URAZY GŁOWY

URAZOWE USZKODZENIE

MÓZGU

URAZY

CZASZKOWO-MÓZGOWE

WIADOMOŚCI OGÓLNE

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

„Spośród wszystkich typów urazów
te, które dotyczą mózgu
stosunkowo najczęściej prowadzą
do śmierci lub w najlepszym razie
ciężkiego inwalidztwa”

„

Istnieje paląca potrzeba tworzenia nowych

sposobów zapobiegania urazom mózgu

i lepszej opieki w stosunku do tych osób,

które tym urazom uległy”

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

Raport National Center

for Injury Prevention and Control

USA

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

uraz głowy - główna składowa obrażeń

wielonarządowych

uraz - trzecia,

po chorobach układu krążenia i nowotworach,

przyczyna zgonów populacji ludzkiej

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW-ZGONY

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

- 200 do 300 osób 100000

- 4/5 to urazy uważane za „lekkie”

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

STANY ZJEDNOCZONE

- rocznie 140,000-150,000 zgonów z powodu

wszystkich urazów

- urazy głowy rocznie: 410,000,

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

Płeć i wiek ofiar urazów głowy

- przede wszystkim młodzi mężczyźni

15 - 24 r.ż

- po 75 r.ż. upadki (ta grupa powiększa się)

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

przyczyny urazów głowy:

- wypadki komunikacyjne -

48%

- upadki z wysokości -

21%

- pobicia -

12%

wyraźna dominacja urazów głowy w wypadkach

komunikacyjnych

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

- 60% chorych ulega urazom w dużych

aglomeracjach miejskich z zapleczem

neurochirurgicznym

- 40% ulega urazom na prowincji, gdzie

przynajmniej na pierwsze godziny po urazie

decydujący wpływ ma działanie miejscowego

zespołu dyżurnego (chirurg, nie zawsze

neurolog czy ortopeda)

ALKOHOL A URAZY GŁOWY

- ponad 15 tys. ofiar śmiertelnych urazów

komunikacyjnych związanych ze spożyciem

alkoholu (USA, 1999, Polska ok. 2000 ?)

- koszty tej urazowości ok. 27 mld $ (USA,

1998, Polska ok.

12 mld PLN

ALKOHOL A URAZY GŁOWY

dodatkowe trudności z chorym po urazie głowy

i spożyciu/nadużyciu alkoholu:

- utrudniona diagnostyka (pobudzenie,

negatywizm, często agresja, wymioty)

- zmienna reakcja na leki

(możliwa interakcja alkoholu z lekami

sedatywnymi

z możliwym zatrzymaniem oddechu)

ALKOHOL A URAZY

GŁOWY

pamiętajmy !

- w świetle kodeksu karnego jaki i etyki chory

po spożyciu/nadużyciu alkoholu (C

OH)

(czy innego środka odurzającego)

w stosunku do oczekiwań diagnostycznych,

leczniczych i opieki ma takie same prawa jak

jak każdy inny

- stopień trudności diagnostycznych i leczniczych

leczniczych jest nieporównywalnie większy

- jest więc to wyzwanie, któremu musimy sprostać

ALKOHOL A URAZY

GŁOWY

pamiętajmy !

wszelkie działania personelu medycznego

naśladujące negatywne zachowania nietrzeźwego

chorego tylko pogarszają sprawę

i mnożą problemy

działania rozsądne i unikające konfliktu

dają większą szansę przeżycia chorego po alkoholu

i mniejsze ryzyko prawnych kłopotów personelu

ZGONY PO URAZACH

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

Na miejscu wypadku:

- rozerwanie serca i dużych naczyń

uraz głowy połączony z pierwotnym

uszkodzeniem pnia mózgu, ew. przerwaniem

rdzenia kręgowego w części górnej

ZGONY PO URAZACH

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

Kilka pierwszych godzin po urazie:

- odma prężna

- tamponada serca

- krwawienie wewnętrzne z naczyń

miąższowych: wątroba, śledziona

ciasnota wewnątrzczaszkowa (krwawienie,

stłuczenie, obrzęk)

ZGONY PO URAZACH

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

Okres późny

- zgony z powodu powikłań, głównie

septycznych

ZGONY PO URAZACH GŁOWY

Zgony po ciężkich urazach głowy:

# GCS < 7

# w 35% przypadków niedotlenienie,

# w 15% hipowolemia

# w 12% anemia)

śmiertelność

65%

ZGONY PO URAZACH GŁOWY

Zgony po lżejszych urazach (GCS > 13)

