Przemoc w

rodzinie

Przemoc

Wszystkie nieprzypadkowe akty

naruszające osobistą wolność

jednostki, które przyczyniają cie

do fizycznej albo psychicznej

szkody drugiego człowieka i

które wykraczają poza społeczne

normy wzajemnych kontaktów

międzyludzkich. (Pospiszyl)

Przemoc w

rodzinie

• Przemoc domowa, zwana też

przemocą w rodzinie, to

zamierzone i wykorzystujące

przewagę sił działanie skierowane

przeciw członkowi rodziny, które

narusz prawa i dobra osobiste,

powodując cierpienie i szkody

(Sasal 1998).

PRZEMOC W RODZINIE TO ZAMIERZONE

I WYKORZYSTUJĄCE PRZEWAGĘ SIŁ

DZIAŁANIE PRZECIW CZŁONKOWI

RODZINY, NARUSZAJĄCE PRAWA I

DOBRA OSOBISTE, POWODUJĄCE

CIERPIENIE I SZKODY.

PRZEMOC W RODZINIE

CHARAKTERYZUJE SIĘ TYM, ŻE:

• JEST INTENCJONALNA

Przemoc jest zamierzonym

działaniem człowieka i ma na celu

kontrolowanie i podporządkowanie

ofiary.

• SIŁY SĄ NIERÓWNOMIERNE

W relacji jedna ze stron ma

przewagę nad drugą. Ofiara jest

słabsza a sprawca silniejszy.

• NARUSZA PRAWA I DOBRA

OSOBISTE

Sprawca wykorzystuje przewagę siły

narusza podstawowe prawa ofiary

(np. prawo do nietykalności

fizycznej, godności, szacunku itd.).

• POWODUJE CIERPIENIE I BÓL

Sprawca naraża zdrowie i życie

ofiary na poważne szkody.

Doświadczanie bólu i cierpienia

sprawia, że ofiara ma mniejszą

zdolność do samoobrony.

Rodzaje

przemocy w

rodzinie:

Wyróżnia się dwa ogólne rodzaje przemocy:

1. przemoc gorąca: furia; pękanie tamy

emocjonalnej, która przestaje powstrzymywać

uczucia pochodzące z frustracji; wulkan

emocjonalny; widowiskowa, widoczna; szybko

przechodzi; jest skumulowaną siłą uczuć,

której nie da się zatrzymać;

2. przemoc chłodna: zrealizowanie

scenariusza przemocy, który ma na celu

pogwałcenie dóbr i praw drugiej osoby;

zaplanowana; zdarza się w pozornie dobrej

rodzinie; nie ma tu furii i gniewu.

Formy

przemocy:

Przemoc fizyczna:

Zamierzone działanie człowieka, zwrócone

przeciwko fizyczności członka jego rodziny,

niosące ryzyko uszkodzenia w ciele.

Bicie, popychanie, torturowanie, policzkowanie,

uderzenie pięścią, kopanie, drapanie, plucie,

szarpanie za włosy, gryzienie, wykręcanie rąk,

duszenie, okaleczenie, przypalanie papierosem,

wyrywanie paznokci, parzenie, rzucanie

przedmiotami, użycie broni, napaść, uwięzienie,

i wszelkie inne działania które wywierają ból i

strach.

Przemoc psychiczna:

Działanie mające na celu pozbawienia ofiary zaufania do

siebie samej, tak, aby czuła się samotna i zależna tylko

od agresora.

Przymus i groźby, upokarzanie, zastraszanie, poniżanie,

emocjonalne wykorzystywanie, szantaż emocjonalny,

wyzywanie, obwinianie, wmawianie choroby

psychicznej, izolowanie, manipulowaniem poczuciem

winy, karanie przez odmowę uczuć, odmawianie

współżycia seksualnego, wyśmiewanie, zawstydzanie,

kontrolowanie

lub uniemożliwianie kontaktów z innymi, zabranianie

korzystania z telefonu, samochodu, narzucanie

własnych poglądów, zakaz opuszczania domu, miłość

warunkowa, brak zainteresowania, brak szacunku,

stała krytyka, oskarżanie o wywołanie przemocy,

zaprzeczenie przemocy, porywanie dzieci,

wykorzystywanie pozycji mężczyzny, wymaganie

bezwzględnego posłuszeństwa, ograniczanie snu i

pożywienia, degradacja werbalna, podsłuchiwanie

rozmów telefonicznych, niszczeniu przedmiotów

cennych

dla ofiary.

