Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

(Rotter Incomplete Sentences

Blank – RISB)

Magdalena
Śniegulska

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



„…czy potrafimy ujawnić sposoby, w
jaki dana osobowość organizuje
doświadczenie, by móc dostrzec (…)
prywatny świat znaczeń, wartości,
wzorów i uczuć jednostki”

Lawrence K. Frank (1939)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Metody projekcyjne – różnorodne narzędzia
diagnostyczne, które (w przeciwieństwie do
kwestionariuszy) nie skupiają się na
diagnozowaniu cech osobowości lecz dążą do
rozpoznawania sił i procesów dynamicznych
działających wewnątrz niej, określanych
(klasycznie) jako potrzeby, motywy, konflikty,
mechanizmy obronne, schematy apercepcyjne
czy wzorce doświadczeń

Frank (1939)za Stemplewska-Żakowicz

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Współczesne teorie osobowości (por. Doliński, Oleś) –

osobowość to proces konstruowania doświadczenia –

nadawanie mu struktury i znaczenia.



Procesy nieświadome dziś (poznanie utajone,

automatyzmy, przetwarzanie nieświadome i inne) –

trudno badać samoopisem,



Greenwald (1995) – metody pośrednie, które pozwolą

na ujawnienie się interesujących procesów, ale nie sa

przedmiotem świadomej refleksji uczestnika badania



ATRAKCYJNA POKUSA !

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Techniki projekcyjne stawiają przed Osobą

Badaną zadanie zorganizowania i nadania

znaczenia materiałowi wieloznacznemu (o

różnym stopniu ustrukturalizowania)



Zadania ustrukturalizowane – udzielenie

odpowiedzi werbalnej zgodnej z

określoną regułą(testy skojarzeń,

Obrazkowy Test Frustracji Rozenzweiga,

„chiński portret”, RISB)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



OK. 50% psychologów zrzeszonych w USA
stosuje RISB (brak danych polskich)



ok. ¼ z nich stosuje formalny system
punktacji odpowiedzi



Co robi reszta?



Interpretacja jakościowa (oparta o wybraną
teorię osobowości a nie „z pod dużego palca”
 )- podatna na zniekształcenia zw. z

subiektywną oceną diagnosty

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Test z 1947 roku (Rotter i Willerman)



RISB jest JEDYNĄ w Polsce techniką
niedokończonych zdań z opracowanymi
normami (Jaworowska i Matczak 1998)



W interpretacji jakościowej stosuje się w
diagnozie indywidualnej jako wstęp do
wywiadu lub innych metod diagnostycznych



Badania grupowe (przesiewowe badania
przystosowania żołnierzy do służby wojskowej)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Zalety: prosta procedura, krótki czas wypełniania,

badania grupowe i indywidualne nawet tej samej osoby

po upływie pewnego czasu, różne rodzaje „celów

psychologicznych” którym test może służyć.



Przeznaczenie: wstęp do dalszych badań i pomoc w ich

zaplanowaniu, uzupełnienie innych technik, może

służyć szybkiemu pomiarowi wybranych zmiennych w

trakcie długofalowego procesu



Pułapki: omijanie interpretacji poszczególnych pozycji

(bo nie pasują), poprzestawanie na jednej hipotezie

interpretacyjnej, nadinterpretacja, synteza przed

analizą

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

Co zrobić, by analiza otrzymanych danych nie

była fantazją czy projekcją?

Pamiętajmy, że (jak pisze Stemplewska-Żakowicz)

język to specyficzne medium, które pozwala

wiele wyrazić ale i wiele ukryć.



RISB nie służy zbieraniu informacji

obiektywnych

11. Matka….mnie kocha



Określenie celów i zasad (O.T)



Zasada Sokratesa

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

Rola orientacji teoretycznej:



Zmniejsza ryzyko błędu



Ogranicza zakres wniosków i złożoność
otrzymanych danych



Etyka – RISB nie jest termometrem

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

PPB



Orientacja teoretyczna



Cel



Przedmiot badania – poziom
teoretyczny(hipotezy w j. teori)



Przedmiot badania- poziom empiryczny



Operacjonalizacja

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

PROCEDURY BADANIA – wady i zalety:



Arkusz



Czysta kartka



Poszczególne człony



Notatki obserwacyjne (czas, reakcje werbalne i

pozawerbalne, kolejność, styl, opuszczenia,

przekreślenia, charakter pisma, złożoność wypowiedz,

żarty i komentarze, szczególnie rozbudowane zdania,

niekonsekwencje i specyficzny język)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

Procedura interpretacji



Analiza poszczególnych pozycji („burza
mózgu”



Synteza – tworzenie obszarów, hipotez,
zwartych treściowo elementów –
dokładanie danych z wywiadu i danych
obserwacyjnych



Status końcowy: HIPOTEZY !!!