- ponad połowa wszystkich urazów głowy

śmiertelność do 0,2%

PODEJRZENIE URAZU GŁOWY

każdy

wypadek komunikacyjny, zwłaszcza

potrącenie pieszego

każdy

upadek szczególnie kiedy jest

bezwładny (bez wykonywania czynności

obronnych)

- zaburzenia przytomności przebyte lub

aktualne

- ślady obrażeń na głowie (rany, siniaki) czy

na przedmiotach ochronnych (kask)

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Skala Glasgow - ilościowe określanie

stanu przytomności i jego zaburzeń

w miarę obiektywny miernik dysfunkcji mózgu

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Ocena takich parametrów klinicznych jak:

- otwieranie oczu

- reakcja ruchowa

- reakcja słowna

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Otwieranie oczu:

spontaniczne -

pkt.

na polecenie słowne -

na bodziec bólowy -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Reakcja ruchowa (najlepsza):

reaguje na polecenie -

pkt.

lokalizuje ból -

ucieczka od bólu -

zgięciowa na ból -

wyprostna na ból -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Odpowiedź słowna (werbalna tez najlepsza):

zorientowany -

pkt.

splątany -

niewłaściwe słowa -

niezrozumiałe dźwięki -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

DLA MAŁYCH DZIECI

Otwieranie oczu:

spontaniczne -

pkt.

na polecenie słowne -

na bodziec bólowy -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

DLA MAŁYCH DZIECI

Reakcja ruchowa:

spontaniczna aktywność -

pkt.

cofanie na dotyk -

cofanie na ból -

sztywność typu odkorowania -

sztywność odmóżdżeniowa -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

DLA MAŁYCH DZIECI

Odpowiedź słowna:

gaworzy -

pkt.

pobudzone -

płacze -

jęczy -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Wynik to suma uzyskanych w czasie

badania punktów

Gdy ilość punktów nie przekracza 8

traktujemy badaną osobę jako

nieprzytomną

przebyty uraz jako ciężki

Uraz pierwotny i wtórny

ELEMENTY PATOFIZJOLOGII

KLASYFIKACJA GLASGOW (GOS)

- pełny powrót do zdrowia

i wykonywanej pracy (

)

- lekkie inwalidztwo, ubytki nieznaczne (

)

- znaczne inwalidztwo, niesamodzielność (

)

- stan wegetatywny (

) - 1% po ciężkim TBI

- zgon (

)

WYNIKI LECZENIA

WYNIKI LECZENIA – CZYNNIKI

DETERMINUJĄCE

- rozległość pierwotnego uszkodzenia mózgu

- współistnienie obrażeń wielonarządowych

- ewentualne wtórne uszkodzenie mózgu z

niedotlenienia, utraty krwi, hipotensji,

opóźnienia intensywnego leczenia czy operacji

- wiek

- stan psychosocjalny w momencie urazu

(zawód, praca, alkohol, używki)

- płeć ?

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ZESPÓŁ OTĘPIENNY

ENCEFALOPATIA POURAZOWA

- z reguły po ciężkich urazach
- cechy zespołu otępiennego z rozbudowaną
drażliwością (charakteropatia)
- zaburzenia koordynacji ruchowej
- zaburzenia wegetatywne: potliwość

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ZESPÓŁ OTĘPIENNY

ENCEFALOPATIA POURAZOWA

- często ubytki współistnieją ubytki
neurologiczne: niedowłady
- często współistnieje padaczka pourazowa
- często współistnieje depresja

raczej trwałe

kalectwo układu nerwowego

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

PADACZKA POURAZOWA

- często współistnienie z encefalopatią
pourazową, a raczej zespołem otępiennym

raczej trwałe

kalectwo układu nerwowego

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

POURAZOWY STAN WEGETATYWNY

stan po ciężkim uszkodzeniu mózgu,
z przetrwaniem jedynie funkcji wegetatywnych:
chory przytomny, ale nieświadomy co do otoczenia
i własnej osoby

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

POURAZOWY STAN WEGETATYWNY

stan po ciężkim uszkodzeniu mózgu,
z przetrwaniem jedynie funkcji wegetatywnych:
chory przytomny, ale nieświadomy co do otoczenia
i własnej osoby

przetrwały > 1 mies. po uszkodzeniu mózgu
przewlekły > 3 mies. po uszkodzeniu nieurazowym
12 mies. po uszkodzeniu urazowym
uznany za nieodwracalny