Przemoc seksualna:

Wymuszanie pożycia seksualnego,

aktywności seksualnej, nieakceptowanych

pieszczot i praktyk seksualnych, seksu z

osobami trzecimi, sadystyczne formy

współżycia, krytyka zachowań seksualnych,

zmuszanie do oglądania filmów lub gazet

pornograficznych, straszenie gwałtem,

gwałt, straszenie karami fizycznymi i

psychicznymi w razie odmowy współżycia,

filmowanie podczas działań seksualnych,

rozbieranie

z zastosowaniem przemocy fizycznej.

Przemoc finansowa:

Zabieranie zarobionych pieniędzy,

odmawianie możliwości pracy, brak

zaspakajania potrzeb materialnych,

kontrola wydawania pieniędzy.

Rozmiary

przemocy w

rodzinie:

1. Przemoc wobec dziecka:

 Najczęściej spotykana forma przemocy wobec

drugiego człowieka.

 Im młodsza osoba w rodzinie, tym bardziej

narażona jest na przemoc. (40-45% dzieci do

5 roku życia).

 Najczęściej krzywdzeni są chłopcy w

przypadku małych dzieci (3-5 lat).

 Najrzadziej karane fizycznie są dzieci dorosłe-

8%, w tym większość to dziewczęta.

2. Przemoc wobec kobiet:

Wg CBOS blisko jedna piąta kobiet padła

ofiarą przemocy za strony męża.

Najczęściej do aktów przemocy dochodzi

w pierwszych latach trwania związku.

Narażone na przemoc bardziej są

kobiety o niskim wykształceniu, bez
zawodu, finansowo zależne od męża,
mające liczniejszą rodzinę (wg statystyk
policyjnych).

3. Przemoc wobec mężczyzn:

W przeprowadzonych badaniach 8%

kobiet przyznało się do stosowania

jakiejś formy przemocy wobec męża.

(Pospiszyl)

Według badań amerykańskich 27%

mężczyzn pada ofiarą przemocy ze

strony swoich partnerek.

45% kobiet przyznaje się do stosowania

agresji słownej wobec swoich mężczyzn.

4. Przemoc wobec ludzi starszych:

 ok. 4% ludzi powyżej 60 roku życia

doświadcza przemocy, a im osoba
starsza , tym większe
prawdopodobieństwo, że stanie się
ofiarą;

Dwie trzecie osób poszkodowanych to

kobiety.

75% ofiar mieszka z agresorem –

współmałżonek lub dorosłe dzieci ofiary.

Wykorzystywanie

seksualne dzieci:

Wykorzystywanie seksualne dzieci cechuje kilka

charakterystycznych rysów:

 dzieci najczęściej wykorzystywane są przez osoby znajome

(wujków, ojców, ojczymów);

 dzieci wykorzystywane są najczęściej nie przez gwałt, ale

przez wabienie, uwodzenie, szantaż, przekupstwo;

 dziewczynki są wykorzystywane dwukrotnie częściej niż

chłopcy;

 chłopcy wykorzystywani są najczęściej przez mężczyzn;

 Okres największego ryzyka wykorzystywania to 10-15 lat u

dziewcząt i 3-12 u chłopców;

 Najbardziej na wykorzystywanie narażone są dzieci

nielubiane w rodzinie, tzw. czarne owce;

 na wykorzystanie bardziej narażone są dzieci matek, które

same w dzieciństwie zostały seksualnie wykorzystane;

Nadużycia seksualne w

małżeństwie:

Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo

wystąpienia gwałtu w małżeństwie:

 ogólnie wysokie natężenie agresywności w

relacjach małżeńskich;

 częste nadużywanie alkoholu oraz wszelkie

uzależnienia;

 brak zgodności z zakresie podstawowych zasad

współżycia seksualnego między małżonkami lub

w zakresie preferencji seksualnych;

 doświadczenia urazowe partnerów wyniesione z

przeszłości, co często wiąże się z rytualizacją

seksu.

