Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

medycyny

medycyny

rozwojowej.

rozwojowej.

Noworodek,

Noworodek,

wcześniak, dziecko

wcześniak, dziecko

dystroficzne.

dystroficzne.

Dr med. Izabela Jastrzębska

Dr med. Izabela Jastrzębska

Wiek płodowy

Wiek płodowy



Reguła Naegelego (- 3 miesiące + 7

Reguła Naegelego (- 3 miesiące + 7

dni)

dni)



USG płodu (10 Hbd)

USG płodu (10 Hbd)



Ruchy płodu

Ruchy płodu

20 Hbd - I ciąża

20 Hbd - I ciąża

16-18 Hbd - kolejne ciąże

16-18 Hbd - kolejne ciąże

Wiek płodowy po urodzeniu

Wiek płodowy po urodzeniu

dziecka

dziecka



Skale dojrzałości:

Skale dojrzałości:

- Skala Ballard

- Skala Ballard

Noworodek może być

Noworodek może być

urodzony:

urodzony:



Przedwcześnie (< 37 Hbd)

Przedwcześnie (< 37 Hbd)



O czasie 37-42 Hbd

O czasie 37-42 Hbd



Po terminie > 42 Hbd

Po terminie > 42 Hbd

Prawidłowa masa ciała

Prawidłowa masa ciała

noworodka

noworodka

2 500 – 4 500 g

2 500 – 4 500 g

dla noworodka urodzonego o czasie czyli

dla noworodka urodzonego o czasie czyli

między

między

37 – 42 Hbd

37 – 42 Hbd

Np. dla dziecka urodzonego w 40 Hbd

Np. dla dziecka urodzonego w 40 Hbd

Norma masy ciała

Norma masy ciała

2 900 – 4 200 g

2 900 – 4 200 g

Siatki centylowe

Siatki centylowe

Istnieją siatki centylowe dla płodu

Istnieją siatki centylowe dla płodu



Masa ciała

Masa ciała



Wzrost

Wzrost



Obwód głowy

Obwód głowy

Klasyfikacja noworodków

Klasyfikacja noworodków



SGA (small for gestational age) –

SGA (small for gestational age) –

noworodki o masie ciała < 3 centyla dla

noworodki o masie ciała < 3 centyla dla

danego wieku płodowego

danego wieku płodowego



AGA (appropriate for gestational age) –

AGA (appropriate for gestational age) –

noworodki o masie ciała między 4 a 90

noworodki o masie ciała między 4 a 90

centylem

centylem



LGA (large for gestational age) –

LGA (large for gestational age) –

noworodki o masie ciała > 90 centyla dla

noworodki o masie ciała > 90 centyla dla

danego wieku płodowego

danego wieku płodowego

Masa ciała noworodka

Masa ciała noworodka



Noworodki z małą masą ciała (low

Noworodki z małą masą ciała (low

birth weight – LBW) < 2 500 g

birth weight – LBW) < 2 500 g



Noworodki z bardzo małą masą ciała

Noworodki z bardzo małą masą ciała

(very low birth weight – VLBW) < 1

(very low birth weight – VLBW) < 1

500 g

500 g



Noworodki ze skrajnie małą masą

Noworodki ze skrajnie małą masą

ciała (extremely low birth weight –

ciała (extremely low birth weight –

ELBW) < 1 000 g

ELBW) < 1 000 g

IUGR – Intrauterine growth

IUGR – Intrauterine growth

retardation

retardation



Śródmaciczne opóżnienie wzrastania:

Śródmaciczne opóżnienie wzrastania:

-

Noworodki z hipotrofią symetryczną

Noworodki z hipotrofią symetryczną

-

Noworodki z hipotrofią asymetryczną

Noworodki z hipotrofią asymetryczną

Hipotofia symetryczna

Hipotofia symetryczna



Pojawia się, gdy czynnik zadziałał w I trymestrze

Pojawia się, gdy czynnik zadziałał w I trymestrze

ciąży.

ciąży.

Obwód głowy, długość i masa ciała są

Obwód głowy, długość i masa ciała są

proporcjonalnie zmniejszone

proporcjonalnie zmniejszone

i znajdują się < 3

i znajdują się < 3

centyla dla danego wieku płodowego.

centyla dla danego wieku płodowego.



