Konsumpcja i inwestycje jako
składniki PKB
Prawidłwości kształtowania się konsumpcji i
inwestycji
Konsumpcja i inwestycje jako
składniki PKB
Prawidłwości kształtowania się konsumpcji i
inwestycji
Wysoki udział
Konsumpcji w dochodzie narodowym
oznacza, niższy poziom inwestycji, a
zatem niższe tempo wzrostu produkcji
dochodu i płac.
Niski udział konsumpcji w dochodzie
umożliwa wysokie inwestycje i szybki
wzrost.
Konsumpcja i oszczędności
Konsumpcja (C) to wydatki gospodarstw
domowych na dobra finalne i usługi,
nabywane w celu uzyskania zadowolenia
(zaspokojenia potrzeb przez ich użycie)
Oszczędności (S)gospodarstw domowych to
ta część dochodu rozporządzalnego, która
nie zostaje wydatkowana na konsumpcję
S = PKB w ujęciu od strony dochodów
minus C
S = PKB – C
PKB = C +S
Konsumpcja (spożycie)
Jest najwiekszym skladnikiem PKB,
przeważnie stanowi ponad 60 % łącznych
wydatków
Wyróżnia się najczęściej nastepujące
kategrie konsumpcji:
1/ dobra trwałej konsumpcji (pojazdy
mechaniczne, sprzęt gospodarstwa
domowego, domy)
2/ dobra nietrwałej konsumpcji (żywność
odzież, energia)
3/ usługi (mieszkania, transport, opieka
medyczna)
Zmiany struktury konsumpcji
Znamy prawo Engla - w miare wzrostu
dochodów w budżetach rodzinnych rośnie
udział wydatków na dobra trwałego
użytku, a spada udział wydatków na
żywność.
W miarę wzrostu dochodów ludzie jedzą
więcej i lepiej, spada natomiast udział
tych wydatków w wydatkach łącznych
Ciągłe zmiany technologiczne wpływają
na zmiany struktury konsumpcji.
Struktura konsumpcji indywidualnej polskich
gospodarstw domowych, konsumpcja ogółem =100
lata
Żywność, napoje
alkoholowe i wyroby
tytoniowe
Artykułu przemysłowe
(z amortyzacją
budynków
mieszkalnych)
usługi
1991
34,4
26,0
39,6
1992
31,8
25,1
43,1
1993
31,4
26,9
41,7
1994
31,5
27,3
41,2
1995
32,1
30,5
37,4
1996
28,9
30,7
40,4
1997
26,7
29,3
44,0
1998
25,3
28,5
46,2
1999
25,7
31,3
43,0
2000
25,2
32,1
42,7
2001
24,7
32,4
42,9
2002
23,4
32,5
44,1
2003
22,7
32,6
44,7
Ścisły związek
Między konsumpcją, dochodem i
oszczędnościami
Dochód jest główym czynnikiem
wyznaczającm konsumpcje i osczędności
Bogaci oszczędzają więcej w wielkościach
absolutnych i w stosunku do uzyskiwanych
dochodów
Biedni dokonują oszczędności ujemnych
(pożyczają jeśli maja okazję - wydają więcej
niż zarabiają
Funkcja konsumpcji
Pokazuje zależność między poziomem
wydatków na konsumpcję i poziomem
rozporządzalnego dochodu osobistego.
Koncepcję taką wprwadzil Keynes,
postawił hipotezę o stałym związku
pomiędzy konsumpcją a dochodem
Rozpatrujemy jednostkowe prawidłowości,
następnie badamy łączne zachowania
konsumpcyjne.
Wykreślanie funkcji konsumpcji
Na osi poziomej mierzymy DI dochody
rozporządzalne, na osi poziomej pieniężną
wartość konsumpcji w ospodarstwie
domowym
C
DI
O
45°
Funkcja konsumpcji
oszczędnosci
konsumpcja
B
A
E
E`
E``
.
.
.
.
C
C
Funkcja konsumpcji
Wielkości C i DI wyrażamy w tych samych
jednostkach pieniężnych, linia pod kątem
45°, wskazuje na dokładnie równą
odległość każdego jej punktu od obu osi
Od razu widać czy wydatki na konsumpcję
są równe dochodowi, czy są od niego
mniejsze czy większe
Punkt przeciecia funkcji konsumpcji z linią
biegnącą pod kątem 45°wskazuje poziom
dochodów rozporządzalnych kiedy rodziny
wychodzą na swoje.
