Prawo

Prawo

europejskie

europejskie

Prawo europejskie

Prawo europejskie

uwagi ogólne

uwagi ogólne

Definicja (sensu

Definicja (sensu

largo):

largo):

System prawny wszystkich

System prawny wszystkich

europejskich

europejskich

(zachodnioeuropejskich)

(zachodnioeuropejskich)

organizacji

organizacji

międzynarodowych

międzynarodowych

Definicja (sensu stricto):

Definicja (sensu stricto):

1. Prawo Unii Europejskiej

1. Prawo Unii Europejskiej

lub

lub

2. Prawo Wspólnot Europejskich

2. Prawo Wspólnot Europejskich

(prawo wspólnotowe), tzn.

(prawo wspólnotowe), tzn.

prawo:

prawo:



Europejskiej Wspólnoty Węgla

Europejskiej Wspólnoty Węgla

i Stali

i Stali



Europejskiej Wspólnoty Energii

Europejskiej Wspólnoty Energii

Atomowej

Atomowej



Wspólnoty Europejskiej (dawniej

Wspólnoty Europejskiej (dawniej

EWG)

EWG)

Prawo europejskie

Prawo europejskie

uwagi ogólne

uwagi ogólne

Prawo pierwotne:

Prawo pierwotne:

Umowne prawo międzynarodowe

Umowne prawo międzynarodowe

Dotyczące Wspólnot Europejskich, a w

Dotyczące Wspólnot Europejskich, a w

tym:

tym:

•

prawo pisane (przede wszystkim

prawo pisane (przede wszystkim

traktaty

traktaty

założycielskie Wspólnot

założycielskie Wspólnot

Europejskich

Europejskich

–

–

umowy międzynarodowe między

umowy międzynarodowe między

członkami wspólnot)

członkami wspólnot)

•

prawo niepisane ( tzw. ogólne

prawo niepisane ( tzw. ogólne

zasady

zasady

prawne oraz prawo zwyczajowe)

prawne oraz prawo zwyczajowe)

Prawo wtórne:

Prawo wtórne:

Prawo tworzone przez

Prawo tworzone przez

organy Wspólnoty

organy Wspólnoty

Prawo europejskie

Prawo europejskie

uwagi ogólne

uwagi ogólne

• Między prawem pierwotnym i wtórnym zachodzi
stosunek nadrzędności i podporządkowania.

• Każdy akt prawny Wspólnoty musi mieć podstawę
w postaci upoważnienia zawartego w prawie
pierwotnym.

• Akty prawa europejskiego (wspólnotowego)
zawierające normy powszechnie obowiązujące są
bezpośrednio skuteczne wobec obywateli i
instytucji
państw członkowskich.

• W razie kolizji przepisów prawa europejskiego i
prawa
wewnętrznego, pierwszeństwo ma prawo
europejskie.

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Organy Wspólnot Europejskich

Organy Wspólnot Europejskich

(organy Unii Europejskiej)

(organy Unii Europejskiej)

Organy główne

Organy główne



Parlament Europejski

Parlament Europejski



Rada Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej



Komisja Europejska

Komisja Europejska



Trybunał

Trybunał

Sprawiedliwości

Sprawiedliwości



Trybunał Obrachunkowy

Trybunał Obrachunkowy

Organy

Organy

pomocnicze

pomocnicze



Komitet Regionów

Komitet Regionów



Komitet Ekonomiczno

Komitet Ekonomiczno

- Społeczny

- Społeczny

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Organy Wspólnot Europejskich

Organy Wspólnot Europejskich

(organy Unii Europejskiej)

(organy Unii Europejskiej)



Organy Unii Europejskiej sprawują swe funkcje

Organy Unii Europejskiej sprawują swe funkcje

w odniesieniu do wszystkich Wspólnot.

w odniesieniu do wszystkich Wspólnot.



