Zapis konstrukcji

Rysunkowa

dokumentacja techniczna

9.04.21

 

2

Tematyka



Terminologia



Rysunki wykonawcze części



Rysunki złożeniowe



Wprowadzanie zmian w rysunkach



Gospodarka rysunkowa

9.04.21

 

3

Terminologia

Rysunek wykonawczy – jest to rysunek, na ogół 

opracowany na podstawie danych projektowych, 
zawierający wszystkie informacje niezbędne do 
wykonania części.

Rysunek złożeniowy – rysunek przedstawiający 

wzajemne usytuowanie i/lub kształt zespołu na 
wyższym poziomie strukturalnym zestawianych części.

Rysunek podzespołu – jest to rysunek złożeniowy na 

niższym poziomie strukturalnym, pokazujący tylko 
ograniczoną liczbę grup lub części.

Rysunek złożeniowy ogólny – rysunek złożeniowy  

przedstawiający wszystkie zespoły i części całego 
wyrobu.

9.04.21

 

4

Rysunki wykonawcze części

Rysunkiem wykonawczym części nazywa się 

rysunek na podstawie którego będzie wykonana 

część maszynowa; termin ten dotyczy zarówno 

wyrobu jak i półwyrobu (odlewu, odkuwki itp..) 

Rysunki wykonawcze, w zasadzie, 

powinny być sporządzane w podziałce 1:1. 
Rysunki dużych wyrobów mogą być 

sporządzane w podziałce zmniejszającej, 

małych – w podziałce zwiększającej.

W odniesieniu do rysunków wykonawczych nie 

stosuje się uproszczeń rysunkowych.

9.04.21

 

5

Rysunek wykonawczy powinien przedstawiać część 

maszynową w takiej liczbie rzutów, jaka jest niezbędna do 

jednoznacznego określenia jej kształtu, i powinien 

zawierać:



wszystkie konieczne wymiary wraz z tolerancjami;



tolerancje kształtu i położenia;



oznaczenia dopuszczalnej chropowatości powierzchni;



wymagania dotyczące obróbki cieplnej



wymagania dotyczące obróbki powierzchniowej.

Płaskie części wykonywane z blachy rysuje się w 

jednym rzucie.

Na rysunkach części wykrawanych z blachy i 

wyginanych dorysowuje się kształt części w rozwinięciu.

Na rysunkach części wykonywanych metodą 

tłoczenia należy podać kształt materiału wyjściowego.

9.04.21

 

6

9.04.21

 

7

9.04.21

 

8

Rysunki złożeniowe



Rysunek złożeniowy ogólny – jest to rysunek 

złożeniowy przedstawiający wszystkie zespoły 

wyrobu.



Rysunek złożeniowy (zespołu) – jest to rysunek 

przedstawiający wzajemne usytuowanie i/lub 

kształt zespołu na wyższym poziomie strukturalnym 

zestawianych części.



Rysunek podzespołu – jest to rysunek złożeniowy 

na niższym poziomie strukturalnym, pokazujący 

ograniczoną liczbę grup części lub części.

W zależności od stopnia skomplikowania wyrobu, 
szczegóły jego budowy przedstawiane są na 
rysunkach zestawieniowych kolejnych rzędów.

9.04.21

 

9

Tabliczki na rysunkach złożeniowych

Tabliczka na rysunku złożeniowym składa się z:



podstawowej tabliczki rysunkowej;



wykazu części przedstawionego w formie 

tabelki rysunkowej.

Części składowe numeruje się na rysunkach zgodnie z 

możliwą kolejności montażu, ważnością części składowych 

lub zgodnie z opracowaną logiczną kolejnością.
Części numeruje się używając, wraz z linią odniesienia 

zakończoną kropką lub strzałką :



liczb;



liczb wewnątrz okręgów;



liczb podanych nad półką linii odniesienia.
Numery części podaje się równolegle do podstawy 

rysunku, grupując je w wiersze i kolumny.

9.04.21

 

10

Kolejność wyszczególnień w tabelce 

rysunkowej



Zespoły własne wyrobu (w kolejności: pierwszego 
rzędu, drugiego …).



Zespoły zapożyczone z innych wyrobów.



Części własne wyrobu posiadające rysunki 
wykonawcze.



Części własne wyrobu nie posiadające rysunków 
wykonawczych



Części zapożyczone z innych wyrobów.



Zespoły katalogowe



Elementy katalogowe



Elementy normalne

W celu zwiększenia czytelności rysunku, grupy 

wyszczególnień oddziela się pustą pozycją w tabelce.

9.04.21

 

11

9.04.21

 

12

Wymiarowanie i dodatkowe wskazówki

Na rysunkach złożeniowych podaje się jedynie:



wymiary charakterystyczne dla danego wyrobu 

(gabarytowe);



wymiary, które mają być uzyskane na etapie 

montażu;



pasowania współpracujących części uzyskiwane na 

etapie montażu;



tolerancje, jeśli jest to konieczne, położenia 

określonych powierzchni części montowanych.

Niekiedy na rysunku złożeniowym, dla 

lepszej orientacji, rysuje się:



zarysy przedmiotów przyległych;



krańcowe położenia części ruchomych.

9.04.21

 

13

9.04.21

 

14

9.04.21

Wprowadzanie zmian na rysunkach

15

Wprowadzanie zmian na rysunkach

Powody wprowadzania zmian w 
dokumentacji konstrukcyjnej:



konieczność naprawienia błędu w rysunku;



dążenie do ulepszenia konstrukcji.

Zmiany mogą dotyczyć:



rysunku części;



napisów umieszczonych na rysunku.

