Krajobraz śródziemnomorski

Klimat

W strefie śródziemnomorskiej występują dwie pory roku:



gorące i suche lato



ciepła i wilgotna zima

Latem nad

Morze Śródziemne

napływa ciepłe i suche

powietrze znad Sahary. Jest wtedy sucho i upalnie.

Zimą wilgotne powietrze z zachodu przynosi opady deszczu,

a w górach - śniegu. Zima jest bardzo łagodna i temperatura

nie spada poniżej 0°C. Nie ma klimatycznej zimy.

Największe opady deszczu występują od XI do IV.

Strefa śródziemnomorska zajmuje najmniejszą powierzchnię ze

wszystkich stref geograficznych. Podobne warunki jak na

wybrzeżach

Morza Śródziemnego panują również na niewielkich obszarach na

czterech innych kontynentach.

Roślinność

Roślinność w tej strefie jest przystosowana do letniego okresu suszy.

Liście drzew i krzewów są:

skórzaste -

lśniące, sztywne, grube i

twarde.

Dzięki temu nie usychają nawet wtedy, gdy utracą dużo wody.

Roślinność strefy śródziemnomorskiej nazywana jest także roślinnością

twardolistną. Roślinność twardolistna jest wiecznie zielona.

W przeszłości w tej strefie rosły lasy liściaste i iglaste składające się z

cedrów, dębów, sosen, cyprysów.

Wskutek karczowania lasów pod pola uprawne, ich miejsce zastąpiły

zarośla wiecznie zielonych krzewów i karłowatych drzew zwane makią.

Rosną tam: karłowate dęby, oleander, mirty, jałowce, wawrzyny,

wrzośce,

pistacje.

Charakterystycznymi elementami krajobrazu śródziemnomorskiego są

pinie i wysmukłe cyprysy. W Hiszpanii i Portugalii rośnie dąb korkowy

dostarczający korka.

WAWRZYN

Wysuszone

liście laurowe

zwane

również liśćmi

bobkowymi

stosowane są jako

przyprawa do zup,

marynatów, bigosu,

itp.

Czasem wawrzyn

uprawiany także jako

roślina ozdobna lub

żywopłot.

DREWNO

CEDROWE

Drewno cedrowe

używane było do budowy statków,

w meblarstwie oraz w budownictwie.

Służyło m.in. do budowy

Świątyni

Jerozolimskiej.

Na skutek prowadzonej

intensywnej

eksploatacji gatunki te zostały bardzo

wyniszczone, w wyniku czego w wielu

rajach znalazły się pod ochroną.

Drewno cedrowe stosuje się

także na fornir, sklejkę, płyty wiórowe

pilśniowe, na deski i parkiet, na

meble,

na ramy, drzwi, okna. Dobre jest do

toczenia i rzeźbienia, na pudełka do

cygar, na ołówki, listwy, łódki

sportowe

i instrumenty muzyczne.

Roślina ozdobna

: cedry są często

uprawiane jako drzewa ozdobne

w krajach o łagodnym

Suszenie obdartej kory - 'korka'

Podczas okorowywania zdejmuje się płatami zewnętrzną warstwę, bez uszkadzania

wewnętrznej części - regenerującej korę. Zabieg jest całkowicie bezpieczny dla drzewa.

Kolejne okorowanie może nastąpić dopiero po 9-10 latach, gdy zarosną poprzednie nacięcia

i drzewo zregeneruje się.

CYPRYS

Osiąga wysokość

do 40 m.

Korona wąska,

kolumnowa,

spiczasta z

pionowo

wznoszącymi się

konarami lub

szeroka, z

rozpostartymi

gałęziami. Zawsze

ugałęziona do dołu.

OLEANDER

Oleander jako trucizna

Zatruć możemy się spodziewać

po spożyciu liści, pędów

i kwiatów, które zawierają

glikozydy nasercowe.

Objawem

zatrucia jest zmiana rytmu bicia

serca i towarzyszące temu

nudności, wymioty i biegunka.

Siła zatrucia zależy od ilości

spożytej rośliny i odporności

organizmu.

PINIA

W czasach

antycznych duże

nasiona pinii

(orzeszki piniowe,

inaczej

piniole

)

były ważnym

składnikiem

pożywienia. Z

tego względu

często uprawiano

ją na wybrzeżu

Morza

Śródziemnego

zakładając lasy

piniowe.

FIGOWIEC

Bardzo duże drzewa,

krzewy, pnącza

(w uprawach

doniczkowych

rośliny

zwisające),

epifity

Wszystkie gatunki

zawierają sok

mleczny.

MAKIA

Makia

to wtórna formacja roślinna występująca

w wilgotniejszych siedliskach w rejonie śródziemnomorskim.

