Wpływ rodziny na powstawanie i kształtowanie chorób

Definicja rodziny



Rodzina jest to

mała grupa społeczna

, której

członkowie połączeni są małżeństwem, więzami

pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji.

Powiązani są oni siecią wzajemnych zależności i

stosunków społecznych, prowadzą wspólne

gospodarstwo domowe oraz pełnią w niej

odpowiednie role społeczne (matki, ojca,

współmałżonka, dziecka itp.)



Rodzina jest

instytucją społeczną

- jest

zobowiązana do zaspokajania potrzeb swoich

członków

Funkcje rodziny

Instytucja rodziny pełni następujące funkcje:



prokreacyjną

- rodzina podtrzymuje

biologiczną ciągłość społeczeństwa,

zaspokaja emocjonalne potrzeby

małżonków (potrzebę rodzicielstwa)



opiekuńczą

- rodzina zapewnia

bezpieczeństwo osobom wymagającym

opieki- dzieci, chorzy, niepełnosprawni,

starzy, bezrobotni



wychowawczo- socjalizacyjną

-rodzina

zapewnia ciągłość kultury, jest pierwszym

miejscem, gdzie człowiek uczy się

kulturowego dziedzictwa, języka, norm,

wartości, obyczajów



emocjonalno-seksualną

- rodzina jest

instytucją regulującą stosunki seksualne

rodziców, dostarcza im oraz ich dzieciom

emocjonalnego wsparcia, zaspokaja

potrzebę miłości



ekonomiczną

- zapewnia członkom dobra

materialne



stratyfikacyjną (klasową)-

rodzina

wyznacza status społeczny swoich

członków, przyczynia się do utrwalenia

podziału na klasy, warstwy, kasty



integracyjno-kontrolną

- rodzina

kontroluje działania swoich członków,

organizując ich życie według przyjętych

norm



rekreacyjno- towarzyską

- rodzina

zagospodarowuje czas wolny swoim

członkom, wprowadza dzieci w świat

powiązań towarzyskich, finansuje i

kontroluje kontakty z innymi ludźmi.



Waga poszczególnych funkcji zależy

głównie od społeczeństwa, w którym

rodzina żyje (np. społeczeństwo kastowe-

istotna funkcja stratyfikacyjna)



Na każdym etapie rozwoju rodziny inne

funkcje są ważne (patrz: cykl życia

małżeńsko rodzinnego)



Zmiana w jednej funkcji wywołuje zmiany w

pozostałych np. zachwianie funkcji

materialnej



Rodzina, która nie realizuje swoich

funkcji w sposób prawidłowy lub w

ogóle, to rodzina dysfunkcjonalna

częściowo (wymaga niewielkiej

pomocy z zewnątrz) lub całkowicie

(muszą ją zastąpić wyspecjalizowane

instytucje)

Cykl życia małżeńsko-

rodzinnego



Tempo życia rodzinnego dyktują jej naturalne

procesy rozwojowe- cykle życia rodzinnego.



Badacze podkreślają, że przejście do każdej

kolejnej fazy w cyklu może nastąpić wówczas,

gdy wszystkie zadania poprzedniej fazy

zostały wykonane. W przeciwnym razie może

dojść do zakłóceń, do występowania u

członków rodziny objawów chorobowych.

Etapy cyklu życia

rodzinnego wg Haleya



Narzeczeństwo



Wczesne małżeństwo, przeddzietne



Narodziny dziecka



Średnia faza małżeństwa (rodzina z

dziećmi w wieku szkolnym)



Rodzice oddzieleni od dzieci („puste

gniazdo”)



Emerytura i starość

Rodzina jako źródło

socjalizacji



Rodzina jest miejscem pierwszego

uspołecznienia- nauka społecznych norm,

wartości, symboli



Postawy ukształtowane w dzieciństwie są

trwałe i trudne do zmiany np. nawyki

higieniczne, dieta, stosunek do autorytetu



W dzieciństwie bezkrytycznie, z pełnym

zaufaniem przyjmujemy styl życia naszej

rodziny

Styl życia

Na styl życia składają się dwa elementy:



sposób życia

wynikający z naszego

wyboru



szanse życiowe

- ograniczające lub

zwiększające możliwości dokonywania

wyboru np. przynależność do

określonej rodziny, klasy społecznej,

wiek, płeć, wykształcenie

Prozdrowotny i

antyzdrowotny styl życia



Prozdrowotny styl życia to



Antyzdrowotny styl życia to

świadome zachowania niszczące

zdrowie np. stosowanie używek,

nieprawidłowa dieta, brak aktywności

fizycznej

Rodzina a zdrowie-

koncepcje



Ujęcie psychoanalityczne

Poszukuje w stosunkach rodzinnych i

małżeńskich nieprawidłowych relacji,

elementów neurotycznych, co może

stanowić punkt wyjścia dla terapii

rodzinnej. Duże znaczenie ma tutaj:

