Hormony wysp trzustki

• Komórki wysp trzustkowych

wydzielają 2 hormony odgrywające
ważną rolę w przemianie
węglowodanowej: insulinę,
wydzielaną przez komórki  i

glukagon wydzielany przez komórki
.

Insulina

• Insulina hamuje rozpad glikogenu w

wątrobie na glukozę ułatwiając jej
transport do wnętrza komórki oraz
syntezę glikogenu i jego dalszą
przemianę, bierze też udział w
spalaniu kwasu mlekowego.

• Obniża przez to stężenie glukozy we

krwi (działa hipoglikemicznie)

Glukagon

• Glukagon działa antagonistycznie i

powoduje zwiększenie stężenia
glukozy we krwi.

Cukrzyca

• Brak lub niedobór insuliny jest przyczyną

poważnych zaburzeń przemiany

węglowodanów, a w następstwie białek i

tłuszczów – cukrzycę typu I

• Upośledzenie spalania glukozy jest

przyczyną niepełnego spalania

tłuszczów. Powstają wtedy substancje

trujące wywołujące kwasicę i

samozatrucie, co prowadzi do śpiączki

cukrzycowej

Cukrzyca typu I i II

Insulina

• Wstrzyknięcie insuliny (insulina podana

doustnie ulega rozkładowi) lub jej
nadmiar w przypadku nadczynności
wysp trzustkowych powoduje
zmniejszenie stężenia glukozy we krwi
i odkładanie się jej w wątrobie i
mięśniach w postaci glikogenu, co
objawia się dużym osłabieniem, potami
oraz zwiększeniem łaknienia (apetytu).

Insulina

• Większe dawki powodują tak znaczne

zmniejszenie stężenia glukozy we krwi
(do 45 mg/100 ml), że dochodzi do
zaburzeń czynności ośrodkowego układu
nerwowego, tj. do wstrząsu
hipoglikemicznego (drgawki,
zaburzenia równowagi, utrata
przytomności) – najpoważniejsze
powikłanie przedawkowania
insuliny!

Insulina - zastosowanie

• Insulinę stosuje się przede wszystkim

w cukrzycy z niedoboru, gdzie często

jest lekiem ratującym życie chorego.

• Zmniejsza stężenie glukozy i wzmaga

spalanie glukozy.

• Równocześnie zmniejsza się

wydalanie glukozy z moczem.

• Insulina przerywa również śpiączkę

cukrzycową.

Insulina - zastosowanie

• Ze względu na wzmaganie syntezy

glikogenu w wątrobie chroni komórki

wątrobowe przed działaniem szkodliwych

czynników toksycznych, np. alkoholu,

chloroformu i in.

• Wskutek zmniejszenia stężenia glukozy we

krwi wzmaga łaknienie i była stosowana

jako lek tuczący.

• Insulinę dawkuje się w jednostkach

międzynarodowych (j.m.) w oparciu o

wymienniki węglowodanowe (WW)

Insulina – działania

niepożądane

• Insulina może wywoływać działanie

niepożądane. Jej przedawkowanie
(niekiedy względne) wywołuje
wstrząs hipoglikemiczny, który może
być niebezpieczny.

• W lecznictwie jest stosowana insulina

otrzymywana z trzustek bydła, świń
lub insulina ludzka otrzymywana
metodą biosyntezy. Insulina świńska
lub wołowa może niekiedy
wywoływać reakcje alergiczne,
spowodowane zanieczyszczeniami
białkowymi i peptydowymi.

• Z tego względu coraz częściej są

stosowane tzw. insuliny
monokomponentne (MC), w których
insulina jest oczyszczana metodą
chromatografii jonowymiennej

• Poza tym do leczenia przypadków

cukrzycy wprowadzono insuliny ludzkie,
uzyskane metodą biosyntezy
(rekombinacji DNA) lub metodą
półsyntetyczną.

Zasady dawkowania

• Istnieją bardzo różne metody

dawkowania insuliny. Optymalne
dawkowanie polega na unikaniu
dużych wahań stężenia glukozy we
krwi, które mogłyby doprowadzić do
śpiączki hipoglikemicznej lub stanów
hiperglikemii.

