PROFILAKTYKA PREWENCJA a PROMOCJA
ZDROWIA
ZAPOBIEGANIE CHOROBOM

Kontrowersje



pojęcia równoznaczne



promocja zdrowia mieści się w profilaktyce



promocja zdrowia zorientowana jest na zdrowie - czyli

wzmacnianie zdrowia



profilaktyka zorientowana jest na chorobę - skupia się

na
uniknięciu lub pokonaniu choroby

Te same zachowania ludzi mogą być traktowane jako
promocyjne, w innych sytuacjach jako profilaktyczne,
np. prozdrowotna aktywność fizyczna u osób zdrowych
i zagrożonych chorobą wieńcową serca.

DZIAŁANIA PREWENCYJNE



to działania mające na celu uniknięcie choroby -
zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia
zaburzeń.

PROMOCJA ZDROWIA



to optymalizacja zdrowia, wzmacniania stanu
zdrowia
i mobilizacja wszelkich rezerw zdrowia.

PODEJŚCIE PREWENCYJNE



punkt wyjścia - choroba



cel - uniknięcie choroby

PODEJŚCIE PROMOCYJNE



punkt wyjścia - zdrowie



cel - pomnażanie rezerw i potencjału zdrowia

PROFILAKTYKA-PREWENCJA

wg Caplana 1964

Prewencja pierwotna:

ma na celu redukcję

prawdopodobieństwa występowania choroby oraz

zaburzeń zdrowotnych i pewnych odstępstw od

dobrego stanu zdrowia poprzez przeciwdziałanie

szkodliwym warunkom zanim będą one zdolne

wywołać chorobę.

Prewencja wtórna:

ma na celu powstrzymanie

rozwoju choroby - zaburzeń oraz skrócenie czasu

trwania gdy zostaną wykryte wczesne ich sygnały.

Prewencja trzeciego stopnia:

ma na celu

zapobieganie skutkom przebytej choroby oraz

przeciwdziałanie nawrotom choroby

i powtórnej hospitalizacji a także minimalizację

wtórnych uszkodzeń, komplikacji i ewentualnych

defektów wywołanych przez chorobę.

PROFILAKTYKA



Profilaktyka pierwszej fazy

- zapobieganie

występowania chorób poprzez metody
profilaktyczne nieswoiste i swoiste.



Profilaktyka drugiej fazy

- zapobieganie

rozwojowi choroby - wczesne rozpoznanie i
skuteczne leczenie

= główna treść nauczania klinicznego



Profilaktyka trzeciej fazy

- zapobieganie

utrwalaniu się niepomyślnych skutków choroby
przez rehabilitację

i resocjalizację.

I MIĘDZYNARODOWA
KONFERENCJA PROMOCJI ZDROWIA
OTTAWA 1986

PROMOCJA ZDROWIA jest to proces umożliwiający

ludziom kontrolę nad własnym zdrowiem i

poprawianie go.

CEL - Osiągnięcie optymalnego zdrowia poprzez

prozdrowotny styl życia.

Każdy człowiek jest odpowiedzialny za swoje zdrowie.

W tym dokumencie wyróżnia się inny podrodzaj

promocji - health protection - ochronę zdrowia -

odnoszący się do tych działań które wpływają na

zdrowie przez kształtowanie środowiska.

RAPORT WHO 1993

PROMOCJA ZDROWIA

- działanie społeczne i

polityczne na poziomie indywidualnym i zbiorowym,
którego celem jest podniesienie stanu świadomości
zdrowotnej społeczeństwa, krzewienie zdrowego
stylu życia i tworzenie warunków sprzyjającym
zdrowiu.

Jest to proces aktywizacji społeczności lokalnych,
polityków, profesjonalistów i laików, podejmowanej
dla osiągnięcia trwałych zmian zachowań (redukcji
zachowań będących czynnikami ryzyka i
rozpowszechniania zachowań prozdrowotnych) oraz
wprowadzenia zmian w środowisku, które
zmniejszałyby lub eliminowaly społeczne i inne
środowiskowe przyczyny zagrożeń zdrowia.

PROMOCJA ZDROWIA to:



Proces umożliwiający każdemu człowiekowi
zwiększenie oddziaływania na jego zdrowie w sensie
jego poprawy
i utrzymania.



Efektywna działalność społeczeństwa na rzecz
określania
i powodowania zmian czynników warunkujących
zdrowie.



Działania polegające na osiąganiu poprawy stanu
zdrowia społeczeństwa poprzez zmianę postaw,
zachowań i stylu życia ludzi.



Tworzenie prozdrowotnych warunków w otoczeniu
człowieka, tak by podjęcie zachowań służących
zdrowiu stało się bardziej prawdopodobne.

