Koncepcja kształcenia 

wielostronnego

Wincentego Okonia

Teoria kształcenia wielostronnego

 jest wewnętrznie spójną koncepcją 

dydaktyczną, bazującą na 

osiągnięciach współczesnej 

psychologii i pedagogiki

 

Teza: Proces kształcenia winien być

 

wszechstronny i wielostronny, 

a zatem opierać się na 

komplementarnych 

względem siebie 

rodzajach i drogach nauczania i 

uczenia się. 

Treści dotyczące teorii kształcenia 

wielostronne obejmują:

1.

Założenia: podstawy fizjologiczne i 

psychologiczne teorii

2.

Opis teorii

 opis drogi uczenia się przez poznawanie 

i strategii informacyjnej

 opis drogi uczenia się przez odkrywanie 

i strategii problemowej

 opis drogi uczenia się przez 

przeżywanie i strategii emocjonalnej

 opis drogi uczenia się przez działanie i 

strategii operacyjnej

Przesłanki fizjologiczne i 

psychologiczne

                      

Lewa półkula

: 

lewa  część 

ciała,
ośrodki poczucia rytmu, rymu, 
zdolności muzyczne,  spostrzeganie 
obrazów,  przestrzeni, wyobraźnia, 
odczuwanie i intuicja.

Prawa półkula

: 

prawa część ciała człowieka, 

ośrodki mowy, 

języka, 
zdolności matematyczne i  logicznego myślenia.

Człowiek jest harmonijnie 

funkcjonującą całością, która 

poznaje

, 

odczuwa

 i 

działa

 w 

świecie. 

Proces kształcenia, jeśli ma na celu 

rozwój całej osobowości 

człowieka, jego różnorodnych 

potencjałów, winien bazować na 

harmonijnej interakcji obu półkul 

mózgowych każdego ucznia

.

Zdaniem W.Okonia kształcenie 

musi być 

wielostronne 

tzn. 

uwzględniać trzy podstawowe 

rodzaje ludzkiej aktywności:

1. aktywność poznawczą
2. aktywność emocjonalną
3. aktywność praktyczną

Aktywność intelektualna, 

poznawcza człowieka może zostać 

uruchomiona w dwóch ważnych i 

uzupełniających się kierunkach: 

asymilacji wiedzy 

czyli 

przyswajania 

gotowych 

  wiadomości

odkrywania wiedzy 
angażujące procesy 

       myślenia 

produktywnego.

Aktywność emocjonalna

 

polega na 

poznawaniu, 

przeżywaniu i tworzeniu

 

wartości

 

poznawczych, moralnych, 

estetycznych i wszelkich innych.

Aktywność praktyczna

polega na 

działaniu i zmienianiu 

świata

, wymaga z jednej strony 

poznania wiedzy o rzeczywistości 

i wzorów jej przekształcania, z 

drugiej wiedzy bezpośrednio 

użytecznej w rozwiązywaniu 

problemów.

Sfery aktywności

 – 

drogi uczenia 

się

Sfera 

aktywności

Droga uczenia się

poznawcza

 przez przyswajanie

 przez odkrywanie

emocjonalna

 przez działanie

praktyczna

 przez działanie

Uczenie się przez przyswajanie

 

polega na:

•  czerpaniu przez ucznia wiedzy o kulturze, 

społeczeństwie, przyrodzie i technice 

bezpośrednio z otaczającej 

rzeczywistości 

• asymilacji wiedzy gotowej głównie ze 

źródeł drukowanych oraz ustnych przekazów. 

Poprzez uczenie się przez  przyswajanie 

uczeń uczy się 

odbierać, selekcjonować, 

przetwarzać oraz zapamiętywać

  informacje.

Uczenie się przez odkrywanie

droga uczenia się przez 

odkrywanie 

 wiedzie nie przez myślenie 

produktywne wymagające 

samodzielnej aktywności i 

najczęściej twórczego myślenia. 

Uczenie się przez przeżywanie

polega na tworzeniu takich sytuacji, w 

których pod wpływem eksponowanych 

wartości ma miejsce wywoływanie 

przeżyć emocjonalnych u 

wychowanków. 

Istotą uczenia się przez przeżywanie ich 

podmiotowe poznawanie, przeżywanie 

angażujące szczególnie sferę uczuć 

wyższych oraz tworzenie wartości.

Uczenie się przez działanie

Zadaniem szkoły musi być tworzenie 

takich sytuacji, w których uczeń 

postawiony zostanie przed 

koniecznością praktycznego 

wykorzystania wiedzy 

teoretycznej w rozwiązywaniu 

problemów praktycznych oraz w 

aktywności wytwórczej.

Cztery drogi uczenia

Proces kształcenia winien zatem 

dokonywać się za pomocą 

czterech 

dróg kształcenia

, które są podstawą 

budowania dydaktycznych układów 

czynności nauczyciela i ucznia czyli 

strategii kształcenia.

Teoria kształcenia 
wielostronnego podkreśla 

komplementarność

 dróg 

kształcenia, ich wzajemne związki,  
przenikanie i dopełnianie się.

Strategie kształcenia

uczenie się przez 

przyswajanie

strategia

informacyjna

uczenie się przez 

przeżywanie

strategia 

emocjonalna

uczenie się przez 

odkrywanie

strategia 

problemowa

uczenia się przez 

działanie

strategia 

operacyjna

A teraz strategie ….