Powstała w miejscu zniszczonych przez Rzymian

twardolistnych, głównie dębowych lasów.

Tworzą ją wiecznie

zielone, sucholubne, twardolistne zarośla, składające się ze

skarlałych drzew takich jak dąb, dzikie odmiany oliwek czy

pistacja kleista, drobnolistnych krzewów i krzewinek

(dominują rodzaje: mirt i wrzosiec) oraz wielu gatunków

aromatycznych roślin zielnych

(wiele z owych olejków

eterycznych ma zastosowanie w medycynie).

Okres wegetacji przypada na wiosnę, gdy ilość opadów jest

największa.

Notatka

W strefie śródziemnomorskiej występują dwie pory roku:

- gorące i suche lato

- ciepła i wilgotna zima

Przystosowanie roślinność do letniego okresu suszy.

Liście drzew i krzewów są: skórzaste - lśniące, sztywne, grube i twarde,

dzięki temu nie usychają nawet wtedy, gdy utracą dużo wody.

Makię tworzą wiecznie zielone, sucholubne, twardolistne zarośla,

składające się ze skarlałych drzew takich jak dąb, dzikie odmiany

oliwek

czy pistacja kleista, drobnolistnych krzewów i krzewinek (mirt i

wrzosiec)

oraz wielu gatunków aromatycznych roślin zielnych.

Wypisz 5 roślin dziko rosnących, które były pokazane na slajdach.

Zapisz nazwy 5 zwierząt dziko żyjących.

ROŚLINY UPRAWNE

Łagodny klimat śródziemnomorski sprzyja uprawie

wielu roślin. Najbardziej typowe dla tej strefy są

oliwka, figowiec i winorośl.

Najważniejszym

regionem uprawy oliwek jest Andaluzja - kraina

w południowej Hiszpanii. Figowiec jest uprawiany

w strefie śródziemnomorskiej już od czasów

starożytnych. Charakterystyczne są także

drzewa

cytrusowe: pomarańcze, cytryny oraz mandarynki.

Owoce cytrusowe przywożone do Polski pochodzą

głównie z Hiszpanii.

OLIWKI

Wiecznie

zielone,

niezbyt

wysokie

drzewo lub

duży krzew

osiągające

od 4 do 12

wysokości.

RODZYNKI

Rodzynki to

suszone winogrona

, należą do bakalii.

Mogą być spożywane surowe lub używane do

pieczenia ciast. Rodzynki są bardzo słodkie

z powodu dużej koncentracji cukrów, i jeżeli są

przechowywane przez długi czas, cukier

krystalizuje wewnątrz owocu. Staje się on przez

to ziarnisty, ale nie zmienia to jego użyteczności.

Aby zdekrystalizować rodzynki można je zanurzyć

w płynie (alkoholu, soku owocowym, mleku lub

gorącej wodzie) na krótki czas aby rozpuścić

cukier.

POMARAŃCZA

Niewysokie,

wiecznie

zielone

drzewo,

dorasta do 7,5

wysokości

i szerokości.

CYTRYNA

Drzewo

dorastające

zazwyczaj do 5 m

choć niekiedy

do 10 m,

u większości

odmian gałęzie

z kolcami..

Granat



Sok z granatu słodki i cierpki zarazem, dobrze gasi pragnienie.



Odwar z kory zawiera substancje, które działają paraliżująco na tasiemce.



Kora, liście i drewno granatowca zawierają do 32% garbników, które są

wykorzystywane do garbowania cienkich, szlachetnych skór i produkcji farb.



Z kwiatów granatowca otrzymuje się jaskrawoczerwony barwnik, który m.

in. wykorzystuje się do barwienia jedwabiu.



Z nasion otrzymuje się olej.

Owoc granatu

Owoc ze względu na

dużą ilość nasion,

uznawany był w

starożytności za

symbol płodności,

a kwiat za symbol

miłości.

Do dzisiaj w Grecji

życzy się

nowożeńcom

szczęścia, dobrobytu

i płodności rzucając

na podłogę granat i

rozgniatając go.

DANIEL

Jest mniejszy od jelenia

europejskiego.

Długość ciała wynosi 130 - 150

cm, wysokość w kłębie 105 cm.

Samce są wyraźnie większe

od samic i ważą od 65 do 80 kg,

samice 30 - 50 kg.

Stosunkowo często spotyka się

osobniki

będące

albinosami

, oraz ubarwione

nietypowo, całkowicie na czarno.

Jak u innych przedstawicieli

jeleniowatych, samiec posiada

poroże, które co roku zrzuca, a na

jego miejsce wyrasta nowe,

większe.

