Diagnostyka laboratoryjna chorób nerek
Diagnostyka laboratoryjna chorób nerek
i dróg moczowych.
i dróg moczowych.
Dr n. med. Marek Łobos
Dr n. med. Marek Łobos
Międzywydziałowa Katedra Diagnostyki Laboratoryjnej
Międzywydziałowa Katedra Diagnostyki Laboratoryjnej
Molekularnej
Molekularnej
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Biochemii Klinicznej
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Biochemii Klinicznej
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Stężenie UREA w surowicy.
Stężenie UREA w surowicy.
UREA -
UREA -
azotowy produkt metaboliczny rozpadu białek, eliminacja z organizmu głównie drogą
azotowy produkt metaboliczny rozpadu białek, eliminacja z organizmu głównie drogą
nerek (90%), pozostała część (ok. 10%) wydalana z potem lub przez przewód pokarmowy –
nerek (90%), pozostała część (ok. 10%) wydalana z potem lub przez przewód pokarmowy –
degradacja przez bakterie jelitowe.
degradacja przez bakterie jelitowe.
Oznaczanie stosowane w celu oceny niewydolności
Oznaczanie stosowane w celu oceny niewydolności
nerek.
nerek.
Wydalanie mocznika z moczem jest wprost proporcjonalne
Wydalanie mocznika z moczem jest wprost proporcjonalne
do wielkości GFR.
do wielkości GFR.
Stężenie UREA w surowicy zależy również od wielu czynników
Stężenie UREA w surowicy zależy również od wielu czynników
pozanerkowych .
pozanerkowych .
Duże stężenia UREA w surowicy:
Duże stężenia UREA w surowicy:
krwawienia z przewodu pokarmowego,
krwawienia z przewodu pokarmowego,
martwica tkanek
martwica tkanek
podanie glikokortykosteroidów lub tetracyklin.
podanie glikokortykosteroidów lub tetracyklin.
Niskie stężenia UREA w surowicy:
Niskie stężenia UREA w surowicy:
niewydolność wątroby,
niewydolność wątroby,
uszkodzenia wątroby,
uszkodzenia wątroby,
Stężenie UREA w surowicy.
Stężenie UREA w surowicy.
Wartość BUN (
Wartość BUN (
blood urea nitrogen
blood urea nitrogen
)
)
– oceniająca
– oceniająca
ilość azotu zawartą w moczniku krwi/surowicy
ilość azotu zawartą w moczniku krwi/surowicy
Wartości UREA i BUN używane są zamiennie i można je
Wartości UREA i BUN używane są zamiennie i można je
przeliczać, przykładowo:
przeliczać, przykładowo:
UREA = BUN x 2,14
UREA = BUN x 2,14
lub BUN = UREA x 0,46 (mg/dl)
lub BUN = UREA x 0,46 (mg/dl)
Wartości prawidłowe – stężenia w surowicy krwi:
Wartości prawidłowe – stężenia w surowicy krwi:
2,0 – 6,7 mmol/l (15 – 40 mg/dl)
2,0 – 6,7 mmol/l (15 – 40 mg/dl)
Stężenie UREA w surowicy.
Stężenie UREA w surowicy.
W diagnostyce chorób nerek może mieć zastosowanie
W diagnostyce chorób nerek może mieć zastosowanie
współczynnik:
współczynnik:
stęż. UREA w sur. / stęż. CREAT w sur.
stęż. UREA w sur. / stęż. CREAT w sur.
Za pomocą współczynnika można różnicować przyczyny azotemii:
Za pomocą współczynnika można różnicować przyczyny azotemii:
- nerkowej,
- nerkowej,
- przednerkowej
- przednerkowej
- pozanerkowej.
- pozanerkowej.
Stężenie UREA w surowicy.
Stężenie UREA w surowicy.
