Taktyka Działań Gaśniczych

Taktyka Działań Gaśniczych

Temat 4:

Temat 4: Kierowanie

działaniami ratowniczymi

podczas akcji gaśniczej.

Zagadnienia:

1.

Typy kierowania w czasie działania
ratowniczego;

2.

Kierowanie interwencyjne.

3.

Prawa i obowiązki kierującego
działaniami ratowniczymi.;

4.

Lokalizacja i likwidacja pożaru;

5.

Rozkaz bojowy.

LITERATURA:

 
1.Bielicki P., Podstawy gaszenia pożarów, Szkoła Aspirantów PSP,
Kraków 1996 r.
2 Bielicki P., Taktyka działań gaśniczych, Komenda Główna PSP,
Warszawa 2004 r.
3.Pofit-Szczepańska M., Wybrane zagadnienia z chemii ogólnej,
fizykochemii
spalania i rozwoju pożarów, Szkoła Aspirantów PSP, Kraków
1994 r.
4.Bielicki P., Kamiński A. (red.), Taktyka działań ratowniczych.
Zasady
postępowania. Działania gaśnicze, Centralna Szkoła Państwowej
Straży
Pożarnej, Częstochowa 1998 r.
5.Bielicki P., Organizacja pracy w zastępie gaśniczym, Centralna
Szkoła
Państwowej Straży Pożarnej, Częstochowa 2000 r.

Zagadnienie 1

Typy kierowania w czasie działania ratowniczego.

1)interwencyjny

- realizowany w strefie

zagrożenia

lub

bezpośrednich

działań

ratowniczych;

kierowaniu

interwencyjnemu

podlegają siły nie przekraczające wielkością

jednej kompanii,

2)taktyczny

- realizowany na granicy strefy

zagrożenia lub poza nią w celu wykonania

przyjętej taktyki lub określonej strategii oraz

nadzoru

nad

kierowaniem

interwencyjnym;

kierowaniu taktycznemu podlegają siły nie

przekraczające wielkością jednego batalionu,

3)strategiczny

- realizowany w celu określenia

i przyjęcia niezbędnej strategii w likwidowaniu

zagrożenia oraz nadzoru nad kierowaniem

taktycznym;

kierowaniu

strategicznemu

podlegają siły wojewódzkich brygad odwodowych

albo siły przekraczające wielkością jeden batalion.

Zagadnienie 2

Kierowanie interwencyjne.

Kierowanie

interwencyjne

polega

w

szczególności na:

a)

ustaleniu rodzaju zagrożenia,

b)

przydzielaniu zadań dla pododdziałów,

c) ustaleniu sposobów i metod poszukiwania
poszkodowanych oraz niesienia im pomocy
medycznej,
d) ustaleniu sposobów i metod ewakuacji
poszkodowanych,
e)

wyznaczeniu

i

wydzieleniu

strefy

bezpośrednich działań ratowniczych,
f)

planowaniu

rozmieszczenia

sprzętu

ratowniczego,
g) analizowaniu czasu pracy poszczególnych
zespołów,

Zagadnienie 2

Kierowanie interwencyjne.

Kierowanie

interwencyjne

polega

w

szczególności na:

h) nadzorowaniu skuteczności działania

ratowniczego,

i) organizowaniu łączności ,

j) analizowaniu zużycia sprzętu i środków

gaśniczych,

k) współdziałaniu z lekarzem -

koordynatorem

medycznych działań ratowniczych,

ł) wzywaniu niezbędnych sił i środków,

m) zorganizowaniu wsparcia logistycznego,

n) wydzieleniu strefy zagrożenia .

Zagadnienie 3

Prawa i obowiązki kierującego działaniami ratowniczymi.

1. Ewakuacji ludzi z rejonu objętego działaniem ratowniczym w

przypadku zagrożenia życia i zdrowia, a w szczególności gdy:
- istnieje możliwość powstania paniki
- przewidywany rozwój zdarzeń może odciąć drogi
ewakuacyjne

2. Zakazu przebywania w rejonie objętym działaniem

ratowniczym osób postronnych oraz utrudniających
prowadzenie działań

3. Ewakuacji mienia w szczególności gdy:

- istnieje możliwość rozprzestrzeniania się pożaru lub innego
zagrożenia
- usytuowanie mienia utrudnia prowadzenie działań
ratowniczych

4. Prac wyburzeniowych oraz rozbiórkowych w szczególności w

sytuacjach:
-zagrożenia ludzi, zwierząt i mienia
- potrzeby dotarcia do źródeł zagrożenia
- potrzeby użycia środków gaśniczych i neutralizatorów oraz
odprowadzenia substancji toksycznych

Zagadnienie 3

Prawa i obowiązki kierującego działaniami ratowniczymi.

5. Wstrzymanie komunikacji w ruchu lądowym w sytuacji:

- zapewnienia właściwego ustawienia i eksploatacji
sprzętu ratowniczego
- zapewnienia dróg komunikacyjnych na potrzeby
działań ratowniczych
- eliminacji zagrożeń powodowanych przez środki
komunikacji realizacji zadań określonych w pkt 1 – 4

6. Przyjęcia w użytkowanie na czas niezbędny do działania

ratowniczego pojazdów, środków technicznych i innych
przedmiotów, ujęć wodnych, środków gaśniczych oraz
nieruchomości potrzebnych w działaniu ratowniczym

Zagadnienie 3

Prawa i obowiązki kierującego działaniami ratowniczymi.

