejscowo.

podawane z anestetykami działającymi miejscowo.



Miejscowo działające preparaty na bazie fenylefryny

Miejscowo działające preparaty na bazie fenylefryny

są dopuszczone (dozwolone), np. do nosa lub do oczu.

są dopuszczone (dozwolone), np. do nosa lub do oczu.



Kodeina, dekstrometorpon, dwuwodorokodeina,

Kodeina, dekstrometorpon, dwuwodorokodeina,

difenoksylat i folkodyna są dozwolone.

difenoksylat i folkodyna są dozwolone.

Lista zabronionych środków farmakologicznych i metod uznanych za

dopingowe. Załącznik do zarządzenia Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i

Turystyki z dnia 20 czerwca 1997r.

Ostre zapalenia górnych dróg

oddechowych (3)



Kwas acetylosalicylowy (aspiryna) i jego

Kwas acetylosalicylowy (aspiryna) i jego

nowsze pochodne (jak diflunisal) nie są

nowsze pochodne (jak diflunisal) nie są

zabronione.

zabronione.



Złożone p

Złożone p

reparat

reparat

y

y

przeciwkaszlow

przeciwkaszlow

e

e

i

i

przeciw przeziębieniu

przeciw przeziębieniu

często zawierają

często zawierają

substancje zabronione.

substancje zabronione.



Nie są natomiast zabronione środki

Nie są natomiast zabronione środki

przeciwkaszlowe: dekstrometorfan i

przeciwkaszlowe: dekstrometorfan i

folkodyna.

folkodyna.



Dozwolone jest stosowanie difenoksylatu.

Dozwolone jest stosowanie difenoksylatu.

Przewlekłe zapalenia górnych dróg

oddechowych



Stosunkowo częsty problem u sportowców

Stosunkowo częsty problem u sportowców



Ryzyko zaostrzenia i powikłań

Ryzyko zaostrzenia i powikłań



Niekorzystny wpływ na wydolność psycho-fizyczną

Niekorzystny wpływ na wydolność psycho-fizyczną



Wskazana szczegółową diagnostykę i eliminacja

Wskazana szczegółową diagnostykę i eliminacja

czynników przyczynowych:

czynników przyczynowych:



Palenie tytoniu

Palenie tytoniu



Zmiany anatomiczne (np. skrzywienie przegrody nosa)

Zmiany anatomiczne (np. skrzywienie przegrody nosa)



Zaburzenia alergiczne (pyłkowice, roztocza kurzu

Zaburzenia alergiczne (pyłkowice, roztocza kurzu

domowego)

domowego)



Zaburzenia odporności (wrodzone, nabyte)

Zaburzenia odporności (wrodzone, nabyte)



Czynniki środowiskowe (środowisko komunalne-

Czynniki środowiskowe (środowisko komunalne-

zapylenie i gazy drażniące, np. ze spalin samochodów,

zapylenie i gazy drażniące, np. ze spalin samochodów,

środowisko domowe, np..zagrzybienie ścian,

środowisko domowe, np..zagrzybienie ścian,

narażenie zawodowe)

narażenie zawodowe)

Astma indukowana wysiłkiem

exercise-induced asthma (EIA)

Astma lub EIA - stosunkowo częsta wśród sportowców:

Astma lub EIA - stosunkowo częsta wśród sportowców:



5,7% przypadków astmy (lub EIA) wcześniej rozpoznanej,

5,7% przypadków astmy (lub EIA) wcześniej rozpoznanej,

dalszych 6,1% świeżo wykrytych w grupie 801 sportowców

dalszych 6,1% świeżo wykrytych w grupie 801 sportowców

ze szkół średnich (programie skriningu: kwestionariusz,

ze szkół średnich (programie skriningu: kwestionariusz,

pomiar szczytowego przepływu wydechowego i test

pomiar szczytowego przepływu wydechowego i test

wysiłkowy).

wysiłkowy).



Kryteria EIA u 14 % spośród 114 studentów-sportorców,

Kryteria EIA u 14 % spośród 114 studentów-sportorców,

nie leczonych z powodu astmy (spadek PEF o

nie leczonych z powodu astmy (spadek PEF o





15% po

15% po

wysiłku)

wysiłku)

Hammerman

Hammerman

S

S

.

.

I

I

. i wsp.: .

. i wsp.: .

Asthma screening of high school athletes:

Asthma screening of high school athletes:

identifying the undiagnosed and poorly controlled.

identifying the undiagnosed and poorly controlled.

Ann Allergy Asthma Immunol

Ann Allergy Asthma Immunol

2002; 88,4: 380-4.

2002; 88,4: 380-4.

Thole R.T. i wsp. Exercise-induced bronchospasm prevalence in collegiate

Thole R.T. i wsp. Exercise-induced bronchospasm prevalence in collegiate

cross-country runners. Med Sci Sports Exerc 2001; 33,10: 1641-6.

cross-country runners. Med Sci Sports Exerc 2001; 33,10: 1641-6.