Przyczyny przemocy w

rodzinie:

1.biologiczne:

 impulsywny temperament,
 uszkodzenia Ośrodkowego Układu

Nerwowego (CNS),

 urazy głowy, które utrudniają

psychologiczną kontrolę nad
zachowaniami;

2.

psychologiczne:

 słaba kontrola emocji,

 wybuchy,

 eksplozje uczuć,

 frustracja,

 stres,

 deprawacja,

 zaburzenia osobowości,

 postawa lekceważąca wszystko i

wszystkich,

 przekonanie o własnej mocy,

 poczucie wyższości nad innymi,

 zanik przeżywania wartości,

współodczuwania,

 bycie świadkiem przemocy w dzieciństwie,

doświadczanie jej;

3. środowiskowe:

akceptowanie przemocy,
przemoc to wzorzec utrwalony w

życiu rodzin w otaczającym
środowisku, przechodzący z
pokolenia na pokolenie, niejako
dziedzicznie;

4. społeczno - kulturowe:

systemy rodzinne,
wzorce kulturowe zezwalające na przemoc;

5. substancje chemiczne –

alkohol, narkotyki: torują drogę do

przemocy, osłabiają zdolność do

samokontroli, stymulują i pobudzają do

działania.

Objawy przemocy:

1. Objawy fizyczne:
 Sińce i obrzęki na twarzy, ramionach, klatce

piersiowej, plecach, nogach, dłoniach;

 Nietypowe ślady po oparzeniach (np. po

papierosach);

 Rany cięte i kłute;
 Blizny na ciele, trwałe ubytki włosów;
 Widoczna trudność w chodzeniu lub

siadaniu;

 Zwiększona wrażliwość na dotyk;

Otwarte rany w nietypowych
miejscach, nieleczone skaleczenia,
zakażenia, infekcje;

Częste złamania kości;

Ospałość, apatia, brak koncentracji;

Reakcje regresyjne, np. brak kontroli

fizjologicznej u dziecka powyżej 4
roku życia,
podkradanie rzeczy innym;

Reakcje kompulsywne, np. ssanie
palca,
obgryzanie paznokci, kompulsywna
masturbacja, obżarstwo;

2. Objawy emocjonalne:

 Wzrost napięcia emocjonalnego;

 Wzmożona czułość, niezdolność do rozluźnienia;

 Wzrost lęku, niepokoju, „zamrożony strach”;

 Brak żywej reakcji w sytuacjach emotogennych,
np. brak reakcji przy skaleczeniu);

 Tłumiony płacz lub ciche popłakiwanie w
ukryciu;

 Niska samoocena;

 Poczucie odrzucenia, puszczenia;

 Skłonność do izolacji;

 Chroniczny sutek, depresja;

 Wzrost natręctw, tików, zachowań
kompulsywnych;

 Zmienność nastroju – przeskoki od euforii do
rozpaczy;

 Płaczliwość;

 Słaba kontrola emocji;

 Problemy w rozwoju poczuci własnej tożsamości;

3. Objawy społeczne:



Nieufność wobec innych, niekomunikatywność;

 Nieumiejętność nawiązania kontaktu, pozyskiwania przyjaciół;

 Niekontrolowane wybuchy złości;

 Nieumiejętność radzenia sobie z codziennymi zadaniami;

Dodatkowo u dzieci:

 Bójki z innymi dziećmi;

 Zobojętnienie na karę;

 Brak dystansu wobec dorosłych oraz odrzucenie innych
osób znaczących w otoczeniu;

 Kurczowe trzymanie się rodzica;

 Uzależnienie od agresora;

 Ucieczki z domu;

„Bezinteresowne” niszczenie sprzętów i przedmiotów;

 Nieposłuszeństwo dziecka wobec większości osób,
które nie stanowią bezpośredniego zagrożenia.