Wartość
Wartość
UREA/CREAT
UREA/CREAT
Stężenie CREAT w
Stężenie CREAT w
surowicy
surowicy
Przyczyny
Przyczyny
25-40
25-40
(mmol/l)
(mmol/l)
20-35
20-35
(mg/dl)
(mg/dl)
10-16
10-16
(BUN/CREAT w mg/dl)
(BUN/CREAT w mg/dl)
w normie
w normie
zdrowy pacjent,
zdrowy pacjent,
prawidłowa wartość GFR
prawidłowa wartość GFR
<25
<25
<20
<20
<10
<10
w normie
w normie
nerkowa azotemia:
nerkowa azotemia:
ostra martwica cewek
ostra martwica cewek
nerkowych prowadzi do
nerkowych prowadzi do
obniżonego cewkowego
obniżonego cewkowego
wychwytu UREA
wychwytu UREA
>40
>40
>35
>35
>16
>16
w normie
w normie
przednerkowa azotemia:
przednerkowa azotemia:
obniżona perfuzja
obniżona perfuzja
nerkowa związana z
nerkowa związana z
hipowolemią (krwawienie,
hipowolemią (krwawienie,
wymioty, biegunki),
wymioty, biegunki),
niewydolność krążenia
niewydolność krążenia
>40
>40
>35
>35
>16
>16
podwyższone
podwyższone
pozanerkowa azotemia:
pozanerkowa azotemia:
niedrożność dróg
niedrożność dróg
moczowych
moczowych
odprowadzających mocz
odprowadzających mocz
Stężenie kwasu moczowego (UA) w surowicy.
Stężenie kwasu moczowego (UA) w surowicy.
Produkt degradacji puryn.
Produkt degradacji puryn.
W 70% eliminowany drogą nerek, w 30% przez p. pokarmowy.
W 70% eliminowany drogą nerek, w 30% przez p. pokarmowy.
Stężenie UA w surowicy zależy od wielkości przesączania
Stężenie UA w surowicy zależy od wielkości przesączania
kłębuszkowego (GFR).
kłębuszkowego (GFR).
Ocena stężenia UA w surowicy może służyć do monitorowania
Ocena stężenia UA w surowicy może służyć do monitorowania
funkcji nerek:
funkcji nerek:
-
w ostrym uszkodzeniu nerek,
w ostrym uszkodzeniu nerek,
-
w przewlekłej chorobie nerek
w przewlekłej chorobie nerek
-
w leczeniu diuretykami.
w leczeniu diuretykami.
Wzrost stężenia UA w surowicy w stanach nie związanych z
Wzrost stężenia UA w surowicy w stanach nie związanych z
upośledzeniem funkcji nerek:
upośledzeniem funkcji nerek:
niedoczynność tarczycy,
niedoczynność tarczycy,
zespół lizy nowotworu po chemioterapii czy radioterapii,
zespół lizy nowotworu po chemioterapii czy radioterapii,
zatruciach tlenkiem węgla, związkami ołowiu.
zatruciach tlenkiem węgla, związkami ołowiu.
Stężenie kwasu moczowego (UA) w surowicy -
Stężenie kwasu moczowego (UA) w surowicy -
urykemia.
urykemia.
Wartości prawidłowe:
Wartości prawidłowe:
180 - 420
180 - 420
µ
µ
mol/l (3 - 7 mg/dl)
mol/l (3 - 7 mg/dl)
Stężenie UA w surowicy krwi wzrasta z wiekiem.
Stężenie UA w surowicy krwi wzrasta z wiekiem.
Stężenie UA > 420
Stężenie UA > 420
µ
µ
mol/l (>70 mg/l) - laboratoryjna
mol/l (>70 mg/l) - laboratoryjna
cecha dny moczanowej ( oznaczenie należy
cecha dny moczanowej ( oznaczenie należy
wykonać wielokrotnie z uwagi na wahania okresowe
wykonać wielokrotnie z uwagi na wahania okresowe
stężeń UA).
stężeń UA).
W przewlekłej chorobie nerek występuje znaczna
W przewlekłej chorobie nerek występuje znaczna
hiperurykemia w surowicy – rzędu > 600
hiperurykemia w surowicy – rzędu > 600
µ
µ
mol/l
mol/l
wynikająca ze zmniejszenia wydalania kwasu
wynikająca ze zmniejszenia wydalania kwasu
moczowego z moczem.
moczowego z moczem.
