Witam.

Witam.

Dziś mówić będziemy

Dziś mówić będziemy

o badaniach

o badaniach

neurologicznych

neurologicznych

Neurolog zajmuje się badaniem

Neurolog zajmuje się badaniem

czynności

czynności

i chorób układu nerwowego

i chorób układu nerwowego

.

.

Wywiad

Wywiad

Wywiad to rozmowa z pacjentem o jego

Wywiad to rozmowa z pacjentem o jego

chorobie.

chorobie.

Lekarz zadaje szereg pytań aby ocenić, z

Lekarz zadaje szereg pytań aby ocenić, z

czym ma do czynienia.

czym ma do czynienia.

Nie każdy neurolog korzysta w wywiadzie

Nie każdy neurolog korzysta w wywiadzie

z modelowego schematu.

z modelowego schematu.

Każdy model dotyczy jednej przyczyny

Każdy model dotyczy jednej przyczyny

zaburzeń.

zaburzeń.

Model naczyniowy

Neurolog sprawdza czy przyczyną dolegliwości są

wylewy krwi lub wystąpienie zawału (obszaru

niedokrwienia)

w ważnych strukturach nerwowych.

Wskazywać może na taką przyczynę:

* nagłe wystąpienie objawów deficytu

neurologicznego

* oraz to, że pacjent choruje na schorzenia

związane

z naczyniami np.:

- choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie,

- miażdżyca,

- cukrzyca.

Lekarz będzie podejrzewał te choroby bazując

na czynnikach ryzyka dla nich wspólnych

(mała aktywność fizyczna, otyłość, dieta wysoko

kaloryczna).

Model zapalny

Neurolog sprawdza, czy przyczyną dolegliwości są

procesy zapalne.

Jeśli przed wystąpieniem choroby pacjent odczuwał:

* silny ból głowy,

* przebył infekcję z wysoką temperaturą,

* jest przewrażliwiony na wszelkie bodźce

(słuchowe, wzrokowe, smakowe, zapachowe,

dotykowe)

* występują objawy oponowe takie jak: sztywność

karku,

* występują też często zaburzenia świadomości,

wskazuje to na procesy zapalne jako główną

przyczynę dolegliwości.

Model nowotworowy

Model nowotworowy

* Jeśli objawy narastały powoli,

* Jeśli objawy narastały powoli,

* pojawiały się napady padaczkowe,

* pojawiały się napady padaczkowe,

* utrata masy ciała i cechy wzmożonego

* utrata masy ciała i cechy wzmożonego

ciśnienia śródczaszkowego

ciśnienia śródczaszkowego

(np. obrzęk

(np. obrzęk

tarczy nerwu wzrokowego – neurolog

tarczy nerwu wzrokowego – neurolog

sprawdza to oglądając dno oka),

sprawdza to oglądając dno oka),

może

może

to oznaczać nowotwór rozwijający się w

to oznaczać nowotwór rozwijający się w

jamie czaszki.

jamie czaszki.

Model urazowy

Model urazowy

Gdy pacjent przeżył wypadek, został pobity czy

Gdy pacjent przeżył wypadek, został pobity czy

doszło do urazu w innych okolicznościach:

doszło do urazu w innych okolicznościach:

*

*

objawy deficytu neurologicznego

objawy deficytu neurologicznego

(pacjent ma

(pacjent ma

trudności

trudności

z rozmawianiem, zaburzenia równowagi),

z rozmawianiem, zaburzenia równowagi),

*

*

anizokoria

anizokoria

(źrenice obu oczu nie są równe),

(źrenice obu oczu nie są równe),

* wymioty, nudności,

* wymioty, nudności,

* bóle i zawroty głowy, występują w krótkim czasie

* bóle i zawroty głowy, występują w krótkim czasie

po urazie i ustępują.

po urazie i ustępują.