7. Odstąpienia od zasad uznanych powszechnie za bezpieczne

z zachowaniem wszystkich możliwych w danych warunkach
zabezpieczeń jeśli w ocenie KAR dokonanej w miejscu i
czasie zdarzenia istnieje prawdopodobieństwo uratowania
życia ludzkiego w szczególności w przypadku gdy:
- z powodu braku specjalistycznego sprzętu zachodzi
konieczność zastosowania sprzętu zastępczego
- fizyczne możliwości ratownika mogą zastąpić brak
możliwości użycia właściwego sprzętu
- jest możliwe wykonanie określonej czynności przez osobę
zgłaszającą się dobrowolnie

8. Kierujący działaniami ratowniczymi jest uprawniony do

żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych,
jednostek gospodarczych, organizacji społecznych i od
obywateli.

Zagadnienie 4

Lokalizacja i likwidacja pożaru.

okres lokalizacji pożaru

, trwający od

chwili rozpoczęcia działań gaśniczych, aż
do ograniczenia rozprzestrzeniania się
pożaru i zmniejszenia tempa szybkości
palenia się. W okresie tym tworzone są
warunki do ostatecznego ugaszenia
pożaru, a także prowadzonych jest szereg
działań, jak np.: ewakuacja i ratownictwo,
prace związane z zabezpieczeniem
ciągłości działań itp.;

Zagadnienie 4

Lokalizacja i likwidacja pożaru.

okres likwidacji pożaru

- stanowiący

końcowy etap działań, polegający na
ostatecznym ugaszeniu pożaru i
wykluczeniu możliwości jego wznowienia.
Okres ten trwa od momentu lokalizacji, aż
do całkowitego ugaszenia pożaru. W
praktyce ratowniczej zdarza się, że bywa to
samoistna faza działań, nie poprzedzana
okresem lokalizacji.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

1.

1.

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia

DOWODZENIE

DOWODZENIE

– to działalność dowódcy

– to działalność dowódcy

polegająca na podjęciu decyzji i wydaniu

polegająca na podjęciu decyzji i wydaniu

rozkazu podległym dowódcom w celu

rozkazu podległym dowódcom w celu

zrealizowania jego zamiaru, jak również

zrealizowania jego zamiaru, jak również

zorganizowaniu współdziałania

zorganizowaniu współdziałania

i zabezpieczenia działań jednostek oraz

i zabezpieczenia działań jednostek oraz

kontroli wykonania zadań bojowych.

kontroli wykonania zadań bojowych.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

KIEROWANIE

KIEROWANIE

–

–

to powodowanie aby ktoś

to powodowanie aby ktoś

lub coś

lub coś

zachowywało się

zachowywało się

zgodnie z wolą

zgodnie z wolą

kierownika

kierownika

- to działanie zmierzające do

- to działanie zmierzające do

uruchomienia

uruchomienia

funkcjonowania innych

funkcjonowania innych

podmiotów zgodnie z wolą

podmiotów zgodnie z wolą

kierującego.

kierującego.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

Podstawowe zasady działań ratowniczych:

Podstawowe zasady działań ratowniczych:

zasada szybkości

– opanowanie pożaru w

granicach

jakich zastaliśmy

, nie szybkość ratownika,

zasada celowości

–

podejmowanie niezbędnych

czynności do

wykonywania zadań,

zasada sprawności

–

wykorzystanie walorów

taktycznych

sprzęt i

umiejętności ludzi,

zasada inicjatywy

–

przewidywanie przebiegu

wydarzeń i

podjęcie niezbędnych działań.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

2.

2.

Zasady dowodzenia

Zasady dowodzenia

Zasada

stanowczości

Zasada

stanowczości

–

bezwzględne

–

bezwzględne

realizowanie koncepcji,

realizowanie koncepcji,

Zasada

ciągłości

Zasada

ciągłości

–

aktywne

i

–

aktywne

i

nieprzerywalne kierowanie

nieprzerywalne kierowanie

zespołami ludzkimi

zespołami ludzkimi

zgodnie z decyzją dowódcy,

zgodnie z decyzją dowódcy,

Zasada

elastyczności

Zasada

elastyczności

–

reagowanie

we

–

reagowanie

we

właściwym czasie na

właściwym czasie na

zmiany sytuacji i wprowadzenie

zmiany sytuacji i wprowadzenie

niezbędnych korekt decyzji.

niezbędnych korekt decyzji.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

2.1.

2.1.

Kierowanie

opiera

się

o

Kierowanie

opiera

się

o

właściwie realizowane funkcje:

właściwie realizowane funkcje:

-

planowanie,

planowanie,

-

organizowanie,

organizowanie,

-

przewodzenie ( pobudzanie,

przewodzenie ( pobudzanie,

motywowanie),

motywowanie),

-

kontrolowanie

kontrolowanie

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

2.2.

2.2.

Schematy

Schematy

KAR

DOB

D.S.