Sporną kwestią jest charakter prawny stosunku

Sporną kwestią jest charakter prawny stosunku

między trzema Wspólnotami a Unią Europejską:

między trzema Wspólnotami a Unią Europejską:

1- szy pogląd:

1- szy pogląd:

Utworzenie Unii Europejskiej

Utworzenie Unii Europejskiej

(Traktat z Maastricht z

(Traktat z Maastricht z

1.11.1993 r.) oznacza

1.11.1993 r.) oznacza

połączenie istniejących osobno

połączenie istniejących osobno

Wspólnot

Wspólnot

2 - gi pogląd:

2 - gi pogląd:

Unia Europejska jest

Unia Europejska jest

tworem

tworem

in statu

in statu

nascendi

nascendi

(w trakcie

(w trakcie

powstawania) i

powstawania) i

dopiero kształtuje się

dopiero kształtuje się

w oparciu o

w oparciu o

Wspólnoty

Wspólnoty

Prawo

Prawo

europejskie

europejskie

Parlament Europejski

Parlament Europejski



Plenarne posiedzenia odbywa w Strasburgu

Plenarne posiedzenia odbywa w Strasburgu



Składa się z 626 deputowanych, z których każdy

Składa się z 626 deputowanych, z których każdy

reprezentuje wszystkie społeczeństwa Wspólnoty

reprezentuje wszystkie społeczeństwa Wspólnoty



Wyłaniany jest na 5 –letnią kadencję w wyborach

Wyłaniany jest na 5 –letnią kadencję w wyborach

powszechnych, bezpośrednich, przeprowadzanych

powszechnych, bezpośrednich, przeprowadzanych

w krajach członkowskich

w krajach członkowskich



Nie ma mocy stanowiącej a jedynie kompetencje

Nie ma mocy stanowiącej a jedynie kompetencje

opiniodawcze i kontrolne

opiniodawcze i kontrolne



Niektóre akty Wspólnoty wymagają jego zgody,

Niektóre akty Wspólnoty wymagają jego zgody,

np. przystąpienie nowego państwa

np. przystąpienie nowego państwa

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Rada Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej

Kompetencje:

Kompetencje:



Rada jest podstawowym

Rada jest podstawowym

decyzyjnym

decyzyjnym

(stanowiącym) organem

(stanowiącym) organem

Unii

Unii



Koordynuje politykę

Koordynuje politykę

gospodarczą państw

gospodarczą państw

członkowskich

członkowskich



Podejmuje decyzje w

Podejmuje decyzje w

zakresie upoważnień

zakresie upoważnień

zawartych w traktatach

zawartych w traktatach

Skład:

Skład:



Ministrowie - po jednym z każdego

Ministrowie - po jednym z każdego

państwa członkowskiego ( nie mogą

państwa członkowskiego ( nie mogą

być zastąpieni, np. przez

być zastąpieni, np. przez

wiceministrów)

wiceministrów)



Skład Rady jest zmienny (w zależności

Skład Rady jest zmienny (w zależności

od przedmiotu obrad delegowani są

od przedmiotu obrad delegowani są

różni ministrowie)

różni ministrowie)



Rada Generalna – Rada obradująca w

Rada Generalna – Rada obradująca w

składzie ministrów spraw

składzie ministrów spraw

zagranicznych

zagranicznych



Rada Techniczna - Rada obradująca

Rada Techniczna - Rada obradująca

w składzie innych ministrów

w składzie innych ministrów

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Rada Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej

Przewodnictwo

Przewodnictwo

w Radzie

w Radzie



Sprawowane jest przez

Sprawowane jest przez

kolejne państwa

kolejne państwa

członkowskie w cyklach 6-cio

członkowskie w cyklach 6-cio

miesięcznych

miesięcznych



Przewodniczącym Rady jest

Przewodniczącym Rady jest

każdorazowo minister spraw

każdorazowo minister spraw

zagranicznych państwa

zagranicznych państwa

sprawującego

sprawującego

przewodnictwo

przewodnictwo

Sposób głosowania

Sposób głosowania

w Radzie

w Radzie

Decyzje podejmowane są:

Decyzje podejmowane są:

- jednogłośnie (sprawy

- jednogłośnie (sprawy

wymienione w traktatach o

wymienione w traktatach o

znaczeniu fundamentalnym)

znaczeniu fundamentalnym)

- kwalifikowaną większością

- kwalifikowaną większością

(liczne sprawy, w których stosuje

(liczne sprawy, w których stosuje

się tzw. system ważenia

się tzw. system ważenia

głosów)

głosów)

- zwykłą większością (pozostałe

- zwykłą większością (pozostałe

sprawy)

sprawy)

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Komisja Europejska ( Rząd Unii

Komisja Europejska ( Rząd Unii

Europejskiej z siedzibą w

Europejskiej z siedzibą w

Brukseli)

Brukseli)

Skład:

Skład:



Komisję tworzy 27 komisarzy pochodzących ze wszystkich

Komisję tworzy 27 komisarzy pochodzących ze wszystkich

krajów członkowskich, powoływanych na 5 lat

krajów członkowskich, powoływanych na 5 lat



Wyłaniana jest przez rządy państw członkowskich, które

Wyłaniana jest przez rządy państw członkowskich, które

najpierw ustalają osobę przewodniczącego, a następnie, na

najpierw ustalają osobę przewodniczącego, a następnie, na

podstawie jego opinii, pozostałych członków

podstawie jego opinii, pozostałych członków



Uzgodniony przez państwa członkowskie skład zatwierdza

Uzgodniony przez państwa członkowskie skład zatwierdza

Parlament Europejski

Parlament Europejski



Komisarze mają obowiązek działać w interesie Wspólnot ( nie

Komisarze mają obowiązek działać w interesie Wspólnot ( nie

mogą kierować się instrukcjami państw, których są

mogą kierować się instrukcjami państw, których są

obywatelami)

obywatelami)

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Komisja Europejska ( Rząd Unii

Komisja Europejska ( Rząd Unii

Europejskiej z siedzibą w

Europejskiej z siedzibą w

Brukseli)

Brukseli)

Kompetencje:

Kompetencje:



Inicjowanie polityki Wspólnot Europejskich

Inicjowanie polityki Wspólnot Europejskich



Reprezentowanie interesów Wspólnot w stosunkach z

Reprezentowanie interesów Wspólnot w stosunkach z

państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi

państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi



Wykonywanie zadań przewidzianych w traktatach oraz

Wykonywanie zadań przewidzianych w traktatach oraz

rozporządzeń Rady Unii Europejskiej

rozporządzeń Rady Unii Europejskiej



Występowanie z inicjatywą prawodawczą do Rady Unii

Występowanie z inicjatywą prawodawczą do Rady Unii

Europejskiej

Europejskiej



Wydawanie aktów prawodawczych uzupełniających akty

Wydawanie aktów prawodawczych uzupełniających akty

wydane przez Radę Unii Europejskiej

wydane przez Radę Unii Europejskiej

Uchwały Komisji zapadają bezwzględną większością

Uchwały Komisji zapadają bezwzględną większością

głosów

głosów

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Trybunał Sprawiedliwości

Trybunał Sprawiedliwości



Składa się z 15 sędziów powoływanych na 6 lat przez Radę Unii Europejskiej

Składa się z 15 sędziów powoływanych na 6 lat przez Radę Unii Europejskiej



Siedzibą Trybunału jest Luksemburg

Siedzibą Trybunału jest Luksemburg



Sędzią może być tylko obywatel państwa należącego do Unii

Sędzią może być tylko obywatel państwa należącego do Unii



Częścią Trybunału jest tzw. Sąd I instancji powołany dla odciążenia Trybunału

Częścią Trybunału jest tzw. Sąd I instancji powołany dla odciążenia Trybunału



Sędziowie Trybunału wybierają ze swego grona przewodniczącego

Sędziowie Trybunału wybierają ze swego grona przewodniczącego



Podstawowym zadaniem Trybunału jest zagwarantowanie przestrzegania prawa

Podstawowym zadaniem Trybunału jest zagwarantowanie przestrzegania prawa

europejskiego – traktatów i wydanych na jego podstawie aktów – przez jego

europejskiego – traktatów i wydanych na jego podstawie aktów – przez jego

wykładnię i zapewnienie jednolitego stosowania

wykładnię i zapewnienie jednolitego stosowania



Trybunał orzeka:

Trybunał orzeka:

- na posiedzeniach plenarnych,

- na posiedzeniach plenarnych,

- w składach 3- osobowych

- w składach 3- osobowych

- w składach 5- osobowych

- w składach 5- osobowych



Sędziów wspiera 8- śmiu tzw. Rzeczników Generalnych, których zadaniem jest

Sędziów wspiera 8- śmiu tzw. Rzeczników Generalnych, których zadaniem jest

przygotowywanie niezależnych opinii

przygotowywanie niezależnych opinii



Szczególną rolę odgrywa I-szy Rzecznik Generalny, powoływany przez Trybunał

Szczególną rolę odgrywa I-szy Rzecznik Generalny, powoływany przez Trybunał

spośród rzeczników na 1 rok, którego zadaniem jest rozdział spraw oraz

spośród rzeczników na 1 rok, którego zadaniem jest rozdział spraw oraz

przygotowywanie wniosku końcowego z propozycją sposobu zakończenia sprawy

przygotowywanie wniosku końcowego z propozycją sposobu zakończenia sprawy

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Trybunał Obrachunkowy

Trybunał Obrachunkowy



Powołany jest do sprawowania kontroli finansów Wspólnot

Powołany jest do sprawowania kontroli finansów Wspólnot

Europejskich

Europejskich



Składa się z 15 członków mianowanych rotacyjnie przez Radę Unii

Składa się z 15 członków mianowanych rotacyjnie przez Radę Unii

Europejskiej na okresy 6-cio letnie, dysponujących immunitetem

Europejskiej na okresy 6-cio letnie, dysponujących immunitetem



Siedzibą Trybunału jest Luksemburg

Siedzibą Trybunału jest Luksemburg



Trybunał prowadzi kontrolę dochodów i wydatków Wspólnot

Trybunał prowadzi kontrolę dochodów i wydatków Wspólnot

przede wszystkim w oparciu o kryterium legalności (rzadziej -

przede wszystkim w oparciu o kryterium legalności (rzadziej -

celowości i merytorycznej trafności)

celowości i merytorycznej trafności)



Trybunał wspiera Parlament Europejski w sprawowaniu

Trybunał wspiera Parlament Europejski w sprawowaniu

działalności kontrolnej (coroczne sprawozdanie Trybunału stanowi

działalności kontrolnej (coroczne sprawozdanie Trybunału stanowi

podstawę do udzielenia Komisji Europejskiej absolutorium z

podstawę do udzielenia Komisji Europejskiej absolutorium z

wykonania budżetu)

wykonania budżetu)

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Źródła prawa europejskiego

Źródła prawa europejskiego



Pojęcie źródła prawa ma na gruncie prawa

Pojęcie źródła prawa ma na gruncie prawa

europejskiego odmienne znaczenie niż w

europejskiego odmienne znaczenie niż w

prawie wewnętrznym, np. polskim.

prawie wewnętrznym, np. polskim.



Źródło prawa wewnętrznego to akt

Źródło prawa wewnętrznego to akt

normatywny zawierający normy

normatywny zawierający normy

abstrakcyjne – powszechnie obowiązujące,

abstrakcyjne – powszechnie obowiązujące,

nie skierowane do konkretnego adresata.

nie skierowane do konkretnego adresata.



Niektóre źródła prawa europejskiego mają

Niektóre źródła prawa europejskiego mają

odmienny, niekiedy bardzo specyficzny

odmienny, niekiedy bardzo specyficzny

charakter.

charakter.

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Źródła prawa europejskiego

Źródła prawa europejskiego

Prawo pisane

Prawo pisane

Traktaty założycielskie

Traktaty założycielskie

Wspólnot

Wspólnot

Europejskich wraz z aktami

Europejskich wraz z aktami

Uzupełniającymi (umowy

Uzupełniającymi (umowy

międzynarodowe między

międzynarodowe między

członkami wspólnot)

członkami wspólnot)

Prawo niepisane

Prawo niepisane



ogólne zasady

ogólne zasady

prawne

prawne



prawo zwyczajowe

prawo zwyczajowe

Prawo pierwotne

Prawo pierwotne

Prawo

Prawo

europejskie

europejskie

Źródła prawa

Źródła prawa

europejskiego

europejskiego

Prawo pochodne

Prawo pochodne

Rozporządzenie

Dyrektywa

Decyzja

Zalecenie i opinia

Inne akty prawne

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Źródła prawa europejskiego

Źródła prawa europejskiego

Rozporządzenie:

Rozporządzenie:



Jest aktem prawnym zawierającym normy prawne

Jest aktem prawnym zawierającym normy prawne

(nie odnosi się do konkretnego przypadku)

(nie odnosi się do konkretnego przypadku)



Rozporządzenie może wydawać Rada (także z

Rozporządzenie może wydawać Rada (także z

udziałem Parlamentu lub Komisji) w ramach

udziałem Parlamentu lub Komisji) w ramach

upoważnień wynikających z traktatów

upoważnień wynikających z traktatów



Rozporządzenie ma bezpośrednią moc obowiązującą

Rozporządzenie ma bezpośrednią moc obowiązującą

w państwach członkowskich ( nie wymaga aktów

w państwach członkowskich ( nie wymaga aktów

włączających je do systemu prawa wewnętrznego)

włączających je do systemu prawa wewnętrznego)



Obowiązuje zarówno organy wspólnotowe jak i

Obowiązuje zarówno organy wspólnotowe jak i

państwa członkowskie oraz ich obywateli, osoby

państwa członkowskie oraz ich obywateli, osoby

prawne i instytucje

prawne i instytucje

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Źródła prawa europejskiego

Źródła prawa europejskiego

Dyrektywa:

Dyrektywa:



Nie znajduje odpowiednika w prawie wewnętrznym państw członkowskich

Nie znajduje odpowiednika w prawie wewnętrznym państw członkowskich



Kierowana jest wyłącznie do państw członkowskich, które zobowiązane są

Kierowana jest wyłącznie do państw członkowskich, które zobowiązane są

do wydana przepisów wewnętrznych odpowiadających treści dyrektywy

do wydana przepisów wewnętrznych odpowiadających treści dyrektywy



Wiąże państwo tylko co do celu, pozostawiając mu swobodę wyboru drogi

Wiąże państwo tylko co do celu, pozostawiając mu swobodę wyboru drogi



Władze i sądy państw członkowskich zobowiązane są dokonywać wykładni

Władze i sądy państw członkowskich zobowiązane są dokonywać wykładni

prawa wewnętrznego zgodnie z treścią dyrektyw

prawa wewnętrznego zgodnie z treścią dyrektyw



Dyrektywa nie zrealizowana w całości może działać bezpośrednio (osoba

Dyrektywa nie zrealizowana w całości może działać bezpośrednio (osoba

fizyczna lub prawna może powoływać się wobec państwa na jej treść)

fizyczna lub prawna może powoływać się wobec państwa na jej treść)



Dyrektywy wydawane są przez Radę Unii Europejskiej, niekiedy wspólnie

Dyrektywy wydawane są przez Radę Unii Europejskiej, niekiedy wspólnie

z Parlamentem

z Parlamentem



Dyrektywy skierowane do wszystkich państw członkowskich

Dyrektywy skierowane do wszystkich państw członkowskich



Publikowane są w dzienniku urzędowym Wspólnot

Publikowane są w dzienniku urzędowym Wspólnot

Prawo europejskie

Prawo europejskie

Źródła prawa europejskiego

Źródła prawa europejskiego

Decyzja:

Decyzja:



Dotyczy indywidualnych przypadków

Dotyczy indywidualnych przypadków



Może być kierowana zarówno do osób fizycznych bądź

Może być kierowana zarówno do osób fizycznych bądź

prawnych jak i państw członkowskich ( w tym przypadku jest

prawnych jak i państw członkowskich ( w tym przypadku jest

podobna do decyzji administracyjnej w prawie

podobna do decyzji administracyjnej w prawie

wewnętrznym)

wewnętrznym)



Ma zazwyczaj również cechy dyrektywy, ponieważ jej

Ma zazwyczaj również cechy dyrektywy, ponieważ jej

wykonanie wymaga najczęściej zmian w prawie

wykonanie wymaga najczęściej zmian w prawie

wewnętrznym

wewnętrznym



Decyzje mogą być zaskarżane do Trybunału Sprawiedliwości

Decyzje mogą być zaskarżane do Trybunału Sprawiedliwości

przez osoby fizyczne i prawne

przez osoby fizyczne i prawne



Decyzje mogą nakładać na adresata zobowiązania pieniężne

Decyzje mogą nakładać na adresata zobowiązania pieniężne

( nie dotyczy to decyzji skierowanych do państw)

( nie dotyczy to decyzji skierowanych do państw)

Prawo

Prawo

europejskie

europejskie

Źródła prawa

Źródła prawa

europejskiego

europejskiego

Zalecenie i

Zalecenie i

opinia:

opinia:



Nie mają mocy wiążącej

Nie mają mocy wiążącej

jednakże

jednakże



Sądy krajowe państw

Sądy krajowe państw

członkowskich powinny

członkowskich powinny

uwzględniać zalecenia

uwzględniać zalecenia

informujące o wykładni

informujące o wykładni

prawa europejskiego

prawa europejskiego



Wydawane są gdy zachodzi

Wydawane są gdy zachodzi

taka potrzeba, szczególnie

taka potrzeba, szczególnie

przez Komisję Europejską

przez Komisję Europejską

Inne akty prawne:



nie są skatalogowane w

doktrynie



niektóre z nich wywołują

skutki prawne, mogą więc
być zaskarżane do Trybunału



zaliczamy do nich:

- rezolucje

- uchwały

– memoranda

– projekty

– komunikaty

– decyzje

budżetowe itd.



Nazywane są nieoznaczonymi

aktami prawnymi lub

decyzjami sui generis