Za to przez wiele tygodni mogą narastać

Za to przez wiele tygodni mogą narastać

objawy

objawy

przewlekłe

przewlekłe

:

:

* męczliwość,

* męczliwość,

* zaburzenia pamięci, otępienie,

* zaburzenia pamięci, otępienie,

* objawy móżdżkowe (np. niezdolność do trafienia

* objawy móżdżkowe (np. niezdolność do trafienia

palcem wskazującym we własny nos).

palcem wskazującym we własny nos).

Model zwyrodnieniowy

Model zwyrodnieniowy

Objawy spowodowane procesami

Objawy spowodowane procesami

zwyrodnieniowymi, narastające przez wiele

zwyrodnieniowymi, narastające przez wiele

lat, mogą być często niezauważone przez

lat, mogą być często niezauważone przez

osoby

osoby

z bezpośredniego otoczenia pacjenta jak i

z bezpośredniego otoczenia pacjenta jak i

przez samego pacjenta.

przez samego pacjenta.

Wskazują na to: narastające otępienie i

Wskazują na to: narastające otępienie i

zaburzenia pamięci.

zaburzenia pamięci.

Choroby z tej grupy często dotykają pacjentów

Choroby z tej grupy często dotykają pacjentów

w podeszłym wieku.

w podeszłym wieku.

Model toksyczny

Objawy neurologiczne często są wynikiem zatrucia

różnymi substancjami np.:

* od farb, klejów, gazów przez leki

* aż do używek różnego rodzaju (dominują alkohol,

papierosy i narkotyki).

Krótko po intoksykacji (zatruciu) pojawiają się:

nudności, wymioty, zaburzenia kontaktu

(z chorym trudno jest rozmawiać).

W

następnych

dniach,

tygodniach

mogą

W

następnych

dniach,

tygodniach

mogą

występować:

występować:

* bóle, zawroty głowy,

* bóle, zawroty głowy,

* objawy nerwicowe, drażliwość, osłabienie,

* objawy nerwicowe, drażliwość, osłabienie,

* zaburzenia snu i pamięci,

* zaburzenia snu i pamięci,

* bóle kończyn i ich drżenie.

* bóle kończyn i ich drżenie.

Dobrą wskazówką dla badającego jest

Dobrą wskazówką dla badającego jest

wygląd

wygląd

źrenic

źrenic

:

:

*

*

rozszerzone są w przypadku zatrucia atropiną,

rozszerzone są w przypadku zatrucia atropiną,

skopolamną czy kokainą;

skopolamną czy kokainą;

*

*

zwężone po przyjęciu opium, barbituranów

zwężone po przyjęciu opium, barbituranów

(np. Relanium), morfiny oraz amfetaminy.

(np. Relanium), morfiny oraz amfetaminy.

Pamiętajmy jednak, że:

Pamiętajmy jednak, że:

- źrenice rozszerzone występują u zupełnie

- źrenice rozszerzone występują u zupełnie

"czystych" osób w ciemności,

"czystych" osób w ciemności,

- a zwężone - w ostrym świetle.

- a zwężone - w ostrym świetle.

Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe

Do każdego punktu naszego ciała docierają nerwy.

Do każdego punktu naszego ciała docierają nerwy.

Istnieją różne ich rodzaje:

Istnieją różne ich rodzaje:

- dośrodkowe - przynoszące informacje do mózgu,

- dośrodkowe - przynoszące informacje do mózgu,

- odśrodkowe czyli ruchowe

- odśrodkowe czyli ruchowe

- oraz autonomiczne, których zadanie polega na

- oraz autonomiczne, których zadanie polega na

kontrolowaniu różnych procesów poza naszą

kontrolowaniu różnych procesów poza naszą

świadomością.

świadomością.

Neurolog bada czynności różnych nerwów i

Neurolog bada czynności różnych nerwów i

fragmentów mózgu, obserwując zachowanie struktur

fragmentów mózgu, obserwując zachowanie struktur

położonych zewnętrznie np.: oczu, uszu, mięśni,

położonych zewnętrznie np.: oczu, uszu, mięśni,

języka, rąk, nóg etc.

języka, rąk, nóg etc.

Badanie neurologiczne

Badanie neurologiczne

można podzielić na

można podzielić na

obszary ciała jakich dotyczy.

obszary ciała jakich dotyczy.