Klirens endogennej kreatyniny (CL
Klirens endogennej kreatyniny (CL
kr
kr
)
)
Przyczyny błędów oznaczania CL
Przyczyny błędów oznaczania CL
kr
kr
:
:
1.
1.
Nieprawidłowa zbiórka moczu – pominięcie porcji.
Nieprawidłowa zbiórka moczu – pominięcie porcji.
2.
2.
Zbyt krótki lub długi czas zbiórki moczu.
Zbyt krótki lub długi czas zbiórki moczu.
3.
3.
Znaczny wysiłek fizyczny w dniu poprzedzającym badania
Znaczny wysiłek fizyczny w dniu poprzedzającym badania
lub w dniu badania.
lub w dniu badania.
4.
4.
Niewystarczające nawodnienie pacjenta.
Niewystarczające nawodnienie pacjenta.
Powyższy wzór nie wymaga znajomości masy ciała pacjenta.
Inne wzory MDRD uwzględniają wartości stężenia mocznika w surowicy/moczu lub
wartość BUN, stężenie albumin, wiek pacjenta, wartość współczynnika
korekcyjnego uwzględniającego płeć i rasę.
Ostre uszkodzenie nerek - AKI
Ostre uszkodzenie nerek - AKI
Podręcznikowa definicja i kryteria AKI to nagłe upośledzenie ich
Podręcznikowa definicja i kryteria AKI to nagłe upośledzenie ich
czynności, przede wszystkim przesączania kłębuszkowego - GFR,
czynności, przede wszystkim przesączania kłębuszkowego - GFR,
połączona ze wzrostem stężenia CREAT we krwi o >25-50%
połączona ze wzrostem stężenia CREAT we krwi o >25-50%
wartości wyjściowej lub o >44 µmol/l (0,5 mg/dl), któremu może
wartości wyjściowej lub o >44 µmol/l (0,5 mg/dl), któremu może
towarzyszyć zmniejszenie objętości wydalanego moczu.
towarzyszyć zmniejszenie objętości wydalanego moczu.
AKI przednerkowa -
AKI przednerkowa -
Jest spowodowana upośledzeniem perfuzji
Jest spowodowana upośledzeniem perfuzji
nerek, najczęściej z powodu zmniejszenia efektywnej objętości
nerek, najczęściej z powodu zmniejszenia efektywnej objętości
krwi krążącej lub rzutu serca, bądź spadku ciśnienia tętniczego.
krwi krążącej lub rzutu serca, bądź spadku ciśnienia tętniczego.
AKI nerkowa (miąższowa) –
AKI nerkowa (miąższowa) –
Jest następstwem uszkodzenia
Jest następstwem uszkodzenia
struktur nerek przez
struktur nerek przez
przyczyny zapalne
przyczyny zapalne
(pierwotne lub wtórne
(pierwotne lub wtórne
zapalenia kłębuszków nerkowych, ostre cewkowo-śródmiąższowe
zapalenia kłębuszków nerkowych, ostre cewkowo-śródmiąższowe
zapalenia nerek) lub
zapalenia nerek) lub
przyczyny niezapalne
przyczyny niezapalne
(uszkodzenie cewek
(uszkodzenie cewek
nerkowych w przedłużającej się przednerkowej AKI wywołanej
nerkowych w przedłużającej się przednerkowej AKI wywołanej
przez substancje nefrotoksyczne).
przez substancje nefrotoksyczne).
AKI pozanerkowa, obturacyjna –
AKI pozanerkowa, obturacyjna –
Jest wynikiem niedrożności dróg
Jest wynikiem niedrożności dróg
odprowadzających mocz (nefropatia zaporowa, spowodowana
odprowadzających mocz (nefropatia zaporowa, spowodowana
przeszkodą w odpływie moczu – kamica, nowotwór prostaty lub
przeszkodą w odpływie moczu – kamica, nowotwór prostaty lub
przerost, nowotwory dróg moczowych).
przerost, nowotwory dróg moczowych).
