Chromosomopatie

 

 

Chromosomopatie

Zespoły chorobowe spowodowane 

aberracjami chromosomowymi 

zarówno strukturalnymi jaki i 

liczbowymi.

 

 

Chromosomopatie - Aneuploidie

Chromosomopatie - Aneuploidie

•

Choroby człowieka spowodowane aberracjami 
liczbowymi pojedynczych chromosomów:

– Trisomie:

 tylko trzy rodzaje dają szansę na 

narodziny – chromosomu 13, 18 i 21

– Monosomie

 – letalne w przypadku autosomów 

i chromosomu Y (brak chromosomu X)

 

 

Aberracje liczbowe autosomów:

Trisomie:

•

chromosomu 

21

 - zespół Downa

•

chromosomu 

18

 - zespół Edwardsa

•

chromosomu 

13 

- zespół Patau

 

 

•

średnia częstość 1/700, wzrasta z wiekiem matki (np.u 
kobiety 35 letniej wynosi 1/300, u 40 letniej 1/22) 

•

wykrywalny w badaniach prenatalnych USG: torbiel 
pęcherzowa okolicy szyjnej, obrzęk, wady serca, 
zwężenie lub zarośnięcie dwunastnicy

•

wysoki odsetek płodów z trisomią 21 ulega poronieniu 

(60%)

Zespół Downa – trisomia 21

 

 

• upośledzenie umysłowe
• mongoloidalne ustawienie szpar powiekowych
• zmarszczka nakątna
• dysplastyczne uszy
• wystający, duży język
• „małpia bruzda”
• płaska potylica
•  często towarzyszące wady serca

Zespół Downa – fenotyp

 

 

Zespół Downa

(regularny)

47,XY,+21

 

 

 

 

• Prosta trisomia:

 47,XY,+21 (96%)

• Zespoły translokacyjne (3%):

    

46,XX,der(14;21)(q10;q10),+21 

46,XX,der(21;21)(q10;q10),+21

• Kariotyp nosiciela translokacji zrównoważonej:

45,XX,der(14;21)(q10;q10)

    45,XY,der(21;21)(q10;q10)

• Kariotypy mozaikowe (1%):

mos 46,XX/47,XX,+21

Zespół Downa – kariotypy

Zespół Downa – kariotypy

 

 

Ryzyko teoretyczne

 

urodzenia dziecka z 

zespołem Downa, niezależnie od płci nosiciela 

translokacji, wynosi 1:3

 

 

Ryzyko empiryczne

 urodzenia dziecka z 

zespołem Downa w przypadku nosicielstwa 

translokacji robertsonowskiej

 

wynosi:

• 10-15% gdy nosicielem jest kobieta

• 2-5% gdy nosicielem jest mężczyzna

 

 

Zespół Edwardsa – trisomia 18

•

częstość około 1/3000

•

przewaga płci żeńskiej

•

większość płodów ulega poronieniu (95%) – 
wysoka umieralność we wczesnym okresie 
niemowlęcym (30% dzieci umiera w pierwszym 
miesiącu życia)

Kariotypy:

47,XX,+18

                      mos46,XX/47,XX,+18

 

 

Zespół Edwardsa

47,XY,+18

 

 

Zespół Edwardsa – trisomia 18

•

retrognatia, wydatna potylica

•

zniekształcone, nisko osadzone uszy 

•

syndaktylia

•

stopy o łukowato wygiętych podeszwach

•

krótki mostek

•

u chłopców zwykle występuje wnętrostwo

•

znaczne opóźnienie rozwoju

•

często towarzyszące wady narządów 
wewnętrznych

 

 

 

 

Zespół Patau – trisomia 13

• częstość około 1/5000 urodzeń

• większość płodów ulega poronieniu

• około 50% dzieci z zespołem Patau umiera 
w ciągu pierwszego miesiąca życia

• tylko 10% dzieci przeżywa pierwszy rok 
życia -     wykazują głębokie upośledzenie 
fizyczne i umysłowe 

 

 

Zespół Patau’a

47,XX,
+13

 

 

•

wady OUN – holoprosencefalia (brak podziału 
przodomózgowia na półkule)

•

wady wrodzone twarzoczaszki

•

hipoteloryzm

•

rozszczepienie wargi i podniebienia

•

dysplastyczne uszy

•

zmarszczka nakątna

•

często towarzyszące wady narządów 
wewnętrznych

Zespół Patau – trisomia 13

 

 

 

 

Aberracje strukturalne

 

Zespół Cri du chat (częściowa 

monosomia chromosomu 5)

• częstość około 1/50 000 urodzeń

• około 75% chorych  umiera w pierwszych 
miesiącach życia, a około 90% - przed ukończeniem 
1-go roku życia

• wśród noworodków przeważają dziewczynki  

 

 

Zespół Cri du chat

46,XX,del(5)(p13)

 

 

Zespół Cri du chat (częściowa 

monosomia chromosomu 5)

•

płacz przypominający miauczenie kota

•

małogłowie

•

hiperteloryzm

•

nisko osadzone uszy 

•

małożuchwie

 