Oto kilka przykładów, które pozwalają wyobrazić

Oto kilka przykładów, które pozwalają wyobrazić

sobie całość badania.

sobie całość badania.

Badanie głowy

Badanie głowy

rozpoczyna się od ogólnych

rozpoczyna się od ogólnych

oględzin.

oględzin.

Zwraca się uwagę na rany pourazowe, bolesność,

Zwraca się uwagę na rany pourazowe, bolesność,

zmiany

kształtu,

później

przechodząc

do

zmiany

kształtu,

później

przechodząc

do

szczegółowego badania.

szczegółowego badania.

*

*

Węch

Węch

– utrata powonienia jedno lub obustronna

– utrata powonienia jedno lub obustronna

może świadczyć o bardzo groźnych procesach

może świadczyć o bardzo groźnych procesach

we wnętrzu

we wnętrzu

czaszki, ale zwykle spowodowana jest przez zwykły

czaszki, ale zwykle spowodowana jest przez zwykły

katar.

katar.

* Oczy

- Odruch na światło:

Neurolog świeci latarką w oko pacjenta, najpierw w

jedno, później w drugie.

Powinny zwęzić się obie źrenice mimo, że świecono

tylko w jedno oko (reakcja konsensualna).

Przy pomocy tego badania można ocenić:

- czy zostały uszkodzone pewne struktury w mózgu

- oraz czy nerw wzrokowy i okoruchowy są zdrowe.

Odruch

na

akomodacje

i

konwergencje

Odruch

na

akomodacje

i

konwergencje

(zbieżność)

(zbieżność)

Źrenica powinna się zwęzić, jeśli patrzymy na palec,

Źrenica powinna się zwęzić, jeśli patrzymy na palec,

który neurolog przybliża do naszego nosa

który neurolog przybliża do naszego nosa

lub gdy przenosimy wzrok z obiektu odległego na

lub gdy przenosimy wzrok z obiektu odległego na

bliski.

bliski.

Dzięki temu odruchowi można ocenić struktury

Dzięki temu odruchowi można ocenić struktury

mózgu

mózgu

i czynność nerwów.

i czynność nerwów.

* Błędnik

Na uwagę zasługuje próba Hailpike`a wykonywana

w przypadku zawrotów głowy związanych ze zmianą

położenia ciała.

Pacjent siada na leżance tak, by jego głowa po

przyjęciu pozycji leżącej zwisała poza leżanką.

Obraca głowę w jedna stronę, szybko kładzie się na

leżance z wyprostowaną szyją (lekarz przytrzymuje

głowę).

* Oczopląs połączony z zawrotem głowy

świadczy

o obwodowym zespole przedsionkowym

(uszkodzenie części ucha odpowiedzialnej za

utrzymanie równowagi).

* Jeśli oczopląs nie znika po krótkim czasie

,

oznacza to ośrodkowy zespół przedsionkowy

(uszkodzenie fragmentu mózgu w płacie

skroniowym).

* Język

* Język

Neurolog orientuje się, obserwując mimikę twarzy,

Neurolog orientuje się, obserwując mimikę twarzy,

która strona jest zdrowa.

która strona jest zdrowa.

Badający prosi o wysunięcie języka.

Badający prosi o wysunięcie języka.

* Jeżeli język zbacza (lewo/prawo) na stronę zdrową

* Jeżeli język zbacza (lewo/prawo) na stronę zdrową

oznacza to,

oznacza to,

że został uszkodzony fragment

że został uszkodzony fragment

mózgu odpowiedzialny za nerw twarzowy.

mózgu odpowiedzialny za nerw twarzowy.

* Jeśli zbacza w stronę chorą, oznacza to, że sam

* Jeśli zbacza w stronę chorą, oznacza to, że sam

nerw twarzowy został uszkodzony.

nerw twarzowy został uszkodzony.