Czynnik sprawczy spowodował spadek potencjału

Czynnik sprawczy spowodował spadek potencjału

wzrastania płodu (zaburzenia genetyczne,

wzrastania płodu (zaburzenia genetyczne,

wrodzone zakażenia)

wrodzone zakażenia)

Postać asymetryczna

Postać asymetryczna



Pojawia się, gdy czynnik zadziałał w II lub III

Pojawia się, gdy czynnik zadziałał w II lub III

trymestrze ciąży. Występuje

trymestrze ciąży. Występuje

asymetria budowy

asymetria budowy

ciała

ciała

, niedobory wzrostu mogą występować

, niedobory wzrostu mogą występować

niezależnie od niedoborów masy.

niezależnie od niedoborów masy.



Najczęstszymi przyczynami tej postaci hipotrofii

Najczęstszymi przyczynami tej postaci hipotrofii

są: niewydolność łożyska, cukrzyca ciężarnych,

są: niewydolność łożyska, cukrzyca ciężarnych,

nadciśnienie tętnicze, niedożywienie matki.

nadciśnienie tętnicze, niedożywienie matki.

Hipotrofia asymetryczna

Hipotrofia asymetryczna



Następuje zmniejszenie ilości glikogenu i tkanki

Następuje zmniejszenie ilości glikogenu i tkanki

tłuszczowej oraz niedorozwój wszystkich

tłuszczowej oraz niedorozwój wszystkich

narządów płodu oprócz

narządów płodu oprócz

mózgu

mózgu

, serca i

, serca i

nadnerczy

nadnerczy

,

,

chronionych przez

chronionych przez

kompensacyjnie

kompensacyjnie

zwiększony

zwiększony

przepływ krwi kosztem innych układów. Zwiększa

przepływ krwi kosztem innych układów. Zwiększa

się ryzyko

się ryzyko

niedotlenienia

niedotlenienia

płodu, a także jego

płodu, a także jego

hipoglikemii

hipoglikemii

i

i

hiperlipidemii

hiperlipidemii

.

.

Przyczyny hipotrofii

Przyczyny hipotrofii



Matczyne

Matczyne



Płodowe

Płodowe



Łożyskowe

Łożyskowe

Matczyne

Matczyne



niski wzrost (szczególnie <146 cm)

niski wzrost (szczególnie <146 cm)



nikotynizm

nikotynizm

,

,

alkoholizm

alkoholizm

,

,

narkomania

narkomania



niski

niski

status społeczno-ekonomiczny

status społeczno-ekonomiczny



pierwsza ciąża

pierwsza ciąża



dotychczasowa ilość ciąż >=4

dotychczasowa ilość ciąż >=4



choroby

choroby

układu krążenia

układu krążenia

(

(

nadciśnienie tętnicze w ciąży

nadciśnienie tętnicze w ciąży

,

,

stan

stan

przedrzucawkowy

przedrzucawkowy

,

,

sinicze

sinicze

wady serca

wady serca

,

,

koarktacja

koarktacja

aorty

aorty

)

)

Matczyne

Matczyne



przeszkody we wzroście macicy

przeszkody we wzroście macicy



zatrucia

zatrucia

w trakcie ciąży

w trakcie ciąży



niedokrwistość

niedokrwistość



toczeń rumieniowaty układowy

toczeń rumieniowaty układowy



choroby pasożytnicze

choroby pasożytnicze



przebywanie na dużych wysokościach

przebywanie na dużych wysokościach



złe przystosowanie układu krążenia do

złe przystosowanie układu krążenia do

ciąży (mała

ciąży (mała

frakcja wyrzutowa

frakcja wyrzutowa

,

,

nieprawidłowa

nieprawidłowa

adaptacja

adaptacja

naczyń

naczyń

macicy)

macicy)