D.Z.

prądown

ik

a) obiegu

a) obiegu

informacji

informacji

KAR

DOB

D.S.

D.Z.

prądown

ik

b)

obiegu

b)

obiegu

rozkazu

rozkazu

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

3. Rozkaz wstępny i pełny

3. Rozkaz wstępny i pełny

3.1 Definicje

3.1 Definicje

ROZKAZ

ROZKAZ

–

to

polecenie

–

to

polecenie

działania

lub

zaniechania

działania

lub

zaniechania

działania

działania

.

.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

ROZKAZ BOJOWY

ROZKAZ BOJOWY

– polecenie (nakaz)

– polecenie (nakaz)

podjęcia lub

podjęcia lub

zaniechania

zaniechania

działań podczas

działań podczas

prowadzenia akcji

prowadzenia akcji

ratowniczej

ratowniczej

-

polecenie

KAR-u

obowiązujące

polecenie

KAR-u

obowiązujące

wszystkich

uczestników

akcji

wszystkich

uczestników

akcji

ratowniczej określające zadania bojowe

ratowniczej określające zadania bojowe

oraz sposoby ich realizacji w celu

oraz sposoby ich realizacji w celu

ratowania zagrożonych i likwidowaniu

ratowania zagrożonych i likwidowaniu

pożaru, usuwaniu skutków katastrof,

pożaru, usuwaniu skutków katastrof,

klęsk

żywiołowych

i

miejscowych

klęsk

żywiołowych

i

miejscowych

zagrożeń.

zagrożeń.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

3.2.

Wymagania

stawiane

rozkazom:

3.2.

Wymagania

stawiane

rozkazom:

(zasady):

(zasady):

- rozkaz musi być jasny, zwięzły i logiczny, a

- rozkaz musi być jasny, zwięzły i logiczny, a

także wyczerpujący ( nie używać zwrotów

także wyczerpujący ( nie używać zwrotów

“postarać się”, “o ile to możliwe”)

“postarać się”, “o ile to możliwe”)

- rozkaz nie może być zbyt kategoryczny

- rozkaz nie może być zbyt kategoryczny

(zwrot “szybko”, “natychmiast” mają znikomy

(zwrot “szybko”, “natychmiast” mają znikomy

wpływ)

wpływ)

- rozkaz musi być konkretny – i zrozumiały dla

- rozkaz musi być konkretny – i zrozumiały dla

wykonawcy

wykonawcy

- rozkaz wstępny – budowany o niepewne

- rozkaz wstępny – budowany o niepewne

informacje

informacje

- rozkaz pełny – opierający się o pełne

- rozkaz pełny – opierający się o pełne

informacje

informacje

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

3.3. Rozkaz wstępny dla zastępu gaśniczego

3.3. Rozkaz wstępny dla zastępu gaśniczego

Elementy rozkazu wstępnego

Elementy rozkazu wstępnego



punkt czerpania wody

punkt czerpania wody



zadania dla funkcyjnych

zadania dla funkcyjnych



hasło “do akcji gotuj”

hasło “do akcji gotuj”

przykład:

przykład:

punkt czerpania wody beczkowóz, przodownik

punkt czerpania wody beczkowóz, przodownik

roty pierwszej ze mną na rozpoznanie, rozdzielacz

roty pierwszej ze mną na rozpoznanie, rozdzielacz

na wprost wejścia do budynku. Do akcji gotuj.

na wprost wejścia do budynku. Do akcji gotuj.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

3.4 Rozkaz pełny dla zastępu gaśniczego

3.4 Rozkaz pełny dla zastępu gaśniczego

Elementy rozkazu

Elementy rozkazu



krótką charakterystyką sytuacji

krótką charakterystyką sytuacji



punkt czerpania wody

punkt czerpania wody



sposób uzupełniania środka gaśniczego

sposób uzupełniania środka gaśniczego



miejsce ustawienia rozdzielacza ( punkty

miejsce ustawienia rozdzielacza ( punkty

orientacyjne)

orientacyjne)



zadania dla funkcyjnych ( forma działań,

zadania dla funkcyjnych ( forma działań,

rodzaj prądów

rodzaj prądów

gaśniczych, ewentualnie BHP )

gaśniczych, ewentualnie BHP )



ewentualne wskazania co do rodzaju i

ewentualne wskazania co do rodzaju i

sposobu utrzymania

sposobu utrzymania

łączności

łączności



hasła “ wykonać”

hasła “ wykonać”

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

przykład:

przykład:

Pali się poddasze. Punkt czerpania

Pali się poddasze. Punkt czerpania

wody

beczkowóz,

uzupełnienie

z

wody

beczkowóz,

uzupełnienie

z

hydrantu pod nr 2, rozdzielacz na

hydrantu pod nr 2, rozdzielacz na

podeście

drugiego

piętra.

Rota

podeście

drugiego

piętra.

Rota

pierwsza

natarcie

po

klatce

pierwsza

natarcie

po

klatce

schodowej. Rota druga stanowisko

schodowej. Rota druga stanowisko

gaśnicze

na

dachu

w

obronie.

gaśnicze

na

dachu

w

obronie.

Wykonać.