AKI
AKI
(A
(A
cute Kidney Injury
cute Kidney Injury
).
).
W 2004 roku wprowadzono klasyfikację RIFLE rozpoznania AKI,
W 2004 roku wprowadzono klasyfikację RIFLE rozpoznania AKI,
która zawierała
która zawierała
kryteria zwiększającego się nasilenia
kryteria zwiększającego się nasilenia
upośledzenia czynności nerek do 3 poziomów:
upośledzenia czynności nerek do 3 poziomów:
R –
R –
risk
risk
(ryzyko),
(ryzyko),
I –
I –
injury
injury
(uszkodzenie),
(uszkodzenie),
F –
F –
failure
failure
(niewydolność)
(niewydolność)
oraz 2 poziomów wynikających z przebiegu choroby:
oraz 2 poziomów wynikających z przebiegu choroby:
L –
L –
loss of function
loss of function
(utrata funkcji nerek),
(utrata funkcji nerek),
E –
E –
and-stage kidney disease
and-stage kidney disease
(schyłkowa niewydolność
(schyłkowa niewydolność
nerek)
nerek)
.
.
Wykorzystanie klasyfikacji RIFLE umożliwia wczesne rozpoznanie
Wykorzystanie klasyfikacji RIFLE umożliwia wczesne rozpoznanie
AKI oraz określenie wyjściowego stadium uszkodzenia nerek.
AKI oraz określenie wyjściowego stadium uszkodzenia nerek.
Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego
Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego
Ostre uszkodzenie nerek - AKI
Ostre uszkodzenie nerek - AKI
Stężenie Na w moczu:
Stężenie Na w moczu:
-
< 20 mmol/l w przednerkowej postaci
< 20 mmol/l w przednerkowej postaci
OUN
OUN
-
> 40 mmol/l w nerkowej postaci OUN
> 40 mmol/l w nerkowej postaci OUN
4 okresy AKI
4 okresy AKI
1.
1.
Wstępny
Wstępny
– od zadziałania czynnika
– od zadziałania czynnika
szkodliwego do uszkodzenia nerek.
szkodliwego do uszkodzenia nerek.
2.
2.
Skąpomoczu lub bezmoczu
Skąpomoczu lub bezmoczu
–
–
występuje u ok. 50% chorych i trwa 10-
występuje u ok. 50% chorych i trwa 10-
14 dni. Postępujący przyrost stęż. CREAT
14 dni. Postępujący przyrost stęż. CREAT
charakterystyczny dla wszystkich
charakterystyczny dla wszystkich
postaci OUN.
postaci OUN.
W nerkowej p.OUN dzienny
W nerkowej p.OUN dzienny
przyrost CREAT wynosi 44-88 µmol/l.
przyrost CREAT wynosi 44-88 µmol/l.
Mniejsze przyrosty CREAT i jej wahania
Mniejsze przyrosty CREAT i jej wahania
stężeń w zależności od zmian ukrwienia
stężeń w zależności od zmian ukrwienia
nerek wskazują na przednerkową OUN.
nerek wskazują na przednerkową OUN.
W okresie tym występuje kwasica i
W okresie tym występuje kwasica i
znaczna hiperkaliemia.
znaczna hiperkaliemia.
3.
3.
Wielomoczu
Wielomoczu
– czas trwania jest
– czas trwania jest
proporcjonalny do trwania
proporcjonalny do trwania
skąpomoczu lub bezmoczu i może
skąpomoczu lub bezmoczu i może
wynosić do kliku tygodni. W okresie
wynosić do kliku tygodni. W okresie
tym dochodzi do odwodnienia, utraty
tym dochodzi do odwodnienia, utraty
elektrolitów zwłaszcza K i Ca.
elektrolitów zwłaszcza K i Ca.
4.
4.