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Polecenie: „Uzupełnij poniższe zdania
tak, aby wyrażały Twoje prawdziwe
uczucia”- jawne odnoszenie do „Ja”



11. Matka…Gorkiego

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

RISB jako przygotowanie do wywiadu:



Diagnoza motywacji i poziomu lęku



Decyzja o wyborze techniki
prowadzenia wywiadu



Jakie tematy trzeba koniecznie
poruszyć?



Wywiad niszczący

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Ocena poziomu lęku



Opór



Nastrój



Tematyka

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Jak wypełniane są poszczególne pozycje
testu?

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

(Rotter Incomplete Sentences

Blank – RISB)

cz.2

Magdalena
Śniegulska

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Zalety: prosta procedura, krótki czas wypełniania,

badania grupowe i indywidualne nawet tej samej osoby

po upływie pewnego czasu, różne rodzaje „celów

psychologicznych” którym test może służyć.



Przeznaczenie: wstęp do dalszych badań i pomoc w ich

zaplanowaniu, uzupełnienie innych technik, może

służyć szybkiemu pomiarowi wybranych zmiennych w

trakcie długofalowego procesu



Pułapki: omijanie interpretacji poszczególnych pozycji

(bo nie pasują), poprzestawanie na jednej hipotezie

interpretacyjnej, nadinterpretacja, synteza przed

analizą

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

Co zrobić, by analiza otrzymanych danych nie była

fantazją czy projekcją?

Pamiętajmy, że (jak pisze Stemplewska-Żakowicz) język to

specyficzne medium, które pozwala wiele wyrazić ale i

wiele ukryć.



RISB nie służy zbieraniu informacji obiektywnych

11. Matka….mnie kocha
(co świadomie myśli OB.? Co nieświadomie odczuwa? Co

jest – obiektywnie?



Określenie celów i zasad (O.T)



Zasada Sokratesa

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

Rola orientacji teoretycznej:



Zmniejsza ryzyko błędu



Ogranicza zakres wniosków i złożoność
otrzymanych danych



Etyka – RISB nie jest termometrem

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

PPB



Orientacja teoretyczna



Cel



Przedmiot badania – poziom teoretyczny
(hipotezy w j. teorii – co chcę ustalić,
zmierzyć, na jakie szczegółowe pytania
chcę odpowiedzieć)

Teoria Eriksona

intymność versus izolacja

(poziom teoretyczny)



podstawowe zadanie tej fazy to

ustanowienie silnych przyjaźni, osiągnięcie

“poczucia miłości”, wspólnoty (wspólnej

tożsamości) z inną osobą; uczucie

samotności lub izolacji sa prawdopodobnie

rezultatem niezdolności do zbudowania

przyjaźni czy związku intymnego;

podstawowymi czynnikami społecznymi są

kochankowie, małżonkowie i bliscy

przyjaciele (obojga płci)

Behawioralne przejawy poczucia

tożsamości / dyfuzji ról - FAZA 5

(

poziom empiryczny)

Charakterystyczne cechy zachowania ludzi, którzy mają poczucie tożsamości :



posiadają stabilne pojęcie siebie, które nie ulega łatwo zmianom



potrafią łączyć cele krótkie z dalekosiężnymi planami



są mniej podatni na zmienne naciski ze strony rówieśników



posiadają umiarkowanie wysoki (oparty na realistycznej samoocenie)
poziom samoakceptacji



potrafią podejmować decyzje bez nadmiernego wahania się



są pogodni wobec siebie, innych, życia



są przekonani, że ponoszą odpowiedzialność za to, co im się przydarza
dobrego czy złego



szukają w sobie samoakceptacji, zdobywają ją poprzez bycie tym, kim są



są zdolni do bliskości emocjonalnej i fizycznej z ludźmi, bez obawy, że
utracą siebie



mają tendencję do poznawczej elastyczności, ich poczucie siebie nie
zależy od poczucia bycia “w porządku”

Behawioralne przejawy poczucia

tożsamości / dyfuzji ról - FAZA 5

poziom empiryczny c.d.)

Charakterystyczne cechy zachowania ludzi, którzy mają poczucie dyfuzji

ról:



mają niestabilne pojęcie siebie oscylujące między pozytywnym a

negatywnym



stawiają cele krótkotrwałe, mają jednak trudności z układaniem planów

dalekosiężnych



są bardziej podatni na zmienne naciski ze strony rówieśników



mają raczej niski poziom samoakceptacji



przejawiają trudności w podejmowaniu decyzji, obawiają się, że popełnią

błąd



są nieco cyniczni w odniesieniu do siebie, życia, innych ludzi



są przekonani, że to, co ich spotyka jest niezależne od nich, od ich działań,

że jest to kwestia przeznaczenia



zdobywają samoakceptację będąc takimi, jakimi inni chcą, żeby byli



mają trudności w emocjonalnym i fizycznym bliskim kontakcie z innymi

ludźmi, są albo zbyt zalotni, albo zbyt izolujący się



nie mają poznawczej elastyczności, ich poczucie siebie zależy bardzo mocno

od poczucia bycia “w porządku”

Plan Postępowania Badawczego c.d.

