Kaszel

Kaszel jest mechanizmem obronnym
ustroju, polega na gwałtownym
wypchnięciu powietrza przez głośnię, co
ma na celu usunięcie z dróg
oddechowych nadmiaru śluzu lub ciała
obcego.
Podział:

ostry – do 3 tygodni

podostry – od 3 do 8 tygodni
przewlekły – ponad 8 tygodni

Łuk odruchu kaszlowego składa się z 5

elementów: receptorów, nerwów
aferentnych, ośrodka kaszlu w rdzeniu
przedłużonym, nerwów eferentnych i
narządów efektorowych.

Inny podział: suchy / produktywny

Kaszel ostry. Główne przyczyny:

Zakażenia wirusowe, w tym grypa
Ostre bakteryjne zapalenie zatok przynosowych
Zaostrzenie POChP
Alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa
Nieżyt spowodowany ekspozycją na substancje drażniące
Zapalenie płuc, zatorowość płucna, obrzęk płuc
Aspiracja ciała obcego
Krztusiec

W leczeniu skuteczny jest Disophrol, naproksen, Clarinase, leki

przeciwhistaminowe II generacji. Antybiotykoterapia tylko gdy leczenie

skojarzone lekiem przeciwhistaminowym i zmniejszającym przekrwienie

błony śluzowej nie daje poprawy oraz występują co najmniej dwa z

następujących objawów: ból zębów w okolicy szczękowej, ropna

wydzielina z nosa, zmiany w rtg zatok. Ponadto w zaostrzeniu POChP,

jeśli towarzyszy skrócony lub świszczący oddech. Odrębne wskazanie to

krztusiec. Brak efektu konwencjonalnej terapii – diagnostyka.

Kaszel podostry. Główne
przyczyny:



przebyta infekcja dróg oddechowych



bakteryjne zapalenie zatok obocznych nosa



astma oskrzelowa

Leczenie należy rozpocząć podobnie jak kaszlu ostrego,

a w przypadku procesu bakteryjnego zastosować

antybiotykoterapię. W przypadku zmian osłuchowych

nasuwających podejrzenie zapalenia płuc – wykonać

rtg. Objawy obturacji dróg oddechowych są

wskazaniem do zastosowania bronchodilatatorów i

glikokortykosteroidów. Ustąpienie kaszlu dzięki takiej

terapii nie jest równoznaczne z rozpoznaniem astmy

oskrzelowej (przejściowa nadreaktywność oskrzeli).

Kaszel przewlekły. Główne
przyczyny:



palenie tytoniu, narażenie zawodowe na drażniące czynniki wziewne (kurz,

dymy, opary, spaliny)



przewlekły nieżyt nosa i zatok przynosowych



kaszel tylno – gardłowy (PNDS), choroby uszu



astma oskrzelowa



GERD



przewlekłe zapalenie oskrzeli



polekowy (ACE-I, β-blokery)



inne ch. układu oddechowego: zapalenie płuc, ropień płuca, gruźlica,

sarkoidoza, nowotwory



przyczyny sercowe (NLK, stenoza mitralna)



psychogenny

3-40% populacji, K>M
Poszukiwanie przyczyny należy rozpocząć od rtg klatki piersiowej (nowotwór,

zapalenie płuc, rozstrzenie oskrzeli, NLK). Prawidłowy wynik – diagnostyka

astmy, PNDS, GERD. Kolejne badania: rtg/KT zatok, bronchoskopia.

Kaszel przewlekły

•

PNDS - zespół spływania wydzieliny po tylnej ścianie

gardła, może być spowodowany przewlekłym

zapaleniem zatok obocznych nosa, alergicznym,

niealergicznym lub naczynioruchowym nieżytem błony

śluzowej nosa. Studia kliniczne sugerują, że PNDS jest

wywołany stymulacją włókien aferentnych z tylnej

ściany gardła do ośrodków kaszlu w rdzeniu

przedłużonym. Stymulację wywołuje wydzielina

spływająca z nosa i zatok do krtaniowej części gardła.

Na początku leczenia podajemy lek obkurczający błonę

śluzową nosa, następnie steryd lokalnie, w zależności

od potrzeb – antybiotyki i leki przeciwalergiczne.

•

Przewlekłe zapalenie oskrzeli – kaszel połączony z

wykrztuszaniem utrzymuje się trzy lub więcej miesięcy

w roku przez co najmniej dwa kolejne lata. U podłoża

tego stanu leży nadprodukcja śluzu, więc podaje się

leki cholinolityczne. Należy dążyć do eliminacji

czynika wywołującego.

Kaszel przewlekły

Astma oskrzelowa

Kaszel w astmie jest nawracający i nieproduktywny,

jego nasilenie wzrasta w godzinach nocnych,

nasila się pod wpływem infekcji, wysiłku, zimnego

powietrza, ekspozycji na alergeny. Terapia:
doraźnie wziewne leki z grupy

β

2

-

mimetyków, gdy

nieskuteczne – dołącza się kromony i

glikokortykosteroidy.

•

Zespół Corrao – astma niepełnoobjawowa.

Kaszel jest główną skargą chorych, nie towarzyszy

mu duszność ani świszczący oddech, spirometria

spoczynkowa jest w normie, występuje,

charakterystyczna dla astmy nadreaktywność

oskrzeli na metacholinę. Prawdopodobnie u

podłoża zespołu leży zapalenie ograniczone do

dużych oskrzeli.

Kaszel przewlekły



GERD – kaszel może być jedynym objawem lub

występuje zgaga, niestrawność, chrypka, dyskomfort w

klatce piersiowej. Terapia empiryczna: IPP, leki

osłaniające i prokinetyczne



kaszel polekowy – do 20 % pacjentów leczonych ACE-I

K>M, gdy objaw jest na tyle uporczywy, że zmusza do

odstawienia leku, należy go zastąpić antagonistą

receptora AT

1



kaszel psychogenny – rozpoznanie tylko z wykluczenia,

głośny, wybuchowy, nasila się w czasie zdenerwowania,

nigdy nie występuje w czasie snu. Badania fizykalne i

laboratoryjne nie wykazują odchyleń od normy. Często

staje się nawykiem po przebytej infekcji. Stosuje się leki

uspokajające i psychoterapię

Właściwa diagnostyka kaszlu umożliwia
jego skuteczne leczenie w większości
przypadków. Skuteczne leczenie kaszlu
zależy od właściwej terapii choroby
zasadniczej, której kaszel towarzyszy.
Ostateczna diagnoza opiera się często na
obserwacji, który z leków przyniósł
poprawę (diagnosis ex iuvantibus). Jeżeli
przyczyna jest nadal niejasna – rozważyć
błąd diagnostyczny. Ponieważ kaszel jest
ważnym życiowo odruchem obronnym dla
dróg oddechowych, celem leczenia kaszlu
przewlekłego musi być przywrócenie
prawidłowego odruchu kaszlowego.