Zdrowienia
Zdrowienia
– pełny powrót czynności
– pełny powrót czynności
nerek do normy trwa kilka miesięcy.
nerek do normy trwa kilka miesięcy.
Leczenie nerkozastępcze -
Leczenie nerkozastępcze -
wskazania laboratoryjne:
wskazania laboratoryjne:
UREA w sur. > 33 mmol/l (200
UREA w sur. > 33 mmol/l (200
mg/dl)
mg/dl)
CREAT w sur. > 354 µmol/l
CREAT w sur. > 354 µmol/l
K
K
+
+
w sur. > 6,5 mmol/l
w sur. > 6,5 mmol/l
HCO
HCO
3
3
we krwi tętniczej < 15 mmol/l
we krwi tętniczej < 15 mmol/l
pH krwi tęt. < 7,2 (kw. metab.)
pH krwi tęt. < 7,2 (kw. metab.)
GFR <10ml/min/1,73 m
GFR <10ml/min/1,73 m
2
2
GFR < 15 ml/min/1,73 m
GFR < 15 ml/min/1,73 m
2
2
(pchn w
(pchn w
nefropatii cukrzycowej
nefropatii cukrzycowej
Różnicowanie przednerkowej i nerkowej postaci ostrego uszkodzenia
Różnicowanie przednerkowej i nerkowej postaci ostrego uszkodzenia
nerek
nerek
Przednerkowa p. AKI
Przednerkowa p. AKI
Nerkowa (miąższowa) p. AKI
Nerkowa (miąższowa) p. AKI
Stężenie Na
Stężenie Na
+
+
w moczu:
w moczu:
< 20 mmol/l
< 20 mmol/l
Gęstość względna moczu: (g/ml)
Gęstość względna moczu: (g/ml)
>1,023
>1,023
Stężenie Na
Stężenie Na
+
+
w moczu:
w moczu:
> 40 mmol/l
> 40 mmol/l
Gęstość względna moczu:(g/ml)
Gęstość względna moczu:(g/ml)
<1,010
<1,010
Frakcyjne wydalanie przesączonego sodu:
Frakcyjne wydalanie przesączonego sodu:
Na
Na
m
m
/ Na
/ Na
s
s
FNa(%) = x 100% ;
FNa(%) = x 100% ;
< 1%
< 1%
CREAT
CREAT
m
m
/ CREAT
/ CREAT
s
s
Frakcyjne wydalanie sodu
Frakcyjne wydalanie sodu
>1,5%, >2%
>1,5%, >2%
Wskaźnik niewydolności nerek:
Wskaźnik niewydolności nerek:
Na
Na
m
m
RFI =
RFI =
< 1 mmol/l
< 1 mmol/l
CREAT
CREAT
m
m
/ CREAT
/ CREAT
s
s
Wskaźnik niewydolności nerek
Wskaźnik niewydolności nerek
< 3 mmol/l
< 3 mmol/l
Osmolalność moczu - hiperosmolarny
Osmolalność moczu - hiperosmolarny
> 500
> 500
mOsm/kg H
mOsm/kg H
2
2
O
O
Osmolalność moczu
Osmolalność moczu
< 400
< 400
mOsm/kg H
mOsm/kg H
2
2
O
O
Badanie ogólne moczu z osadem w normie lub
Badanie ogólne moczu z osadem w normie lub
wałeczki szkliste
wałeczki szkliste
Mogą wystąpić: wałeczki nabłonkowe,
Mogą wystąpić: wałeczki nabłonkowe,
krwinkomocz, białkomocz, leukocyturia
krwinkomocz, białkomocz, leukocyturia
Osmolalność moczu/osmolalność osocza
Osmolalność moczu/osmolalność osocza
> 1,2
> 1,2
Stęż. CREAT w moczu/CREAT w sur.
Stęż. CREAT w moczu/CREAT w sur.
> 40
> 40
Osmolalność moczu/osmolalność osocza
Osmolalność moczu/osmolalność osocza
<1,1
<1,1
Stęż. CREAT w moczu/CREAT w sur.