Matczyne

Matczyne



przeszkody we wzroście macicy

przeszkody we wzroście macicy



zatrucia

zatrucia

w trakcie ciąży

w trakcie ciąży



niedokrwistość

niedokrwistość



toczeń rumieniowaty układowy

toczeń rumieniowaty układowy



choroby pasożytnicze

choroby pasożytnicze



przebywanie na dużych wysokościach

przebywanie na dużych wysokościach



złe przystosowanie układu krążenia do

złe przystosowanie układu krążenia do

ciąży (mała

ciąży (mała

frakcja wyrzutowa

frakcja wyrzutowa

,

,

nieprawidłowa

nieprawidłowa

adaptacja

adaptacja

naczyń

naczyń

macicy)

macicy)

Płodowe

Płodowe



płeć żeńska

płeć żeńska



ciąża mnoga

ciąża mnoga



wady wrodzone

wady wrodzone

(np.

(np.

serca

serca

,

,

układu nerwowego

układu nerwowego

)

)



wrodzona niedokrwistość

wrodzona niedokrwistość



zespół

zespół

Fanconiego

Fanconiego

)

)

Płodowe

Płodowe



wady

wady

chromosomowe

chromosomowe

(np.

(np.

zespół Turnera

zespół Turnera

,

,

trisomie

trisomie

,

,

triploidie

triploidie

,

,

delecje

delecje

)

)



choroby genetyczne

choroby genetyczne

z pierwotnym

z pierwotnym

uszkodzeniem

uszkodzeniem

procesu wzrastania

procesu wzrastania



choroby genetyczne

choroby genetyczne

układu kostnego

układu kostnego

lub

lub

tkanki łącznej

tkanki łącznej



zakażenia

zakażenia

wewnątrzmaciczne (np.

wewnątrzmaciczne (np.

wirus różyczki

wirus różyczki

,

,

wirus

wirus

cytomegalii

cytomegalii

)

)



ekspozycja na

ekspozycja na

promieniowanie rentgenowskie

promieniowanie rentgenowskie

(zwłaszcza

(zwłaszcza

dla dawki >10

dla dawki >10

rad

rad

)

)

Łożyskowe

Łożyskowe



niewydolność łożyska

niewydolność łożyska



łożysko przodujące

łożysko przodujące



przedwczesne oddzielenie łożyska

przedwczesne oddzielenie łożyska



pojedyncza tętnica pępowinowa

pojedyncza tętnica pępowinowa

Skala APGAR

Skala APGAR

Cecha

0 punktów

1 punkt

2 punkty

A

Appearance (Skin color)
kolor skóry

sinica całego

ciała

tułów różowy,

sinica części
dystalnych
kończyn

całe ciało

różowe

P

Pulse
puls/na min.

niewyczuwalny

<100

>100

G

Grimace (Reflex irritability)
reakcja na bodźce (np.

wprowadzenie cewnika
do nosa)

brak

grymas twarzy

kaszel lub

kichanie

A

Activity (Muscle tone)
napięcie mięśni

brak napięcia,

wiotkość
ogólna

napięcie

obniżone,
zgięte
kończyny

napięcie

prawidłowe,
samodzieln
e ruchy

R

Respiration
oddychanie

brak oddechu

wolny i

nieregularny

głośny płacz

Skala APGAR

Skala APGAR

Wynik:

Wynik:



10–9 – noworodek w dobrym stanie

10–9 – noworodek w dobrym stanie



8–7 – zmęczenie porodem

8–7 – zmęczenie porodem



6–4 – zamartwica średniego stopnia (sina)

6–4 – zamartwica średniego stopnia (sina)



3–0 – zamartwica ciężka (blada)

3–0 – zamartwica ciężka (blada)

Łożyskowe

Łożyskowe



nieprawidłowy przebieg naczyń

nieprawidłowy przebieg naczyń

pępowinowych

pępowinowych



rozległe zawały łożyska

rozległe zawały łożyska



nieprawidłowy przyczep pępowiny

nieprawidłowy przyczep pępowiny



anastomozy naczyniowe

anastomozy naczyniowe



duże guzy łożyska (np.

duże guzy łożyska (np.

hamartoma

hamartoma

)

)