 

• znaczne opóźnienie rozwoju ruchowego i 
umysłowego

• 10-15% przypadków to potomstwo nosicieli 
translokacji zrównoważonej

Kariotypy:

46,XX, del(5)(p14)
46,XY, del(5)(p15)

 

 

 

 

Zespoły chorobowe człowieka 

spowodowane 

aberracjami chromosomów 

płciowych

 

 

Zespół Turnera

Monosomia 
chromosomu X

45,X

 

 

Zespół Turnera

•częstość 1/5000 urodzeń dziewczynek

•fenotyp żeński

• 99% przypadków ulega samoistnemu poronieniu

• w okresie prenatalnym i u noworodków  
występuje: nadmiar skóry w  okolicy karku, 
obwodowe obrzęki limfatyczne

 

 

Zespół Turnera

Zespół Turnera

•

niski wzrost przy zachowaniu proporcji ciała, brak 
skoku pokwitaniowego - wzrost ostateczny przy 
braku terapii ok. 145 cm.

•

 płetwiasta szyja

•

szeroka klatka piersiowa

•

szeroko rozstawione gruczoły sutkowe

•

nisko schodząca linia włosów

•

koślawość łokci

•

niedorozwój wtórnych cech płciowych

 

 

Zespół Turnera

Zespół Turnera

•

pasma łącznotkankowe w jajnikach

•

wcześnie rozwijająca się osteoporoza

•

brak upośledzenia umysłowego

Kariotypy:

•

monosomia chromosomu X

: 45,X

•

aberracje strukturalne chromosomu X:

 46,X,del(X)(p11),

46,X,del(X)(q13), 

46,X,i(X)(q10), 

46,X,idic(X)(p11),

46,X,r(X)(p22;q28)

•

kariotypy mozaikowe:

 mos 46,XX/45,X lub mos 46,XY/45,X, 

mos 45,X/46,X,der(X)t(X;X)(q28;q28)

 

 

 

 

DODATKOWY CHROMOSOM 
X

Zespół Klinefeltera

47,XXY

 

 

Zespół Klinefeltera

•

częstość 1/1000 urodzeń chłopców 

•

fenotyp męski

•

 wysoki wzrost

•

bezpłodność

•

atrofia jąder

•

słaby rozwój drugorzędowych cech płciowych

•

ginekomastia

•

brak upośledzenia umysłowego, czasem lekkie obniżenie IQ

Kariotypy:

 

47,XXY

mos 46,XY/47,XXY

 

 

 

 

47, XXX

•

1/1000 urodzeń dziewczynek

•

fenotyp żeński

•

czasami wtórny brak miesiączki i 
przedwczesna menopauza

•

łatwiej zapadają na choroby psychiczne

•

75% płodnych

 

 

47, XYY

•

1/1000 urodzeń chłopców

•

fenotyp męski

•

wysoki wzrost i prawidłowa budowa 
ciała

•

płodni

•

nie są to mężczyźni o większej agresji!

 

 

Chromosomopatie - Euploidie

Chromosomopatie - Euploidie

Case Report 

A newborn baby was transferred to our hospital from a peripheral center for 

further assessment because of the "unusual appear-ance". The baby was the 

second born child to the non-consanguineous Caucasian couple. The mother 

was aged 30 years. They have a 3-year- old boy, who is healthy and well. The 

second pregnancy had spontaneously aborted at 14 weeks of gestation. 

There was no family history of any significant illnesses or any other disorders. 

The baby was small for gestational age with severe intrauterine 

growth deficiency with a birth weight of 1600 g at 41 weeks of 

gestation.

 He had a large anterior fontanel and a posterior fontanel, 

low set 

ears, hypertelorism, pointed nose and a high arched palate

. There 

was 

syndactaly

 of third and fourth digits in both upper and lower limbs. 

Simian crease was noted on both hands. Testes were undescended on both 

sides and penile length was less than 0.5 cm. Only 2 umbilical vessels were 

noted. He also had 

rocker bottom feet

 on both sides. He also had a small 

ventricular septal defect confirmed on 2-dimensional echocardiogram. In view 

of all the above, 

he was suspected to have trisomy 18

. 

His renal 

ultrasound scan was reported to be normal.

 His chromosomal study 

revealed 18p deletion, but otherwise no evi-dence of any trisomy. In all the 

cells analyzed, one chromosome 18 homologue appeared atypical within the 

centrometric region of the short arm. In view of this, parental chromosomal 

study was performed revealing maternal chromosomes with 18p deletion, 

exactly same as the baby. But the mother is phenotypically normal with no 

evidence of dysmorphism and no mental handicap. Hence, this was 

attributed by the geneticists to be an incidental finding. 

The baby was 

susequently reviewed by our senior clinical geneticist, who 

diagnosed triploidy syndrome and a skin biopsy was performed. The 

skin fibroblast culture revealed 46XY/69XXY mosaic karyotyping

, 

consistent with the diagnosis of Mosaic Triploidy syndrome. 

 

 

Kariotyp 
triploidalny

69,XXY