Są one bardziej szerokie,

łopatowate,

niż u jelenia szlachetnego. Samica

nie

posiada poroża.

KOZICE



Żyją 18-25 lat.



Kozica zamieszkuje wyższe piętra górskie, aż do granicy śniegu.



Żyje w niewielkich stadach, ze starą samicą na czele.



Długość skoku osiąga niekiedy 8 metrów.



Żywi się trawami i ziołami, zimą porostami i korą.

FLAMINGI



Długość ciała ok. 120-125

cm,

rozpiętość skrzydeł ok. 140-

155 cm

waga ok. 2,1-4,1 kg



Występuje nad wodami o

różnym stopniu zasolenia:

od słodkich przez słonawe

po bardzo słone. Płytkie

jeziora, laguny, delty rzek.



Z mułu buduje gniazdo w

formie ściętego stożka z

zagłębieniem na szczycie.

Tworzy kolonie (do niemal

miliona par).



Oczy ruchliwe niezależne od siebie tak, że

każde może patrzeć w

inną stronę,

a powieki zrośnięte tyle, że zostaje tylko niewielki

otwór na źrenice. Dzięki takiej budowie oczu i bardzo dobremu

wzrokowi mogą bez obracania głowy widzieć wszystko wokół

siebie. Ich oczy oprócz podstawowego zestawu barw (niebieski,

zielony, czerwony) odbierają jeszcze światło ultrafioletowe. Język

długi, na końcu szeroki, pokryty lepkim śluzem.



Rozmiary . Długość od 4 do ponad 60 cm. Masa ciała do jednego



Pokarm.

Głównym ich pokarmem są owady i pająki, a większe

gatunki zjadają małe i myszy.



Behawior

Przystosowane do życia nadrzewnego, mają pięciopalczaste

kończyny, które są doskonałymi narządami chwytnymi,

pozwalającymi mocno obejmować gałązki, ale też pomagają sobie

chwytnym ogonem, który mogą owijać wokół gałęzi. Są bardzo

powolne, potrafią nadymać ciało powietrzem w razie

niebezpieczeństwa. Polują wyrzucając błyskawicznie lepki język na

odległość do kilkunastu centymetrów.

Mają szczególną zdolność

zmiany barwy ciała dostosowując ją do otoczenia.

Niektóre

stosują

mimetyzm

przybierając kształt np. zeschłych liści.

Mangusta



Długość ciała do 55

cm, ogona do 45 cm,

ciężar ciała do 8 kg.

Tryb życia głównie

nocny. Żyje w

wykopanych przez

siebie norach,

parami lub w

grupach rodzinnych.



Pożywienie stanowią

głównie drobne

kręgowce

oraz

pokarm roślinny,

zwłaszcza

owoce

Często atakuje

jadowite węże, m.in.

kobry

, których jest

zaciętym wrogiem.

Magot

Żywi się

głównie

roślinami.

Zjada też

skorpiony.

Jest

gatunkiem

zagrożonym

wyginięcie

Modliszka

Modliszki są drapieżne,

czasem

występuje

kanibalizm

Nie jest jednak prawdą, że

każda kopulacja kończy się

zjedzeniem samca przez

samicę.

Takie zdarzenie zachodzi tylko

w 5 do 30% przypadków.

Aby do tego doszło, musi

zajść

kilka czynników jednocześnie:



w otoczeniu musi być mało

pożywienia,



samiec musi podchodzić do

samicy od przodu a nie od

tyłu,



sezon godowy musi się już

kończyć.

Szarańcza

Szarańcza osiąga

długość do 55 mm,

ubarwienie zmienne

z przewagą zieleni.

Dwie dziewczynki

próbują

odgonić szarańczę na

przedmieściach Dakaru,

stolicy Senegalu

(zachodnia Afryka)



Długość ciała owca(

samica

) od 1,2 m

tryk (baran,

samiec

) 1,35 m



Masa ciała owca 25-40 kg, tryk 35-55 kg

Nietoperz

Większość gatunków

nietoperzy żywi się

owadami, ale są

również gatunki

drapieżne, rybożerne

i owocożerne.

Trzy gatunki z Ameryki

Południowej odżywiają

się krwią ptaków

i ssaków.



Chiropterologia

jest gałęzią nauki zajmującą się

badaniem nietoperzy



Według starożytnych Rzymian nietoperz odpędzał

nieszczęścia.



W Grecji i niektórych częściach Afryki symbolizował

czujność, a według Homera wchodziła w niego po

śmierci dusza ludzka.



Chińczycy widzieli w nim wcielenie samego Stwórcy

Świata - Hun Tuna. Do dziś symbolem szczęścia w

Chinach jest pięć złączonych skrzydeł nietoperza,

zaś jego tamtejsza nazwa

oznacza powodzenie.



