POLITYKA MONETARNA

POLITYKA MONETARNA

POLITYKA MONETARNA

POLITYKA MONETARNA

Zajmuje się kształtowaniem zjawisk

finansowych w gospodarce (kraju).

Głównym kierunkiem oddziaływania

polityki monetarnej są wielkość oraz

zmiany podaży i popytu na pieniądz.

Oznacza to, że polityka monetarna

wpływa na relacje między podażą

pieniądza

a popytem na pieniądz.

ZADANIE POLITYKI

ZADANIE POLITYKI

MONETARNEJ

MONETARNEJ

Szczególnie ważne zadanie polityki monetarnej
polega na reagowaniu na impulsy pochodzące
ze:



sfery realnej (wzrost lub spadek produkcji,

bezrobocia itp.),



sfery pieniężnej (tj. kryzysy finansowe,

zwiększenie deficytu budżetowego, zmiany w
napływie bądź odpływie kapitału),



zmian psychologicznych (zmiany preferencji,

konsumpcyjnych, panika związana z groźbą
kryzysu finansowego, sytuacja polityczna).

CELE POLITYKI MONETARNEJ

CELE POLITYKI MONETARNEJ

Do celów polityki monetarnej

zalicza się:



cele strategiczne (bezpośrednie),



cele pośrednie,



cele operacyjne.

CELE STRATEGICZNE

CELE STRATEGICZNE



Podstawowym strategicznym celem polityki
monetarnej jest utrzymanie stabilnego
poziomu cen.



Cel ten nie powinien jednak umniejszać
istotnych celów polityki monetarnej, takich
jak wzrost gospodarczy, ograniczanie
bezrobocia, równowaga gospodarki.



Dostrzegając znaczenie celów bezpośrednich,
należy również pamiętać ze utrzymanie
stabilnego poziomu cen jest jednym z
najtrudniejszych zadań banku centralnego.

CELE STRATEGICZNE

CELE STRATEGICZNE



Bank centralny, deklarując cel strategiczny
polityki monetarnej, musi dokonać wyboru
między utrzymywaniem wysokiego poziomu
produktu krajowego, ograniczeniem
bezrobocia a utrzymywaniem stabilnego
poziomu cen.



Przyjmuje się, że nie jest możliwe łączne
osiąganie tych dwóch celów strategicznych. Z
tych właśnie względów w różnych krajach
różnie artykułowane są cele banku
centralnego.

CELE POŚREDNIE

CELE POŚREDNIE

Cele pośrednie polityki monetarnej są dla
banku centralnego są łatwiejsze do
kontrolowania
oraz korygowania. Zaliczamy do nich:



kształtowanie wysokości stóp procentowych;



oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza
(liczoną agregatami pieniężnymi);



wpływanie na wielkość kredytów udzielonych
przedsiębiorstwom oraz gospodarstwom
domowym,
a także na wielkość kredytów ogółem.

CELE OPERACYJNE

CELE OPERACYJNE

Celami operacyjnymi banku

centralnego są:



utrzymanie określonego poziomu bazy

monetarnej



oraz poziomu stopy procentowej.

Do realizacji polityki monetarnej NBP

Do realizacji polityki monetarnej NBP

stosuje takie instrumenty jak:

stosuje takie instrumenty jak:



stopy procentowe (stopa referencyjna, stopa
lombardowa, stopa redyskontowa)



operacie otwartego rynku



emisja własnych papierów wartościowych;



wykorzystanie operacji absorbujących
służących do ograniczania nadpłynności
banków komercyjnych, a w ich ramach emisja
28-dniowych bonów pieniężnych;



rezerwa obowiązkowa;



operacje kredytowo-depozytowe.

Klasyczny pieniądz kruszcowy,
historycznie ujmując, spełniał
następujące funkcje:



miernika wartości,



środka wymiany,



środka płatniczego,



środka przechowywania wartości

(tezauryzacji)



zaufania.

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE



Podstawową funkcją pieniądza jest

mierzenie wartości towarów, usług,
kosztów, produkcji, dochodów, itp.



Ta funkcja pieniądza, którą on

realizuje pozwala na wyrażenie
wartości poszczególnych kategorii
ekonomicznych.