struktura osobowości każdego członka

rodziny, stosunki między członkami

rodziny, stosunki z rodzinami pochodzenia



Ujęcie systemowe

Rodzina jest analizowana na tle

szerszego układu społecznego-

otoczenie, posiadane zasoby

materialne i niematerialne, władza-

nieprawidłowe funkcjonowanie

systemu rodzinnego ma wpływ na

stan zdrowia jego członków



Ujęcie interakcyjne

Rodzina analizowana jako miejsce

interakcji, komunikacji,

respektowania norm,socjalizacji

dzieci



Ujęcie rozwojowe

Analiza poszczególnych etapów życia

małżeńsko- rodzinnego i zagrożeń

jakie niosą dla zdrowia członków

rodziny

Funkcje rodziny

Rodzina w profilaktyce



Rodzina pełni podstawową rolę w

promocji i umacnianiu zdrowia



W profilaktyce poprzez

funkcję

socjalizacyjno- wychowawczą

następuje

kształtowanie podstawowych nawyków

higienicznych, przekaz wiedzy medycznej,

przygotowanie do roli chorego, wychowanie

zdrowotne i kształtowanie postaw wobec

zdrowia, wyrabianie emocjonalnego

stosunku do zdrowia jako wartości, uczenie

zachowań pro – i antyzdrowotnych,

zachowań w chorobie itp.



Funkcja rekreacyjna

powinna

zapewnić prawidłowy odpoczynek

codzienny i wakacyjny



Funkcja emocjonalna

jest

odpowiedzialna za prawidłowy rozwój

emocjonalny i intelektualny dzieci

oraz higienę psychiczną życia

rodzinnego

Funkcje rodziny

Rodzina w leczeniu

Rodzina powinna być systemem

wsparcia dla swoich członków oraz

buforem dla choroby.

Funkcje rodziny

Rodzina w leczeniu



Podstawowe znaczenie ma

funkcja

opiekuńcza

. Chodzi o obserwację

zmian w stanie zdrowia,

podejmowanie prób samoleczenia,

tworzenie warunków zapewniających

leczenie i zdrowienie, zaspokajanie

potrzeb osób hospitalizowanych,

szukanie kompetentnej pomocy



Funkcja emocjonalna

ma za zadanie

wsparcie emocjonalne chorych lub

hospitalizowanych, stwarzanie

poczucia bezpieczeństwa,

redukowanie lęku w sytuacjach

zagrożenia zdrowia lub życia



W ramach

funkcji ekonomicznej

pokrywane są wydatki związane z

chorobą oraz bezpośrednie i pośrednie

koszty leczenia, okresowe lub stałe

zawieszenie podfunkcji zarobkowej w

przypadku pracującego członka rodziny

lub podyktowana stanem zdrowia zmiana

wzoru konsumpcji (żywienie,

wypoczynek, miejsce zamieszkania)



Funkcja rekreacyjno- towarzyska

wiąże się z odwiedzinami chorych w

szpitalu lub w domu, organizacją

czasu



funkcji socjalizacyjnej

wynika

nabywanie praktycznych

umiejętności niezbędnych w roli

chorego i roli pacjenta

Funkcje rodziny

Rodzina w rehabilitacji



Funkcja emocjonalna

powinna sprzyjać

akceptacji stanu zdrowia przez osobę

rehabilitowaną, zmiana kategorii

„normalności”