Wykonać.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

przykład:

przykład:

Pali się poddasze. Punkt czerpania

Pali się poddasze. Punkt czerpania

wody

beczkowóz,

uzupełnienie

z

wody

beczkowóz,

uzupełnienie

z

hydrantu pod nr 2, rozdzielacz na

hydrantu pod nr 2, rozdzielacz na

podeście

drugiego

piętra.

Rota

podeście

drugiego

piętra.

Rota

pierwsza

natarcie

po

klatce

pierwsza

natarcie

po

klatce

schodowej. Rota druga stanowisko

schodowej. Rota druga stanowisko

gaśnicze

na

dachu

w

obronie.

gaśnicze

na

dachu

w

obronie.

Wykonać.

Wykonać.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

5. Przekazanie kierowania

5. Przekazanie kierowania

działaniem ratowniczym

działaniem ratowniczym

5.1. Rozporządzenie MSWiA z dnia 31 lipca

5.1. Rozporządzenie MSWiA z dnia 31 lipca

2001 w sprawie szczegółowych zasad

2001 w sprawie szczegółowych zasad

kierowania i współdziałania jednostek ochrony

kierowania i współdziałania jednostek ochrony

przeciwpożarowej biorących udział w

przeciwpożarowej biorących udział w

działaniach ratowniczych.

działaniach ratowniczych.

Przy przejmowaniu kierowania działaniem

ratowniczym obowiązują następujące zasady:

Kierowanie działaniem ratowniczym rozpoczyna się z

chwilą

przybycia na miejsce zdarzenia.

Kierowanie działaniem ratowniczym są obowiązani

przejąć

w kolejności:

a) dowódca zastępu,

b) dowódca sekcji,

c) dowódca plutonu,

d) strażak uprawniony przez komendanta, kierownika

lub

szefa jednostki,

e) strażak uprawniony do kierowania taktycznego.

Kierującym jest pierwszy przybyły na miejsce zdarzenia

dowódca z jednostki.

W przypadku przybycia jednostek ochotniczych

i zawodowych, obowiązany do przejęcia kierowania jest

kierujący z jednostki zawodowej.

W przypadku przybycia na miejsce zdarzenia dowódców tej

samej hierarchii, obowiązany do przejęcia kierowania jest

dowódca z jednostki, dla której miejsce zdarzenia stanowi

teren własnego działania.

Zasady Przejmowania Kierowania

Działaniem Ratowniczym

Kierowanie interwencyjne są obowiązani przejąć w

kolejności:

a)

uprawniony

dowódca

z

jednostki

ochrony

przeciwpożarowej

włączonej do systemu, dla której miejsce zdarzenia

stanowi teren własnego działania,

b)strażak wyznaczony przez komendanta jednostki

ochrony przeciwpożarowej włączonej do systemu,

c) strażak wyznaczony przez komendanta powiatowego

(miejskiego).

Kierowanie interwencyjne może przejąć również:

a) naczelnik ochotniczej straży pożarnej, właściwej dla miejsca

zdarzenia, jeżeli w działaniu ratowniczym biorą udział tylko

ochotnicze straże pożarne włączone do systemu,

b) komendant, kierownik, szef bądź inny kierujący, jeżeli

w działaniu ratowniczym biorą udział tylko siły i środki

jednostki ochrony przeciwpożarowej włączonej do systemu.

Zasady Przejmowania Kierowania

Działaniem Ratowniczym

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

5.2 Przekazanie kierowania działaniem

5.2 Przekazanie kierowania działaniem

ratowniczym

ratowniczym

a)

a)

Uprawniony do przejęcia powinien odszukać

Uprawniony do przejęcia powinien odszukać

dotychczasowego kierującego

dotychczasowego kierującego

b)

b)

Po zauważeniu osoby uprawnionej do przejęcia,

Po zauważeniu osoby uprawnionej do przejęcia,

dotychczasowy kierujący powinien mu się

dotychczasowy kierujący powinien mu się

zameldować, po czym złożyć raport zawierający:

zameldować, po czym złożyć raport zawierający:



krótką ocenę sytuacji pierwotnej

krótką ocenę sytuacji pierwotnej



treść podjętych decyzji

treść podjętych decyzji



liczbę, rodzaj i kierunki działania jednostek

liczbę, rodzaj i kierunki działania jednostek

ratowniczych

ratowniczych



rozmieszczenie stanowisk oraz zastosowanie

rozmieszczenie stanowisk oraz zastosowanie

środków i techniki gaśniczej

środków i techniki gaśniczej



krótką ocenę aktualnej sytuacji (jak rozwija się

krótką ocenę aktualnej sytuacji (jak rozwija się

sytuacja- akcja, jakie występują trudności w

sytuacja- akcja, jakie występują trudności w

realizacji planu działań, zaopatrzenie w środki

realizacji planu działań, zaopatrzenie w środki

gaśnicze)

gaśnicze)

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

5.2 Przekazanie kierowania działaniem

5.2 Przekazanie kierowania działaniem

ratowniczym

ratowniczym

c) Po złożeniu meldunku obaj dokonują

c) Po złożeniu meldunku obaj dokonują

oględzin terenu

oględzin terenu

akcji.

akcji.

d) Po ocenie zastałej sytuacji nowy kierownik

d) Po ocenie zastałej sytuacji nowy kierownik

powinien

powinien

oświadczyć,

że

przejmuje

oświadczyć,

że

przejmuje

kierowanie działaniami

kierowanie działaniami

ratowniczymi. Z tą

ratowniczymi. Z tą

chwilą ponosi odpowiedzialność.

chwilą ponosi odpowiedzialność.

e) Nowy kierownik wyznacza nowe zadania

e) Nowy kierownik wyznacza nowe zadania

lub akceptuje

lub akceptuje

dotychczasowe.

dotychczasowe.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

6. Realizacja uprawnień w

6. Realizacja uprawnień w

okolicznościach uzasadnionych stanem

okolicznościach uzasadnionych stanem

wyższej konieczności.

wyższej konieczności.