Operacjonalizacja



Pytania



Narzędzia diagnostyczne



Pozycje testu (frekwencja określonych
zdań – niezależnie od trzonu, dbałość o
formę, wypowiedzi O.B.)



Mini eksperymenty

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

PROCEDURY BADANIA – wady i zalety:



Arkusz



Czysta kartka



Poszczególne człony



Notatki obserwacyjne (czas, reakcje werbalne i

pozawerbalne, kolejność, styl, opuszczenia,

przekreślenia, zmiany, charakter pisma, złożoność

wypowiedz, żarty i komentarze, szczególnie

rozbudowane zdania, niekonsekwencje i specyficzny

język)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

Procedura interpretacji



Analiza poszczególnych pozycji („burza

mózgu”- wstępne generowanie

alternatywnych hipotez)



Synteza – tworzenie obszarów, hipotez,

zwartych treściowo elementów –

dokładanie danych z wywiadu i danych

obserwacyjnych



Status końcowy: HIPOTEZY !!!

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

RISB jako przygotowanie do wywiadu:



Diagnoza motywacji i poziomu lęku



Decyzja o wyborze techniki
prowadzenia wywiadu



Jakie tematy trzeba koniecznie
poruszyć?



Wywiad niszczący

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Ocena poziomu lęku

-zachowania werbalne
-sposób rozwiązywania testu (kolejność,

czas wypełniania, zdania, do których
wraca się wielokrotnie)

-

długość wypowiedzi (długie-krytycyzm,
zbyt krótkie – opór)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Opór

-opór jawny (37 – „Ja”, więcej niż 3 pozycje)
-opór niejawny (P,K,

N –uwaga na brak powściągu!

)



Mężczyźni powinni dbać o rodzinę (N)



Najlepszy efekt – osiąga się po długiej i ciężkiej pracy
(N)



Ludzie powinni zaspokajać swoje potrzeby (N)



Matka jest „magnesem” swoich dzieci (N)



W szkole można się wiele dowiedzieć (N)

5 zdań –niezbyt wysoki !!!

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Nastrój i Tematyka

-

dyssymulacja jeśli > 30 a nic się nie
wydarzyło

-

debrefing ok.. 30 negatywnych

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Słownictwo

-autoprezentacja
-analiza przyszłych trudności

Podczas wywiadu wstępnego OB. bardzo pozytywnie wyrażała się

na temat matki mówiąc o niej, jako o osobie wspaniałej i

opiekuńczej. Budzi jednak zastanowienie zdanie: [11- Matka-

ta moja jest najwspanialszą kobietą], w którym OB. jawnie

przekazuje te same informacje, ale po słowie „matka” stawia

myślnik, jakby chciała się odciąć od tego tematu. Wypowiedź

[21- Nie udało mi się zrealizować wszystkich planów i

nadziei, które pokładali we mnie inni] daje podstawy do

przypuszczenia, iż zdaniem OB. inni (naszym zdaniem może

chodzić tu o matkę) zawiedli się na niej. Być może ma to

związek z poruszoną przez OB. w wywiadzie wstępnym kwestią

dotyczącą stosunku jej matki do OB. Badana mówiła o próbie

wpojenia w nią poczucia niższości, przytoczyła też sytuację

świadczącą o tym, iż matka nie doceniała córki, (kiedy dostała

się do liceum, a jej kuzynka nie, jej mama w jej obecności

mówiła ciotce, że sukces OB. to przypadek). OB. Uzasadnia

takie zachowanie matki jej prawdopodobnymi kompleksami.

Być może, dlatego OB. Nadmienia w zdaniu: [40- Większość

kobiet się nie ceni] o powszechnym braku szacunku kobiet do

siebie samych. Wydaje się, że OB. Potrzebuje docenienia i

wyróżnienia zwłaszcza ze strony matki, o czym świadczyć może

zdanie: [34- Chcę być dobra w tym, co robię].

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera



Jak wypełniane są poszczególne pozycje testu?



Jaka jest motywacja do badania



Jak planować wywiad?