Sposoby wprowadzania zmian w oryginałach 
rysunków określa norma PN-91/N-01636.

9.04.21

Wprowadzanie zmian na rysunkach

16

Podstawowe zasady wprowadzania zmian na 

rysunkach



Jedyną podstawą dokonania każdej zmiany na 

rysunku jest karta zmian. 



Zmiany należy wprowadzać w taki sposób aby 

możliwe było odczytanie poprzedniej informacji.



Każda wprowadzona na rysunku zmiana musi być 

odnotowana w odpowiednim miejscu tabliczki 

rysunkowej.



Każda, kolejna zmiana na rysunku musi być 

numerowana kolejnym numerem.



Jeżeli w wyniku zmiany wprowadzany jest w 

zastępstwie nowy rysunek – numer rysunku 

zastępującego i zastępowanego musi być wpisany w 

odpowiednim miejscu tabliczki rysunkowej.

9.04.21

Wprowadzanie zmian na rysunkach

17

9.04.21

Gospodarka rysunkowa

18

Gospodarka rysunkowa

Jakość gospodarki rysunkowej w j.o. zależy w znacznej 

mierze od organizacji archiwum rysunków i przyjętego 

systemu numeracji rysunków

Właściwa gospodarka rysunkowa umożliwia:



prawidłowe przechowywanie oryginałów rysunków;



odpowiednią konserwację oryginałów rysunków;



szybkie odszukiwanie właściwych rysunków;



właściwe zarządzanie kopiami rysunków.

Elementy gospodarki rysunkowej:



numerowanie rysunków;



składanie kopii i przechowywanie;



ewidencja.

9.04.21

Gospodarka rysunkowa

19

Numerowanie rysunków

Sposoby numerowania zależą od wielu czynników 
i są w wielu przypadkach dedykowanymi 
systemami tworzonymi dla konkretnej j.o. 

Poprawnie zbudowany system numeracji 
rysunków powinien odznaczać się dwiema 
cechami:



numery rysunków powinny być możliwie krótkie 

(nie należy stosować systemów, które umożliwiają 
odczytanie treści rysunku z jego numeru);



system numeracji powinien być przejrzysty i 
łatwo zrozumiały dla użytkownika rysunków, dla 
którego rysunki są przeznaczone.

9.04.21

Gospodarka rysunkowa

20

Numer rysunku może składać się z samych cyfr 

(system cyfrowy)

 lub z liter i cyfr 

(system mieszany).

W najczęściej stosowanych systemach numeracji 

numery rysunków składają się z kilku członów 

oddzielonych kreską lub kropką.

AB23C-123.45.67

Zwykle pierwszy człon określa rodzaj wyrobu, jego 

wielkość lub inną zmienną cechę 

charakterystyczną.
Drugi (najczęściej cyfrowy), zależny od przyjętego 

cyfrowego systemu numeracji, określa zespoły, 

podzespoły pierwszego rzędu, … i części 

określonego wyrobu.

9.04.21

Gospodarka rysunkowa

21

Składanie i przechowywanie rysunków

Oryginały rysunków powinny być przechowywane 

stosownie do formy wykonanej dokumentacji.
Oryginały dokumentacji papierowej, zwykle 

wykonanej na kalce techn. powinny być 

przechowywane bez składania. Duże formaty 

(powyżej A0) zwykle przechowuje się zwinięte w 

rulony.

Dokumentację oryginałów rysunków, w formie 

dokumentacji elektronicznej, zapisanych na nośnikach 

informacji elektronicznych przechowuje się zgodnie z 

zasadami archiwizacji nośników informacji 

elektronicznych. Zasady te dotyczą także kopii 

bezpieczeństwa oraz tymczasowych kopii 

bezpieczeństwa wykonanych na nośnikach informacji 

elektronicznych.

9.04.21

Gospodarka rysunkowa

22

Wyróżnia się trzy metody składania rysunków, w 

zależności od sposobu ich przechowywania:



w teczkach lub kopertach;



wpinanych do zeszytów;



wpinanych, z wykorzystaniem elementów pośrednich.

Kopie (odbitki) rysunków w celu ich przechowywania 

lub przesyłania składa się na mniejsze formaty.
Standardowym formatem poskładanych rysunków 

wielkoformatowych jest format A4.
Niezależnie od wielkości arkusza i sposobu składania 

tabliczka rysunkowa, w poskładanym rysunku, musi 

być widoczna.

  Arkusze składa się w harmonijkę, najpierw wzdłuż linii 

prostopadłych do tekstu w tabliczce rysunkowej, a 

następnie wzdłuż linii prostopadłych do poprzednich.

9.04.21

Gospodarka rysunkowa

23

Składanie kopii rysunków przeznaczonych do 

przechowywania w teczkach, kopertach

9.04.21

Gospodarka rysunkowa

24

Składanie kopii rysunków przeznaczonych do 

bezpośredniego wpinania do zeszytów

9.04.21

Gospodarka rysunkowa

25

Ewidencja rysunków

Podstawą prawidłowej gospodarki rysunkami 

jest ich właściwe ewidencjonowanie. W dobrze 

zorganizowanym archiwum służy do tego:



kartoteka rysunków;



kartoteka kopii rysunków;



rejestr numerów archiwalnych.

Każdy nowy rysunek musi mieć nadany numer 

archiwalny. Numer taki musi być wpisany w 

odpowiednie miejsce tabliczki rysunkowej.

Szczególnie ważne jest prowadzenie kartoteki 

kopii rysunków. Każda kopia, każdego rysunku 

musi mieć nadany kolejny numer.