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

Kolejną funkcją pieniądza jest
pośredniczenie w wymianie towarów i
usług w różnego rodzaju transakcjach.
W ujęciu makroekonomicznym
pieniądz cyrkuluje, łącząc się w
strumienie pieniężne związane z
różnymi operacjami rozliczeniowymi w
zakresie handlu.

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE



Pieniądz realizuje funkcję środka

płatniczego. Ta jego funkcja pozwala
realizować różne zobowiązania nie
związane tylko z zakupem towarów i
usług. Chodzi tu przede wszystkim o
płatności związane z zaciąganiem i
spłacaniem pożyczek, kredytów,
regulowanie zobowiązań podatkowych,
składek na ubezpieczenie gospodarcze
i społeczne.

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE



Pieniądz jest także środkiem

tezauryzacji. Polega to na tym, że
jest on gromadzony poza obrotem
gospodarczym. Proces ten prowadzi
do zmniejszania ilości pieniądza w
obiegu. Tezauryzacja, czyli
gromadzenie pieniędzy, polega na
przechowywaniu bogactwa,
występuje w sytuacji braku zaufania
do instytucji finansowych.

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE



Ważną funkcją pieniądza jest

zaufanie, które ma charakter
psychologiczny, bowiem posiadacze
pieniądza stają się wierzycielami
państwa, które dany pieniądz
emituje.

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE

PIENIĄDZ I JEGO FUNKCJE



Owo zaufanie ma dwa wymiary. Pierwszy
polega na tym, że posiadacz pieniędzy
będzie mógł za nie kupić użyteczne
dobra (towary, usługi). Drugi wymiar
zaufania polega na tym, że posiadane
przez niego pieniądze nie będą tracić na
wartości.



A zatem za pieniądz i jego osobliwości
odpowiada państwo.



Przy czym owa odpowiedzialność ma
charakter makroekonomiczny.

PODAŻ PIENIĄDZA

PODAŻ PIENIĄDZA



Określenie wielkości i struktury

podaży pieniądza jest ważną kwestią
rozważaną w teorii ekonomii i
finansów. Podaż pieniądza jest ważna
dla gospodarki i powinna mieć takie
rozmiary, aby nie było go w nadmiarze
w stosunku do ilości towarów i usług.



Przewaga ilości pieniądza nad ilością

dóbr i usług prowadzi do wystąpienia
zjawisk inflacyjnych.

PODAŻ PIENIĄDZA

PODAŻ PIENIĄDZA



Z kolei nadmiar towarów i usług w

stosunku do ilości pieniądza
prowadzi do zjawisk deflacyjnych.
Sytuacja deflacyjna wynikająca z
niedoboru pieniądza utrudnia
rozwój gospodarki ze względu na
utrudniony do niego dostęp
przedsiębiorców i inwestorów.

PODAŻ PIENIĄDZA

PODAŻ PIENIĄDZA



Otóż, podaż pieniądza to wartość

występujących w obiegu rodzajów
pieniądza będąca w dyspozycji
przedsiębiorstw i ludności. Podaż
pieniądza tworzą jego strumienie
takie jak:



pieniądz gotówkowy,



pieniądz bezgotówkowy banków

komercyjnych na ich rachunkach w
banku centralnym

PODAŻ PIENIĄDZA

PODAŻ PIENIĄDZA



Wymienione strumienie podaży pieniądza tworzą
bazę monetarną. Wielkość podaży pieniądza
określana jest za pomocą agregatów
pieniężnych. Agregat M1 obejmuje gotówkę w
obiegu oraz depozyty bankowe płatne na
żądanie. Agregat M2 to agregat M1
powiększony o wkłady oszczędnościowe. Na
agregat M3 składają się agregat M2 oraz
depozyty bankowe terminowe. Podażą pieniądza
zajmuje się bank centralny, który określa
wielkość pieniądza urzędowego – czyli podanej
wyżej bazy monetarnej.

Agregaty

pieniężne

Według (NBP)

mld zł

 

M0

 

 
Gotówka: w obiegu, w bankach i
gotówkowe rezerwy banków w banku
centralnym

97

 

 

M1

 
M0 – rezerwy gotówkowe banków + wkłady
na żądanie

341

 

 

M2

 
M1 + wkłady terminowe o okresie płatności
maksimum 2 lat

663

 

M3

 
M2 + bankowe papiery dłużne o terminie
płatności nieprzekraczającym dwóch lat
będące

w

posiadaniu

sektora

pozabankowego.