- Kierowany / swobodny wyk. Ciszy (szczególnie u

osób, które mało pisały)

-Trudności
- Oparcie
-Przyczyna kłopotów

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

ANALIZA ILOŚCIOWA



NIEPRZYSTOSOWANIE -

długotrwałe

stany przygnębienia, poczucia nieszczęścia,

trudności/nieumiejętność radzenia sobie z frustracją,

brak konstruktywnej aktywności lub zakłócenia z jej

realizowaniu, niezdolność/trudność do utrzymywania

satysfakcjonujących relacji z ludźmi)



PRZYSTOSOWANIE –

nie tylko brak

symptomów psychopatologicznych, ale też zdolność

do efektywnego działania oraz nawiązywania i

podtrzymywania kontaktów interpersonalnych.

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

ANALIZA ILOŚCIOWA



WSKAŹNIK OGÓLNEGO

PRZYSTOSOWANIA –

liczbowy wynik

testu.



Średnie wyniki 112-140 pkt

(średnia 126, odchylenie standardowe 14)



Punkt graniczny – 135 PKT

(powyżej 71% studentów nieprzystosowanych i

26% z próby normalizacyjnej)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

ANALIZA ILOŚCIOWA



ANALIZA ILOŚCIOWA:

–

Silnie konfliktowe - K3 (6 pkt)

„Jedynym kłopotem …jestem ja”

–

Umiarkowanie konfliktowe - K2 (5 pkt)

„Potrzebuję miłości, akceptacji, uznania”

–

Słabo konfliktowe - K1 (4 pkt)

„Najbardziej boję się pająków”

–

NEUTRALNE - N (3 pkt)

„Kiedy idę spać biorę prysznic”

–

Umiarkowanie pozytywne - P1 (2 pkt)

„Lubię biologię”

–

Bardzo pozytywne - P2 (1 pkt)

„Taniec bardzo lubię”

–

Niezwykle pozytywne - P3 (0 pkt)

„Przyszłość będzie wspaniała”

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

ANALIZA ILOŚCIOWA

–

Jeśli odpowiedź

konfliktowa

zawiera słowa

typu „czasami”, „w pewnych sytuacjach”,
„niektórzy” od przyznanej oceny

odejmujemy

1 PKT

–

Jeśli odpowiedź

pozytywna

zawiera słowa typu

„czasami”, „w pewnych sytuacjach”,
„niektórzy” do przyznanej oceny

dodajemy

1

PKT

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

ANALIZA ILOŚCIOWA



WAŻNE:

–

Jeśli są 2 lub więcej elementów K ale o różnym nasileniu,
to przyznajemy punktację za bardziej konfliktowy.

–

Jeśli są 2 lub więcej elementów P ale o różnym nasileniu,
to przyznajemy punktację za bardziej pozytywny.

–

Jeśli są 2 elementy neutralny i K przyznajemy punktację
za konfliktowy.

–

Jeśli są 2 elementy neutralny i P przyznajemy punktację
za pozytywny.

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

ANALIZA ILOŚCIOWA



WAŻNE:

–

Jeśli są 2 elementy P i K to przyznajemy punktację za
element konfliktowy i odejmujemy od niej 1 pkt.

–

Jeśli są 2 elementy różnie ocenione, ale 1 odnosi się
do przeszłości a 2 do teraźniejszości to oceniamy
teraźniejszość.

–

Zdania ambiwalentne najczęściej oceniamy jako K1

–

Zdaniom powyżej 10 słów dodajemy 1 pkt. (o ile nie
jest to K3 lub N znany cytat lub powiedzenie)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

ANALIZA ILOŚCIOWA



ANALIZA ILOŚCIOWA:

–

Zliczamy punkty = WSKAŻNIK OGÓLNEGO
PRZYSTOSOWANIA (im wyższy tym gorsze
przystosowanie)

–

Jeśli jest więcej niż 20 opuszczeń lub odpowiedzi
niepełnych nie kwalifikujemy do oceny ilościowej

–

Jeśli jest mniej niż 20 to stosujemy wzór:

OSTATECZNY WYNIK
=

ILOŚC PKT. X (40/ILOŚĆ ZDAŃ WYPEŁNIONYCH)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

ANALIZA ILOŚCIOWA



ANALIZA ILOŚCIOWA:

–

Zliczamy punkty = WSKAŻNIK OGÓLNEGO
PRZYSTOSOWANIA (im wyższy tym gorsze
przystosowanie)

–

Jeśli jest więcej niż 20 opuszczeń lub odpowiedzi
niepełnych nie kwalifikujemy do oceny ilościowej

–

Jeśli jest mniej niż 20 to stosujemy wzór:

OSTATECZNY WYNIK
=

ILOŚC PKT. X (40/ILOŚĆ ZDAŃ WYPEŁNIONYCH)

Test Niedokończonych Zdań

Juliana B. Rottera

Pytania do testu



Sposoby przeprowadzenia badania TNZ

traktowanego jako metoda swobodna –

wady i zalety.



Do czego służy TZN w przygotowaniu

wywiadu?



Kolejność analizy jakościowej TZN



Co to jest dyssymulacja i jak się może

objawiać w TZN?