W dowolnym punkcie
Linii pod kątem 45°, konsumpcja dokładnie
równa się dochodowi, rodzina ma zerowe
oszczędności
Kiedy funkcja konsumpcji leży poniżej linii
pod kątem 45° rodzina ma oszczędności
dodatnie
Kiedy funkcja konsumpcji leży powyżej linii
pod kątem 45° rodzina ma oszczędności
ujemne
Wielkość oszczędności ujemnych lub
dodatnich jest zawsze mierzona odległością
w pionie między obiema krzywymi.
Funkcja oszczędności
Pokazuje zależność między poziomem
oszczędności i dochodu, jest lustrzanym
odbiciem funkcji konsumpcji
DI
S
0
oszczędności
Oszczdności
ujemne
E
B
A
S
S
Funkcja oszczędności
Pokazuje zależność między poziomem
oszczędności i dochodu, jest lustrzanym
odbiciem funkcji konsumpcji
DI
S
C
0
oszczędności
Oszczdności
ujemne
E
B
A
C
C
S
S
Funkcja oszczędności
Konstrujemy ją odejmując konsumcje od
dochodu
Punkt B przypada przy tym samym
poziomie dochodu
W punkcie A oszczędności sa ujemne
Struktura rozdysponowania dochodów do dyspozycji polskich gospodarstw
domowych
.
lata
Konsumpcja
indywidualna
Oszczędności
brutto
1991
83,7
16,3
1992
85,0
15,0
1993
87,5
12,5
1994
88,2
11,8
1995
86,1
13,9
1996
87,2
12,8
1997
86,9
13,1
1998
86,8
13,2
1999
89,1
10,9
2000
87,4
12,6
2001
87,5
12,5
2002
90,0
10,0
2003
91,4
8,6
Krańcowa skłonność do
konsumpcji
Mierzy reakcję konsumpcji na zmianę
dochodu –MPC
Jest to dodatkowa kwota, jaką ludzie
wydają na konsumpcję, kiedy otrzymają
dodatkową jednostkę pieniężną dochodu
MPC = Δ C /ΔDI
Nachylenie funkcji konsumpcji
odzwierciedla MPC
Krańcowa skłonność do
oszczędzania
MPS – jaka część każdej dodatkowej
jednostki dochodu idzie na dodatkowe
oszczędności
MPS = Δ S /ΔDI
DI = C + S, stąd
MPC + MPS = 1
MPS = 1- MPC
Krańcowa skłonność do konsumpcji i oszczędzania
Każda nieskonsumowana złotówka dochodu
rozporządzalnego zostaje zaoszczędzona
DI
pln
C pln MPC S pln MPS
40.00
0
39.20
0
-
800
-
41.00
0
40.00
0
0,8
1.000 0,2
42.00
0
40.70
0
0,7
1.300 0,3
43.00
0
41.30
0
0,6
1.700 0,4
44.00
0
41.80
0
0,5
2.200 0,5
Konsumpcja w skali całej
gospodarki
Przechodzimy od zachowania
gospodarstw domowych do tendencji w
całej gospodarce (metodologia
makroekonomiczna)
Znajomść poziomu konsumpcji w skali
całej gospodarki jest niezbędna
zrozumienia wahań koniunkturalnych
Czynniki wzynaczające konsumpcję
Bieżący dochód rozporządzalny
Dochód permanentny (stały)
Stan majątkowy
Czynniki społeczne
Oczekiwania dotyczące przyszłości
Czynniki wzynaczające konsumpcję
Bieżący dochód rozporządzalny – najważniejszy
czynnik wyznaczający konsumpcję (wg
Keynesa)
dochód permanentny (stały) M. Friedman – jeśli
zmiana dochodu jest stała, tak ją oceniają
ludzie, to zwiększą wydatki konsumpcyjne
(awans), jeśli to tylko premia, to znaczną jej
część zaoszczędzą
Hipoteza cyklu życia – ludzie oszczędzają w celu
wyrównania swojej konsumpcji w skali całego
życia – zapewnienie odpowiedniego dochodu w
okresie emerytalnym (F. Modigliani)
majątek- większy majątek jest podstawą do
większej konsumpcji (efekt dochodowy)
Historia gospodarcza
Potwierdza ścisły związek między
dochodem rozporządzalnym a
konsumpcją
Mówimy to o dopasowanej
ogólnospołecznej funkcji konsumpcji.