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

POURAZOWY STAN WEGETATYWNY

Kryteria – klinika

- brak orientacji i świadomości co do swojej osoby
i otoczenia
- brak kontaktu z otoczeniem (tylko wodzenie
oczyma
za personelem)
- brak własnej aktywności całkowity
- brak powtarzanych celowych lub dowolnych
odpowiedzi
w zakresie narządów zmysłów
- brak kontaktu słownego
- przerywane czuwanie, okresy snu dłuższe
- brak kontroli zwieraczy

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

POURAZOWY STAN WEGETATYWNY

Kryteria – klinika

- zachowane minimum funkcji autonomicznych do
podtrzymania z pomocą medyczną funkcji
życiowych (oddech, krążenie)
- zachowanie zmiennych odruchów źrenic i
rdzeniowych

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

POURAZOWY STAN WEGETATYWNY

Kryteria – klinika

- występowanie zaburzeń wegetatywnych:
przyspieszanie oddechu i tętna
pocenie się
poszerzanie źrenic
niejednokrotnie w postaci „burzy” wegetatywnej

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

STAN MINIMALNEJ ŚWIADOMOŚCI

Kryteria – klinika

- „niezupełnie” stan wegetatywny
- znaczne zaburzenia świadomości, ale pewne
minimum
zdefiniowane pozostaje, względem własnej osoby
- powtarzalne reakcje świadome
- może być stan trwały, ale przejściowy również

minimally conscious state

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

MUTYZM AKINETYCZNY

Kryteria – klinika

- subkategoria stanu minimalnej świadomości
- znaczny deficyt ruchowy mowy
- utrata aktywności, ruchów spontanicznych, emocji
- brak jakiejkolwiek odpowiedzi na bodźce
- zachowana przytomność, zachowane drogi
ruchowe
- uszkodzenie tworu siatkowatego

Cairns

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

MUTYZM AKINETYCZNY

Kryteria – klinika

Cairns

STAN
APALLICZNY

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ZESPÓŁ ZAMKNIĘCIA

Kryteria – klinika

- niedowład czterokończynowy i anartria
- względnie zachowana świadomość
- komunikacja poprzez ruchy gałek ocznych i
mruganie
- uszkodzenie brzusznej części mostu

Plum i Posner 1966, locked in syndrome

ZASADY POSTĘPOWANIA
BEZPOŚREDNIO PO URAZIE
CZASZKOWO - MÓZGOWYM

cel:
zapobieżenie dalszemu, wtórnemu
uszkodzeniu
mózgu,
całego ośrodkowego układu nerwowego
i całego organizmu

ZASADY POSTĘPOWANIA…

zabezpieczenie czy przywrócenie drożności dróg
oddechowych i prawidłowej wentylacji
(zasada: GCS < 8 do intubacji)
zabezpieczenie kręgosłupa szyjnego sztywnym
kołnierzem
zabezpieczenie i stabilizacja układu krążenia

trzeba to zrobić prawie równocześnie !!!

ZASADY POSTĘPOWANIA…

szybka ocena stanu przytomności w GCS
ocena stanu źrenic i ich reakcji na światło
tętno
ciśnienie tętnicze
ciepłota ciała (ewentualność wyziębienia)
ruchy kończynami

ZASADY POSTĘPOWANIA…

badanie diagnostyczne z wyboru na etapie
IP, SOR, KMR:
tomografia komputerowa !!
badanie głowy można szybko poszerzyć o badanie
kręgosłupa, klatki piersiowej, jamy brzusznej

ZASADY POSTĘPOWANIA

Orientacyjne kryteria hospitalizacji po urazie

głowy:

- utrzymywanie się zaburzeń przytomności,

- bóle głowy, nudności, wymioty,

- odchylenia w badaniu neurologicznym, nawet

minimalne

- stan po spożyciu alkoholu, narkotyków, po

napadzie padaczkowym

- współistniejące choroby: cukrzyca, skaza

- złamania kości czaszki w rtg,

kryteria lepiej poszerzać !

ZASADY POSTĘPOWANIA

- odchylenia w tomografii komputerowej

- brak odpowiedzialnej opieki w domu

- wiek dziecięcy i powyżej 50 l.

ŹRÓDŁA

M. Ząbek: Neuronet

Z. Rybicki: Intensywna terapia dorosłych. Novus

Orbis. Gdańsk 1994.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52

02a URAZY CZASZKOWO MÓZGOWE OGÓLNIE 2008 11 08

Document Outline