Stęż. CREAT w moczu/CREAT w sur.
<20
<20
Stęż. UREA w moczu/UREA w sur.
Stęż. UREA w moczu/UREA w sur.
> 20
> 20
Stęż. UREA w moczu/UREA w sur.
Stęż. UREA w moczu/UREA w sur.
< 20
< 20
Stęż. UREA w sur. (mg/dl)/CREAT w sur. (mg/dl)
Stęż. UREA w sur. (mg/dl)/CREAT w sur. (mg/dl)
> 20
> 20
UREA w sur. (mg/dl)/CREAT w sur. (mg/dl)
UREA w sur. (mg/dl)/CREAT w sur. (mg/dl)
< 20
< 20
Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego
Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego
Przewlekła choroba nerek (PChN)
Przewlekła choroba nerek (PChN)
i zespół mocznicowy
i zespół mocznicowy
•
Stadia PChN:
Stadia PChN:
1. Stadium 1
1. Stadium 1
(GFR
(GFR
90 ml/min) zależy
90 ml/min) zależy
od choroby podstawowej (KZN,
od choroby podstawowej (KZN,
cukrzyca, nadciśnienie tętnicze).
cukrzyca, nadciśnienie tętnicze).
albuminuria.
albuminuria.
2. Stadium 2
2. Stadium 2
(GFR 60-89 ml/min)
(GFR 60-89 ml/min)
Zmniejszona zdolność nerek do
Zmniejszona zdolność nerek do
zagęszczania i zakwaszania moczu.
zagęszczania i zakwaszania moczu.
Niewielki
Niewielki
stęż. CREAT i UREA w sur.
stęż. CREAT i UREA w sur.
Objawia się niedokrwistość
Objawia się niedokrwistość
spowodowana zmniejszonym
spowodowana zmniejszonym
wytwarzaniem erytropoetyny w nerkach.
wytwarzaniem erytropoetyny w nerkach.
3. Stadium 3
3. Stadium 3
(GFR 30-59 ml/min)
(GFR 30-59 ml/min)
Izostenuria, wielomocz, nykturia i
Izostenuria, wielomocz, nykturia i
zwiększone pragnienie. Nadciśnienie
zwiększone pragnienie. Nadciśnienie
tętnicze.
tętnicze.
CREAT, UREA, UA, PO
CREAT, UREA, UA, PO
4
4
3-
3-
Stęż. CREA w sur. 130-350 µmol/l.
Stęż. CREA w sur. 130-350 µmol/l.
Nasilająca się niedokrwistość
Nasilająca się niedokrwistość
4. Stadium 4
4. Stadium 4
(GFR 15-29 ml/min)
(GFR 15-29 ml/min)
Wszystkie objawy ze stadium 3 ulegają
Wszystkie objawy ze stadium 3 ulegają
nasileniu .
nasileniu .
Stęż. CREA w sur. >442 µmol/l.
Stęż. CREA w sur. >442 µmol/l.
Znaczna niedokrwistość.
Znaczna niedokrwistość.
Kwasica metaboliczna.
Kwasica metaboliczna.
U chorych na cukrzycę – wskazanie do
U chorych na cukrzycę – wskazanie do
leczenia nerkozastępczego.
leczenia nerkozastępczego.
5. Stadium 5
5. Stadium 5
(GFR<15 ml/min)
(GFR<15 ml/min)
Stadium schyłkowej niewydolności nerek
Stadium schyłkowej niewydolności nerek
nazwane
nazwane
mocznicą – zespół
mocznicą – zespół
mocznicowy.
mocznicowy.
Objawy dotyczą prawie wszystkich
Objawy dotyczą prawie wszystkich
narządów i układów. Chorzy wymagają
narządów i układów. Chorzy wymagają
dializoterapii lub przeszczepu nerki.
dializoterapii lub przeszczepu nerki.
Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego
Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego
Ostre śródmiąższowe (cewkowo-
Ostre śródmiąższowe (cewkowo-
śródmiąższowe) zapalenie nerek
śródmiąższowe) zapalenie nerek
Proces zapalny toczący się w tkance
Proces zapalny toczący się w tkance
śródmiąższowej nerek o etiologii niezakaźnej
śródmiąższowej nerek o etiologii niezakaźnej
(czynniki toksyczne egzo- i endogenne) – leki,
(czynniki toksyczne egzo- i endogenne) – leki,
zakażenia ogólnoustrojowe. Przyczyną różne
zakażenia ogólnoustrojowe. Przyczyną różne
antygeny, które wywołują reakcję
antygeny, które wywołują reakcję
immunologiczną w tkance śródmiąższowej
immunologiczną w tkance śródmiąższowej
nerek.
nerek.
Kamica nerkowa
Kamica nerkowa
Obecność w drogach moczowych
Obecność w drogach moczowych
nierozpuszczalnych złogów, które powstają
nierozpuszczalnych złogów, które powstają
przez wytrącanie się substancji chemicznych
przez wytrącanie się substancji chemicznych
zawartych w moczu.
zawartych w moczu.
Złogi szczawianowo-wapniowe,
Złogi szczawianowo-wapniowe,
fosforanowo-wapniowe, fosforanowo-
fosforanowo-wapniowe, fosforanowo-
magnezowe, moczany – kwasu
magnezowe, moczany – kwasu
moczowego, cystyny, ksantynowe.
moczowego, cystyny, ksantynowe.
Zaburzenie sekrecji i reabsorpcji cewkowej
Zaburzenie sekrecji i reabsorpcji cewkowej
Obniżona zdolność zagęszczania moczu
Obniżona zdolność zagęszczania moczu
Kwasica cewkowa, metaboliczna
Kwasica cewkowa, metaboliczna
CREAT, UREA, UA, K
CREAT, UREA, UA, K
+
+
w surowicy
w surowicy
Eazynofilia w rozmazie krwi obwodowej
Eazynofilia w rozmazie krwi obwodowej
Skąpomocz <500 ml/dobę, obrzęki,
Skąpomocz <500 ml/dobę, obrzęki,
nadciśnienie tętnicze
nadciśnienie tętnicze
GFR
GFR
Mocz:
Mocz:
Białkomocz < 1 g/dobę lub < 2 g/dobę -
Białkomocz < 1 g/dobę lub < 2 g/dobę -
niewielki, umiarkowany
niewielki, umiarkowany
Krwinkomocz,
Krwinkomocz,
leukocyturia z przewagą eozynofilii,
leukocyturia z przewagą eozynofilii,
wałeczki leukocytarne
wałeczki leukocytarne
Glukozuria
Glukozuria
Fosfaturia
Fosfaturia
urykozuria
urykozuria
Natriuria
Natriuria
Kolka nerkowa (ból) najbardziej typowy objaw,
Kolka nerkowa (ból) najbardziej typowy objaw,
nudności, wymioty, niepokój, parcie na mocz,
nudności, wymioty, niepokój, parcie na mocz,
częste oddawanie moczu w małych ilościach
częste oddawanie moczu w małych ilościach
W surowicy:
W surowicy:
UA, Ca całk., PTH – oznaczyć u
UA, Ca całk., PTH – oznaczyć u
osób z hiperkalcemią, hipofosfatemią,
osób z hiperkalcemią, hipofosfatemią,
hiperkalcurią,
hiperkalcurią,
Umiarkowana WBC <15000/mm3
Umiarkowana WBC <15000/mm3
Mocz:
Mocz:
Krwinkomocz lub krwiomocz,
Krwinkomocz lub krwiomocz,
leukocyturia
leukocyturia
Hiperkalciuria, hipercystynuria, hiperoksaluria,
Hiperkalciuria, hipercystynuria, hiperoksaluria,
hiperurykozuria
hiperurykozuria
Nieprawidłowe wartości pH moczu,
