Elementy klimatu

Klimat

– ogół zjawisk pogodowych na

danym obszarze w okresie wieloletnim.
Ustalany jest na podstawie wieloletnich
obserwacji różnorodnych składników,
najczęściej pomiarów

temperatury,

opadów atmosferycznych, ciśnienia
atmosferycznego i wiatru

. Standardowy

okres pomiaru to 30 lat.
Badaniem klimatu zajmuje się

klimatologia

.

Badaniem składników klimatu zajmuje
się

meteorologia

.

Temperatura powietrza

Temperatura powietrza zależna jest
od czterech głównych czynników:

-

szerokości geograficznej

,

-

wysokości nad poziomem morza

,

-

oddalenia od zbiorników

wodnych

,

-

prądów morskich

.

Temperatura powietrza

Szerokość geograficzna

Wraz ze wzrostem szerokości
geograficznej zmniejsza się kąt padania
promieni słonecznych, a co za tym idzie
tą samą wiązką promieniowania
ogrzewana jest większa powierzchnia.
Dlatego im większa szerokość
geograficzna tym niższa temperatura.

Temperatura powietrza

Wysokość nad poziomem morza

Wraz ze wzrostem wysokości
temperatura spada średnio o

0,6°C

na

100 m

. Dlatego też, na

znacznych wysokościach w strefie
zwrotnikowej mimo dużego kąta
padania promieni słonecznych może
występować stała pokrywa śnieżna.

Temperatura powietrza

Oddalenie od zbiorników wodnych

Z reguły latem temperatura powietrza
w pobliżu zbiorników wodnych jest
niższa niż w głębi lądu. Jest to
związane ze zmniejszającą się ilością
pary wodnej w powietrzu. Zimą
sytuacja ulega odwróceniu.

Temperatura powietrza

Prądy morskie

Ciepłe i chłodne prądy morskie
odgrywają istotną rolę w kreowaniu
pogody. Tereny położone w pobliżu
oddziaływania ciepłych prądów
wyróżniają się wyższą średnią
temperaturą powietrza aniżeli obszary
położone w strefie oddziaływania
prądów chłodnych.

Temperatura powietrza

Średnie temperatury roczne

Źródło: http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/swiat_srednie_temperatury_roku.gif

Opady atmosferyczne

Jeżeli kropelki wody zawarte w powietrzu osiągną

zbyt dużą wagę, spadają na powierzchnię Ziemi w

postaci opadu atmosferycznego. Do opadów

atmosferycznych zalicza się: deszcz, mżawkę, śnieg,

krupy oraz grad. Wielkość opadów podaje się w

milimetrach (mm) słupa wody lub litrach na metr

kwadratowy (l/m

2

) powierzchni (jednostki te są sobie

równe). Rozmieszczenie opadów na świecie jest

bardzo nierównomierne. Obszarami

najwilgotniejszymi są:

Azja Południowo –

Wschodnia

oraz

strefa równikowa

. Obszary o

najniższych sumach opadów znajdują się w

strefie

zwrotnikowej

.

Opady atmosferyczne

Ze względu na czas trwania opady dzieli się na:

•

ciągłe – trwają nieprzerwanie przynajmniej przez

godzinę poprzedzającą termin obserwacji; padają z

chmur stratocumulus, altostratus, nimbostratus

pokrywających całe niebo,

•

przelotne – charakteryzują się nagłym wystąpieniem i

nagłym zanikiem, trwają krótko, a w okresach pomiędzy

ich występowaniem pojawia się całkowicie bezchmurne

niebo; padają z chmur cumulus i cumulonimbus,

•

z przerwami – gdy niebo pozostaje całkowicie lub

prawie całkowicie zachmurzone nawet wtedy, kiedy

deszcz nie pada; padają z chmur stratocumulus i

altostratus.

Opady atmosferyczne

Średnie roczne sumy opadów

http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/swiat_opady_roczne.gif

Ciśnienie atmosferyczne

Ciśnienie atmosferyczne

to nacisk słupa

powietrza na powierzchnię Ziemi. Co za tym
idzie, w górach ciśnienie jest niższe, gdyż
słup ten jest mniejszy, a na nizinach
ciśnienie jest wyższe. Jego wartość podaje
się w

hektopaskalach (hPa)

. Średnia

wartość ciśnienia na poziomie morza wynosi

1013 hPa

. Układ niskiego ciśnienia

nazywany jest

niżem barycznym

, zaś

wysokiego –

wyżem barycznym

Ciśnienie atmosferyczne

1013 hPa

1014 hPa

1015 hPa

1015 hPa

1014 hPa

1013 hPa

Wyż baryczny

Niż baryczny

Wiatry

Wiatr

jest to poziomy ruch powietrza wywołany różnicą ciśnień.

Im większa różnica tym silniejszy wiatr. W średnich

szerokościach geograficznych, ze względu na siłę Coriolisa,

wiatr wieje zazwyczaj równolegle do linii takiego samego

ciśnienia (wiatr geostroficzny). Wiatr jest jednym ze składników

pogody, w tym celu podaje się prędkość wiatru (w m/s lub km/h)

i kierunek, z którego wieje. Należy zachować uwagę przy

używaniu terminologii kierunku wiatru: pod nazwą wiatry

zachodnie rozumiemy wiatr wiejący z zachodu. Występowanie

wiatrów jest zależne od rozkładu ośrodków niżowych i

wyżowych. Przy określaniu wiatru podaje się kierunek z którego

wieje. Na kuli ziemskiej występują różne rodzaje wiatrów

- stałe (pasat, antypasat)
- okresowo zmienne (mosun, bryza)
- lokalne (halny, fen, chinook)

Wiatry

Styczeń

http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/cyrkulacja_powietrza_styczen.gif

Wiatry

Lipiec

http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/cyrkulacja_powietrza_lipiec.gif