669

TEORIA BANKOWA



Teoria bankowa wykorzystuje rolę kredytu
bankowego w zasilaniu gospodarki w pieniądz.
Opiera się na założeniu, że nie jest konieczne, aby
wartość banknotów znajdujących się w obiegu miała
pokrycie w złocie. Przyjmuje się, iż dla pewnej ilości
emitowanych banknotów pokryciem mogą być
weksle handlowe. Weksle te mają charakter kredytu
kupieckiego, ograniczają wypłatę gotówki jako
zobowiązań kontrahenta, który nabył towary lub
usługi od innego podmiotu gospodarczego. Po
pewnym czasie weksle powracają do banku. Nie
stanowią zagrożenia wzrostu podaży pieniądza w
obiegu.

TEORIA OBIEGOWA



Podstawowym założeniem teorii
obiegowej było pełne pokrycie złotem
krążących w obiegu banknotów. Twórcy
tej teorii twierdzili, że poziom cen
zależy wprost proporcjonalnie od ilości
pieniądza w obiegu. Innymi słowy, jeżeli
wzrasta ilość pieniądza, to w
następstwie tego zjawiska wzrasta
również poziom cen. I odwrotnie, jeśli
obniża się ilość pieniądza w obiegu, to
powoduje to obniżenie poziomu cen.

TEORIA ILOŚCIOWA

TEORIA ILOŚCIOWA

TEORIA ILOŚCIOWA



J. Fisher zakładał, że ilość pieniądza

w obiegu (M), szybkość jego
cyrkulacji (V) , oraz wolumen
transakcji (T), są zmiennymi
niezależnymi. Natomiast poziom cen
jest zmienną zależną. W związku z
tym, że wielkości (T) i (V) są
względnie stałe, to poziom cen
zależy od ilości pieniądza w obiegu.

TEORIA ILOŚCIOWA

TEORIA ILOŚCIOWA

Istotne zmiany do tej teorii wprowadził
J. M. Keynes, który:



uzależnił popyt na pieniądz od stopy

procentowej,



zamiast wolumenu transakcji kupna i

sprzedaży wprowadził kategorię
dochodu narodowego.

M = f (Y, R),

gdzie: Y – dochód narodowy,
R – stopa procentowa.

TEORIA ILOŚCIOWA

TEORIA ILOŚCIOWA



Jednak za twórcą nowej teorii

ilościowej pieniądza uznawany jest
M. Friedman. Istotę tej teorii
przedstawia wzór:



gdzie: R

p

– stopa dochodowości

aktywów.

TEORIA ILOŚCIOWA

TEORIA ILOŚCIOWA



Wprowadzenie dochodowości aktywów
i dochodu narodowego decyduje o
efekcie substytucyjności. Polega ona na
zastąpieniu funkcji pieniądza
niepieniężnymi aktywami finansowymi.
Głównie tę rolę pełni kredyt. Wobec
tego teoria popytu na pieniądz
przekształciła się w teorię popytu na
płynność, obejmującą nie tylko popyt na
pieniądz, lecz także popyt na substytuty
pieniądza.

TEORIA ILOŚCIOWA

TEORIA ILOŚCIOWA



Przy pełnym wykorzystaniu czynników wytwórczych
zmiany ilości podaży pieniądza wpływają bezpośrednio
na poziom cen, czyli w efekcie na poziom nominalny
dochodu narodowego.



Watro wskazać, że popyt na pieniądz jest różny w
zależności od tego z jakim agregatem M 1, M 2 czy M 3
mamy do czynienia. Generalnie popyt na pieniądz nie
jest stabilny. Popyt na pieniądz jest uzależniony od
nominalnego poziomu dochodu narodowego oraz od
stopy procentowej. Realny wzrost stopy procentowej
oraz wzrost cen prowadzą do wzrostu popytu na
pieniądz. Odwrotnie wzrost dochodowości innych
aktywów finansowych powoduje zmniejszenie popytu na
pieniądz.