* Mimika

* Mimika

Zupełnie inne struktury odpowiadają za ruchy

Zupełnie inne struktury odpowiadają za ruchy

dowolne,

dowolne,

a inne za mimowolne, dlatego lekarz będzie się

a inne za mimowolne, dlatego lekarz będzie się

starał, wywołać szczery uśmiech u pacjenta z

starał, wywołać szczery uśmiech u pacjenta z

niedowładem połowiczym mięśni twarzy. Jeśli

niedowładem połowiczym mięśni twarzy. Jeśli

uśmiech jest zaburzony oznacza to, że uszkodzony

uśmiech jest zaburzony oznacza to, że uszkodzony

został nerw twarzowy.

został nerw twarzowy.

Badanie kończyny górnej

Badanie kończyny górnej

* Odruchy

* Odruchy

Ta część badania najbardziej kojarzy się z profesją

Ta część badania najbardziej kojarzy się z profesją

neurologa.

neurologa.

Używając młoteczka lekarz uderza w ścięgno

Używając młoteczka lekarz uderza w ścięgno

mięśnia. Impuls podąża po nerwie czuciowym do

mięśnia. Impuls podąża po nerwie czuciowym do

rdzenia kręgowego i wraca nerwem ruchowym

rdzenia kręgowego i wraca nerwem ruchowym

powodując skurcz mięśnia.

powodując skurcz mięśnia.

Dzięki znajomości mapy przebiegu nerwów doktor

Dzięki znajomości mapy przebiegu nerwów doktor

może zlokalizować uszkodzenie. Ciekawym faktem

może zlokalizować uszkodzenie. Ciekawym faktem

jest to,

jest to,

że zniszczenie pewnych obszarów mózgu lub

że zniszczenie pewnych obszarów mózgu lub

rdzenia sprawia, że odruchy są silniejsze i łatwiej je

rdzenia sprawia, że odruchy są silniejsze i łatwiej je

wywołać.

wywołać.

*

Drżenie

Drżenie

Mamy różne rodzaje drżenia.

Mamy różne rodzaje drżenia.

Drżenia pęczkowe powstają wskutek szybkich

Drżenia pęczkowe powstają wskutek szybkich

ruchów włókienek mięśniowych.

ruchów włókienek mięśniowych.

Widać je pod skórą, wtedy pewien obszar mięśnia

Widać je pod skórą, wtedy pewien obszar mięśnia

drży niezależnie od reszty.

drży niezależnie od reszty.

Mogą być wynikiem przewlekłych procesów

Mogą być wynikiem przewlekłych procesów

patologicznych rdzenia kręgowego np. stwardnienia

patologicznych rdzenia kręgowego np. stwardnienia

bocznego zanikowego.

bocznego zanikowego.

* Badanie ruchów dowolnych

* Badanie ruchów dowolnych

Jeśli poprosi się pacjenta o wyciągnięcie ramion do

Jeśli poprosi się pacjenta o wyciągnięcie ramion do

przodu

przodu

i zamknięcie oczu, wówczas żadne z ramion nie

i zamknięcie oczu, wówczas żadne z ramion nie

powinno opaść. Jeśli jedna z kończyn opada oznacza

powinno opaść. Jeśli jedna z kończyn opada oznacza

to niedowład lub zaburzenia móżdżkowe.

to niedowład lub zaburzenia móżdżkowe.

* Badanie czucia głębokiego

* Badanie czucia głębokiego

.

.

Lekarz

poleca

pacjentowi

dotknąć

palcem

Lekarz

poleca

pacjentowi

dotknąć

palcem

wskazującym nos.

wskazującym nos.

Jeśli się to udaje przy otwartych oczach, a nie udaje

Jeśli się to udaje przy otwartych oczach, a nie udaje

przy zamkniętych, oznacza to zaburzenia czucia

przy zamkniętych, oznacza to zaburzenia czucia

głębokiego (potrafimy dzięki niemu bez podglądania

głębokiego (potrafimy dzięki niemu bez podglądania

powiedzieć, gdzie znajdują się nasze ręce, nogi,

powiedzieć, gdzie znajdują się nasze ręce, nogi,

palce, głowa i jaki jest ich wzajemny stosunek).

palce, głowa i jaki jest ich wzajemny stosunek).