Nieprawidłowe wartości pH moczu,
kryształy kwasu moczowego, szczawianu
kryształy kwasu moczowego, szczawianu
wapnia, fosforany
wapnia, fosforany
Infekcje bakteriami ureazododatnimi
Infekcje bakteriami ureazododatnimi
Wałeczki prawdziwe
Wałeczki prawdziwe
Rodzaj
Rodzaj
Skład
Skład
Wyst
Wyst
ę
ę
powanie
powanie
Szkliste
Przejrzyste,
bezbarwne
białko Tamma-
Horsfalla
fizjologicznie - po kąpieli, saunie, wysiłku, stresie,
lekach diuretycznych (furosemid) ; patologicznie
w stanach gorączkowych oraz w przypadku
białkomoczu zastoinowego
Ziarniste
Szklisto-ziarniste
białko +
rozpadłe
komórki
nabłonkowe lub
ziarna
peptydów
Ostre i przewlekłe stany zapalne nerek -
kłębuszkowe, toksyczne uszkodzenie nerek,
zwyrodnienie nerek oraz choroby serca, płatowe
zapalenie płuc
Nabłonkowe
białko +
komórki
nabłonkowe
kanalika
nerkowego
zapalenia cewki moczowej, pęcherza, miedniczek
nerkowych, po uszkodzeniu kanalików nerkowych
przez choroby wirusowe o ciężkim przebiegu,
cytostatyki lub metale ciężkie
Erytrocytarne
o barwie
żółtoczerwonej do
brązowawej
białko i
erytrocyty
Wskazują na krwinkomocz pochodzenia
nerkowego, ostre i przewlekłe kłębuszkowe
zapalenie nerek
,
toczeń układowy, ostre
bakteryjne zapalenie wsierdzia z zespołem
zapalenia kłębuszków nerkowych
Leukocytarne
białko i
leukocyty
odmiedniczkowe zapalenie nerek, ostre zapalenie
śródmiąższowe nerek
Woskowe
lekko żółtawe,
posiadają spiralne
skręcenia
białko osocza, które
uległo denaturacji
podczas zwolnionego
przepływu krwi przez
nerki
Ciężka choroba nerek - przewlekłe procesy
degeneracyjne komórek kanalików nerkowych
prowadzące do zaawansowanej niewydolności
Tłuszczowe
Białko + kropelki
tłuszczu lub subst.
lipidowe
zespół nerczycowy
Śpiączkowe
białko, tłuszcze
śpiączka cukrzycowa, wątrobowa
Hemoglobinow
e i
mioglobinowe
Białko +
hemoglobina
lub mioglobina
Napadowa hemoglobinuria nocna, po przetoczeniu
niezgodnej grupowo krwi, silne infekcje wirusowe,
mioglobinuria po ciężkich uszkodzeniach mięśni,
rabdomiolizie, zatruciach poalkoholowych, śpiączce po
tępych urazach głowy
Kryształy w osadzie moczu i przyczyny ich wyst
Kryształy w osadzie moczu i przyczyny ich wyst
ę
ę
powania
powania
Odczyn kwaśny i słabo kwaśny (pH 5,0 – 6,5)
Szczawian wapnia
Duże w kształcie kopert są
pochodzenia pokarmowego,
drobne przypominające
erytrocyty występują w
zaburzeniach hormonalnych,
niedoczynności przytarczyc
Kwas
moczowy
Cystyna
Leucyna
tyrozyna
Moczan
bezpostaciowy
,
Moczan
amonu
gorączka,
skaza
szczawianowa,
niewydolność
krążenia,
zespół nerczycowy,
niedobór wit. B6,
zatrucie glikolem
dna
moczanowa,
kamica
moczanowa,
odwodnienie,
leczenie
cytostatyka
mi
Cystynuri
a,
Marskość
wątroby
ciężkie
uszkodzenie
miąższu
wątroby,
marskość
brak znaczenia
klinicznego
Odczyn obojętny i zasadowy (pH 7,0 – 8,5)
Węglan wapnia
Fosforan bezpostaciowy, fosforan wapniowy
fosforan amonowo - magnezowy
brak znaczenia klinicznego
zakażenia bakteryjne układu moczowego