Akceptacja i adaptacja zależą od postawy

rodziny



Funkcja opiekuńcza

realizowana jest przez

działania pielęgnacyjne i uczestnictwo w

procesie rehabilitacji



Funkcja ekonomiczna

- wydatki na

zakup urządzeń lub środków

pomocniczych, dojazdy do ośrodków

rehabilitacji

Wpływ rodziny na

powstawanie i

kształtowanie chorób

Choroby i dysfunkcje, z

których etiologią wiąże się

komponent rodzinny



choroby somatyczne i

psychosomatyczne

( choroby, w których etiopatogenezie

i przebiegu główną rolę odgrywają

czynniki psychiczne, w tym

emocjonalne) np. choroba wrzodowa,

wieńcowa, zawał serca, gruźlica,

cukrzyca



zaburzenia czynnościowe

wymioty, biegunka, zaparcia, nocne

moczenie u dzieci, jąkanie, drgawki,

brak apetytu, zaburzenia w krążeniu

krwi, paraliż czynnościowy, tiki,

afonia, zaburzenia chodu i

pantomimiki



zaburzenia somatyczne

: bóle

głowy, lędźwiowe, mięśniowe



w sferze zdrowia psychicznego

schizofrenia, psychopatia, różne typy

nerwic, w tym nerwice seksualne i

homoseksualizm

Zespoły psychosomatyczne

wynikające z nieprawidłowej

komunikacji w rodzinie wyróżnione

przez Richtera



zespół oschłego, milczącego męża

Mąż jest nieobecny w domu,

zapracowany. Żona odczuwa brak

emocjonalnej więzi z nim. Mąż nie

zauważa problemu. Małżonkowie

wzajemnie się oskarżają. U żony po

dłuższym czasie mogą wystąpić bóle

lędźwiowe, osłabienie, oziębłość



zespół teściowej

Występuje u synowej z dolegliwościami

żołądkowo- jelitowymi, nudnościami i

wymiotami



zespół rozwodu i pozbawienia

Jeśli kobieta po rozwodzie, poszukuje w

dziecku partnera do rozwiązywania swoich

„dorosłych” problemów, nadmiernie

obciążone dziecko rozwija się nieprawidłowo



zespół kobiet z dzielnic podmiejskich

Kobiety, które nie pracują zawodowo, są

obciążone ponad miarę prowadzeniem

domu i opieką nad dziećmi, w ciasnocie

otoczenia, czują się wypalone.

Neurotyczne matki wychowują

neurotyczne dzieci, u nich wystąpić mogą:

jąkanie moczenie bezwiedne, trudności

szkolne



zespół kozła ofiarnego

Problemy rodzinne lub małżeńskie zostają

przeniesione na najsłabszego członka

systemu rodzinnego. Ponosi on rzekomo

za nie odpowiedzialność. Mogą wystąpić u

niego objawy psychosomatyczne. Ulgę

przynosi terapia całej rodziny, zwykle

jednak rodzina nie dostrzega związku

między chorobą członka rodziny a swoim

zachowaniem



Nieprawidłowa komunikacja w

rodzinie została nazwana

„głupactwem kontaktowym” lub

inaczej „analfabetyzmem

emocjonalnym”

Nieprawidłowe postawy

rodzicielskie a choroba



postawa nadmiernego ochraniania

wyręczanie dziecka i źle pojęta miłość



postawa nadmiernie korygująca

nadmiar kontroli we wszystkich

aspektach życia dziecka



postawa nadmiernego dystansu

emocjonalnego- dziecko na marginesie

rodziny

Wszystkie te postawy wykluczają

umiejętność samodzielnego

prawidłowego radzenia sobie z

zadaniami i obowiązkami u dzieci,

uniemożliwiają prawidłowy rozwój

emocjonalny. Są odpowiedzialne za

uzależnienia i samobójstwa.

Nieprawidłowa realizacja ról

rodzicielskich



Koncentracja rodziców na działaniach

ekonomicznych



Pozauczuciowa motywacja kobiet do

zawarcia małżeństwa



Brak przystosowania do pełnionych ról,

brak akceptacji zadań z niej

wynikających

Powyższe problemy sprzyjają

występowaniu różnych typów nerwic.

Ubóstwo rodziny a zdrowie



Niewystarczające warunki materialne-

ograniczone środki do życia oraz trudna

sytuacja mieszkaniowa, niska pozycja

społeczna rodziny, niski poziom

wykształcenia sprzyjają występowaniu

chorób zakaźnych, martwych urodzeń,

zgonów niemowląt.



Brak środków materialnych powoduje brak

realizacji zaleceń lekarskich np. zakup leków

oraz trudności w powrocie do zdrowia.

Stres wynikający z choroby

a rodzina



Stres pojawia się wówczas, gdy

rodzina staje wobec sytuacji, kiedy

jej dotychczasowe wzory zachowań,

struktura i funkcjonowanie okazują

się niewystarczające, nieskuteczne, a

konsekwencje nieumiejętności

przystosowania się do nowej sytuacji

stają się poważne.

Stresory rodzinne

Rodzaje stresorów w rodzinie:



wynikające z nagłych sytuacji np. choroba,

śmierć



wynikające z naturalnego cyklu rozwoju

rodziny np. okres dojrzewania



Rodzina znajduje się w szczególnie trudnej

sytuacji, gdy oba rodzaje stresorów

nakładają się na siebie np.. bunt nastolatka

i nieuleczalna choroba matki.

Stres a zasoby rodziny



Każda rodzina dysponuje określonymi zasobami

wewnętrznymi (np. osobowości członków

rodziny, system komunikacji, środki finansowe))

oraz zasobami zewnętrznymi (np. potencjalna

pomoc ze strony sąsiadów, przyjaciół, instytucji).



Jeżeli zasoby wystarczają do pokonania sytuacji

stresowej nie ma związku przyczynowo-

skutkowego z powstawaniem choroby, jeśli

natomiast sytuacja stresowa przekracza

posiadane zasoby, mogą pojawić się u członków

rodziny zaburzenia zdrowia.

Niektóre stresujące wydarzenia

zaburzające strukturę i

funkcjonowanie rodziny



Nałogi



Zaniedbania



Rozwód/ separacja



Sztywny podział obowiązków



Ciężka choroba członka rodziny



Śmierć członka rodziny



Problemy z prawem



Zakończenie pracy zawodowej



Ostre konflikty rodzinne



Opuszczenie domu przez dziecko



Rodzicielstwo-nowe zadania

Document Outline