Zasady dawkowania

• Obecnie jest zalecane wstrzykiwanie

insuliny o krótkim i przedłużonym działaniu

dwa, trzy razy dziennie.

• Pozwala to na lepsze uregulowanie

cukrzycy.

• Najbardziej fizjologiczną metodą

dawkowania jest podawanie insuliny o

przedłużonym działaniu rano i przed snem

oraz insuliny o krótkim działaniu przed

każdym posiłkiem, choć jest to metoda

uciążliwa.

• I. Preparaty insulin o

konwencjonalnym stopniu
oczyszczenia

• II. Insuliny wysoko oczyszczone
• III. Insuliny ludzkie

Insuliny ludzkie

1. Insulinum Actrapid HM (Humulin R) - krótko działająca rekombinowana insulina ludzka,

szczyt działania po 1-2 godz., czas działania 8 godz.; fiolki 400,800 i 1000 j.m./10 ml oraz
peny 150 j.m./l,5 ml.

2. Insulinum Actraphane HM - rekombinowana insulina ludzka o pośrednim czasie

działania, szczyt działania po 2-8 godz., czas działania 24 godz.; fiolki 400 i 800 j.m./10
ml.

3. Insulinum Monotard HM - rekombinowana insulina ludzka o pośrednim czasie działania,

szczyt działania po 7-15 godz., czas działania ok. 24 godz.; fiolki 400 i 800 j.m./10 ml.

4. Insulinum Protaphane HM (Humulin N) - rekombinowana ludzka insulina izofanowa o

pośrednim czasie działania, szczyt działania po 4-12 godz., czas działania 24 godz.; fiolki
400 i 800 j.m./lO ml oraz peny 150 j.m./l,5 ml.

5. Humulin L - rekombinowana insulina ludzka (zawiesina cynkowa) o długim czasie

działania, szczyt działania po 4-16 godz., czas działania 20-24 godz.; fiolki 400 i 1000
j.m./10 ml.

6. Humulin U - rekombinowana insulina ludzka (zawiesina cynkowa) o bardzo długim czasie

działania, szczyt działania po 3-18 godz., czas działania 24-28 godz.; fiolki 400 i 1000 j.m./
10 ml.

7. Humulin Ml, M2, M3 i M4 - mieszanina rekombinowanej rozpuszczalnej i izofanowej

insuliny ludzkiej o różnych czasach działania; fiolki 400 i 1000 j.m./10 ml oraz peny
150j.m./l,5 ml.

Wykres – porównanie insulin

Glukagon

• Jest to hormon wytwarzany i

wydzielany przez komórki a wysp
trzustkowych.

• Powoduje rozpad glikogenu w

wątrobie i zwiększone przechodzenie
glukozy do krwi, działa również
Lipolitycznie i pobudza wydzielanie
insuliny i amin katecholowych.

• Działa inotropowo dodatnio na serce,

podwyższa ciśnienie tętnicze krwi,

zmniejsza perystaltykę przewodu

pokarmowego i hamuje wydzielanie soku

żołądkowego.

• Stężenie tego hormonu we krwi zwiększa się

w hipoglikemii, po dużym wysiłku fizycznym.

• Hipoglukagonemia pojawia się w ostrym

zawale serca, po urazach, w głodzie, w

oparzeniach, w przebiegu posocznicy i wielu

innych stanach klinicznych.

Glukagon - zastosowanie

• Leczenie hipoglikemii poinsulinowej.

• Insulinoma.

• Próby diagnostyczne:

– podejrzenie:
- wyspiaka,
- guza chromochłonnego,
- nadmiernego wydzielania hormonu wzrostu.

• Badania endoskopowe przewodu pokarmowego

jako środek zwiotczający dwunastnicę.

• Leczenie wstrząsu kardiogennego oraz opornej

na glikozydy naparstnicy przewlekłej

niewydolności krążenia.

Glukagon – preparat i

dawkowanie

Glucagon (GlucoGen, -1 mg

Hypokit) - fiolki 0,001 g; stosuje się
s.c. lub i.m. 0,001 g oraz we wlewie
kroplowym 1-10 ug/kg m.c./min.