t
C
DI
1930
DI
C
Czynniki wyznaczające
oszczędności
System ubezpieczeń społecznych (nie
trzeba oszczędzać na starość)
Rynki kapitałowe (dostępność kredytów)
Tempo wzrostu dochodów
Zmiany struktury demograficznej
(starsi oszczędzają mniej)
Skłonność do konsumpcji polskich gospodarstw
domowych
Gospodarstw
a domowe
1998 1999 2001 2002 2003
Pracowników
umysłowych
95,3 96,8 91,2 91,6 92,3
Robotników
93,9 96,5 92,5 91,6 91,6
Rolników
88,1 95,5 88,9 94,7 97,1
Pracujących
na własny
rachunek
96,5 98,4 90,0 94,4 94,7
Emerytów
99,6 99,9 96,5 96,1 95,1
Rencistów
103,
9
106,
0
102,
2
101,
1
100,6
Inwestycje
Dla ekonomisty inwestycje oznaczają
powstanie dodatkowego kapitału
Zakup ziemi nie jest inwestycją dla
ekonomisty – to tylko transakcja, jedna
osoba kupuje druga sprzedaje
Rola inwestycji
Stanowią część wydatków, zmiany w
inwestycjach wywierają wpływ na łączny
popyt
Prowadzą do akumulacji (nagromadzenia)
kapitału, oddziaływują na długookresowy
wyrost produkcji
Analizując inwestycje
Koncentrujemy się na inwestycjach
prywatnych brutto I, czyli tej części
PKB, która przeznaczona jest na
inwestycje krajowe (budownictwo
mieszkaniowe, inwestycje w budynki
fabryczne i maszyny, zmiana zapasów)
Czynniki określające inwestycje
Inwestycje zależą od dochodów, a ich
poziom zależy od PKB
Inwestycje reagują na zmiany produkcji –
zasada akceleratora – inwestycje rosną,
kiedy produkcja wzrasta, są niskie, kiedy
produkcja spada
Koszty inwestowania (stopy procentowe)
Oczekiwania (ryzyko i niepewność
przyszłej sytuacji gospodarczej)
Funkcja popytu inwestycyjnego
Pokazuje zależność między inwestycjami
a stopą procentową
Stopa procentowa, kształtowana przez
bank centralny, jest głównym narzędziem
oddziaływania przez państwo na
inwestycje
Funkcja popytu inwestycyjnego
Jest krzywą opadającą, pokazuje kwoty jakie
firmy gotowe są inwestować, przy różnych
poziomach stopy procentowej
0
r,i
I
20
10
5
Wydatki inwestycyjne
Stopa
Procentowa
Stopa
Przychodu z
kapitału
D
I
Przesunięcia krzywej popytu
inwestycyjnego
Wzrost PKB przesuwa ją w prawo, w górę
0
r,i
I
D
I
D
I
'
Przesunięcia krzywej popytu
inwestycyjnego
Wyższe podatki przesuwają ją w lewo, w
dół
0
r,i
I
D
I
D
I
'
Przesunięcia krzywej popytu
inwestycyjnego
Pesymizm przedsiębiorców przesuwa ją w
lewo, w dół
0
r,i
I
D
I
D
I
'
Inwestycje
Są najbardziej niestabilną częścią
wydatków
Zależą od niepewnych czynników (w tym
od postaw politycznych rządzących i
inwestorów, wydarzeń życia
gospodarczego
Wahania inwestycji są siłą napędową
koniunktury.
CZĘŚĆ I. NAKŁADY INWESTYCYJ NE W GOSPODARCE NARODOWEJ
PART I. INVESTMENT OUTLAYS IN NATIONAL ECONOMY
TABL. 1. DYNAMIKA NAKŁADÓW INWESTYCYJ NYCH W GOSPODARCE NARODOWEJ
INDICES OF INVESTMENT OUTLAYS IN NATIONAL ECONOMY
2003
2004
2005
w tys. zł
in thous. zl
w odse-
tkach
in
percent
2003
2004
2005
ceny bieżące
current prices
rok poprzedni = 100
previous year=100
OGÓŁEM.......................................................................... 110 859 777 120 466 705 131 054 933
100,0
100,6
106,5 107,7
TOTAL
w tym nakłady na:
of which investment outlays on
budynki i budowle........................................................ 58 892 500 63 673 423
70 715 651
54,0
101,7
104,8
107,6
buildings and structures
maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia
a)
39 029 717 42 513 130
45 728 800
34,9
98,9
106,4
108,7
machinery, technical equipment and tools
a)
środki transportu.........................................................