Działanie w stanie wyższej konieczności usuwa tzw. bezprawność

Działanie w stanie wyższej konieczności usuwa tzw. bezprawność

karną, określoną w art.23 par.1 k.k.

karną, określoną w art.23 par.1 k.k.

“

“

Nie popełnia przestępstwa, kto działa w

Nie popełnia przestępstwa, kto działa w

celu

uchylenia

bezpośredniego

celu

uchylenia

bezpośredniego

niebezpieczeństwa

grożącemu

dobru

niebezpieczeństwa

grożącemu

dobru

społecznemu lub jakiemukolwiek dobru

społecznemu lub jakiemukolwiek dobru

jednostki, jeżeli niebezpieczeństwa nie

jednostki, jeżeli niebezpieczeństwa nie

można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone

można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone

nie

przedstawia

wartości

oczywiście

nie

przedstawia

wartości

oczywiście

większej, niż dobro ratowane”.

większej, niż dobro ratowane”.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

6.1 Niebezpieczeństwo przy stanie wyższej

6.1 Niebezpieczeństwo przy stanie wyższej

konieczności musi być:

konieczności musi być:



rzeczywiste ( a nie np.

rzeczywiste ( a nie np.

urojone )

urojone )



bezpośrednie ( musi zagrażać

bezpośrednie ( musi zagrażać

dobru

dobru

bezpośrednio w czasie

bezpośrednio w czasie

działania, nie

działania, nie

może być

może być

dopiero przewidywane lub

dopiero przewidywane lub

należeć do przeszłości ),

należeć do przeszłości ),

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

6.2 Stan wyższej konieczności

6.2 Stan wyższej konieczności

zachodzi tylko wtedy, gdy:

zachodzi tylko wtedy, gdy:



niebezpieczeństwa nie da się

niebezpieczeństwa nie da się

uniknąć inaczej, niż tylko przez

uniknąć inaczej, niż tylko przez

wyrządzenie szkody innemu

wyrządzenie szkody innemu

dobru,

dobru,



dobro poświęcone nie

dobro poświęcone nie

przedstawia wartości oczywiście

przedstawia wartości oczywiście

większej niż dobro ratowane

większej niż dobro ratowane

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

Zgodnie z art.23 par.3 k.k., przepisów o

Zgodnie z art.23 par.3 k.k., przepisów o

stanie wyższej konieczności nie stosuje się

stanie wyższej konieczności nie stosuje się

dla osób, które mają szczególny obowiązek

dla osób, które mają szczególny obowiązek

chronić

określone

dobra,

nawet

z

chronić

określone

dobra,

nawet

z

narażeniem własnego życia

narażeniem własnego życia



Takimi osobami są strażacy, co

Takimi osobami są strażacy, co

wynika z art.30 Ust. o PSP

wynika z art.30 Ust. o PSP



Dlatego też, nie będzie mógł się

Dlatego też, nie będzie mógł się

powołać na stan wyższej konieczności

powołać na stan wyższej konieczności

strażak.

strażak.



naruszenie

zasady

bezpośredniości

niebezpieczeństwa (działanie przedwczesne
lub spóźnione)



naruszenie zasady subsydiarności (gdy
niebezpieczeństwa można było uniknąć bez
wyrządzania szkody),



naruszenie zasady proporcjonalności
(gdy

dobro

poświęcone

ma

wartość

oczywiście większą niż dobro ratowane).

Czyn dokonany w stanie wyższej konieczności według k.k.
usunie karalność, ale zawsze będzie on czynem prawnym.



Art.424 k.c. stanowi bowiem, że:



“ Kto zniszczył lub uszkodził cudzą
rzecz, albo zabił lub zranił cudze
zwierzę w celu odwrócenia od siebie
lub

innych

niebezpieczeństwa

grożącego bezpośrednio od tej rzeczy
lub

zwierzęcia,

ten

nie

jest

odpowiedzialny

za

wynikłą

stąd

szkodę jeżeli niebezpieczeństwa sam
nie wywołał, a niebezpieczeństwu nie
można było inaczej zapobiec i jeżeli
ratowane

dobro

jest

oczywiście

ważniejsze aniżeli dobro naruszone”



bezpośredniość niebezpieczeństwa
(np. płonący budynek),



nie

wywołanie

samemu

niebezpieczeństwa,



niemożność uniknięcia w inny sposób

niebezpieczeństwa

aniżeli

przez

wyrządzenie szkody

w mieniu,



oczywista różnica na korzyść dobra
ratowanego

w

stosunku

do

poświęconego.



pozbawienie życia lub spowodowanie
rozstroju zdrowia innej osoby, dla
ratowania życia lub zdrowia własnego
lub innej osoby



zniszczenie lub uszkodzenie cudzej
rzeczy, zabicie lub zranienie zwierzęcia,
jeżeli niebezpieczeństwo nie pochodziło
od tej rzeczy lub zwierzęcia, jeżeli
sprawca

sam

wywołał

niebezpieczeństwo, lub jeśli ratowane
dobro nie jest oczywiście ważniejsze
aniżeli dobro naruszane.