Zmiany po porodzie

Zmiany po porodzie



Fizjologiczny spadek masy ciała

Fizjologiczny spadek masy ciała



Żółtaczka fizjologiczna

Żółtaczka fizjologiczna



Oddanie smółki

Oddanie smółki



Hipoglikemia przejściowa

Hipoglikemia przejściowa



Hipokalcemia

Hipokalcemia

Fizjologiczny spadek

Fizjologiczny spadek

masy ciała

masy ciała

- Wydalanie płynu z płuc

- Wydalanie płynu z płuc

-

Oddawanie moczu i wydalenie smółki

Oddawanie moczu i wydalenie smółki

-

Utrata wody wskutek parowania

Utrata wody wskutek parowania

-

Wysychanie pępowiny

Wysychanie pępowiny

-

Ograniczona zdolność do zagęszczania

Ograniczona zdolność do zagęszczania

moczu

moczu

-

Najwyższy w 2-4 dobie, 10% masy ciała

Najwyższy w 2-4 dobie, 10% masy ciała

Żółtaczka noworodków

Żółtaczka noworodków



Wystąpienie żółtaczki: 2-3 doba życia

Wystąpienie żółtaczki: 2-3 doba życia



Rodzaj bilirubiny: bilirubina niesprzężona

Rodzaj bilirubiny: bilirubina niesprzężona



Tempo narastania bilirubiny < 10

Tempo narastania bilirubiny < 10

umol/l/godz.

umol/l/godz.



Stężenie maksymalne < 305 umol/l

Stężenie maksymalne < 305 umol/l



Ustąpienie żółtaczki: 5-7 doba życia

Ustąpienie żółtaczki: 5-7 doba życia

Żółtaczką patologiczną nazywamy żółtaczkę,

Żółtaczką patologiczną nazywamy żółtaczkę,

która nie spełnia powyższych kryteriów

która nie spełnia powyższych kryteriów

Żółtaczka fizjologiczna

Żółtaczka fizjologiczna

noworodków

noworodków



Nadmierne wytwarzanie bilirubiny:

Nadmierne wytwarzanie bilirubiny:

- krótszy czas przeżycia erytrocytów

- krótszy czas przeżycia erytrocytów

- nieefektywna erytropoeza

- nieefektywna erytropoeza

- policytemia

- policytemia



Zaburzenia transportu bilirubiny:

Zaburzenia transportu bilirubiny:

- niższe stężenie albumin

- niższe stężenie albumin



Zaburzenia metabolizmu wątrobowego:

Zaburzenia metabolizmu wątrobowego:

- mniejsza aktywność enzymów

- mniejsza aktywność enzymów

- niedobór białek nośnikowych

- niedobór białek nośnikowych



Nasilone krążenie jelitowo-wątrobowe:

Nasilone krążenie jelitowo-wątrobowe:

-

Niedobór endogennej flory jelitowej

Niedobór endogennej flory jelitowej

-

Słaba perystaltyka

Słaba perystaltyka

-

Obecność beta-glukuronidazy

Obecność beta-glukuronidazy

Zaburzenia oddychania u

Zaburzenia oddychania u

noworodka

noworodka



Zespół zaburzeń oddychania (ZZO) [RDS –

Zespół zaburzeń oddychania (ZZO) [RDS –

respiratory distress syndrome]

respiratory distress syndrome]



Zespół aspiracji smółki (MAS – meconium

Zespół aspiracji smółki (MAS – meconium

aspiration syndrome)

aspiration syndrome)



Przejściowe tachypnoe noworodków (TTN

Przejściowe tachypnoe noworodków (TTN

– transient tachypnoe of neonatorum)

– transient tachypnoe of neonatorum)



Zaburzenia drożności nosa

Zaburzenia drożności nosa



Wady wrodzone (np. Zespół Pierre-

Wady wrodzone (np. Zespół Pierre-

Robina)

Robina)

Przejściowe tachypnoe

Przejściowe tachypnoe

noworodków

noworodków



Łagodna, samoograniczająca się

Łagodna, samoograniczająca się

niewydolność oddechowa,

niewydolność oddechowa,

spowodowana opóźnioną reabsorpcją

spowodowana opóźnioną reabsorpcją

płynu owodniowego z płuc noworodka

płynu owodniowego z płuc noworodka



Częstość oddechów 60 - 120/min.