4. Objawy seksualnego

wykorzystywania dziecka:



Seksualizacja kontaktów

międzyludzkich;

 Przesadne unikanie mężczyzn;

 Nadmierna masturbacja;

 Dawanie do zrozumienia, że ma się
jakoś
tajemnicę;

 Ucieczki z domu;

 Próby samobójcze;

 Problemy psychiatryczne dziecka;

 Niepowodzenia w nauce;

 Młodzieńcza depresja.

Mity

przemocy

1. Nikt nie powinien wtrącać się w

prywatne sprawy rodziny.

Prawda czy nieprawda?

NIEPRAWDA

 

Przemoc w rodzinie jest przestępstwem.

Każdy ma prawo zapobiec przestępstwu.

2.

Przemoc jest wtedy gdy są

widoczne ślady pobicia.

Prawda czy nieprawda?

 

NIEPRAWDA

 

Nie trzeba mieć siniaków i złamanych

kości,

aby być ofiarą przemocy domowej.

Poniżanie i obelgi bolą tak samo jak

bicie.

3.

Alkoholizm jest przyczyną

przemocy.

Prawda czy nieprawda?

 

NIEPRAWDA

 

Uzależnienie od alkoholu nie zwalnia

od odpowiedzialności za czyny.

Należy karać sprawcę przemocy i

leczyć jego chorobę.

4.

Jeśli ktoś jest bity, to znaczy,

że na to zasługuje.

Prawda czy nieprawda?

 

NIEPRAWDA

 

Nikt nie ma prawa bić i poniżać

kogokolwiek

bez względu na to co zrobił

5

. Nie można zmienić swego

przeznaczenia.

Prawda czy nieprawda?

 

NIEPRAWDA

 

Nawet po wielu latach

osoba doznająca przemocy może

przerwać przemoc.

Nigdy nie jest za późno, aby powiedzieć

NIE!

6. Przemoc w rodzinie to

problem marginesu

społecznego.

Prawda czy nieprawda?

 

NIEPRAWDA

 

Przemoc domowa zdarza się

we wszystkich grupach społecznych

niezależnie od poziomu wykształcenia

i sytuacji ekonomicznej.

7. Klapsy nie są przemocą.

W większości przypadków klapsy nie

powodują poważniejszych szkód

fizycznych. Jednakże klaps niczego

dobrego dziecka nie uczy. Jest

nośnikiem informacji takich jak: „Mam

nad tobą przewagę, że jak nie będziesz

robił tego, czego chcę, to mogę cię

zranić, sprawić ci ból, skrzywdzić”, lub

„Ten, kto ma siłę, może ranić słabszych.

Tego, kogo się boją, nie jest raniony”

8. Przemoc jest chwilową

utrata kontroli nad sobą.

NIEPRAWDA

Z psychologicznego punktu widzenia

bardziej prawdopodobne jest, że

sprawca, który choć raz pozwolił sobie

bezkarnie na zastosowanie przemocy,

powtórzy ją w przyszłości, jeżeli

znajdzie się w podobnej sytuacji.

FAZY PRZEMOCY W

RODZINIE (CYKLE)

I.

Faza narastającego napięcia

•

agresor: jest stale irytowany, każdy drobiazg go złości,

zaczyna awantury, prowokuje kłótnie, nadużywa alkoholu,

narkotyków, staje się niebezpieczny, przerażający,

sprawia wrażenie, że coraz mniej panuje nad swoim "ja";

•

ofiara: uspokaja go, spełnia jego zachcianki, przeprasza,

ulega

•

mu, nadskakuje mu lub unika go, chce poprawić mu

humor, uczynić

•

go szczęśliwym, powstrzymać przed wyrządzeniem jej

krzywdy, narasta

•

w niej napięcie i lęk, co objawia się w dolegliwościach

fizycznych - bóle głowy, żołądka, brak energii do życia,

pobudliwość nerwowa, niespokojność.