11 372 899 13 417 521
13 815 014
10,5
100,9
117,3
106,0
transport equipment
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo....................................
2 231 538
2 627 375
2 961 677
2,3
98,7
112,7
110,1
Agriculture, hunting and forestry
Rybactwo.........................................................................
13 471
21 494
56 296
0,0
94,3
153,4
264,4
Fishing
Przemysł........................................................................... 37 387 301 41 910 971
45 211 464
34,5
106,3
109,5
106,4
Industry
górnictwo ....................................................................
2 300 880
2 490 705
3 309 362
2,5
98,4
104,3
128,4
mining and quarrying
przetwórstwo przemysłowe.......................................
26 041 537 30 226 755
32 413 111
24,7
110,4
113,5
106,1
manufacturing
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,
gaz, wodę.................................................................
9 044 884
9 193 511
9 488 991
7,3
97,7
98,9
101,3
electricity, gas and water supply
Budownictwo...................................................................
8 588 249
9 075 471
11 330 349
8,6
103,9
104,8
122,0
Construction
Handel i naprawy*............................................................ 10 545 675 11 896 173
13 610 921
10,4
89,6
110,0
114,2
Trade and repair*
Hotele i restauracje...........................................................
1 131 699
1 035 661
1 133 609
0,9
100,5
91,4
107,6
Hotels and restaurants
Transport, gospodarka magazynowa i łączność............. 11 121 737 11 424 894
12 271 730
9,4
94,1
101,8
109,8
Transport, storage and communication
Pośrednictwo finansowe.................................................
2 960 252
3 532 812
3 272 537
2,5
67,9
118,2
97,8
Financial intermediation
Obsługa nieruchomości i firm*.......................................... 22 571 469 22 879 644
22 991 842
17,5
104,0
99,6
98,8
Real estate, renting and business activities
w tym budownictwo mieszkaniowe.............................
15 399 269 16 062 595
17 326 576
13,2
102,9
101,9
104,9
of which residential construction
Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązko-
we ubezpieczenia społeczne i zdrowotne*.................
3 404 649
4 005 494
4 408 322
3,4
139,3
113,8
109,4
Public administration and defence; compulsory
social security
Edukacja...........................................................................
3 505 637
3 775 099
3 990 008
3,0
91,0
105,6
103,9
Education
WY SZCZEGÓLNIENIE
SPECIFICATION
Jeżeli
Konsumuję całość mojego dochodu,
niezależnie od jego wielkości, to jak
będzie wyglądać moja funkcja konsumpcji
i jaka będzie moja MPC?
Jaka będzie moja funkcja oszczędności i
moja MPS?
.
ΔDI = ΔC, MPC= 1
DI
C
45°
C
C
,
ΔS= 0 MPS=0
S
DI
Jeżeli
posuwamy się wzdłuż funkcji konsumpcji
to analizujemy zmiany DI dochodu
rozporządzalnego
Jeżeli uwzględnimy zmiany majątku, lub
innych czynników, to jak można pokazać
to używając funkcji konsumpcji
Czy następujące zmiany przesuną
całą funkcji konsumpcji, czy też
oznaczać będą przesuwanie się po
niej
Uszczuplenie majątku , Wzrost DI
C
DI
C
C
C`
C`
Jak zmieni się dana funkcja
popytu inwestycyjnego jeżeli
Wzrosną stopy procentowe
Wzrośnie opodatkowanie dochodów
przedsiębiorstw do 50%
Wzrośnie PKB.
r
I
Oceń swoje wydatki w roku
Czy konsumujesz zgodnie z modelem
cyklu życia, a więc wydajesz tyle na ile
pozwoliłby Ci dochód jakiego spodziewasz
się w ciągu całego swego życia,
czy też wydajesz tyle na ile Ci pozwala
dochód bieżący?