Jeśli pacjent nie może wykonać tej prostej czynności

Jeśli pacjent nie może wykonać tej prostej czynności

niezależnie od kontroli wzroku, ma uszkodzone

niezależnie od kontroli wzroku, ma uszkodzone

struktury móżdżku.

struktury móżdżku.

Badanie kończyny dolnej

Badanie kończyny dolnej

* Odruchy monosynaptyczne

* Odruchy monosynaptyczne

(proste)

(proste)

Najbardziej popularny jest

Najbardziej popularny jest

odruch kolanowy

odruch kolanowy

(noga

(noga

kopie po stuknięciu w więzadło rzepkowe).

kopie po stuknięciu w więzadło rzepkowe).

To nie jedyny odruch jaki sprawdza neurolog.

To nie jedyny odruch jaki sprawdza neurolog.

Każdy inny mięsień ma swój odpowiedni punkt (w

Każdy inny mięsień ma swój odpowiedni punkt (w

okolicy gdzie ścięgno łączy się z kością), którego

okolicy gdzie ścięgno łączy się z kością), którego

uderzenie wywołuje odruch skurczowy.

uderzenie wywołuje odruch skurczowy.

Znajomość mapy połączeń nerwów z rdzeniem

Znajomość mapy połączeń nerwów z rdzeniem

kręgowym pozwala dokładnie określić miejsce

kręgowym pozwala dokładnie określić miejsce

uszkodzenia.

uszkodzenia.

Odruchy można wzmocnić, jeśli odwróci się uwagę

Odruchy można wzmocnić, jeśli odwróci się uwagę

pacjenta np. nakazując mu rozciągać złączone

pacjenta np. nakazując mu rozciągać złączone

dłonie albo liczyć głośno. Specjalista często

dłonie albo liczyć głośno. Specjalista często

powtarza badanie bowiem brak odruchu można

powtarza badanie bowiem brak odruchu można

stwierdzić dopiero po wielokrotnym sprawdzeniu.

stwierdzić dopiero po wielokrotnym sprawdzeniu.

*

Odruch Babińskiego

Odruch Babińskiego

Po dotknięciu podeszwy stopy ostrym przedmiotem,

Po dotknięciu podeszwy stopy ostrym przedmiotem,

stopa zgina się w dół.

stopa zgina się w dół.

Jeśli paluch nie podąży za resztą palców, tylko

Jeśli paluch nie podąży za resztą palców, tylko

wygnie się do góry, oznacza to, że droga

wygnie się do góry, oznacza to, że droga

przewodzenia nerwowego, jaka łączy korę mózgu z

przewodzenia nerwowego, jaka łączy korę mózgu z

rdzeniem kręgowym,

rdzeniem kręgowym,

jest uszkodzona.

jest uszkodzona.

* Odruch Rossolimo

* Odruch Rossolimo

Lekarz stuka energicznie palcami swojej dłoni w

Lekarz stuka energicznie palcami swojej dłoni w

opuszki palców stóp.

opuszki palców stóp.

Jeśli palce zegną się odruchowo, objaw jest wówczas

Jeśli palce zegną się odruchowo, objaw jest wówczas

dodatni.

dodatni.

Jest to jeden z pierwszych objawów stwardnienia

Jest to jeden z pierwszych objawów stwardnienia

rozsianego (ciężkiej postępującej choroby

rozsianego (ciężkiej postępującej choroby

prowadzącej

prowadzącej

do kompletnego unieruchomienia),

do kompletnego unieruchomienia),

jednak

jednak

występuje

występuje

czasem u zdrowych osób

czasem u zdrowych osób

.

.

Badanie chodu

Badanie chodu

Zaburzenia chodu mogą świadczyć o różnorakich

Zaburzenia chodu mogą świadczyć o różnorakich

zaburzeniach zarówno OUN jak i nerwów kończyn.

zaburzeniach zarówno OUN jak i nerwów kończyn.

