PROFILAKTYKA PREWENCJA a PROMOCJA
ZDROWIA
ZAPOBIEGANIE CHOROBOM
Kontrowersje
pojęcia równoznaczne
promocja zdrowia mieści się w profilaktyce
promocja zdrowia zorientowana jest na zdrowie - czyli
wzmacnianie zdrowia
profilaktyka zorientowana jest na chorobę - skupia się
na
uniknięciu lub pokonaniu choroby
Te same zachowania ludzi mogą być traktowane jako
promocyjne, w innych sytuacjach jako profilaktyczne,
np. prozdrowotna aktywność fizyczna u osób zdrowych
i zagrożonych chorobą wieńcową serca.
DZIAŁANIA PREWENCYJNE
to działania mające na celu uniknięcie choroby -
zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia
zaburzeń.
PROMOCJA ZDROWIA
to optymalizacja zdrowia, wzmacniania stanu
zdrowia
i mobilizacja wszelkich rezerw zdrowia.
PODEJŚCIE PREWENCYJNE
punkt wyjścia - choroba
cel - uniknięcie choroby
PODEJŚCIE PROMOCYJNE
punkt wyjścia - zdrowie
cel - pomnażanie rezerw i potencjału zdrowia
PROFILAKTYKA-PREWENCJA
wg Caplana 1964
Prewencja pierwotna:
ma na celu redukcję
prawdopodobieństwa występowania choroby oraz
zaburzeń zdrowotnych i pewnych odstępstw od
dobrego stanu zdrowia poprzez przeciwdziałanie
szkodliwym warunkom zanim będą one zdolne
wywołać chorobę.
Prewencja wtórna:
ma na celu powstrzymanie
rozwoju choroby - zaburzeń oraz skrócenie czasu
trwania gdy zostaną wykryte wczesne ich sygnały.
Prewencja trzeciego stopnia:
ma na celu
zapobieganie skutkom przebytej choroby oraz
przeciwdziałanie nawrotom choroby
i powtórnej hospitalizacji a także minimalizację
wtórnych uszkodzeń, komplikacji i ewentualnych
defektów wywołanych przez chorobę.
PROFILAKTYKA
Profilaktyka pierwszej fazy
- zapobieganie
występowania chorób poprzez metody
profilaktyczne nieswoiste i swoiste.
Profilaktyka drugiej fazy
- zapobieganie
rozwojowi choroby - wczesne rozpoznanie i
skuteczne leczenie
= główna treść nauczania klinicznego
Profilaktyka trzeciej fazy
- zapobieganie
utrwalaniu się niepomyślnych skutków choroby
przez rehabilitację
i resocjalizację.
I MIĘDZYNARODOWA
KONFERENCJA PROMOCJI ZDROWIA
OTTAWA 1986
PROMOCJA ZDROWIA jest to proces umożliwiający
ludziom kontrolę nad własnym zdrowiem i
poprawianie go.
CEL - Osiągnięcie optymalnego zdrowia poprzez
prozdrowotny styl życia.
Każdy człowiek jest odpowiedzialny za swoje zdrowie.
W tym dokumencie wyróżnia się inny podrodzaj
promocji - health protection - ochronę zdrowia -
odnoszący się do tych działań które wpływają na
zdrowie przez kształtowanie środowiska.
RAPORT WHO 1993
PROMOCJA ZDROWIA
- działanie społeczne i
polityczne na poziomie indywidualnym i zbiorowym,
którego celem jest podniesienie stanu świadomości
zdrowotnej społeczeństwa, krzewienie zdrowego
stylu życia i tworzenie warunków sprzyjającym
zdrowiu.
Jest to proces aktywizacji społeczności lokalnych,
polityków, profesjonalistów i laików, podejmowanej
dla osiągnięcia trwałych zmian zachowań (redukcji
zachowań będących czynnikami ryzyka i
rozpowszechniania zachowań prozdrowotnych) oraz
wprowadzenia zmian w środowisku, które
zmniejszałyby lub eliminowaly społeczne i inne
środowiskowe przyczyny zagrożeń zdrowia.
PROMOCJA ZDROWIA to:
Proces umożliwiający każdemu człowiekowi
zwiększenie oddziaływania na jego zdrowie w sensie
jego poprawy
i utrzymania.
Efektywna działalność społeczeństwa na rzecz
określania
i powodowania zmian czynników warunkujących
zdrowie.
Działania polegające na osiąganiu poprawy stanu
zdrowia społeczeństwa poprzez zmianę postaw,
zachowań i stylu życia ludzi.
Tworzenie prozdrowotnych warunków w otoczeniu
człowieka, tak by podjęcie zachowań służących
zdrowiu stało się bardziej prawdopodobne.
