KOMUNIKACJA 

NIEWERBALNA

„Ten kto ma oczy otwarte, ma 

dostęp do wiedzy ukrytej w 

obserwowanych zjawiskach.”   

                        

E.T.Hall

DEFINICJE

Komunikacja niewerbalna – odnosi się do 

komunikacji realizowanej za pośrednictwem 
środków innych niż słowa; sygnały, którym 
można przypisać pewne znaczenie, nie zaś 
proces nadawania znaczenia tym sygnałom 
(M.L.Knapp, J.A.Hall).

Język ciała – praktyka (praktyczne działania 

komunikacyjne), jak i związana z nią określona 
struktura myślenia pozwalająca uczestnikom 
danej kultury na poprawne zachowanie i jego 
interpretację, na czytanie ciała (Brocki)

ROZWÓJ BADAŃ                             

1



I.Eibl-Eibesfeldt – zaprogramowania w 
zachowaniu się ludzi i zwierząt.

a. bliskość dwojga ludzi
b. czteroletnia samica w 

towarzystwie starszego 
samca szympansa

c. samica rezusa z młodym
d. trwożne obejmowanie się 

u dzieci z plemienia Sonjo

e. społeczne iskanie się u 

werwet

f. społeczne zachowania 

pielęgnacyjne u kobiet z 
Bali

a

b

c

d

e

f

ROZWÓJ BADAŃ                             

2



P.Ekman i W.V.Friesen – trafność interpretacji 
stanów emocjonalnych na podstawie zachowań 
mimicznych.

zaskoczen
ie

strach

odraza

gniew

radość

smutek

ROZWÓJ BADAŃ                             

3



R.L.Birdwhistell – kinezyka – badania 
gestykulacji i innych ruchów ciała; notacja 
ruchów ośmiu podstawowych części ciała 
umożliwiająca analizę komunikacyjnego i 
systemowego charakteru ruchu (20 tys. 
znaków).



E.T.Hall – proksemika – postrzeganie i 
posługiwanie się przestrzenią jako 
szczególnym wytworem kultury.

KODOWANIE

(P.Ekman, W.V.Friesen)

KODOWANIE
SAMOISTNE

KODOWANIE
IKONICZNE

KODOWANIE
ARBITRALNE

(skracanie dystansu,

wskazanie palcem)

(„podcinanie” gardła,

dłoń w kształcie pistoletu)

(słowo)

KLASYFIKACJA ZACHOWAŃ 

NIEWERBALNYCH                 1

I.

Warunki środowiskowe

1.

środowisko fizyczne (umeblowanie, wystrój wnętrza, kolory, 

oświetlenie, hałas itd.)

•

ślady działań

•

percepcja czasu i rytmu

2.

środowisko przestrzenne

•

orientacja przestrzenna (przywództwo, przepływ informacji, 

planowanie zadań)

•

przestrzeń osobista (płeć, status, podział ról)

•

terytorialność

II.

Fizyczna charakterystyka osób

•

wygląd fizyczny (wzrost, waga, uczesanie itd.)

•

zapachy

•

przedmioty łączone z osobą (ubiór, makijaż, okulary, biżuteria 

itd.)

KLASYFIKACJA ZACHOWAŃ 

NIEWERBALNYCH                 2

• Ruchy ciała i postawa

• gesty (zależne i niezależne od mowy)

• postawa

– stopień uwagi i zaangażowania

– status rozmówców

– wskaźnik intensywności uczuć

– wskaźnik intencji porozumienia (odzwierciedlanie)

• zachowania dotykowe

– skierowane na siebie (oddają stan lub nawyk)

– skierowane na druga osobę

• mimika

– odzwierciedlają stany afektywne 

– funkcja gestów regulacyjnych

• zachowania wzrokowe (gdzie, kiedy, jak długo; stopień 

rozszerzenia źrenic)

• zachowania wokalne, dźwięk produkowany przez:

– struny głosowe (wysokość, tempo, natężenie głosu)

– efekt działania mechanizmów fizjologicznych (śmiech, bekanie, 

ziewanie, przełykanie, jęk)

FUNKCJE ZACHOWAŃ NIEWERBALNYCH 

W KOMUNIKACJI MIĘDZYLUDZKIEJ 

(Głodowski)

•

informacyjna

•

definiowanie i wspieranie 
przekazów werbalnych

•

wyrażanie postaw i emocji

•

definiowanie relacji

•

kształtowanie i kierowanie 
wrażeniami