* Chód brodzący

* Chód brodzący

(pacjent podnosi nogi bardzo

(pacjent podnosi nogi bardzo

wysoko, ponieważ stopy bezładnie opadają)

wysoko, ponieważ stopy bezładnie opadają)

może

może

świadczyć

świadczyć

o zapaleniu wielonerwowym, którego wynikiem

o zapaleniu wielonerwowym, którego wynikiem

jest odnerwienie mięśni utrzymujących stopę

jest odnerwienie mięśni utrzymujących stopę

w prawidłowym położeniu.

w prawidłowym położeniu.

* Chód małymi kroczkami

* Chód małymi kroczkami

(chory ma usztywniony

(chory ma usztywniony

i pochylony do przodu tułów, idąc balansuje rękami)

i pochylony do przodu tułów, idąc balansuje rękami)

występuje w chorobie Parkinsona

występuje w chorobie Parkinsona

(uszkodzenie struktury mózgu – prążkowia).

(uszkodzenie struktury mózgu – prążkowia).

Badania dodatkowe

Badania dodatkowe

Lekarze tej specjalizacji większość schorzeń, mogą

Lekarze tej specjalizacji większość schorzeń, mogą

zdiagnozować za pomocą badania fizykalnego,

zdiagnozować za pomocą badania fizykalnego,

jednak czasem sięgają po dodatkowe metody. Oto

jednak czasem sięgają po dodatkowe metody. Oto

kilka z nich:

kilka z nich:

* TK tomografia komputerowa

* TK tomografia komputerowa

pozwala dobrze

pozwala dobrze

zobrazować wszelkie uszkodzenia

zobrazować wszelkie uszkodzenia

objawiające się zmianami kształtu struktur

objawiające się zmianami kształtu struktur

ciała (złamania kręgów

ciała (złamania kręgów

z uciskiem na rdzeń kręgowy, guzy mózgu,

z uciskiem na rdzeń kręgowy, guzy mózgu,

wylewy) większymi od 2 cm. Przebadanie

wylewy) większymi od 2 cm. Przebadanie

mniejszych zmian wymaga użycia

mniejszych zmian wymaga użycia

rezonansu

rezonansu

magnetycznego

magnetycznego

MR

MR

.

.

*

PET

PET

.

.

Drogie i rzadko stosowane, ale bardzo cenne

Drogie i rzadko stosowane, ale bardzo cenne

badanie.

badanie.

Polega na podaniu choremu promieniotwórczej

Polega na podaniu choremu promieniotwórczej

glukozy

glukozy

i monitorowanie jej wędrówki w ciele. Fragmenty

i monitorowanie jej wędrówki w ciele. Fragmenty

mózgu, które intensywnie pracują pochłaniają więcej

mózgu, które intensywnie pracują pochłaniają więcej

glukozy, więc możemy stworzyć tym badaniem

glukozy, więc możemy stworzyć tym badaniem

trójwymiarową mapę aktywności mózgu.

trójwymiarową mapę aktywności mózgu.

Dzięki takiej mapie wiemy, które części pracują a

Dzięki takiej mapie wiemy, które części pracują a

które

które

są uszkodzone, które są nadaktywne a które w pełni

są uszkodzone, które są nadaktywne a które w pełni

zdrowe.

zdrowe.

EEG.

Nerwy i mózg przekazują informacje poprzez

przepływ bardzo małego prądu przez błonę komórek.

Możemy ten prąd badać za pomocą

elektroencefalografu (

EEG

).

Pacjentowi przylepia się na skórę elektrody, a

specjalny aparat drukuje odczyt.

Doświadczony neurolog może zdiagnozować wiele

schorzeń na podstawie tego zapisu.

Badania neurologiczne to skomplikowana czynność,

z zewnątrz sprawiająca wrażenie wręcz magicznej.

Jednak są zbudowane na mocnych podstawach

teoretycznych, dzięki czemu wykonywane przez

doświadczonego specjalistę, dostarczają znacznie

więcej informacji niż jakikolwiek sprzęt.

Dziękuję.

Dziękuję.