U Słowian siał niepokój, przypominał o istnieniu sił

demonicznych.



W chrześcijaństwie nietoperz stał się jednym z

wcieleń diabła i pomocnikiem czarownic. Często

przedstawiano wysłannika piekieł z łysymi,

nietoperzymi skrzydłami.

Lazurowe wybrzeże -

Francja

Lazurowe wybrzeże znane także jako

Riwiera Francuska

, to odcinek wybrzeża Morza

Śródziemnego rozciągający się od miejscowości Cassis na zachodzie (na wschód od

Marsylii) aż po granicę włoską., który odwiedza około 10 milionów turystów rocznie.

Krzywa wieża w Pizie



Po rozpoczęciu budowy w 1174

wieża zaczęła odchylać się od

pionu, co próbowano korygować w

czasie budowy (np. wydłużając

kolumny po jednej stronie wieży).

Mimo niebezpieczeństwa, jeszcze w

1350 dodano ostatnie piętro, w

którym umieszczono dzwony. W XIX

wieku zaczęto podejmować

pierwsze próby powstrzymania

przechylania się wieży, co

przyniosło jednak przeciwny

skutek.



Obecnie wieża ma wysokość około

55 m, odchyliła się zaś od pionu o

około 5 m (średnio o 1 mm rocznie).



Legenda głosi, że Galileusz zrzucił

ze szczytu wieży dwie piłki, z

których jedna była 100 razy cięższa

od drugiej, aby udowodnić, że obie

spadną na ziemię jednocześnie

Most Złotników

we Florencji

Po obu stronach mostu już w XIV w. zbudowano niewielkie budynki nad dwoma

skrajnymi arkadami. Początkowo mieściły się w nich jatki rzeźników

W XVI w. zamieniono je na warsztaty i kramiki innych rzemieślników, wśród

których przeważały sklepiki złotników.

Współczesny widok katakumb św. Kaliksta w Rzymie

Katakumby

(z gr.

jama

wydrążenie

) – system podziemnych korytarzy w Rzymie,

który wchodził w skład systemu obronnego miasta. Później, w okresie prześladowań

pierwszych chrześcijan, miejsce potajemnych spotkań, modlitw oraz miejsce

pochówku początkowo wyznawców wszystkich religii, później tylko chrześcijan. Terminu

zaczęto używać dla podziemi kościołów, kaplic cmentarnych, w których chowano umarłych.

Zmarłych chowano w niszach grobowych wzdłuż korytarzy lub w większych komorach, kaplicach.

Barcelona

- miasto w

północno-wschodniej

Hiszpanii.

Główny ośrodek

przemysłu kraju

(samochody,

komputery,

chemikalia,

Przetwórstwo

żywności).

Wybrzeże Słońca

Costa del Sol

Na znacznej części długości (ok. 300 km) wybrzeża znajdują się

zabudowania - hotele, ośrodki wypoczynkowe, rezydencje. Plaże

w dużym procencie kamieniste, część wybrzeża skalista, choć

można również spotkać dobrze utrzymane, piaszczyste plaże.

Ruiny Kartaginy

Starożytne miasto-państwo w północnej Afryce na wybrzeżu Morza

Śródziemnego w pobliżu dzisiejszego Tunisu. Bardzo ważny ośrodek

handlowy. Szczyt potęgi Kartagina osiągnęła w III w. p.n.e.

W tym samym stuleciu wdała się w serię wojen z Rzymem,

które zakończyły się zagładą miasta w 146 p.n.e.

Jerozolima

Ściana Płaczu i Kopuła na Skale

Jerozolima odgrywa ważną rolę dla trzech wielkich religii

monoteistycznych: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu oraz kilku

mniejszych grup religijnych. W mieście znajduje się duża liczba

ważnych miejsc religijnych.

Kościół Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny na Syjonie.

Quiz

Kiedy roślinność twardolistna zrzuca liście?

Co powoduje, że lato w klimacie

śródziemnomorskim jest ciepłe i suche?

Jakie drewno posłużyło m.in. do budowy

Świątyni Jerozolimskiej?

Z której rośliny można uzyskać truciznę?

Co to są rodzynki?

Jakie ptaki tworzą kolonie do niemal

miliona par?

U jakich zwierząt występuje kanibalizm?

Quiz c.d.

Podaj 3 państwa w których występuje

klimat śródziemnomorski?

Jakie kolory ma flaga Grecji?

10.

Jakie miasto jest stolicą Francji?

11.

Gdzie znajduje się Most Złotników?

12.

Które z pokazanych państw leży na

dwóch kontynentach?

13.

Co to jest za obiekt? >>>

Document Outline