Przykład:

na polu płonie zboże i

istnieje

bezpośrednie

niebezpieczeństwo

przeniesienia

pożaru na kompleks leśny, z którym
się

styka.

Kierujący

działaniem

ratowniczym nie dysponuje sprzętem
który pozwoliłby opanować ogień. Z
polem sąsiaduje staw hodowlany, z
którego

można

spuścić

wodę

wysadzając groblę tak, że wylewająca
się gwałtownie woda zaleje płonące
zboże i ugasi pożar.



Zgodnie z art.23 k.k. decyzja o wysadzeniu

grobli (zniszczeniu cudzego mienia), będzie

działaniem w stanie wyższej konieczności i

osoba decydująca się na taki krok nie

odpowiada karnie z art.222 k.k. (za

zniszczenie mienia).



a) niebezpieczeństwo pożaru lasu było

rzeczywiste,



b) niebezpieczeństwo było bezpośrednie,



c) niebezpieczeństwa nie można było

uniknąć w inny sposób aniżeli przez

poświęcenie innego dobra,



d) poświęcone dobro (grobla) nie

przedstawiało wartości oczywiście większej

niż dobro ratowane (las).



Zgodnie z

Zgodnie z art.424 k.c.

art.424 k.c.

decyzja o

decyzja o

wysadzeniu grobli (zniszczeniu cudzego

wysadzeniu grobli (zniszczeniu cudzego

mienia), nie będzie działaniem w stanie

mienia), nie będzie działaniem w stanie

wyższej konieczności i powstanie

wyższej konieczności i powstanie

odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę.

odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę.

W opisanym przykładzie:

W opisanym przykładzie:



Ratujący sam nie wywołał

Ratujący sam nie wywołał

niebezpieczeństwa. Niebezpieczeństwu nie

niebezpieczeństwa. Niebezpieczeństwu nie

można było inaczej zapobiec jak przez

można było inaczej zapobiec jak przez

wyrządzenie szkody w mieniu (grobla),

wyrządzenie szkody w mieniu (grobla),

ratowane dobro było oczywiście ważniejsze

ratowane dobro było oczywiście ważniejsze

od poświęconego.

od poświęconego.



ALE NIEBEZPIECZEŃSTWO NIE POCHODZIŁO

ALE NIEBEZPIECZEŃSTWO NIE POCHODZIŁO

BEZPOŚREDNIO OD ZNISZCZONEJ RZECZY.

BEZPOŚREDNIO OD ZNISZCZONEJ RZECZY.



W sytuacjach powyższych – pomimo
iż będzie istniał stan wyższej
konieczności wg przepisów

k.k.

działanie pozostanie bezprawiem
cywilnym i zaistnieje obowiązek
wynagrodzenia wyrządzonej szkody

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

7. Reguły dobrego postępowania

7. Reguły dobrego postępowania

dowódcy

dowódcy

Dwadzieścia

reguł

dobrego

Dwadzieścia

reguł

dobrego

postępowania dowódcy

postępowania dowódcy

/

na

podstawie

artykułu

w

PP

/

na

podstawie

artykułu

w

PP

tłumaczonego z “ Fire Engineering” /

tłumaczonego z “ Fire Engineering” /

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

1. Nie pogarszaj sytuacji

1. Nie pogarszaj sytuacji

Okres

oczekiwania

na

przybycie

ekip

Okres

oczekiwania

na

przybycie

ekip

ratowniczych

wykorzystaj

do

rozpoznania

ratowniczych

wykorzystaj

do

rozpoznania

sytuacji i podjęcia decyzji o właściwym kierunku

sytuacji i podjęcia decyzji o właściwym kierunku

działań.

działań.

2. Nie wydawaj ogólnych poleceń

2. Nie wydawaj ogólnych poleceń

Takie zachowanie jest typowe dla wywołujących

Takie zachowanie jest typowe dla wywołujących

panikę. Okrzyki typu “wynosić, co się da” lub

panikę. Okrzyki typu “wynosić, co się da” lub

“wszystko płonie” nie pomagają w kierowaniu.

“wszystko płonie” nie pomagają w kierowaniu.

Dokładnie zorientuj się w sytuacji i wydawaj

Dokładnie zorientuj się w sytuacji i wydawaj

konkretne polecenia. Nie organizuj paniki

konkretne polecenia. Nie organizuj paniki

bezładnym wołaniem o pomoc.

bezładnym wołaniem o pomoc.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

3. Kontroluj przepływ informacji

3. Kontroluj przepływ informacji

Zawsze w sytuacjach krytycznych rodzi się

Zawsze w sytuacjach krytycznych rodzi się

olbrzymia ilość informacji, nad którymi trzeba

olbrzymia ilość informacji, nad którymi trzeba

panować. Staraj się je selekcjonować, by

panować. Staraj się je selekcjonować, by

użytecznie wykorzystać, a mylne natychmiast

użytecznie wykorzystać, a mylne natychmiast

tłumić.