Patofizjologia EIA



Hiperwentylacja

Hiperwentylacja





ochłodzenia, zmniejszenia

ochłodzenia, zmniejszenia

zawartości wody w śluzie pokrywającym błonę

zawartości wody w śluzie pokrywającym błonę

wyścielającą oskrzela.

wyścielającą oskrzela.



Powietrze wdychane: 30-50% wilgotności (tj. 6-11 mg

Powietrze wdychane: 30-50% wilgotności (tj. 6-11 mg

wody/l).

wody/l).



Pęcherzyki płucne

Pęcherzyki płucne





ogrzanie powietrza do 37

ogrzanie powietrza do 37

°

°

C

C





wzrost zawartości wody do 44 mg/l.

wzrost zawartości wody do 44 mg/l.



Ekstrakcja wody ze śluzu pokrywającego oskrzela.

Ekstrakcja wody ze śluzu pokrywającego oskrzela.

Śluz na powierzchni pierwszych 7 generacji oskrzeli

Śluz na powierzchni pierwszych 7 generacji oskrzeli

(ok. 350 cm

(ok. 350 cm

3

3

) zawiera 0,25-0,42 ml wody.

) zawiera 0,25-0,42 ml wody.



Hiperwentylacja

Hiperwentylacja





utrata wody z oskrzeli, 1,5-3

utrata wody z oskrzeli, 1,5-3

ml/min.

ml/min.



U osób nadwrażliwych

U osób nadwrażliwych





skurcz oskrzeli.

skurcz oskrzeli.

Problemy związane z astmą (1)



Tradycyjne przeciwwskazanie do sportu

Tradycyjne przeciwwskazanie do sportu



Wysiłek przeciwwskazany w okresach zaostrzeń

Wysiłek przeciwwskazany w okresach zaostrzeń

lub współistniejących infekcji

lub współistniejących infekcji



W okresie remisji możliwe dopuszczenie do

W okresie remisji możliwe dopuszczenie do

uprawiania sportu pod warunkiem

uprawiania sportu pod warunkiem

szczególnego nadzoru lekarskiego

szczególnego nadzoru lekarskiego



W przypadku leczenia astmy i schorzeń dróg

W przypadku leczenia astmy i schorzeń dróg

oddechowych dozwolone stosowanie beta-2

oddechowych dozwolone stosowanie beta-2

agonistów: salbutamolu i terbutaliny wyłącznie

agonistów: salbutamolu i terbutaliny wyłącznie

poprzez inhalację. Lekarz powinien o tym fakcie

poprzez inhalację. Lekarz powinien o tym fakcie

poinformować Podkomisję Kontroli Dopingu lub

poinformować Podkomisję Kontroli Dopingu lub

bezpośrednio Zespół Kontroli Dopingu

bezpośrednio Zespół Kontroli Dopingu

Problemy związane z astmą (2)



Stosowanie kortykosteroidów zabronione,

Stosowanie kortykosteroidów zabronione,

z wyjątkiem

z wyjątkiem



podania miejscowego (w wyniku

podania miejscowego (w wyniku

wskazań laryngologicznych,

wskazań laryngologicznych,

okulistycznych lub dermatologicznych)

okulistycznych lub dermatologicznych)



inhalacji (astma, alergiczny nieżyt nosa)

inhalacji (astma, alergiczny nieżyt nosa)



wstrzyknięć miejscowych i dostawowych.

wstrzyknięć miejscowych i dostawowych.

Każdorazowe ich zastosowanie należy

Każdorazowe ich zastosowanie należy

zgłosić do Podkomisji Kontroli Dopingu

zgłosić do Podkomisji Kontroli Dopingu

lub lekarzowi zawodów

lub lekarzowi zawodów

Zmiany w przewodzie

pokarmowym



Dolegliwości częste wśród sportowców.

Dolegliwości częste wśród sportowców.



Dotyczą szczególnie długotrwałych wysiłków fizycznych.

Dotyczą szczególnie długotrwałych wysiłków fizycznych.



Zmiany mogą być związane ze stosowaniem NLPZ

Zmiany mogą być związane ze stosowaniem NLPZ



U 16 biegaczy długodystansowych (w wieku 16-19 lat)

U 16 biegaczy długodystansowych (w wieku 16-19 lat)

wykonano badania (w tym endoskopowe) po biegu na

wykonano badania (w tym endoskopowe) po biegu na

dystansie 20km. U wszystkich stwierdzono zmiany typu

dystansie 20km. U wszystkich stwierdzono zmiany typu

gastoesophagitis

gastoesophagitis

, u 1 wrzód żołądka. 5 miało

, u 1 wrzód żołądka. 5 miało

niedokrwistość. U 4 z dodatnim testem na krew utajoną

niedokrwistość. U 4 z dodatnim testem na krew utajoną

wykonano koloskopię. U 1 stwierdzono liczne nadżerki

wykonano koloskopię. U 1 stwierdzono liczne nadżerki

w okolicy zgięcia śledzionowego, u 1 polipa odbytnicy.

w okolicy zgięcia śledzionowego, u 1 polipa odbytnicy.