II. Faza gwałtownej przemocy

• agresor: wyładowuje się, wpada w szał,

eksploduje pod wpływem jakiegoś

drobiazgu, stosuje różnego rodzaju

przemoc;

• ofiara: czuje się bezradna, w żaden sposób

nie może już uspokoić sprawcy, jest w

totalnym szoku, nie może uwierzyć, że to

naprawdę się stało, odczuwa wstyd,

przerażenie, jest oszołomiona, staje się

apatyczna, traci ochotę do życia, odczuwa

złość i bezradność.

III. Faza miodowego miesiąca

• agresor: wie że posunął się za daleko, zaczyna

przepraszać, staje się inną osobą, szczerze żałuje,

okazuje skruchę, obiecuje, że już się to nigdy

• nie powtórzy, płacze, wzbudza litość, tłumaczy się

dlaczego to zrobił, przekonuje ofiarę, że to był

jednorazowy incydent, okazuje ciepło, miłość, staje się

podobny do tego, jaki był na początku znajomości,

przynosi prezenty, rozmawia z ofiarą, dba o nią,

obiecuje że się będzie leczył;

• ofiara: zaczyna wierzyć że partner się zmienił, że

przemoc to jednorazowy incydent, że się nie powtórzy,

czuje się kochana, myśli, że jest dla niego ważna,

znowu go kocha, spełniają się jej marzenia o cudownej

miłości, odczuwa bliskość i zespolenie z partnerem,

życie we dwoje znów wydaje jej się piękne i pełne

nadziei.

IV. = I. Faza narastającego

napięcia.

Cykl się powtarza. Przemoc w

następnym cyklu staje się
gwałtowniejsza, narasta, powtarza
się dopóki nie będzie interwencji z
zewnątrz.

Pierwsza pomoc:

• Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar

Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia"

jest placówką Instytutu Psychologii Zdrowia

Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

0-800-120-002

Oferuje:

 Wsparcie psychiczne;

 Edukacje związaną ze zjawiskiem przemocy

domowej;

 Porady prawne;

 Adresy placówek specjalistycznych

;

• Ośrodki interwencji kryzysowej:

Skoncentrowana na:

Udzielaniu wsparcia emocjonalnego;

Zapewnianiu bezpieczeństwa ofierze;

Przywracaniu równowagi psychicznej;

 Inicjowanie współpracy między

placówkami pomagającymi ludziom

znajdującym się w trudnej sytuacji

życiowej;

Prowadzą konsultacje ze specjalistami;

 Oferują schronienie;

• Schroniska dla ofiar przemocy;

• Punkty konsultacyjne:

Oferują:

 Wsparcie psychiczne;

Materiały informacyjne na temat

zjawiska przemocy;

 Porady prawne;

 Porady w redagowaniu pism

procesowych;

•

Policja

Działania chroniące ofiary przemocy

domowej podejmowane przez policję

zgodnie z obowiązującym prawem:

 interwencja,

 sporządzenie dokładnego opisu zdarzenia (notatka

urzędowa),

 zatrzymanie sprawców przemocy domowej stwarzających

w sposób oczywisty zagrożenie dla życia bądź zdrowia

ofiar, a także mienia,

 wszczęcie postępowania przygotowawczego przeciwko

sprawcy przemocy w przypadku zgłoszenia lub

stwierdzenia popełnienia przestępstwa,

 zabezpieczenie dowodów popełnienia przestępstwa,

 podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy przemocy,

 udzielenie informacji ofiarom o możliwości uzyskania

pomocy.

Inne organizacje:

 Ośrodki Pomocy Społecznej;

Centrum Praw Kobiet;

Komitet Ochrony Praw

Dziecka;

Fundacja „Dzieci Niczyje”;