Częstość oddechów 60 - 120/min.



Brak innych objawów lub tylko

Brak innych objawów lub tylko

zaciąganie przestrzeni

zaciąganie przestrzeni

międzyżebrowych

międzyżebrowych



Objawy ustępują do 48-72 godzin

Objawy ustępują do 48-72 godzin

Martwicze zapalenie jelit

Martwicze zapalenie jelit

NEC – necrotizing enterocolitis

NEC – necrotizing enterocolitis

- występowanie rozlanych lub punktowych ognisk

- występowanie rozlanych lub punktowych ognisk

martwicy języka cienkiego i grubego,

martwicy języka cienkiego i grubego,

prowadzących do perforacji jelita i zapalenia

prowadzących do perforacji jelita i zapalenia

otrzewnej.

otrzewnej.

- Dotyczy głównie wcześniaków, duża śmiertelność

- Dotyczy głównie wcześniaków, duża śmiertelność

- Czynniki ryzyka: VLBL, kolonizacja bakteryjna,

- Czynniki ryzyka: VLBL, kolonizacja bakteryjna,

niedokrwienie jelit

niedokrwienie jelit

Erytrocyty u noworodka

Erytrocyty u noworodka



Prawidłowe wartości u noworodków

Prawidłowe wartości u noworodków

donoszonych:

donoszonych:

- Hemoglobina – 16,8 g/dl

- Hemoglobina – 16,8 g/dl

- Hematokryt – 58 %

- Hematokryt – 58 %

- Krwinki czerwone – 5 100 000

- Krwinki czerwone – 5 100 000

- Retikulocyty – 5 %

- Retikulocyty – 5 %

Anemia

Anemia



Anemia u noworodka donoszonego

Anemia u noworodka donoszonego

Hb < 13,5 g/dl

Hb < 13,5 g/dl

Zespół różyczki

Zespół różyczki

wrodzonej

wrodzonej



TRIADA GREGA:

TRIADA GREGA:

- oko

- oko

- ucho

- ucho

- serce

- serce



Wady wrodzone: zaćma, mikroftalmia,

Wady wrodzone: zaćma, mikroftalmia,

zanik nerwu wzrokowego, wady serca,

zanik nerwu wzrokowego, wady serca,

głuchota, hepatosplenomegalia,

głuchota, hepatosplenomegalia,

małopłytkowość

małopłytkowość

Zespół ospy wietrznej

Zespół ospy wietrznej

wrodzonej

wrodzonej



Zapalenie siatkówki i naczyniówki

Zapalenie siatkówki i naczyniówki



Hipoplazja kończyn

Hipoplazja kończyn



Małogłowie

Małogłowie



Blizny

Blizny



Zaćma

Zaćma



Upośledzenie rozwoju psycho-

Upośledzenie rozwoju psycho-

ruchowego

ruchowego

Toksoplazmoza wrodzona

Toksoplazmoza wrodzona



Triada Sabina-Pinkertona:

Triada Sabina-Pinkertona:

- wodogłowie

- wodogłowie

- zwapnienia wewnątrzczaszkowe

- zwapnienia wewnątrzczaszkowe

- zapalenie siatkówki i naczyniówki

- zapalenie siatkówki i naczyniówki

oka

oka

Toksoplazmoza wrodzona

Toksoplazmoza wrodzona



Inne objawy:

Inne objawy:

- Wcześniactwo, dytrofia wewnątrzmaciczna

- Wcześniactwo, dytrofia wewnątrzmaciczna

- Drgawki w przebiegu zapalenia opon i mózgu

- Drgawki w przebiegu zapalenia opon i mózgu

- Objawy uogólnionego zakażenia (żółtaczka,

- Objawy uogólnionego zakażenia (żółtaczka,

hepatosplenomegalia, wysypka, wybroczyny,

hepatosplenomegalia, wysypka, wybroczyny,

niedokrwistość, małopłytkowość,

niedokrwistość, małopłytkowość,

powiększenie węzłów chłonnych

powiększenie węzłów chłonnych

- Małoocze

- Małoocze

- Zaćma

- Zaćma