Choi S.C. I wsp.:The role of gastrointestinal endoscopy in long-distance runners

with gastrointestinal symptoms. Eur J Gastroenterol Hepatol 2001; 13,9:

1089-94

Zmiany w układzie moczowym



Po intensywnym, długotrwałym wysiłku możliwy przejściowy

Po intensywnym, długotrwałym wysiłku możliwy przejściowy

(do 48 godz.) krwiomocz. U biegaczy długodystansowych (10

(do 48 godz.) krwiomocz. U biegaczy długodystansowych (10

tys.m i więcej) - w 18-63% przypadków. Przyczyny

tys.m i więcej) - w 18-63% przypadków. Przyczyny

zróżnicowane. Jeśli nie ustąpi w ciągu 48 godzin

zróżnicowane. Jeśli nie ustąpi w ciągu 48 godzin





przeprowadzić diagnostykę.

przeprowadzić diagnostykę.



Przejściowy białkomocz powysiłkowy jest częsty i nie jest

Przejściowy białkomocz powysiłkowy jest częsty i nie jest

traktowany jako patologia, jeśli nie stwierdzono innych

traktowany jako patologia, jeśli nie stwierdzono innych

przyczyn. Ma zwykle charakter mikro- lub makroalbuminurii.

przyczyn. Ma zwykle charakter mikro- lub makroalbuminurii.



W badaniu moczu należy brać pod uwagę 48-godzinny wpływ

W badaniu moczu należy brać pod uwagę 48-godzinny wpływ

intensywnego wysiłku na białkomocz i zmiany w osadzie

intensywnego wysiłku na białkomocz i zmiany w osadzie

moczu.

moczu.



Ekstremalny wysiłek

Ekstremalny wysiłek





ryzyko niewydolności nerek

ryzyko niewydolności nerek

(odwodnienie, hipotonia, niedokrwienie, rabdomioliza z

(odwodnienie, hipotonia, niedokrwienie, rabdomioliza z

mioglobinurią i hemoliza z hemoglobinurią )

mioglobinurią i hemoliza z hemoglobinurią )

Układ krzepnięcia



Trening

Trening





korzystny wpływ na aktywność

korzystny wpływ na aktywność

prokoagulacyjną

prokoagulacyjną



Duży wysiłek

Duży wysiłek





przejściowy wzost liczby

przejściowy wzost liczby

płytek i ich zdolności adhezji oraz

płytek i ich zdolności adhezji oraz

aktywności osoczowych czynników

aktywności osoczowych czynników

krzepnięcia

krzepnięcia



Hiperagregacja płytek podczas

Hiperagregacja płytek podczas

intensywnego wysiłku

intensywnego wysiłku





w wyjątkowych

w wyjątkowych

przypadkach przyczyną nagłego zgonu

przypadkach przyczyną nagłego zgonu



Skłonność do krwawień

Skłonność do krwawień





możliwy związek z

możliwy związek z

zażywaniem aspiryny lub innych NLPZ

zażywaniem aspiryny lub innych NLPZ

Ryzyko w sporcie – granice

akceptacji

Ryzyko zdrowotne sportu jest w pewnych

Ryzyko zdrowotne sportu jest w pewnych

granicach akceptowane, a nawet oczywiste.

granicach akceptowane, a nawet oczywiste.

Ocena tego ryzyka zdrowotnego dotyczy

Ocena tego ryzyka zdrowotnego dotyczy

zawsze konkretnej osoby, z wszystkimi

zawsze konkretnej osoby, z wszystkimi

indywidualnymi uwarunkowaniami

indywidualnymi uwarunkowaniami

zdrowotnymi, w określonym czasie, w

zdrowotnymi, w określonym czasie, w

kontekście konkretnego sportu i

kontekście konkretnego sportu i

konkretnego programu treningowego. Dla

konkretnego programu treningowego. Dla

lekarza opiekującego się sportowcem jego

lekarza opiekującego się sportowcem jego

zdrowie musi być najważniejszą sprawą.

zdrowie musi być najważniejszą sprawą.

Program badań

profilaktycznych

Objęcie całej młodzieży

Objęcie całej młodzieży

uprawiającej sport

uprawiającej sport

ogólnokrajow

ogólnokrajow

ym

ym

program

program

em

em

profilaktyki medycznej w

profilaktyki medycznej w

sporcie

sporcie

stanowi najważniejszy

stanowi najważniejszy

postulat, podnoszony przez

postulat, podnoszony przez

środowiska medyczno-sportowe

środowiska medyczno-sportowe