IDEALNY MODEL PROMOCJI
ZDROWIA -
otoczenie tworzy sprzyjające,
prozdrowotne warunki życia, ale
jednocześnie człowiek, czy lokalne
środowisko staje się twórcą tych
instytucji wówczas promocja staje się
działaniem dokonywanym nie dla, ale
przez ludzi na rzecz własnego zdrowia
fizycznego, psychicznego i społecznego
U człowieka należy wytworzyć właściwą
świadomość zdrowotną, wolę działania
oraz możliwość dokonywania zmian w
środowisku życia.
PROBLEM PROMOCJI ZDROWIA:
Działania na rzecz swojego zdrowia
- samopromowanie - self promotion
Tworzenie warunków by
samopromowanie natrafiało na
podatny grunt w otoczeniu
człowieka
ZACHOWANIA PROZDROWOTNE
-
zachowanie człowieka, które podejmuje w
celu ochrony, utrzymania czy poprawy
swojego zdrowia.
W koncepcji promocji zdrowia myślimy
głównie
o działaniu świadomym i celowym.
STYL ŻYCIA
- zespół codziennych zachowań,
specyficznych dla danej jednostki lub
zbiorowości - charakterystyczny sposób
bycia odróżniający daną zbiorowość lub
jednostkę od innych.
A. Siciński
DZIAŁANIA PROMOCYJNE
- koncentracja
nad zdrowym stylem życia, nie tylko by
zmniejszyć ryzyko zachorowania, ale by
mieć kontrolę nad stanem swojego
zdrowia i ponosić za ten styl
odpowiedzialność.
Zdrowy styl życia to kwestia wyborów.
Każda
jednostka dokonuje ich samodzielnie a
działania promocyjne powinny poprzez
kontakt z ludźmi wpływać na ich decyzje,
przez stworzenie takiego środowiska w
którym łatwo byłoby dokonać wyborów
pozytywnie wpływających na zdrowie.
ZASADY I METODY PROMOCJI ZDROWIA
Promocja zdrowia obejmuje wszystkich ludzi - nie
tylko chorych lub zagrożonych chorobą.
Promocja zdrowia zajmuje się wszystkimi
czynnikami zwiększającymi potencjał zdrowia.
Pomoc dyscyplin pozamedycznych - socjologii,
psychologii, pedagogiki, filozofii, ekonomii, polityki
społecznej.
Człowiek jest podmiotem, a nie jedynie
przedmiotem opieki społecznej.
Odpowiedzialność każdego człowieka za własne
zdrowie.
Aktywna postawa każdego człowieka - zmiana stylu
życia, rezygnacj a bądź ograniczenia nałogów,
wdrażanie prozdrowotnych zachowań.
Środowisko i jego wpływ na zdrowie człowieka.
Troska o jakość życia - funkcje fizyczne, stan
psychiczny, interakcje społeczne, doznania
somatyczne.
WSPÓŁCZESNE STRATEGIE
PROMOCJI ZDROWIA
Podejście medyczne - poprawa zdrowia i
prewencji chorób.
Podejście behawioralne - zmiana zachowań.
Podejście edukacyjne - bliskie tradycyjnej
oświacie zdrowotnej.
Podejście zmiany spolecznej.
Podejście marketingowe - orientacja na
odbiorcę
z jego specyficznymi cechami, potrzebami
i oczekiwaniami- dążenie do zwiększenia
akceptacji określonych idei i praktyk w
grupach docelowych.
Rola personelu medycznego w prewencji
zdrowia.
CELE PROMOCJI ZDROWIA
Zmniejszenie zachorowalności i
przedwczesnej umieralności.
Redukcja czynników ryzyka.
Obniżenie kosztów opieki zdrowotnej.
Wzrost wiedzy społeczeństwa o
czynnikach wpływających na zdrowie.
Lepsze standardy organizacyjne.
Zmniejszenie absencji chorobowej.
PROGRAMY PROMOCJI ZDROWIA
zalecają:
ograniczenie nikotynizmu
zwiększenie aktywności fizycznej
racjonalne odżywianie i ograniczenie
nadmiernej masy ciała
ograniczenie alkoholizmu
ograniczenie toksykomanii
(narkomanii)
ograniczenie stresu
STRATEGIA PROMOCJI ZDROWIA
l. Określenie polityki zdrowia publicznego
odpowiednie inicjatywy ustawodawcze polityka
budżetowa
i podatkowa reorganizacja struktury opieki zdrowotnej
2. Tworzenie środowisk wspierających
tworzenie instytucji wzajemnego wsparcia i wzajemnej
troski
o środowisko społeczne i fizyczne w którym człowiek żyje
3. Wzmacnianie inicjatyw i działań społecznych na
rzecz zdrowia
4. Rozwijanie umiejętności osobniczych
5. Reorientacja świadczeń zdrowotnych
nie tylko świadczenia zdrowotne ale i promocja zdrowia
Document Outline