IDEALNY MODEL PROMOCJI
ZDROWIA -

otoczenie tworzy sprzyjające,

prozdrowotne warunki życia, ale

jednocześnie człowiek, czy lokalne

środowisko staje się twórcą tych

instytucji wówczas promocja staje się

działaniem dokonywanym nie dla, ale

przez ludzi na rzecz własnego zdrowia

fizycznego, psychicznego i społecznego

U człowieka należy wytworzyć właściwą

świadomość zdrowotną, wolę działania

oraz możliwość dokonywania zmian w

środowisku życia.

PROBLEM PROMOCJI ZDROWIA:



Działania na rzecz swojego zdrowia
- samopromowanie - self promotion



Tworzenie warunków by
samopromowanie natrafiało na
podatny grunt w otoczeniu
człowieka

ZACHOWANIA PROZDROWOTNE

-

zachowanie człowieka, które podejmuje w

celu ochrony, utrzymania czy poprawy

swojego zdrowia.

W koncepcji promocji zdrowia myślimy

głównie

o działaniu świadomym i celowym.

STYL ŻYCIA

- zespół codziennych zachowań,

specyficznych dla danej jednostki lub

zbiorowości - charakterystyczny sposób

bycia odróżniający daną zbiorowość lub

jednostkę od innych.

A. Siciński

DZIAŁANIA PROMOCYJNE

- koncentracja

nad zdrowym stylem życia, nie tylko by

zmniejszyć ryzyko zachorowania, ale by

mieć kontrolę nad stanem swojego

zdrowia i ponosić za ten styl

odpowiedzialność.

Zdrowy styl życia to kwestia wyborów.

Każda

jednostka dokonuje ich samodzielnie a

działania promocyjne powinny poprzez

kontakt z ludźmi wpływać na ich decyzje,

przez stworzenie takiego środowiska w

którym łatwo byłoby dokonać wyborów

pozytywnie wpływających na zdrowie.

ZASADY I METODY PROMOCJI ZDROWIA



Promocja zdrowia obejmuje wszystkich ludzi - nie

tylko chorych lub zagrożonych chorobą.



Promocja zdrowia zajmuje się wszystkimi

czynnikami zwiększającymi potencjał zdrowia.

Pomoc dyscyplin pozamedycznych - socjologii,

psychologii, pedagogiki, filozofii, ekonomii, polityki

społecznej.



Człowiek jest podmiotem, a nie jedynie

przedmiotem opieki społecznej.



Odpowiedzialność każdego człowieka za własne

zdrowie.



Aktywna postawa każdego człowieka - zmiana stylu

życia, rezygnacj a bądź ograniczenia nałogów,

wdrażanie prozdrowotnych zachowań.



Środowisko i jego wpływ na zdrowie człowieka.



Troska o jakość życia - funkcje fizyczne, stan

psychiczny, interakcje społeczne, doznania

somatyczne.

WSPÓŁCZESNE STRATEGIE
PROMOCJI ZDROWIA



Podejście medyczne - poprawa zdrowia i

prewencji chorób.



Podejście behawioralne - zmiana zachowań.



Podejście edukacyjne - bliskie tradycyjnej

oświacie zdrowotnej.



Podejście zmiany spolecznej.



Podejście marketingowe - orientacja na

odbiorcę

z jego specyficznymi cechami, potrzebami
i oczekiwaniami- dążenie do zwiększenia

akceptacji określonych idei i praktyk w

grupach docelowych.



Rola personelu medycznego w prewencji

zdrowia.

CELE PROMOCJI ZDROWIA



Zmniejszenie zachorowalności i
przedwczesnej umieralności.



Redukcja czynników ryzyka.



Obniżenie kosztów opieki zdrowotnej.



Wzrost wiedzy społeczeństwa o
czynnikach wpływających na zdrowie.



Lepsze standardy organizacyjne.



Zmniejszenie absencji chorobowej.

PROGRAMY PROMOCJI ZDROWIA
zalecają:



ograniczenie nikotynizmu



zwiększenie aktywności fizycznej



racjonalne odżywianie i ograniczenie
nadmiernej masy ciała



ograniczenie alkoholizmu



ograniczenie toksykomanii
(narkomanii)



ograniczenie stresu

STRATEGIA PROMOCJI ZDROWIA

l. Określenie polityki zdrowia publicznego



odpowiednie inicjatywy ustawodawcze polityka

budżetowa

i podatkowa reorganizacja struktury opieki zdrowotnej

2. Tworzenie środowisk wspierających



tworzenie instytucji wzajemnego wsparcia i wzajemnej

troski

o środowisko społeczne i fizyczne w którym człowiek żyje

3. Wzmacnianie inicjatyw i działań społecznych na

rzecz zdrowia

4. Rozwijanie umiejętności osobniczych

5. Reorientacja świadczeń zdrowotnych



nie tylko świadczenia zdrowotne ale i promocja zdrowia