Pamiętaj,

że

ludzie

postępują

tłumić.

Pamiętaj,

że

ludzie

postępują

irracjonalnie przy braku informacji. Miej przy

irracjonalnie przy braku informacji. Miej przy

sobie osoby dobrze poinformowane.

sobie osoby dobrze poinformowane.

4. Pamiętaj, że o wszystkim nie możesz

4. Pamiętaj, że o wszystkim nie możesz

decydować

decydować

Kierujący akcją ratowniczą są zwykle obciążeni

Kierujący akcją ratowniczą są zwykle obciążeni

nadmiarem

obowiązków.

Umiejętność

nadmiarem

obowiązków.

Umiejętność

właściwego ich uszeregowania pod względem

właściwego ich uszeregowania pod względem

ważności i wykonywania we właściwej kolejności

ważności i wykonywania we właściwej kolejności

to

klucz

do

sukcesu.

Trzeba

z

czegoś

to

klucz

do

sukcesu.

Trzeba

z

czegoś

zrezygnować, by móc skupić się na sprawach

zrezygnować, by móc skupić się na sprawach

najważniejszych.

najważniejszych.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

5. Nie zajmuj się drobiazgami

Jeżeli będziesz postępował zgodnie z dotychczas
podanymi regułami, to piąta nie powinna
sprawić ci kłopotu. Wiedz jednak, że zetkniesz
się z osobami, które zajmować się będą
drobiazgami,

by

uniknąć

kontaktu

z

rzeczywistymi problemami. Nie daj się wciągnąć
do tego typu działań i skoncentruj się na
kontrolowaniu przedsięwzięć kluczowych dla
sytuacji.

6. Wyeliminuj niepoważnych

Uświadom sobie, że podobnie jak zajmowanie się
błahostkami, również trywializowanie sytuacji
jest działaniem obronnym. Ludziom o takim
nastawieniu daj zadania, które wyeliminują ich
ze struktury organizacyjnej lub spowodują
przeniesienie poza rejon.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

7. Pamiętaj o odpoczynku

7. Pamiętaj o odpoczynku

Ma

to

szczególne

znaczenie

podczas

Ma

to

szczególne

znaczenie

podczas

długotrwałych działań ratowniczych. Zmęczenie

długotrwałych działań ratowniczych. Zmęczenie

kierujących akcją prowadzi do podejmowania

kierujących akcją prowadzi do podejmowania

błędnych decyzji, zwiększa ryzyko, powoduje

błędnych decyzji, zwiększa ryzyko, powoduje

stresy. Nie obawiaj się przekazania dowództwa,

stresy. Nie obawiaj się przekazania dowództwa,

gdy musisz odpocząć. Wprowadź podmianę dla

gdy musisz odpocząć. Wprowadź podmianę dla

całego personelu w celu zapewnienia wszystkim

całego personelu w celu zapewnienia wszystkim

czasu na odpoczynek i relaks.

czasu na odpoczynek i relaks.

8. Zadbaj o właściwą łączność

8. Zadbaj o właściwą łączność

Pomyślność

akcji

ratowniczej

zależy

od

Pomyślność

akcji

ratowniczej

zależy

od

współpracy i koordynacji wysiłków. Dlatego

współpracy i koordynacji wysiłków. Dlatego

poszczególne jednostki muszą mieć możliwość

poszczególne jednostki muszą mieć możliwość

kontaktowania się ze sobą. Wielu problemów

kontaktowania się ze sobą. Wielu problemów

uda się uniknąć, gdy osoby podejmujące

uda się uniknąć, gdy osoby podejmujące

kluczowe

decyzje

będą

miały

możliwość

kluczowe

decyzje

będą

miały

możliwość

porozumiewania się .

porozumiewania się .

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

9. Wróć do normalnych działań, gdy tylko

9. Wróć do normalnych działań, gdy tylko

będzie to możliwe

będzie to możliwe

Kontynuowanie bez potrzeby działań na

Kontynuowanie bez potrzeby działań na

najwyższych obrotach prowadzi do napięć

najwyższych obrotach prowadzi do napięć

organizacyjnych. Gdy sytuacja zostanie

organizacyjnych. Gdy sytuacja zostanie

opanowana, nie wprowadzaj zbędnego

opanowana, nie wprowadzaj zbędnego

pośpiechu.

pośpiechu.

10. Informuj swego przełożonego

10. Informuj swego przełożonego

Gdy zadbasz o to, wiele zyskasz. Po

Gdy zadbasz o to, wiele zyskasz. Po

pierwsze, masz szansę przy pomocy

pierwsze, masz szansę przy pomocy

swojego przełożonego do potrzebnych ci

swojego przełożonego do potrzebnych ci

środków. Po drugie, w razie potrzeby

środków. Po drugie, w razie potrzeby

możesz liczyć na jego wsparcie po akcji.

możesz liczyć na jego wsparcie po akcji.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

11. Wykorzystaj doświadczenia innych

11. Wykorzystaj doświadczenia innych

Poszczególnym jednostkom przydzielaj

Poszczególnym jednostkom przydzielaj

zadania zgodnie z ich przygotowaniem.

zadania zgodnie z ich przygotowaniem.

Korzystaj z usług służb specjalistycznych.

Korzystaj z usług służb specjalistycznych.

12. Unikaj znalezienia się w sytuacji bez

12. Unikaj znalezienia się w sytuacji bez

wyjścia

wyjścia

Działalność podczas sytuacji krytycznych

Działalność podczas sytuacji krytycznych

nie

może

być

jednokierunkowa.

nie

może

być

jednokierunkowa.

Dokonując wyboru pamiętaj o tym. Nie

Dokonując wyboru pamiętaj o tym. Nie

podejmuj decyzji w rodzaju “raz kozie

podejmuj decyzji w rodzaju “raz kozie

śmierć”.

Zawsze

pozostaw

sobie

śmierć”.

Zawsze

pozostaw

sobie

możliwość podjęcia decyzji alternatywnej.

możliwość podjęcia decyzji alternatywnej.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

13. Pamiętaj, że prokurator przyjrzy się twojej

13. Pamiętaj, że prokurator przyjrzy się twojej

działalności

działalności

Fakt ten muszą uwzględniać wszyscy decydenci,
ale nie mogą być tą myślą skrępowani.
Wszystko, co zdarzy się podczas akcji, będzie
potem szczegółowo analizowane. Wyznacz kogoś
do

notowania

twoich

rozkazów

oraz

przedsięwzięć, a także w miarę możliwości
motywów ich podjęcia.

14. Nie zwalniaj innych z odpowiedzialności

14. Nie zwalniaj innych z odpowiedzialności

Pamiętaj o tym, że nie tylko tobie zależy na
powodzeniu akcji. Zaufaj innym. Miej dystans do
swoich decyzji (nie wszystkie są doskonałe).
Pozwól

współpracownikom

decydować

i

odpowiadać za podjęte działania.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

15. Wykorzystuj koleżeńskie stosunki

15. Wykorzystuj koleżeńskie stosunki

Zanim wydarzy się sytuacja krytyczna,

Zanim wydarzy się sytuacja krytyczna,

staraj się poznać ludzi, z którymi będziesz

staraj się poznać ludzi, z którymi będziesz

współpracował.

Organizuj

spotkania

współpracował.

Organizuj

spotkania

podległych ci jednostek.

podległych ci jednostek.

16. Zorientuj się, jakie masz możliwości

16. Zorientuj się, jakie masz możliwości

uzyskania pomocy

uzyskania pomocy

Przygotuj listę możliwych sposobów

Przygotuj listę możliwych sposobów

uzyskania

uzyskania

pomocy, zanim będziesz jej potrzebował.

pomocy, zanim będziesz jej potrzebował.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

17. Współdziałaj ze środkami masowego

17. Współdziałaj ze środkami masowego

przekazu

przekazu

Wyznacz osobę do przekazywania informacji,

Wyznacz osobę do przekazywania informacji,

dotyczących danej akcji, dla przedstawicieli

dotyczących danej akcji, dla przedstawicieli

środków masowego przekazu. Tym sposobem

środków masowego przekazu. Tym sposobem

unikniesz rozpowszechniania mylnych

unikniesz rozpowszechniania mylnych

wiadomości.

wiadomości.

18. Pamiętaj, że po opanowaniu sytuacji

18. Pamiętaj, że po opanowaniu sytuacji

nastąpi rozładowanie stresów

nastąpi rozładowanie stresów

Dotyczy to zwłaszcza twoich podwładnych.

Dotyczy to zwłaszcza twoich podwładnych.

Symptomy

Symptomy

rozładowania się stresów

rozładowania się stresów

mogą być różne: depresja,

mogą być różne: depresja,

poirytowanie, bóle

poirytowanie, bóle

fizyczne, nieracjonalne wybuchy.

fizyczne, nieracjonalne wybuchy.

Twoim

Twoim

zadaniem jest zapewnienie środków

zadaniem jest zapewnienie środków

medycznych

medycznych

i pomocy lekarskiej.

i pomocy lekarskiej.

Zagadnienie 5

Rozkaz bojowy.

19. Pamiętaj, że uratowani wymagają

19. Pamiętaj, że uratowani wymagają

opieki

opieki

Osoby uratowane mogą przeżywać

Osoby uratowane mogą przeżywać

szok, uczucie bezradności, poczucie

szok, uczucie bezradności, poczucie

winy, lęk. Trzeba umieć tym ludziom

winy, lęk. Trzeba umieć tym ludziom

pomóc.

pomóc.

20. Przeprowadź krytyczną analizę akcji

20. Przeprowadź krytyczną analizę akcji

ratowniczej

ratowniczej

Ma to duże znaczenie i może być

Ma to duże znaczenie i może być

dobrze spożytkowane w przyszłości.

dobrze spożytkowane w przyszłości.

Wykorzystaj

przedstawione

tu

reguły

podczas akcji, a także ich planowania.
Pamiętaj o tym, że zapominali o nich
doświadczeni dowódcy. Ucz się na błędach
innych.